Page 12 - (کیهان لندن - سال سى و نهم ـ شماره ۴۰۸ (دوره جديد
P. 12
صفحه1۲شماره1۸۷۴
جمعه 1تا ۷اردیبهشتماه 140۲خورشیدی
بازنشر آیتالله شریعتمداری پیغام داد كه جشن
هنر شیراز را لغو نكنید
آخرین روزها
پایان‌سلطنت‌و رئیس جمهور چین در ماقات سه ساعته با شاه درباره دخالت همداستان
درگذشت‌شاه آمریكا و شوروی برای برهم زدن ثبات ایران هشدار داد و پشتیبانی چین را
()9 از ایران اعام داشت
دكتر هوشنگ نهاوندی (تاریخ نشر در کیهان لندن :از آذر ۱۳۸۳تا شهریور - ۱۳۸۴از شماره ۱۰۳۳تا ) ۱۰۷۱
اساس رویدادها و حوادث واقعی زندگی انسانها نوشته میشود. سر كاس میرفت و هیچگاه كار تدریس را رها نكرد و بهمدد ترجمه فارسی كتاب «آخرین روزها ،پایان سلطنت و درگذشت
برای نوشتن این كتاب ،نویسنده از كمكهای بی دریغ و سخاوتمندانه همین سوابق دانشگاهی بود كه پس از مهاجرت به فرانسه ۱۷ شاه» نوشته دكتر هوشنگ نهاوندی از سوی شركت كتاب در
اردشیر زاهدی ،دكتر اصان افشار ،شجاعالدین شفا ،پروفسور
عباس صفویان و دكتر داریوش شیروانی بهرهمند بوده است .این سال بهعنوان استاد در دانشگاه پاریس تدریس كرد. لسآنجلس منتشر شده است.
شخصیتها كه در ماههای آخر سلطنت محمدرضاشاه تماس روزانه با نهاوندی در سالهای ۱۳۵۰گروه بررسی مسایل ایران را بنیان بهروز صوراسرافیل و مریم سیحون مترجمان این كتاب ،بهخوبی
او داشتند ،اطاعات ،خاطرهها و بهیادماندههای خود را در اختیار گذاشت به امید آنكه پیشنهادات این گروه راهگشای اصاحاتی در
نویسنده قرار دادهاند.نویسنده ضمناً از دكتر هادی هدایتی ،دكتر از عهده برگرداندن آن از زبان فرانسه به فارسی برآمدهاند.
كاظم ودیعی و بیژن خلیلی مدیر شركت كتاب سپاسگزاری كرده ساختار آموزشی ،فرهنگی ،اجتماعی و سیاسی ایران شود. دكتر نهاوندی در دوران سلطنت محمدرضاشاه پهلوی وزارت
است .كتاب «آخرین روزها ،پایان سلطنت و درگذشت شاه» دارای نهاوندی برای جمع آوری مطالب كتاب پانصد صفحهای خود، آبادانی و مسكن و علوم و آموزش عالی و ریاست دانشگاههای
۱۵فصل است و با یك پینوشت كوتاه و احساسی بهپایان میرسد. مختصری از حافظه معروفش و مقدار زیادی از یادداشتهای روزانه پهلوی و تهران را بهعهده داشت .وی مدتی نیز رئیس دفتر
كیهان بخشهایی از این كتاب را با موافقت نویسنده و ناشر ،از این علیاحضرت شهبانو و چندی رئیس هیأت مدیره انجمن آثار ملی
یا شبانهاش سود جسته است. بود .اما در تمام این سالها وی بیشتر با محافل روشنفكری ،علمی
شماره بهچاپ میرساند. كتاب از آغاز تا پایان ،سرشار است از حوادث پرهیجان و اخبار و دانشگاهی نشست و برخاست داشت تا با دولتیان .نهاوندی در
دست اول كه بیشتر اوقات نویسنده شخصاً درگیر آن بوده است دوران ریاستش بر دانشگاههای پهلوی و تهران هفتهای چند ساعت
و به همین دلیل محتوای كتاب شبیه رمانهای جذابی است كه بر
فقط با آنان دست داد و به چند تن از آنان گفت« :میدانید نداشت .زیرا پس از استعفای آموزگار برای استراحت به هیأت دولت شریف امامی بسیار ناهماهنگ بود .به جز
كه چه باید بكنید ».سپس برای همه آرزوی پیروزی كرد زادگاه خود مازندران رفته بود .معتمدی با شنیدن رادیو آگاه تیمسار عظیمی وزیر تقریبا همیشگی جنگ ،كه از سالها
و رفت .عكس سنتی نیز كه شاه با وزرا میگرفت ،گرفته شده بود كه به وزارت منصوب شده ،و درست مثل این كه پیش این مقام را داشت ،سه وزیر دیگر از سوی شاه انتخاب
نشد .با آن كه به دلیل حساسیت اوضاع ،روزنامهنویسان و در كاخ حضور داشته ،خبرش اعلام شده است .ژاندارمری كه و تحمیل شده بودند .آن دو تن دیگر ،خسرو افشار و محمد
عكاسان خارجی بسیاری جلوی كاخ گرد آمده بودند ،فقط دستور یافتن او را داشت ،همان شب پیامی از سوی نخست باهری بودند .برای آن كه این دو نیز مقام خود را بپذیرند،
