Page 21 - (کیهان لندن - سال چهلم ـ شماره ۴۳۲ (دوره جديد

‫صفحه ‪ ۲1‬شماره ‪18۹8‬‬ ‫انسانها در اعلامیه جهانی حقوق بشر در سال ‪ ۱۹۴۸‬به‬ ‫آیا عقلانیت مورد نظر جمهوری اسلامی از اینگونه‬
‫جمعه ‪ ۶‬تا پنجشنبه ‪ ۱۲‬اکتبر ‪۲۰۲۳‬‬ ‫اوج خود رسید‪ .‬اعلامیه در ماده ‪ ۱۸‬آزادی اندیشه‪ ،‬وجدان‪ ،‬و‬ ‫خرد جمعی متابعت میکند؟ با توجه به تجربیات دوران‬
‫مذهب را مورد شناسایی رسمی قرار داده و از همه اعضای‬ ‫حیات جمهوری اسلامی‪ ،‬پاسخ به این پرسش بیتردید‬
‫این میثاق را نادیده میگیرد و هیچ مرجع قانونی هم‬ ‫جامعه بینالملل میخواهد تا آن را به عنوان حقوق ذاتی‬ ‫منفی است‪ .‬عقلانیت خودساخته جمهوری اسلامی نه تنها‬
‫برای رسیدگی به این نقض تعهدات قراردادی وجود ندارد‪.‬‬ ‫همه انسانها محترم شمرده‪ ،‬در اجرای آن بکوشند‪ ،‬و به‬ ‫نتوانسته است با عقلانیت جمعی و تلاش برای حفاظت از‬
‫در حقیقت‪ ،‬برای اجرای مؤثر این میثاق‪ ،‬پروتکلی تنظیم‬ ‫ترویج و پیشبرد آن اهتمام ورزند‪ .‬اعلامیه این حق را برای‬ ‫منافع جهانی سازگار باشد‪ ،‬بلکه معنی‪ ،‬مفهوم‪ ،‬و اهمیت‬
‫شده که به موجب آن کمیته حقوق بشر به عنوان یک‬ ‫همه تصدیق کرد که آزادی تغییر دین‪ ،‬که بحث برانگیزترین‬ ‫خرد جمعی را به پایینترین درجه ممکن تنزل داده تا‬
‫ارگان معاهدهمحور به وجود آمد تا ناظر رفتار کشورها‬ ‫همه آزادیهاست‪ ،‬باید محترم شمرده شود‪ .‬البته اگرچه‬ ‫بتواند با استفاده ابزاری از آن برای توجیه سیاستهای خود‬
‫باشد‪ .‬با این قصور آگاهانه و عامدانه‪ ،‬آیا جمهوری اسلامی‬ ‫بطور رسمی اعلامیه جهانی یک قرارداد الزامآور نیست تا‬
‫همه اعضای ملل متحد را به احترام به آن مجبور کند‪ ،‬اما‬ ‫استفاده کند‪.‬‬
‫میتواند سخنی پیرامون عدالت به زبان آورد؟‬ ‫از نظر بسیاری از حقوقدانان بینالمللی‪ ،‬امروزه چنین بیان‬
‫‪ .۲‬مقاولهنامه بینالمللی علیه شکنجه و دیگر رفتارهای‬ ‫رسمی حقوق بشری به حوزه حقوق بینالملل عرفی راه یافته‬ ‫موضوع دوم‪ :‬معنویت‬
‫بیرحمانه و تنبیهات خوارکننده و غیرانسانی توسط مجمع‬ ‫و ابعاد متعهدانه و الزامآور به خود گرفته است‪ .‬میثاق‬ ‫اگر منظور از معنویت وجود معنی در مفهوم حیات و‬
‫عمومی در سال ‪ ،۱۹۸۴‬هرگز توسط جمهوری اسلامی‬ ‫حقوق مدنی و سیاسی مصوب مجمع عمومی سازمان ملل‬ ‫روابط اجتماعی فراتر از ابعاد محاسبه سود و زیان مادی‬
‫پذیرفته نشده است‪ .‬در نتیجه دستان خود را باز گذاشته‬ ‫در سال ‪ ،۱۳۶۶‬که یک معاهده چندجانبه الزامآور برای بیش‬ ‫باشد‪ ،‬از آغازین ادوار شکلگیری حقوق بینالملل تلاش‬
