Page 12 - (کیهان لندن - سال سى و نهم ـ شماره ۳۹۶ (دوره جديد

‫نکتههایی در باره»معمای هویدا» (‪)1‬‬ ‫صفحه‌‌‌‌‪‌‌‌1‌۲‬شماره‌‪‌18۶۲‬‬
‫منوچهر فرمانفرمائيان‬ ‫جمعه ‪ ۳0‬دیماه تا ‪ ۶‬اسفندماه ‪1401‬خورشیدی‬

‫وزارت دارایی هویدا در كابینه منصور‬
‫یك اشتباه بزرگ بود‬

‫هویدابیآنكهموافقافزایشبهاینفتوبنزینباشدچوباینتصمیمغلطراخورد‬
‫عبدالله انتظام به هویدا گفته بود تو كه نمیتوانی یك صورتحساب ساده را‬
‫بخوانی چطور میتوانی وزیر دارائی شوی؟‬

‫(تاریخ نشر در کیهان لندن‪ :‬بازنشر‬
‫مهر تا آبانماه ‪۱۳۸۰‬‬
‫شمارههای ‪) ۸۷۸-۸۸۰‬‬

‫امیرعباس هویدا‬ ‫«معمای هویدا» ــ كه بخشی از آن را در خاطرات و‬
‫تاریخ كیهان خواندید ــ كتابی است بحث برانگیز‪ .‬همان‬
‫خبر داده‪ ،‬قطعا یك ساواكی یا عضو شهربانی در میان ما‬ ‫من رئیس اداره امتیازات نفت در وزارت دارایی بودم)‪.‬‬ ‫گونه كه در بازار كتاب مورد توجه قرار گرفت و تیراژ قابل‬
‫بوده كه ما نمیدانستیم‪.‬‬ ‫احضار او موجب افتخار من بود‪ .‬من شادروان منصور را یكی‬ ‫توجهی به دست آورد‪ ،‬در محافل و مجالس نیز موضوع‬
‫از داناترین رجال ایران می شناختم‪ ،‬متاسفانه مدت زیاد بر‬ ‫بحث ایرانیان آشنا به مسائل سیاسی و اجتماعی یا دست‬
‫در آسانسور شركت نفت با هویدا و منصور برخورد كردم‪.‬‬ ‫سركار نماند و رزمآرا كه رئیس ستاد بود جانشین او گردید‪.‬‬
‫برخورد ما بسیار خشك و عاری از احساس بود‪ .‬نیم ساعت‬ ‫در كابینه رزمآرا‪ ،‬محسن رئیس وزیر خارجه شد و حسنعلی‬ ‫اندركاران امور در رژیم پیشین بوده است‪.‬‬
‫بعد خبرم كردند كه بروم دكتر اقبال را ببینم‪ .‬وقتی به اتاقش‬ ‫ما وعده كرده بودیم نظریات و انتقادات صاحبنظران‬
‫رفتم گفت «مگر شما تصمیم دارید شركت نفت را ترك‬ ‫منصور‪ ،‬پسر او به مدیریت دفتر وزارت خارجه رسید‪.‬‬ ‫و مطلعین را‪ ،‬مشروط به آن كه مربوط به موضوع و‬
‫كنید؟» جواب دادم «خیر؟ چطور مگر؟» گفت «حسنعلی‬ ‫با حسنعلی رابطه نزدیك داشتم‪ .‬هفتهای دو بار با هم‬ ‫عاری از حب و بغض یا كلی بافی باشد‪ ،‬راجع به این‬
‫منصور و امیر عباس هویدا كه با شما در آسانسور بودند‬ ‫به محكمه دكتر میچارسكی دندان پزشك میرفتیم‪ .‬او از‬ ‫كتاب منعكس كنیم‪ .‬مقاله مبسوط دكتر منوچهر‬
‫آمدند و گفتند تا دو هفته دیگر كه كابینه منصور معرفی‬ ‫جوانی سودای مقام نخست وزیری در سر داشت‪ .‬حق هم‬ ‫فرمانفرمائیان نمونه یك نقد متین و منطقی در باره‬
‫خواهد شد مایلند چند نفر مثل دكتر غلامرضا نیكپی را به‬ ‫داشت‪ .‬پدرش آدم صاحب نفوذی بود و اقوام نزدیكش‬ ‫«معمای هویدا»ست‪ .‬این مقاله را به نقل از «ره آورد» در‬
‫نخست وزیری منتقل كنند‪ .‬بلكه شما هم با آنها بخواهید‬ ‫همگی در مشاغل مهم مملكتی خدمت میكردند‪ .‬شبی‪،‬‬
‫همكاری كنید» گفتم «چنین خیالی ندارم‪ .‬دفتر شما كم از‬ ‫سفارت امریكا هم در تهران‪ ،‬آشكارا حسنعلی را كاندیدای‬ ‫سه شماره به نظرتان میرسانیم‪.‬‬
