Page 20 - (کیهان لندن - سال چهلم ـ شماره ۴۲۷ (دوره جديد

‫صفحه‌‌‌‪‌‌‌2‌‌0‬شماره‌‪‌18۹3‬‬
‫جمعه ‪ 10‬تا ‪ 1۶‬شهریورماه ‪140۲‬خورشیدی‬

‫وضعیت کنونی سینمای ایران در گفتگو با بهمن مقصودلو؛‬
‫سینمای زیرزمینی و «ناچار» در مقابله با سانسور شکل گرفته است‬

‫دیگران» از ناصر تقوایی و…‬ ‫بهمن مقصودلو‬ ‫= بهمن مقصودلو‪« :‬اکنون تولید فیلم سینمایی در‬
‫در ایران قبل از انقلاب سالی ‪ ۸۰‬تا ‪ ۹۰‬فیلم که اکثریت‬ ‫انحصار گروههای دولتی است‪ .‬گروههایی که یا از رانت‬
‫قریب به اتفاق آنها توسط سرمایهگذاران خصوصی و توسط‬ ‫سختگیریهای دولت و تورم بالا‪ ،‬سرمایهگذار خصوصی و‬ ‫دولتی استفاده میکنند و یا خودشان سازمانهای دولتی‬
‫مستقل دیگر ریسک بالا را قبول نمیکند زیرا احتمال توقیف‬
‫سیستم استودیویی بودند تولید میشدند‪.‬‬ ‫شدن فیلمها زیادتر و احتمال برگشت سرمایه کمتر شده‬ ‫هستند‪».‬‬
‫با انقلاب ‪ ۵۷‬که بخشی از این استودیوها تعطیل شدند‬ ‫و به دلیل محدود بودن سینماها‪ ،‬هیچ تضمینی هم وجود‬ ‫=«از سال ‪ ۲۰۰۰‬به بعد میتوان گفت که استودیوهای‬
‫ولی تعدادی از تهیهکنندگان خصوصی و مستقل ماندند که‬ ‫ندارد که فیلم ساختهشده امکان نمایش در زمان مناسب را‬ ‫خصوصی کاملا از بین رفتند‪ .‬البته سازمان سینمایی‬
‫سرمایه میگذاشتند و اجازه میگرفتند و فیلم میساختند‪.‬‬ ‫«فارابی» هست که سیستم استودیویی دولتی است که‬
‫ولی از سال ‪ ۲۰۰۰‬به بعد میتوان گفت که استودیوهای‬ ‫پیدا کند و اساساً روی پرده برود‪.‬‬ ‫دست به تولید میزند و «اوج» وابسته به سپاه پاسداران‬
‫خصوصی کاملا از بین رفتند‪ .‬البته سازمان سینمایی‬ ‫افزون بر این‪ ،‬با سانسورهای اعمال شده امکان اینکه‬ ‫و حوزه هنری هم هستند که این آخری ‪ ۱۲۰‬سالن سینما‬
‫«فارابی» هست که سیستم استودیویی دولتی است که‬ ‫فیلم جذابیت خود را از دست بدهد زیاد است‪ .‬حتی بعد از‬
‫دست به تولید میزند و «اوج» وابسته به سپاه پاسداران‬ ‫گرفتن پروانه نمایش هم تنها با اعتراض یک متعصب مذهبی‬ ‫هم دارد‪».‬‬
‫و حوزه هنری هم هستند که این آخری ‪ ۱۲۰‬سالن سینما‬ ‫دولت میتواند جلوی نمایش فیلم را بگیرد‪ .‬در نتیجه در‬ ‫=«موضوع محوری سینمای زیرزمینی ضد فرهنگ رایج‬
‫هم دارد‪ .‬توجه کنیم که در سیستم دولتی کنترل و سانسور‬ ‫پنج شش سال اخیر سرمایهگذار خصوصی و مستقل بطور‬ ‫و حاکم در یک کشور است‪ .‬در ایران سینمای زیرزمینی‬
‫کلی سرمایهی خودش را از این عرصه بیرون کشیده است‪.‬‬ ‫در برابر مسئله حجاب احباری و ارزشهای متحجر دیگری‬
‫دولتی هم زیادتر میشود‪.‬‬ ‫اکنون تولید فیلم سینمایی در انحصار گروههای دولتی‬ ‫که با زور تحمیل میشود و اعتراض به نبود آزادی بیان و‬
‫در ایران کنونی طبقه متوسط تقریباً دارد از بین میرود‪.‬‬ ‫است‪ .‬گروههایی که یا از رانت دولتی استفاده میکنند و یا‬ ‫سانسور شدید در مطبوعات و رسانهها شکل گرفته است‪».‬‬