‫تا بدون پذیرفتن هیچ نوع تعهد حقوقی بینالمللی بطور‬ ‫از ‪ ۱۴۰‬کشور عضو آن است‪ ،‬از آزادیهای مذهبی حمایت‬ ‫برای معنی در حیات بینالمللی حضور داشته است‪ .‬هدف‬
‫پیوسته شهروندان را مورد شکنجههای وحشیانه قرار دهد‪.‬‬ ‫میکند‪ .‬اعلامیه سال ‪ ۱۹۸۱‬مجمع عمومی سال ‪ ۱۹۸۹‬درباره‬ ‫این تلاشها این بوده است تا از خودمحوریها کاسته و‬
‫با در نظر داشتن این بیاعتنایی به تعهدات بینالمللی مورد‬ ‫رفع همه اشکال عدم مدارا و تبعیض مبتنی بر مذهب یا‬ ‫مواضع فردگرایانه کشورها را به تصمیماتی که به خیر‬
‫قبول جهانیان‪ ،‬آیا جمهوری اسلامی میتواند داعیه عدالت‬ ‫اعتقاد نیز یک سند حقوقی غیر الزامآور است‪ .‬اما مانند‬ ‫عمومی معطوف است نزدیک کند‪ .‬معنی و مفهوم حیات‬
‫اعلامیه جهانی باید آن را به عنوان مهمترین بیانیه بینالمللی‬ ‫در راستای این هدف قابل توضیح است‪ .‬اما از آنجا که‬
‫داشته باشد؟!‬ ‫سنتهای دینی به ویژه مسیحیت در شکلگیری روابط‬
‫‪ .۳‬مقاولهنامه بینالمللی علیه ناپدیدشدگان اجباری‪،‬‬ ‫در حمایت از تنوع مذهبی در نظر گرفت‪.‬‬ ‫و حقوق بینالملل مدرن نفوذ مؤثری داشتند‪ ،‬موضوع‬
‫مقاولهنامه بینالمللی مربوط به ممنوعیت تبعیض علیه‬ ‫حال اگر این موارد را به عنوان شواهدی از قواعد‬ ‫معنی حیات با آموزههای این سنت آمیختگی پیدا کرد‪.‬‬
‫زنان‪ ،‬و یا مقاولهنامه بینالمللی مربوط به کارگران مهاجر و‬ ‫بینالمللی و رویههای کشورها در نظر بگیریم‪ ،‬این‬ ‫اما به تدریج و با فاصله گرفتن از ادوار اولیه عصر مدرن‪،‬‬
‫خانوادههای آنان‪ ،‬هیچکدام توسط جمهوری اسلامی ایران‬ ‫حقیقت آشکار میشود که معنویت مورد توجه جمهوری‬ ‫این نگرش معنویتگرایانه نیز ابعاد سکولار و غیردینی‬
‫مورد پذیرش قرار نگرفته است و در نتیجه بدون هیچ‬ ‫اسلامی هیچ نوع نزدیکی با آن نمیتواند داشته باشد زیرا‬ ‫به خود گرفت‪ .‬چند مثال ساده شاید بتواند این ادعا را‬
‫اعتنایی به سرزنشهای جهانی اینگونه جنایات را ادامه‬ ‫حکومت فقاهتی حاکم بر ایران امروز به این قوانین‬ ‫توضیح دهد‪ .‬هوگو گروسیوس از پیشگامان و بنیانگذاران‬
‫میدهد‪ .‬باز هم همان پرسش پیشین مطرح میشود که آیا‬ ‫بینالمللی اعتقاد ندارد‪ .‬عدم اعتقاد آگاهانه نسبت به‬ ‫حقوق بینالملل مدرن در اندیشههای خود تحت تاثیر‬
‫جمهوری اسلامی میتواند در محفلی جهانی مانند مجمع‬ ‫این اسناد حقوقی نه تنها در بن و پایههای نظری نظام‬ ‫جنبش اصلاحطلبی (رفرماسیون) کلیسا بود‪ ،‬نهضتهای‬
‫عمومی ملل متحد سخنی از عدالت به زبان آورد آنهم‬ ‫ولایت فقیه مشهود است‪ ،‬بلکه سردمداران حکومت‬ ‫اصلاحی قرن نوزدهم مانند لغو بردهداری و یا تلاش‬
