Page 12 - (کیهان لندن - سال سى و نهم ـ شماره ۳۹۳ (دوره جديد

‫صفحه‌‌‌‪‌‌‌1‌۲‬شماره‌‪‌1۸۵۹‬‬
‫جمعه ‪ ۲‬تا ‪ 1۵‬دیماه ‪1401‬خورشیدی‬

‫معمایی بهنام هویدا (‪)۱۵‬‬ ‫رأی دادگاه‪ :‬امیر عباس هویدا محكوم به اعدام و‬
‫نوشته دكتر عباس میلانی‬ ‫مصادره اموال! بازنشر‬

‫خلخالی پرخاشگرانه حمله میكرد و هویدا برای او از ظرائف زبان عربی‬
‫سخن میگفت!‬

‫(تاریخ نشر در کیهان لندن‪ :‬خرداد تا مهرماه ‪ ۱۳۸۰‬شمارههای ‪) ۸۶۱-۸۷۷‬‬

‫سفر هویدا به یزد در دوران نخست وزیری‬ ‫دكتر عباس میلانی‪ ،‬متن انگلیسی كتاب خود را با عنوان‬
‫‪ Persian Sphinx‬انتشار داد‪.‬‬
‫را تغییر نداده بود‪.‬‬ ‫بگذارند‪ .‬لذا با كمال جدیت‪ ،‬قصدم این بودكه تا پایان محاكمه‬
‫تنها بخشی از مسئولیت كارهای رژیم گذشته را میپذیرفت‪.‬‬ ‫و حتی اعدام هویدا‪ ،‬كسی در خارج از زندان از سرنوشت او‬ ‫«اسفنكس» در اساطیر نام یك موجود افسانهایست با‬
‫اصرار داشت كه گناهكار اصلی «سیستم» بود‪ .‬ازكسانی كه‬ ‫كله انسان و اندام شیر كه بر دروازه شهری نشسته بود و‬
‫در دست ساواك عذاب دیده بودند‪ ،‬پوزش خواست‪ ،‬اما در‬ ‫مطلعنشود‪».‬‬ ‫هر كس میخواست وارد شهر شود مجبور بود به معمایی‬
‫عین حال تكرار كرد كه اداره ساواك به عهده شاه بود و لاغیر‪.‬‬ ‫وقتی هویدا به دقت كیفرخواست و حملات تند رئیس‬ ‫كه او مطرح میكرد پاسخ دهد‪ .‬اگر پاسخش صحیح بود‪،‬‬
‫میگفت از جنگ جهانی دوم به بعد‪ ،‬همه نخست وزیران‪،‬‬ ‫دادگاه و دادستان را شنید‪ ،‬وقتی فضای سنگین و ملتهب‬
‫به استثنای دكتر مصدق‪ ،‬در چهارچوب سیستمی واحد عمل‬ ‫دادگاه را سنجید‪ ،‬وقتی به زمان و شرایط نامتعارف كار دادگاه‬ ‫اجازه ورود مییافت و ال ّا سرش به باد میرفت‪.‬‬
‫میكردند كه در آن بخش اعظم اختیارات در دست شاه بود‪.‬‬ ‫اندیشید‪ ،‬انگار یاس و تسلیم یكسره بر او چیره شد‪ .‬گهگاه‬ ‫این كلمه اما به معنی شخص پیچیده و مرموز وارد‬
‫می گفت من این سیستم را اختراع و ابداع نكردم‪ ،‬بلكه‬ ‫هم ناگهان از شرایط به خشم میآمد‪ .‬به نحوه كار دادگاه‬ ‫زبانهای اروپایی شده و به كسانی اطلاق میشود كه‬
‫تنها تداومش بخشیدم‪ .‬دوباره یادآوری كرد كه ساواك‪ ،‬ارتش‪،‬‬
‫شركت نفت‪ ،‬سیاست خارجی و بیش و كم تمام عرصههای‬ ‫اعتراض داشت‪.‬‬ ‫نمیتوان از اسرار و افكارشان سر درآورد‪.‬‬
‫مهم تصمیم گیری در انحصار شاه بود‪ .‬منكر بود كه «نوكر‬ ‫می گفت كسی به نمایندگی از دادگاه به او وعده داده بود‬ ‫آیا هویدا واقعا چنین پدیدهای بود و باقی ماندن او در‬
‫امریكایی» ها بود‪ .‬می گفت‪« ،‬اگر امریكائیان اربابان من‬ ‫كه كیفرخواست تازهای تنظیم خواهد شدو متن آن‪ ،‬پیش از‬ ‫مقام نخست وزیری به مدت سیزده سال یك معماست؟‬
‫بودند‪ ،‬جناب آقای رئیس‪ ،‬من اینجا چكار میكردم؟ الان بنده‬ ‫آغاز كار دادگاه‪ ،‬در اختیار او قرار خواهد گرفت‪ .‬میپرسید‪،‬‬ ‫قضاوت در این مورد با خواننده كتاب است كه به لطف‬
‫این جا خدمتتان نبودم» میپرسید‪« ،‬جناب آقای رئیس‪ ،‬بین‬ ‫«بنده این جا روشن نیستم كه راجع به كدام كیفرخواست‬ ‫شش سال كار نویسنده و گفتگوی او با دوستان و دشمنان‬
‫تمام نخست وزیران كه قبل از من و بعد از من بودند‪،‬كدامشان‬ ‫صحبت میكنیم‪ ».‬وقتی جوابهای سربالا و اغلب گزنده‬ ‫و مخالفان و موافقان هویدا‪ ،‬با شخصیت وی از زوایای‬
‫خلخالی را شنید‪ ،‬بیپروا گفت‪« ،‬باز هم عرض میكنم این جا‬
‫در این جا‪ ،‬در تهران هستند؟»‬ ‫قربانی لازم است‪ .‬بنده تسلیمم‪ ».‬در عین حال‪ ،‬لحظاتی بعد‪،‬‬ ‫مختلف آشنایی پیدا میكند‪.‬‬
‫ضعف استراتژی‬ ‫لبخندی بر چهره خلخالی دید و این بار‪ ،‬از در آشتی در آمد‬ ‫چنان كه قبلا نوشتیم‪ ،‬هرآینه آگاهان و صاحبنظران‬
‫و گفت‪« ،‬لبخند شما آقای رئیس مرا از نظر روحی تقویت‬ ‫در باره این كتاب و مندرجات آن نظری داشته باشند‬
‫استراتژی دفاعی هویدا از جوانب گونهگون ضعف داشت و‬ ‫ما استقبال میكنیم به شرط آن كه هدف‪ ،‬روشنتر شدن‬
‫ضربه پذیر بود‪ .‬شكی نیست كه او میدانست از لحاظ قانون‬ ‫میكند‪».‬‬
‫اساسی ایران‪ ،‬به هیچ روی نمیتوان سیستم را یكسره مسئول‬ ‫مانند دادگاه اول‪ ،‬این بار نیز خلخالی در واقع همه موازین‬ ‫موضوعات و كمك به تصحیح و تكمیل تاریخ باشد‪.‬‬
‫دانست و از فرد‪ ،‬آنهم نخست وزیر مملكت‪ ،‬سلب مسئولیت‬ ‫متعارف حقوقی را نادیده گرفت‪ .‬در شكل و محتوای كار‪،‬‬
‫كرد‪ .‬میدانیم كه هویدا در آغاز دوران صدارتش‪ ،‬روزی همراه‬ ‫گویی پابند هیچ اصلی جز اتمام هر چه سریعتر كار دادگاه و‬ ‫در «دادگاه انقلاب» دادستان حرف زیادی برای گفتن نداشت‪.‬‬
‫شماری از وزرا و مشاورانش با شاه دیدار كرده بود‪ .‬دستور‬ ‫اجرای حكم نبود‪ .‬در عین حال‪ ،‬مطالبی كه او و دادستان در‬ ‫به جای او رئیس دادگاه‪ ،‬پرخاشگرانه متهم را مورد حمله قرار‬
‫حمله به هویدا میگفتند در اساس تكرار همان نظراتی بود كه‬ ‫میداد و اعتنایی به حفظ سادهترین موازین حقوقی نداشت‪.‬‬
‫جلسه آن روز «انقلاب اداری» بود‪ .‬قرار بود این مساله‪،‬‬ ‫در دادگاه اول طرح شده بود‪ .‬هویدا هم استراتژی دفاعی خود‬ ‫دنباله مذاكرات دومین دادگاه را كه به صدور حكم اعدام‬

