Page 13 - (کیهان لندن - سال سى و نهم ـ شماره ۴۰۲ (دوره جديد

‫صفحه‌‌‌‌‌‪‌1‌‌۳‬شماره‌‪1868‬‬
‫جمعه ‪ ۳‬تا پنجشنبه ‪ 9‬مارس ‪202۳‬‬

‫یادداشتي از آقاي عبدالرضا انصاري درباره خاطرات دکتر نهاوندي بازنشر‬ ‫آشوبگر را دستگیر كرد‪ .‬اینها از لحاظ سیاسی گمنام‬
‫و ناشناس بودند و دستگیریشان هیچ واكنشی‪ ،‬نه در میان‬
‫آقای عبدالرضا انصاری وزیر پیشین كار و كشور یادداشتی درباره قسمتی از مندرجات كتاب خاطرات دكتر هوشنگ‬ ‫مردم كشور و نه در مطبوعات بینالمللی كه دیگر همه‬
‫نهاوندی فرستادهاند كه میخوانید‪:‬‬ ‫رویدادهای ایران را زیر نظر گرفته بودند‪ ،‬برنیانگیخت‪ .‬آرامش‬
‫جریده محترم كیهان‬ ‫محسوسی در سراسر كشور بهوجود آمد‪ .‬شاه بر میزان بیانات‬
‫خود پیرامون لزوم آزادی بیشتر زندگی سیاسی افزود و دولت‬
‫در صفحه ‪ ۱۴‬شماره ‪ ۱۰۳۴‬كیهان مورخ هشتم دسامبر ترجمه قسمتی از كتاب آقای دكتر هوشنگ نهاوندی با این تیتر‬ ‫نیز مهار اوضاع را رهاتر كرد‪ .‬انواع و اقسام گروههای سیاسی‪،‬‬
‫درشت نقل شده بود كه‪« :‬شاه گفت آمریكائیان هرگز مرا رها نخواهند كرد»‪.‬‬ ‫بهویژه از كسانی كه طرفدار «محمد مصدق» نخست وزیر‬
‫پیشین (كه در سال‪ ۱۹۶۷‬درگذشت و قهرمان ملی شدن نفت‬
‫نظر به اینكه این موضوع به نحوی كه منعكس گردیده نمیتواند با حقیقت تطبیق داشته باشد و به احتمال زیاد باعث‬ ‫شناخته میشد) بودند‪ ،‬از سایه بیرون آمدند و آزادانه به ابراز‬
‫سوءتفاهم و مشوب كردن اذهان عمومی ایرانیان بخصوص نسل جوان خواهد شد‪ ،‬لذا توضیحات زیر را ضروری دانستم‪:‬‬
‫اول اینكه كلیه كسانی كه در دوران پادشاهی اعلیحضرت محمدرضا شاه افتخار شرفیابیهای خصوصی و یا عمومی‬ ‫عقاید خود پرداختند‪.‬‬
‫داشتهاند میدانند كه در ارتباط با مسائل مملكتی ایشان هیچگاه از ضمیر «من» استفاده نمیكردند و بیشتر ضمیر «ما»‬ ‫بهنظر میرسید در آن ماهها كه همه چیز میتوانست به‬
‫را مورد استفاده قرار میدادند زیرا اعلیحضرت همیشه خودشان را جزئی از ایران‪ ،‬در عین حال نماینده كشور میدانستند‬ ‫مسیر دیگری بیفتد‪ ،‬شاه از اطرافیان و نزدیكان خود كناره‬
‫واگر درباره ایران صحبتی میكردند اظهار میداشتند كه مثلاً «ما این كار را كردیم» یا «ما این چنین موفقیتی داشتیم»‬ ‫گرفته است‪ .‬بی تردید آگاه شده بود كه عمرش به پایان نزدیك‬
‫بدین معنی كه تمام ملت ایران در این كار مشترك بودند‪ .‬و مسلماً آقای دكتر نهاوندی كه سالیان متمادی در مقامات بالای‬ ‫میشود و میخواست كار خود را به سرانجام برساند و ایران‬
‫را به سطح بالایی از توسعه اقتصادی و اجتماعی برساند‪.‬‬
‫مملكتی خدمت كردهاند به این موضوع آگاهی كامل دارند‪.‬‬ ‫همواره میگفت این امر باید «برگشت ناپذیر» و بازگشت‬