‫در حالی که مرتکب شنیعترین اشکال بیعدالتی شده و‬ ‫دینی نیز به صراحت و آشکارا همواره بیان داشتهاند که‬ ‫برای شناسایی و پیشبرد حقوق زنان و امر برابری نیز‬
‫نمیتوانند پذیرای چنین تعهدات بینالمللی باشند‪ .‬بنابراین‬ ‫نمیتوانست از اینگونه اندیشهها مبرا باشد‪ .‬جنبشی که‬
‫میشود؟!‬ ‫طرح بحث معنویت در سخنان رئیسی بجز شعاری عاری‬ ‫با پیشنهادات ویلسون برای تاسیس جامعه ملل و دادگاه‬
‫از معنی و مفهوم نیست‪ .‬از همه مهمتر اینکه معنویت‬ ‫دائمی دادگستری بینالمللی انجام گرفت و در سال ‪۱۹۱۹‬‬
‫موضوع چهارم‪ :‬اخلاق و حقباوری‬ ‫خودساخته مدل جمهوری اسلامی در تناقض ماهوی آشکار‬ ‫به اوج خود رسید نیز نمیتوانست از اندیشههای اصلاحی‬
‫از مفاهیم دیگری که رئیسی در سخنرانی خود در‬ ‫نهضت پروتستان جدا باشد‪ .‬در نتیجه هرچند که این‬
‫مجمع عمومی به آن پرداخت بحث اخلاق و حقباوری‬ ‫با قوانین بینالمللی یادشده دارد‪.‬‬ ‫منابع الهام در خصوص معنی و مفهوم حیات با باورهای‬
‫بود‪ .‬به درستی منظور او از اخلاق چیست؟ آیا مفهوم‬ ‫معنوی مسیحایی پیوند داشتند‪ ،‬اما با ورود به سالهای‬
‫خوددرآوردی اخلاق ادعایی جمهوری اسلامی با معنی‬ ‫موضوع سوم‪ :‬عدالت‬ ‫پایانی جنگ جهانی دوم و شکلگیری نظم نوین بینالمللی‬
‫و مفهوم اخلاق در حقوق بینالملل مطابقت دارد؟ در‬ ‫در سخنرانی رئیسی سومین مفهوم ادعای بیپایهی‬ ‫پیوندهای خود را از باورهای دینی گسیخت و افقهای‬
‫حقوق بینالملل مفهوم اخلاق یک مؤلفه هنجاری است‬ ‫عدالت است‪ .‬به درستی منظور از عدالت در متن قواعد‬ ‫سکولار را در دستور کار توسعه و ترویج حقوق بینالملل‬
‫که کشورها را متعهد میسازد تا برخلاف منافع ِصر ِف خود‬ ‫بینالمللی چیست؟ شاید سادهترین تعریفی که میتوان‬
‫به سمت تبعیت از قوانین بینالمللی هدایت کنند‪ .‬این‬ ‫از مبحث عدالت داشت این است که یعنی استقرار و‬ ‫قرار داد‪.‬‬
‫نوع اخلاقیات در قوانین بینالمللی به این معنی است که‬ ‫برقراری فضایی که در آن هیچ نوع ترسی از سرکوب‪،‬‬ ‫پس از کشتارهای قومی و مذهبی در جنگ جهانی دوم‬
‫نیروی باطنی در قانونگذاری بینالمللی وجود دارد که بر‬ ‫سانسور‪ ،‬بازداشت‪ ،‬زندانی شدن‪ ،‬و یا شکنجه برای ابراز‬ ‫که به واسطه داعیه برتریطلبی فاشیسم توجیه میشد‪،‬‬
‫خلاف ابعاد ظاهری و قراردادی آن قوانین‪ ،‬فرمانی صادر‬ ‫عقیده مطابق با قوانین بینالمللی حقوق بشر وجود‬ ‫نظام بینالمللی نوین آزادی وجدان و باور را به عنوان‬
‫میکند که کشورها خود را بیآنکه به لحاظ حقوقی‬ ‫نداشته باشد‪ .‬در شرایط سخت سرکوبهای خشن‬ ‫سنگ بنای جامعه بینالمللی صلحآمیز قرار داد‪ .‬منشور‬