‫بر اساس خود آمار دولتی ‪ ۷۰‬درصد مردم زیر خط فقر‬
‫هستند و درصد ناچیزی در آن بالا ثروت جامعه را کامل ًا‬ ‫خودشان سازمانهای دولتی هستند‪.‬‬ ‫فضا در ایران امروز روز به روز برای سینماگران مستقل‬
‫در دست دارند و از همهی مواهب زندگی هم برخوردارند‪.‬‬ ‫بستهتر و فشار بر آنها برای تن دادن به ارزشهای رژیم‬
‫اکثر اینان وابستگان رژیم هستند‪ .‬در چنین وضعیتی تعداد‬ ‫=وضعیتتولیدسینمادرایرانقبلازانقلابچگونهبود؟‬ ‫بیشتر میشود‪ .‬در چند سال اخیر و به ویژه بعد از جنبش‬
‫‪-‬قبل از انقلاب‪ ،‬پس از اینکه اسماعیل کوشان در پایان‬ ‫مهسا‪ ،‬سینمایی زیرزمینی شکل گرفته و تعدادی از فیلمهای‬
‫تماشاگران سینما هم رو به کاهش نهاده است‪.‬‬ ‫جنگ جهانی دوم به ایران بازگشت با پول مردم «میترا‬ ‫زیرزمینی ساخته شده به جشنوارههای بینالمللی نیز راه‬
‫فیلم» را تاسیس کرد و فیلم «توفان زندگی» را ساخت که‬ ‫یافتهاند‪ .‬کیهان لندن در همین ارتباط با بهمن مقصودلو‬
‫=سینماگران مستقل در برابر این وضعیت چه واکنشی‬ ‫شکست خورد و سرمایهگذارها خودشان را عقب کشیدند‪.‬‬ ‫پژوهشگر سینما‪ ،‬مستندساز و تهیهکننده سینما گفتگو کرده‬
‫از خود نشان دادهاند؟‬ ‫ولی کوشان راهش را ادامه داد و «پارس فیلم» را بنیان نهاد‬
‫و تدریجاً فیلمهایش شروع به فروش کردند و در نتیجه‬ ‫است‪.‬‬
‫‪-‬سینماگران مستقل و باهوش در مقابله با این وضعیت‬ ‫استودیوهای دیگری شروع به کار کردند‪ .‬به مرور با حضور‬ ‫دکتر بهمن مقصودلو سالهای سال است که زنجیرهای از‬
‫به هر حال منفعل نماندهاند و ابتکارهای خودشان را شروع‬ ‫سرمایههای خصوصی و شخصی وضعیتی مانند سیستم‬ ‫فیلمهای مستند درباره هنرمندان و چهرههای ادبی سرشناس‬
‫کردهاند‪ .‬این ابتکارها با جعفر پناهی بعد از اینکه او را‬ ‫هالیوود آمریکا در ایران حاکم شد‪ .‬به عبارت دیگر‪ ،‬قبل از‬ ‫ایران میسازد و در کشورهای مختلف به نمایش میگذارد‪.‬‬
‫در سال ‪ ۸۸‬گرفتند و سپس آزادش کردند شروع شد و در‬ ‫انقلاب این استودیوها بودند که فیلم میساختند‪ .‬در مقابل‬ ‫فیلمهایی که در حال حاضر امکان نمایش در ایران ندارند‪.‬‬
‫ادامه تبدیل به حرکتی شد که من آنرا «سینمای زیرزمینی‬ ‫دولت فیلمهای اندکی میساخت؛ وزارت فرهنگ و هنر و‬ ‫مقصودلو مؤلف کتابهای پژوهشی زیادی در زمینه سینما‬
‫نوین» یا «سینمای ناچار» مینامم‪ .‬وقتی او را گرفتند و‬ ‫تلویزیون ملی ایران بودند که اولی فیلم «گاو» را ساخت و‬ ‫از جمله «علف‪ :‬داستانهای شگفت و ناگفته» به زبانهای‬
‫ممنوعیتهای زیادی بر او اعمال کردند‪ ،‬از آنجا که هنرمند‬ ‫تعدادی فیلمهای مستند کوتاه‪ .‬تلویزیون هم «تل فیلم»‬
‫خلاق و مبتکری است در خانه با یک دوربین دیجیتال‬ ‫را درست کرد که چند کار متفاوت هنری تهیه کرد ازجمله‬ ‫انگلیسی و فارسی و «رآلیسم شاعرانه رنوار» است‪.‬‬