‫دوم اینكه در متن نقل قولی كه میفرمایند موضوع روابط ایران با كشورهای بلوك شرق مطرح بوده از جمله خرید‬ ‫به گذشته‪ ،‬ناممكن شود‪ .‬اهمیتی به مسائل روزانه و نظارت‬
‫مقداری اسلحه سبك و تعدادی كارخانجات صنعتی‪ .‬حال چنانچه مجموع اینگونه خریدها ازكشورهای بلوك شرق را با كل‬ ‫بر آنها نمیداد‪ .‬در آن هنگام‪ ،‬میبایست كسی یا كسانی در‬
‫روابط اقتصادی و تجارتی با غرب و بخصوص آمریكا در طی متجاوز از‪ ۲۵‬سال مقایسه كنیم كه در این دوران كلیه طرحهای‬ ‫كنار او میبودند كه كشور را اداره میكردند‪ ،‬امور كشور را‬
‫مربوط به عمران و آبادانی كشور از جمله نوسازی صنایع در ایران‪ ،‬راهها‪ ،‬بنادر‪ ،‬فرودگاهها‪ ،‬منابع نفتی‪ ،‬سدها‪ ،‬دانشگاهها‪،‬‬ ‫قاطعانه در دست میگرفتند‪ ،‬در نظم و امنیت اصلاحات را‬
‫ارتباطات‪ ،‬نیروی هوائی‪ ،‬نیروی زمینی‪ ،‬نیروی دریائی و در حقیقت تمام برنامههای نوسازی كشور را شامل میشد‪ ،‬خواهیم‬ ‫پیش میبردند و بهویژه گفتگویی راستین را با روحانیون و‬
‫دید كه ارتباط با كشورهای بلوك شرق پورسانتاژ بسیار جزئی را تشكیل میداد و بسیار طبیعی است كه اعلیحضرت‬ ‫گروههای سیاسی برقرار میكردند و فضای مملكت را آرام‬
‫بفرمایند به علت روابط تجارتی محدودی كه با كشورهای بلوك شرق برقرار شده «آمریكائیها ما را رها نخواهند كرد»‪.‬‬ ‫مینمودند‪ .‬خلاصه باید دسیسههای بینالمللی را كه داشت‬
‫علاوه بر این در ضمن گفتگو با آقای دكتر نهاوندی اعلیحضرت اظهار میدارند كه «من دیگر باجخواهی یا تهدیدی را از‬ ‫بهسرعت به توطئهای علیه ثبات كشور و سیرش به پیش تبدیل‬
‫سوی دیگران نمیپذیرم»‪ .‬و این بیان كاملا با منطق یك رئیس كشور وطنپرست و ایراندوست منطبق است كه جز افتخار‬
‫و سربلندی مملكتش را نمیخواهد و در دوران سخت تنازع سیاسی و اقتصادی بین دو بلوك شرق و غرب راهی را دنبال‬ ‫میشد‪ ،‬خنثی میكردند‪.‬‬
‫اما «جمشید آموزگار» كه بههنگام تصدی وزارت امور‬
‫میكند كه لازمه بقای كشور و حفظ منافع ملی است‪.‬‬ ‫اقتصادی و دارایی‪ ،‬بهخوبی انجام وظیفه كرده‪ ،‬تكنوكراتی‬
‫اینجانباحتمالمیدهمكهاشتباهموردبحثدرترجمهكتابآقایدكترنهاوندیكهاصلآنبهزبانفرانسهنوشتهشدهاست‬ ‫صادق بود‪ ،‬در فعالیتهای سازمان«اوپك» نیز درخشیده بود‪،‬‬
‫رخدادهوامیدوارمآقایدكترنهاوندیباقلمتوانایخودشاندر اینبارهتوضیحاتلازمرابدهندورفعسوءتفاهمفرمایند‪.‬‬ ‫سیاستمدار برجستهای نبود‪ ،‬وقت خود را با پرداخت به‬
‫كارهای پیش پا افتاده و كم اهمیت میگذراند و از مسائل‬
‫با تشكر ‪ -‬عبدالرضا انصاری‬ ‫اساسی غافل بود‪ .‬در مقابل‪« ،‬امیر عباس هویدا» كه در اثر‬