‫برای امیرعباس هویدا منتهی شد در زیر میخوانید‪:‬‬
‫در هرحال انتظار دادگاه چندان دیر نپایید‪ .‬هلیكوپتری كه‬
‫به گونهای مرموز به فضای زندان قصر وارد شده بود ناگهان‬
‫به گونهای به همان سان مرموز‪ ،‬فضای زندان را ترك گفت‬
‫و هرگز هم باز نگشت‪ .‬شاید حضوراین هلیكوپتر واپسین‬
‫لحظات امیدواری هویدا بود‪ .‬قرائت كیفرخواست از سر گرفته‬
‫شد‪ .‬پیش از پرواز هلیكوپتر‪ ،‬فضای جلسه ملتهب بود‪ .‬وقتی‬
‫دادگاه كار خود را از سر گرفت‪ ،‬ترس و وحشت هم بر این‬
‫التهاب افزوده شده بود‪ .‬پس از پایان قرائت كیفرخواست‪،‬‬
‫دادستان آغاز به سخن كرد‪ .‬حرف و سند و شاهد و استدلال‬
‫تازهای نداشت‪ .‬صرفاً دعاوی كیفرخواست را تكرار میكرد‪ .‬تنها‬
‫تفاوتش با خلخالی در این بود كه در سیاق گفتارش ته رنگی از‬
‫نظم و انصاف‪ ،‬به چشم میخورد‪ .‬البته بلافاصله پس از سخنان‬
‫دادستان‪ ،‬دوباره نوبت خلخالی شد‪ .‬بار دیگر متهم را مورد‬
‫حمله شدید قرار داد‪ .‬حتی تظاهر به بی طرفی هم نمیكرد‪.‬‬
‫در خاطراتش‪ ،‬با تبختر و تفاخر میگوید چهل و پنج دقیقه‪ ،‬بی‬
‫وقفه‪ ،‬مورد حملهاش قرار دادم‪ .‬میگوید جنایات رژیم پهلوی‬
‫را باز گفتم و همدستی هویدا را در همه آنها نشان دادم‪.‬‬
‫حتی ابایی نداشت كه بگوید سرنوشت هویدا قبل از شروع‬
‫دادگاه قطعی شده بود‪ .‬درخاطراتش اذعان دارد كه‪« ،‬ما هم‬
‫شش دانگ حواسمان جمع بود و نمیخواستیم كه كلاه سر ما‬