Page 11 - (کیهان لندن - سال سى و نهم ـ شماره ۳۹۶ (دوره جديد
P. 11
صفحه11شماره18۶۲ بازنشر اهمیت قضیه را ،که روز ظهور جمعه خواهد بود یا شنبه،
جمعه ۲0تا پنجشنبه ۲۶ژانویه ۲0۲۳ و اگر اختلاف نظر علمای دین در این باب بر اذهان عامه
با من اثر بگذارد چه عواقب سوئی بر آن مترتب خواهد بود ،با
پس چنانچه ملاحظه گردید بین علماء اولیه شیعه مثل شیخ به جمکران بیائید)۳(... توضیحات وافی حجتالاسلام محمد نصر اصفهانی دریافتیم.
صدوق ،شیخ مفید و شیخ طوسی در مقام بحث علامات و
روز ظهور امام زمان (عج) بر طبق روایات نقلشده از جانب ( کیهان لندن شماره ) ۱۱۴۱-۱۱۴۴ حال ببینیم اختلاف از کجا حادث شده است.
ائمۀ اطهار (ع) شنبه مشهور ،بلکه اجماعی بوده است .البته بهمن تا اسفند ۱۳۸۵ بدواً توضیح مختصری لازم است در مورد روزهای هفته.
علمای بعدی نیز با استفاده از همین روایات ،شنبه را روز چون مطابق احادیث و روایات منقول از ائمه اطهار بهوسیله
احمد احـرار راویان و محدثان ،شنبه با جمعه و جمعه با یکشنبه همارز
ظهور حضرت حجت (عج) دانستهاند». نیستند و بین روزهای هفته نیز افضل و تفضیل و سعد و
محقق محترم ،بعد از همۀ این مباحث ،مقالۀ مبسوط ـ شیخ صدوق (متوفی )۳۸۱کتاب «کمالالدین و نحس وجود دارد .شیخ صدوق ،ابوجعفر محمدبن علیبن
خود را با عبارتی بهپایان میرساند که بهجای رفع تشکیک، تمامالنعمه» را منحصراً در مورد امام زمان (عج) تألیف کرده الحسین (یکی از دو پسر ابن بابویه قمی که در شهر ری
جای شک و تردید را ـ البته با چرباندن کفه به نفع شنبه ـ است .او تحت عنوان علامات ظهور امام زمان (عج) از امام مدفون است و کتب متعدد وی مرجع و مأخذ اکثر علمای
برای مؤمنین باقی میگذارد« :نتیجه از مجموع مباحث این باقر نقل میکند که «خروج قائم در روز شنبه است .روز بعدی است) در کتاب «خصال» خود از امام صادق (ع)
که اگر بخواهیم بر اساس روایات شیعی راجع به زمان ظهور عاشوراست .همان روزی که در آن حسینبن علی (ع) کشته نقل میکند که فرمودهاند «شنبه از ماست و یکشنبه از آ ِن
امام زمان (عج) اظهار نظر کنیم باید گفت اظهار نظر قطعی شیعیا ِن ماست و دوشنبه از آ ِن دشمنان ما و سهشنبه از آ ِن
ممکن نیست .بنابراین باید با احتمالات سخن گفت چون شد». بنیامیه و چهارشنبه روز آشامیدن داروست و روز پنجشنبه
همۀ روایات دارای مشکل است ولی روایات مربوط به شنبه ـ شیخ مفید (متوفی ( )۴۱۳شاگرد شیخ صدوق نیز در حاجتها برآورده میشود و جمعه برای پاکیزه شدن و عطر
کتاب «ارشاد فی معرفه حججالله علیالعباد» در بخش زدن است .جمعه عید مسلمانان است و از عید فطر و قربان
قابل اعتمادتر است ،چون که: مربوط به علامات ظهور امام زمان (عج) از امام صادق نقل بهتر است .بهترین عیدها روز غدیر است که روز جمعه
اول ًا مورد توافق مشایخ علمای اولیه شیعه بوده است و کرده است که :گوئیا میبینم که امام قائم (عج) در روز شنبه هجدهم ذیالحجه بوده است ،قائم خانوادۀ ما (امام زمان)
آنها از روایات جمعه یاد نکردهاند .جمعه از قرن هفتم به دهم محرم در بین رکن و مقام ایستاده و جبرئیل در سمت در روز جمعه ظهور میکند .رستاخیز در روز جمعه برپا
راست او فریاد میزند :بیعت برای خدا! و شیعیان به سوی میشود و هیچ کاری در روز جمعه بهتر از صلوات بر محمد
این طرف در بین برخی از علما شهرت یافته است. او هجوم میآورند و زمین زیر پایشان پیچیده میشود تا
ثانیاً روایت شنبه در مقام بیان علائم ظهور مطرح شده خدمتش رفته با او بیعت کنند و خدا به وسیلۀ او زمین را (ص) و آل محمد (ع) نیست».