‫فیلمی ساخت با عنوان «این فیلم نیست»؛ یعنی به تماشاگر‬ ‫فیلمهای فریدون رهنما‪« ،‬اوکی مستر» و «مغولها»ی پرویز‬ ‫وی در آخرین کتاب خود با عنوان «افسون پرده نقرهای‪:‬‬
‫میگوید فیلمی که تماشا میکنید در یک پروسهی متعارف‬ ‫کیمیاوی‪« ،‬چشمه»ی آربی آوانسیان و «آرامش در حضور‬ ‫سینمای جهان» به بررسی سینمای آمریکا و جهان میپردازد‪.‬‬
‫و با امکانات حرفهای سینمایی از جمله با بازیگران حرفهای‬
‫تولید نشده است‪ ،‬بلکه در یک محیط بسته با داستانی‬ ‫=آقای مقصودلو‪ ،‬وضعیت سینمای ایران را در سالهای‬
‫مینیمال و کم کاراکتر و با شرکت آدمهای معمولی ساخته‬ ‫اخیر چگونه توضیح میدهید؟‬
‫شده است‪ .‬این فیلم در ‪ ۲۰۱۱‬به فستیوال کن راه یافت‬
‫و در بخش «نوعی نگاه» نمایش داده شد‪ .‬بعد پناهی‬ ‫‪-‬تولید فیلم در میان هنرها بیشترین هزینه را دارد‪.‬‬
‫فیلم «پرده بسته» را در ‪ ۲۰۱۳‬به کن فرستاد و به دنبال‬ ‫ولی به دلیل بحران اقتصادی حاکم و تورم بالا در ایران و‬
‫آن «تاکسی» را در ‪ ۲۰۱۵‬ساخت و آنرا به جشنواره برلین‬ ‫دستمزدهای میلیاردی ستارگان و نیز بالا رفتن هزینههای‬
‫فرستاد که در آنجا جایزهی خرس طلایی را گرفت‪ .‬به دلیل‬ ‫دیگر در عرصه تولید فیلم‪ ،‬کل هزینهی ساخت فیلم‬
‫شهرت پناهی این فیلم خریداری شد و پخش شد و پولی‬ ‫در ایران سر به فلک کشیده تا جایی که عرصه برای‬
‫هم برایش بازگرداند‪ .‬پس از آن «سه رخ» را ساخت که در‬ ‫سرمایهگذاران مستقل خصوصی‪ ،‬به دلیل محدود بودن‬
‫‪ ۲۰۱۸‬به کن رفت‪ .‬اخیراً هم فیلم «خرس نیست» را ساخته‬ ‫سرمایهشان‪ ،‬تنگ شده است‪ .‬از سال ‪ ۲۰۰۰‬به بعد تدریجا‬
‫که فیلم بسیار جالبی است‪ .‬برخی منتقدان اروپایی از جمله‬ ‫سازمان سینمایی «فارابی» و سازمان «اوج» که وابسته به‬
‫خانم دارگیس منتقد سینمایی «نیویورک تایمز» این فیلم را‬ ‫سپاه پاسداران انقلاب اسلامی است و وابستگان به رژیم و‬
‫رانتخواران در زمینهی تولید فیلم سینمایی به مرور فعالتر‬
‫یکی از ‪ ۱۰‬فیلم برتر سال نامیدند‪.‬‬ ‫شدهاند‪ .‬همزمان سانسور وارده بر فیلمهایی که موضوع‬
‫بنابراین‪ ،‬این جریان با مختصاتی مانند بدون تحویل‬ ‫و حرفی برای گفتن دارند سختتر و سختتر شده است‪.‬‬
‫سناریو به مراجع رسمی و بدون اجازه گرفتن از آنها و با‬ ‫وزارت ارشاد ابتدا سناریو را باید بخواند و اجازهی ساخت‬
‫پرداختی ابتکاری و خلاق و با پرداختن به موضوعات و‬ ‫بدهد و بعد از ساختن فیلم هم باید پروانه نمایش صادر کند‪.‬‬
‫مشکلات اجتماعی پا به عرصه وجود گذاشت‪ .‬الگوی سینمای‬ ‫تازه در سالهای اخیر اگر فیلمی قرار است به جشنوارههای‬
‫جهانی برود باید مجوز دیگری هم بگیرد‪ .‬خلاصه به مرور با‬
‫زیرزمینی ایران‪ ،‬سینمای زیرزمینی آمریکاست که‬