‫نخست وزیری نیست‪ ».‬دكتر اقبال آدم خوش قلبی بود‪.‬‬ ‫خود معرفی كرد‪ ،‬چنان كه درهمان روزها‪ ،‬سفیر امریكا‬
‫تبسم كرد‪ .‬وقتی خواستم از در بیرون بروم گفت «سه شنبه‬ ‫بنده را به شام دعوت كرد‪ .‬بعد از صرف شام‪ ،‬به اتفاق‬ ‫كتاب زندگانی امیرعباس هویدا‪ ،‬نخست وزیر اسبق راكه‬
‫سفیر آمریكا را به شام در الهیه دعوت كردم‪ ،‬شما هم بیایید‪،‬‬ ‫محسن فروغی و خانمش رفتیم به سالن اصلی‪ .‬بالای پیانو‪،‬‬ ‫به قلم آقای دكتر عباس میلانی نگاشته شد‪ ،‬با علاقه بسیار‬
‫در یك قاب نقره‪ ،‬عكس حسنعلی منصور را دیدم‪ .‬سفیر‬ ‫خواندم‪ .‬من امیر عباس را از زمانی شناختم كه در انگلیس‬
‫اما لطفا از بلندقدها بدگویی نكنید!»‬ ‫با اشاره به عكس گفت در ایران مردان بزرگ هم هستند‪.‬‬ ‫تحصیل میكردم‪ .‬برای یك تعطیلی كوتاه به بروكسل رفتم‬
‫من بی محابا گفتم منظورتان این است كه قدشان بلند و‬ ‫و در آنجا آشنایی ما آغاز شد‪ .‬سالها گذشت و دیگر او را‬
‫نخست وزیری منصور‬ ‫درشت است! یكی دو روز بعد با عدهای از مدیران در‬ ‫ندیدم تا اینكه شادروان عبدالله انتظام رئیس هیات مدیره‬
‫حسنعلی منصور پس از دو سه هفته به نخست وزیری‬ ‫دفتر دكتر اقبال جمع بودیم‪ .‬دكتر اقبال رو به من كرد و‬ ‫شركت ملی نفت شد و هویدا را به عنوان معاون‪ ،‬از وزارت‬
‫رسید‪ .‬پدرش شامی ترتیب داد كه مرا هم دعوت كرد‪.‬‬ ‫گفت «چطور است كه شما با آدمهای بلند قد دشمنی‬ ‫خارجه به شركت منتقل كرد‪ .‬در آن زمان خود من در شركت‬
‫حسنعلی به علت بلند پروازیهای بسیار و پشت گرمی‬ ‫دارید؟ قد من هم بلند است»‪ .‬گفتم «اختیار دارید‪ .‬من‬ ‫نفت كار میكردم‪ .‬با او اختلاف شدید پیدا كردم‪ .‬سالها جدا‬
‫امریكاییها‪ ،‬همان اشتباهاتی را مرتكب شد كه رزم آرا‬ ‫به شما ارادت دارم و اگر جسارتی شد ببخشید‪ .‬گفت «این‬ ‫شدیم‪ ،‬من به سفارت ونزوئلا رفتم و زمانی كه بازگشتم و‬
‫كرده بود‪ .‬رزم آرا روزی كه نخست وزیر شد‪ ،‬با شتاب‬ ‫طرز اظهار نظرها ممكن است به ضررتان تمام شود‪ ».‬در‬ ‫به منزل او در دروس سر زدم‪ ،‬ضمن مطالبی گفت ‪il faut‬‬
‫اعضاء كابینه خود را معرفی كرد‪ .‬او وزارت خارجه را به‬ ‫این حیرت بودم كه چه كسی این موضوع را به دكتر اقبال‬ ‫‪ . sauvor la monarchie‬طوفان انقلاب سراسر ایران را‬
‫گرفته بود و گمان میكنم دو سه روز بعد از آن دیدار بود‬
‫صلاحی‪(،‬صلاحالسلطنه)سپرد‪.‬صلاحیآدمینبودكه‬
‫كه به خانهاش رفتند و او را بازداشت كردند‪.‬‬

‫به كتاب زندگی خود نگاه میكنم‪:‬‬
‫حدود پایان جنگ اول بود كه من پس از تحصیل‬
‫دانشگاهی به ایران بازگشتم‪ .‬به سبب نسبتی كه با مرحوم‬
‫رجبعلی منصور داشتم‪ ،‬برای ادای احترام به خانهاش رفت و‬
‫آمد میكردم‪ .‬در آنجا بودكه با پسرش رابطة دوستی برقرار‬
‫كردم و در همان سالها بود كه امیرعباس را هم در آنجا‬

‫میدیدم‪.‬‬
‫منصور الملك در سال ‪ ۱۹۵۰‬بار دیگر نخستوزیر شد‪.‬‬
‫نفت در آن سالها سرلوحه كار دولت بود‪ .‬دو سه بار مرا به‬
‫نخست وزیری در كاخ گلستان احضار كرد‪( .‬در آن دوران‬