‫سالها بودن در رأس دولت‪ ،‬فرسوده شده بود‪ ،‬شیوههای كار را‬
‫در میان سالهای ‪ ۱۹۶۳‬و ‪ ،۱۹۷۸‬رشد شمار كودكان در‬ ‫بخشهای متنوعی چون نفت‪ ،‬پتروشیمی‪ ،‬بانك‪ ،‬صنایع اتمی و‬ ‫خوب میدانست‪ .‬وقتی وزیر دربار شد‪ ،‬همه سرنخهایی را كه‬
‫كودكستانها‪ ،%۱۳۵۰‬در دوره ابتدایی‪ ،%۵۶۰‬در دوره راهنمایی‬ ‫كارخانههای اتومبیلسازی انجام گرفته بود‪.‬‬ ‫در دست داشت و شبكهای را كه ایجاد كرده بود‪ ،‬به خدمت‬
‫‪ %۲۶۳‬و در مدارس فنی و صنعتی ‪ %۱۵۵۰‬بود‪ .‬در آن آخر‬ ‫خدعه علیه جانشین خود گرفت تا او را تضعیف كند‪ .‬فضا‪،‬‬
‫ماه مه ‪ ۱۹۷۸‬كه سال تحصیلی بهپایان رسید‪ ،‬ایران ده میلیون‬ ‫نظامبیمههایاجتماعیكشوركه«احمدقوام»درسال‪۱۹۴۶‬‬
‫دانشآموز كودكستانی تا دبیرستانی داشت‪ .‬در سالهای دهه‬ ‫پایهگذاری كرده بود‪ ،‬اندك اندك توسعه یافته و از سوی ‪OIT‬‬ ‫فلجكننده و بازدارنده شده بود‪.‬‬
‫‪،۱۹۸۰‬بیسوادیاحتمالابهكلیازمیانمیرفت‪.‬بیستدانشگاه‬ ‫بهعنوان كارآترین و پیشرفتهترین نظام در كشورهای جهان‬ ‫شاه‪ ،‬از كارنامه مملكت راضی و به آینده امیدوار بود‪ .‬حق‬
‫و صد و سی و پنج مؤسسه آموزش عالی‪ ۲۰۰ ،‬هزار دانشجو‬ ‫سوم شناخته شده و بهعنوان سرمشق به آن استناد میشد‪.‬‬ ‫هم داشت‪ .‬چون تا پایان بهار‪ ۱۹۷۸‬هم چیزی از دست نشده‬
‫پذیرفته بودند كه همه آنها از بورس یا كمكهای مالی آموزشی‬ ‫بهنوشته مجله آمریكایی ‪ ،Fortune‬شركت ملی نفت ایران‬ ‫بود‪ .‬ایران هنوز استوار بهنظر میرسید و احترام و اعتماد را‬
‫بهره داشتند‪ .‬دانشگاههای ایران‪ ،‬و در صدر آنها دانشگاههای‬ ‫كه در سال ‪ ۱۹۷۳‬در رده بیست و هشتم در جهان بود‪ ،‬سال‬ ‫برمیانگیخت‪ .‬در حقیقت هم اوایل بهار ‪ ،۱۹۷۸‬درآمد سرانه‬
‫«تهران»‪« ،‬پهلوی»‪« ،‬ملی» و «اصفهان» در سطح بینالمللی‬ ‫بعد به رده سوم رسید‪ .‬در آستانه انقلاب‪ ،‬تولید نفت كشور به‬ ‫به ‪ ۲۴۵۰‬دلار رسیده بود‪ ،‬آن هم در كشوری كه یك ربع‬
‫بود و دانشجویان بسیاری از چهار گوشه دنیا بهآنجا میآمدند‪.‬‬ ‫شش میلیون و پانصدهزار بشكه در روز رسیده بود‪ .‬مجموع‬ ‫قرن پیش از آن‪ ۱۶۰ ،‬دلار بود‪ .‬پیشبینیهایی كه سازمانهای‬
‫از سه سال پیش از آن‪ ،‬در ایران تقریباً در هر فصل‪ ،‬اگر‬ ‫ظرفیت پالایشگاههای ایران چهل میلیون تن در سال بود و‬ ‫بینالمللی و مراكز پژوهشی معتبر میكردند‪ ،‬گویای آن بود كه‬
‫نگوئیم در هر ماه‪ ،‬موزههای تازه و شكوهمند‪ ،‬مراكز فرهنگی‪،‬‬ ‫كشور نه تنها میتوانست نفت خام صادر كند‪ ،‬بلكه نفت‬ ‫این رقم در سال ‪ ۲۰۰۰‬از ده هزار دلار هم بیشتر خواهد شد‪.‬‬
‫كتابخانههایتازهومجموعههایورزشیگشودهمیشد‪.‬اینها‪،‬‬ ‫تصفیهشده نیز صادر میكرد‪ .‬به این ترتیب‪ ،‬در سال ‪،۱۹۷۷‬‬