است نه مثل روایت جمعه که در بین یک روایت مضطرب از عدل و داد پر کند چنانچه از جور و ظلم پر شده باشد. پژوهشگر حوزوی ـ آقای محمد نصر اصفهانی ـ ضمن این
ـ شیخ طوسی (متوفی )۴۶۰نیز در کتاب «الغیبه» که در که بر اعتبار این روایت ،بهدلیل آن که راویانش از افراد
و طولانی ،آن هم در توضیح اهمیت جمعه. موضوع غیبت امام زمان (عج) تألیف کرده است باز روایتی صدیق و جلیلالقدر بودهاند ،رقم نفی نمیکشد ،دلایلی بر
ثالثاً ضعف احادیث شنبه را شهرت شنبه در بین علمای در مورد ظهور امام زمان در روز شنبه دارد .کتاب معروف
دیگری در مورد امام زمان به نام «الغیبه» توسط نعمانی سستی آن ذکر میکند:
اولیه جبران میکند»... تدوین شده است که در آن نفیاً یا اثباتاً چیزی در مورد ۱ـ روایت مذکور با روایاتی که روز شنبه را روز قیام امام
در زمانی که کنستانتینوپل (قسطنطنیه بعدی و استانبول زمان دانستهاند در تعارض است و با آن قابل جمع نیست.
امروزی) مرکز کلیسای شرق و رقیب کلیسای روم بود ،دو جمعه یا شنبه نیامده است. ۲ـ خود ناقل حدیث ،یعنی شیخ صدوق در جایی که در
فرقه مسیحی نسطوری و یعقوبی را اختلاف نظرشان بر صدد بیان موضوع علائم و زمان ظهور امام زمان (عج) است،
سر خلقت عیسی مسیح در برابر یکدیگر قرار داده بود. یعنی کتاب «کمالالدین و تمام النعمه» به این روایت اعتنا
نسطوریان جنبۀ لاهوتی (ملکوتی) را در وجود عیسی مسیح
از جنبۀ ناسوتی (بشری) آن ،دو وجه متفاوت میدانستند نکرده و بهروایت شنبه تمسک کرده است.
که با هم درآمیختهاند .یعقوبیه برعکس ،تمایزی بین این ۳ـ این روایت در کتاب «خصال» صدوق ذیل عنوان
دو وجه قائل نبودند .این اختلاف به کشمکشهای طولانی «جمعه» نیامده است بلکه ذیل باب «آنچه درباره روز شنبه
و حتی تکفیر و تعقیب نسطوریان منجر شد تا وقتی که
سلطان محمد فاتح دروازههای کنستانتینوپل را گشود (سال رسیده است» آمده است.
۱۴۵۳میلادی) و به این بحث ،همچنان که به عمر امپراتوری ۴ـ مضمون حدیث دو اشکال اساسی دارد :یکی این که در
این حدیث آمده است که روز یکشنبه روز شیعیان ماست.
بیزانس ،خاتمه داد. در حالی که در احادیث منقول از کتاب « َمن لایحضر
نوشتهاند محمد دوم ،مشهور به فاتح ،هنگامی که الفقیه» گفته شده است که روز یکشنبه روز بنیامیه است
کنستانتینوپل را در محاصره داشت جاسوسانی به داخل شهر و در حدیث منقول از خصال ،روز یکشنبه به امیرالمؤمنین
گسیل داشت تا از اوضاع و احوال عمومی برایش خبر بیاورند (ع) اختصاص داده شده است .دوم ،گفته شده است که روز
و بر اساس آن اطلاعات ،نقشۀ جنگی خود را طراحی کند. جمعه از عید قربان و عید فطر برتر است در حالی که عید
جاسوسان رفتند و در پایتخت امپراتوری بیزانس غلغله و قربان و عید فطر از اعیاد بسیار مهم مسلمانان است و از
اضطرابی ندیدند جز در کلیسای َسنت سوفی ،که پس از
تسخیر شهر به دست مسلمانان ،تبدیل به مسجد ایاصوفی نظر اهمیت قابل مقایسه با روز جمعه نیست.
۵ـ اثری از ظهور امام زمان در روز جمعه در «کتب
شد.
سلطان محمد را خبر دادند که اوضاع جنگ و محاصره اربعه» که در نزد شیعه معتبر است ،نیست.
در شهر ،تحتالشعاع غوغای دو دستگی بر سر لاهوت و «کتب اربعه» که نزد شیعه معتبرترین مآخذ حدیث
ناسوت قرار دارد .چه آن که کشیشان بر دو دسته شدهاند و روایت شناخته میشوند عبارتند از :اصول کافی ،من
و سخت ج ّر و بحث دارند که زخم وارده بر مسیح بر
جنبۀ لاهوتی آن حضرت اصابت کرد یا بر جنبۀ ناسوتی او، لایحضرالفقیه ،استبصار و تهذیبالاحکام.
مردم نیز بهتبع کشیشان اختلاف بههم زده گروهی از این آقای محمد نصر اصفهانی ،مستنداتی از آثار مؤلفین این
و گروهی از آن جانبداری میکنند .اکنون امپراتور و سران چهار کتاب برای اثبات اولویت نظریه ظهور در روز شنبه
کشور در کلیسا گردآمدهاند تا اقوال طرفین را بشنوند و
نقل میکند به این شرح:
بهنوبۀ خود نظر بدهند. «بلافاصله پس از غیبت کبری ،علماء شیعه برای رفع
محمد ،فرماندهان سپاه را گفت که اگر آنها از این بحث شبهات مطرح شده در مورد امام زمان (عج) به جمعآوری
فارغ شوند تسخیر شهر آسان نخواهد بود .فرمان داد با توپ احادیث مربوط به این موضوع پرداختند و کتبی مستقل در
سنگین گنبد کلیسا را هدف قرار دهند و چون گلولۀ توپ مورد امام زمان نوشته شد که در آن به ابعاد مختلف مربوط
به گنبد اصابت کرد گفت هم به لاهوتش خورد و هم به
به امام زمان پرداخته شده است ازجمله:
ناسوتش!
دنباله دارد