به معدودی از ایرانیان اجازه حضور در مراسم داده شد. وزیر به او داده و خواهش كرده بود به تهران بازگردد .او، باز هم كاری غیرعادی صورت گرفت و كاخ دخالت كرد
هنگامی كه وزیران از كاخ بیرون میرفتند ،به آنان اطلاع تا راضیشان كند .با تمام این اوصاف ،همه اعضای دولت،
داده شد كه جلسه هیأت دولت دو ساعت بعد ،تشكیل چنین كرد. پیشینه پاكی و صداقت داشتند .این كمترین الزام این
مراسم ،كوتاه بود .شاه لباس شخصی پوشیده بود ،به نظر موقعیت بود .یك رویداد غیرمنتظره نیز در آخرین دقایق،
خواهد شد. آرام میآمد .حالتی متشخص داشت ولی از لبخند ظاهری معرفی هیأت دولت را مختل كرد؛ مدیرعامل شركت ملی
در راه نخست وزیری ،از رادیوی اتومبیل دولتی كه داشتم، همیشگی ،خبری نبود .معمولا به هنگام معرفی وزیران ،شاه مخابرات را فراخوانده بودند كه به عنوان وزیر پست و
اعلامیه نخست وزیر جدید را شنیدم .پس از آن كه اعلام چند كلمه با هر یك از آنان سخن میگفت و مسائلی را كه تلگراف معرفی شود .آمده بود و همه به او برای ورودش
داشت وطن در خطر است ،تقاضای «اتحاد مقدس» كرد به نظرش مهم میرسید ،به آنان گوشزد میكرد .اما این بار به هیأت دولت تبریك میگفتند .همگی در تالار بزرگ كاخ
و زمان را زمان «آشتی ملی» خواند .قولهائی هم در مورد بودیم و به سوی تالار دیگری كه قرار بود مراسم معرفی
انتخابات آینده داد .اعلامیه ،تاریخ همان روز را به تقویم در آن برگذار شود میرفتیم كه ناگهان یكی از افسران گارد
هجری داشت .معنای آن این بود كه تاریخ شاهنشاهی را آمد و از نخست وزیر خواست به تلفنی كه او را میخواهد
كنار گذاشته بود .جالب آن كه تقویم شاهنشاهی را براساس پاسخ دهد .نخست وزیر رفت و پس از چند دقیقه غیبت،
قانونی ،چند سال پیش با تصویب مجلسین پایه گذاری كرده با حالتی نگران باز آمد ،زیر بازوی كسی را كه قرار بود وزیر
بودند .و شریف امامی به عنوان رئیس سنا ،از هواداران پست و تلگراف شود گرفت و با صدای آهسته ،چند كلمهای
سرسخت آن بود .رادیو آن گاه اعلام كرد همه كازینوها و با او سخن گفت .آن شخص ،رنگ و رو باخته ،بی آنكه چیزی
قمارخانهها كه شمارشان در كشور حدود ۱۲تا بود ،بسته
میشود .همه آن قمارخانهها به «بنیاد پهلوی» تعلق بگوید ،رفت .آن دو مرد حتی دست همدیگر را نفشردند.
داشت كه شریف امامی رئیس آن بوده و هنوز هم بود .او راز و ناراحتی همگانی ،كاملا ملموس بود.
كازینوهائی را كه خودش باز كرده بود ،بست .اما بسیاری،
این اقدامات را كه رادیو «سالم سازی اجتماعی» خوانده بود، چند ساعت بعد فهمیدیم كه به شریف امامی خبر داده
به مسخره گرفتند .به این ترتیب نخست وزیر ،حتی پیش از بودند (راست یا تصور) كه آن شخص بهائی است و او به
تشكیل نخستین جلسه هیأت دولت ،همه «گلوله»هایش را همین دلیل و به خاطر ملاها وی را بركنار كرده بود .تقریبا
شلیك كرده بود .با بیرون راندن وزیری كه به روایتی بهائی ربع قرن از این ماجرا گذشته است ،ولی من هنوز نفرت
بود ،و سپس با اعلام دو اقدام ظاهرسازانه ،گمان میكرد و تحقیری را كه بر آن مرد تحمیل شد و بیگمان كینه و
میتواند اطمینان روحانیون و افكار عمومی را به دست طغیان درونش را از یاد نمیبرم ،كه ناچار شد همچون فردی
آورد .دولت هیچ كار دیگری انجام نداد و چند ساعت بعد نجس ،در برابر همه ،باغ بزرگ كاخ را بپیماید و با صدها
روزنامهنویس و خبرنگاری كه جلوی در گرد آمده بودند،
این «اقدامات سالم سازی اجتماعی» به كلی فراموش شد. روبرو شود .او را چندان نمیشناختم و دیگر هم ندیدمش.
نخستین جلسه هیأت دولت كافی بود كه همه دریابند به هنگام معرفی هیأت دولت ،كریم معتمدی كه وزیر
كه هیچ هماهنگی میان وزیران وجود ندارد .وزرائی كه پست و تلگراف هویدا و آموزگار و مردی با شخصیت و
خوشنام بود و بار دیگر به همین سمت انتخاب شد ،حضور
اغلبشان افرادی كارآمد بودند ،ولی هر یك خود را