‫ایران دومین كشور صادركننده نفت جهان با دویست و هفتاد‬ ‫یعنی رقمی نزدیك به درآمد سرانه كنونی اسپانیا‪.‬‬
‫همه نتیجه كوششهای یك دهه بود‪.‬‬ ‫میلیون تن صادرات‪ ،‬و رهبر بی چون و چرای «اوپك» بهشمار‬ ‫در ایران فرصتهای اشتغال آنقدر زیاد شده بود كه كارگر‬
‫حتی در بخش كشاورزی كه توسعه در آن كندتر است‪ ،‬با‬ ‫كم آمده و در نتیجه حدود یك میلیون كارگر خارجی از هر‬
‫وجود سیزده س ّد بزرگ كه از سال ‪ ۱۹۶۳‬ساخته شده بود و‬ ‫میآمد‪« .‬خارك» بزرگترین بندر نفتی جهان بود‪.‬‬ ‫دسته و هر كشوری جذب بازار كارش شده بودند‪ :‬آسیاییها‪،‬‬
‫هشتصد هزار هكتار زمینی كه بهتازگی امكان آبیاریشان‬ ‫در سال ‪ ،۱۹۷۷‬تولید سیمان از ده میلیون تن میگذشت‪،‬‬ ‫آمریكاییها و اروپاییها‪ ،‬همه در كمال آزادی و امنیت در ایران‬
‫فراهم گشته بود‪ ،‬و با آن كه مصرف مواد غذایی بالا رفته و‬ ‫شش میلیون تن فولاد تولید شد كه میبایست ظرف پنج سال‬
‫جمعیت افزایش یافته بود‪ ،‬كشور بیش از ‪ ۹۰‬درصد خودكفا‬ ‫سهبرابر میشد‪ .‬در همان سال یكصدهزار خودرو ساخته شد‬ ‫كار و زندگی میكردند‪.‬‬
‫بود‪ .‬درآمدهای كشور بهراحتی میتوانست زیان وارد كردن‬ ‫كه بخشی از آن صادر شد و قرار بود تا پایان قرن‪ ،‬رقم تولید‬ ‫ارزش ریال‪ ،‬پول ملی‪ ،‬در حدود ‪ ۱۵‬سال ثابت مانده بود‪.‬‬
‫بقیه محصولات كشاورزی را ــ كه برای تولید آنها نیز كوشش‬ ‫ذخیره ارزی كشور در سال ‪ ۱۹۷۵‬از مجموع ذخایر بلژیك‪،‬‬
‫به یك میلیون برسد‪.‬‬ ‫ایتالیا و اسپانیا فراتر میرفت‪ .‬بهعنوان كشوری وام دهنده‪،‬‬
‫میشد ــ بپردازد‪.‬‬ ‫در زمینه انرژی در سال ‪ ،۱۹۷۷‬ظرفیت نیروگاههای ایران‪ ،‬از‬ ‫ایران اقدامات نخستین برای عضویت در ‪ OCDE‬را انجام‬
‫ارتشایرانیكیازنیرومندترینهادردنیا‪،‬ونیرویهواییاش‬ ‫هرگونه‪،‬مجموعاً‪ ۷۵۰۰‬مگاواتــساعتبود‪،‬واین‪،‬افزایشی‬ ‫داده بود‪ .‬در سال ‪ ،۱۹۷۷‬میزان سرمایهگذاری دولتی ایران‬
‫در میان پنج بهترین جهان بود‪ .‬ایران‪ ،‬یكی از ستونهای دفاع از‬ ‫چشمگیر را از رقم ‪ ۸۵۰‬مگاوات در سال ‪ ۱۹۶۳‬نشان میداد‪.‬‬ ‫در خارج‪ ،‬از ‪۲۰‬میلیارد دلار گذشته بود‪ ،‬كه البته بسیاری آن‬
‫جهان آزاد در برابر كمونیسم و توسعهطلبی شوروی بهشمار‬ ‫چهار مركز بزرگ تولید برق اتمی در دست ساختمان بود كه دو‬ ‫را ثروت شخصی شاه میپنداشتند‪ .‬این سرمایهگذاریها در‬
‫میآمد‪ .‬همین امر‪ ،‬شاه را بر آن داشته بود كه با اصرار فزاینده‪،‬‬ ‫تایش ‪ %۸۰‬تكمیل شده بود‪ .‬ظرفیت كل این نیروگاهها چهار‬
‫هزار مگاوات ــ ساعت‪ ،‬و كشور در شرف رسیدن به استقلال‬
‫خواستار بیرون رفتن نیروهای نظامی خارجی از‬
‫كامل از نظر انرژی بود‪.‬‬