‫موظف باشند‪ ،‬خود را بر اساس همان فرمان اخلاقی به این‬ ‫حکومتی‪ ،‬عدالت یعنی رها بودن از جنایت نسلکشی‪،‬‬ ‫ملل متحد با تاکید و باز تایید ایمان و باور همه مردمان‬
‫معیارهای رفتاری متعهد سازند‪ .‬بنابراین‪ ،‬صرف بیان اخلاق‬ ‫جنایات علیه بشریت‪ ،‬جنایات جنگی‪ ،‬شکنجه و ناپدید‬ ‫متحد به ارزش ذاتی همه مردم و برابری آنها‪ ،‬فضایی را‬
‫در یک سخنرانی و وزن مثبت و عمیق قابل توجه مفهوم‬ ‫شدن اجباری‪ .‬این حقیقت را باید مورد توجه قرار داد که‬ ‫فراهم آورد تا در آن کشورهای عضو جامعه بینالمللی‬
‫اخلاق و حقباوری برای توضیح رفتارهای یک حکومت‬ ‫قربانیان بیعدالتی آنهایی هستند که این نوع جنایتهای‬ ‫موظف باشند مردم را در انتخاب روش زندگی خویش‬
‫کافی نیست‪ .‬از همه مهمتر این است که کاربرد چنین‬ ‫آزاد گذاشته‪ ،‬و در اجرای این آزادی برنامهریزیهای لازم‬
‫مفاهیمی به دلیل اهداف فریبکارانهای که در پشت آن‬ ‫بینالمللی در مورد آنها روا شده است‪.‬‬ ‫را انجام دهند‪ .‬هرچند که در منشور اشاره مستقیمی به‬
‫نهفته است‪ ،‬دقیقاً در تضاد با اخلاق در حوزه بینالمللی‬ ‫در اینجا مناسب است فقط برخی از اسناد حقوق بشری‬ ‫معنای زندگی و معنویت نشده‪ ،‬اما دقت در واژههایی‬
‫قرار میگیرد‪ .‬باید همچنین یادآوری کرد که حتی اگر‬ ‫را که نوید برقراری عدالت از این زاویه دید را میدهند‪،‬‬ ‫که بطور حسابشده در آن به کار گرفته شدهاند‪ ،‬مانند‬
‫حقوق بینالملل به دلیل نارساییهای ماهوی که در خود‬ ‫ضرورت توجه به ارزش و کرامت انسان‪ ،‬برابری همه مردم‪،‬‬
‫دارد‪ ،‬این فرصت را در اختیار حکومتها قرار دهد تا‬ ‫یادآوری شوند‪:‬‬ ‫مفهوم عدالت‪ ،‬و رسیدن به خوشبختی همه نشان از این‬
‫مواضع خود را برخلاف خیر عمومی دنبال کنند اما همان‬ ‫‪ .۱‬میثاق بینالمللی حقوق سیاسی و مدنی توسط مصوب‬ ‫واقعیت دارند که نویسندگان این منشور به اهمیت معنا‬
‫مفهوم اخلاق کشورها را فرا میخواند تا برخلاف اهداف‬ ‫سال ‪ ۱۹۶۶‬مجمع عمومی سازمان ملل متحد‪ ،‬توسط دولت‬
‫سیاست خارجی و منافع ملی‪ ،‬به ویژگیهای اخلاقی و‬ ‫ایران پیش از انقلاب امضا شده و به تصویب قانونگذاری‬ ‫و معنویت دقت کامل داشتهاند‪.‬‬
‫حقباوری ملتزم باشند‪ .‬به درستی آیا جمهوری اسلامی‬ ‫داخلی نیز رسیده است‪ .‬جمهوری اسلامی ایران نیز به این‬ ‫این تلاش برای اهمیت معنی زندگی با تکیه بر اراده آزاد‬
‫میتواند مواضع ضد اخلاق جهانی خود را زیر پرده الفاظ‬ ‫میثاق تعهد دارد اما در عمل‪ ،‬همه تعهدات خود در‬

‫فریبندهای مانند اخلاق پنهان سازد؟‬