Page 12 - (کیهان لندن - سال چهلم ـ شماره ۴۳۳ (دوره جديد

‫صفحه ‪ 1۲‬شماره ‪18۹۹‬‬
‫جمعه ‪ ۲۱‬تا ‪ ۲۷‬مهرماه ‪۱4۰۲‬خورشیدی‬

‫بازنشر‬ ‫بده ــ بستان شرمآور برای تحویل دادن شاه به‬

‫آخرین روزها‬ ‫رژیم انقلابی ایران‬
‫پایان سلطنت و‬
‫درگذشت شاه‬ ‫درتهرانیكقفسآهنینآمادهكردهبودندكهشاهرادرآنجایدهندودرشهربگردانند‬
‫جیمی كارتر تا آخرین لحظه تلاش كرد كه مانع از رفتن شاه به مصر شود‪ .‬او حاضر بود‬
‫(‪)۳4‬‬
‫مادرش را هم بفروشد تا گروگانها را آزاد كند‬
‫دكتر هوشنگ نهاوندی‬
‫(تاریخ نشر در کیهان لندن‪ :‬از آذر ‪ ۱۳8۳‬تا شهریور ‪ - ۱۳8۴‬از شماره ‪ ۱۰۳۳‬تا ‪) ۱۰۷۱‬‬

‫اساس رویدادها و حوادث واقعی زندگی انسانها نوشته میشود‪.‬‬ ‫سر كلاس میرفت و هیچگاه كار تدریس را رها نكرد و بهمدد‬ ‫ترجمه فارسی كتاب «آخرین روزها‪ ،‬پایان سلطنت و درگذشت‬
‫همین سوابق دانشگاهی بود كه پس از مهاجرت به فرانسه ‪۱۷‬‬
‫برای نوشتن این كتاب‪ ،‬نویسنده از كمكهای بی دریغ و سخاوتمندانه‬ ‫شاه» نوشته دكتر هوشنگ نهاوندی از سوی شركت كتاب در‬
‫سال بهعنوان استاد در دانشگاه پاریس تدریس كرد‪.‬‬
‫اردشیر زاهدی‪ ،‬دكتر اصلان افشار‪ ،‬شجاعالدین شفا‪ ،‬پروفسور‬ ‫نهاوندی در سالهای ‪ ۱۳۵۰‬گروه بررسی مسایل ایران را بنیان‬ ‫لسآنجلس منتشر شده است‪.‬‬
‫گذاشت به امید آنكه پیشنهادات این گروه راهگشای اصلاحاتی در‬
‫عباس صفویان و دكتر داریوش شیروانی بهرهمند بوده است‪ .‬این‬ ‫بهروز صوراسرافیل و مریم سیحون مترجمان این كتاب‪ ،‬بهخوبی‬
‫ساختار آموزشی‪ ،‬فرهنگی‪ ،‬اجتماعی و سیاسی ایران شود‪.‬‬
‫شخصیتها كه در ماههای آخر سلطنت محمدرضاشاه تماس روزانه با‬ ‫نهاوندی برای جمع آوری مطالب كتاب پانصد صفحهای خود‪،‬‬ ‫از عهده برگرداندن آن از زبان فرانسه به فارسی برآمدهاند‪.‬‬
‫مختصری از حافظه معروفش و مقدار زیادی از یادداشتهای روزانه‬
‫او داشتند‪ ،‬اطلاعات‪ ،‬خاطرهها و بهیادماندههای خود را در اختیار‬ ‫دكتر نهاوندی در دوران سلطنت محمدرضاشاه پهلوی وزارت‬
‫یا شبانهاش سود جسته است‪.‬‬
‫نویسنده قرار دادهاند‪.‬نویسنده ضمناً از دكتر هادی هدایتی‪ ،‬دكتر‬ ‫كتاب از آغاز تا پایان‪ ،‬سرشار است از حوادث پرهیجان و اخبار‬ ‫آبادانی و مسكن و علوم و آموزش عالی و ریاست دانشگاههای‬
‫دست اول كه بیشتر اوقات نویسنده شخصاً درگیر آن بوده است‬
‫كاظم ودیعی و بیژن خلیلی مدیر شركت كتاب سپاسگزاری كرده‬ ‫و به همین دلیل محتوای كتاب شبیه رمانهای جذابی است كه بر‬ ‫پهلوی و تهران را بهعهده داشت‪ .‬وی مدتی نیز رئیس دفتر‬

‫است‪ .‬كتاب «آخرین روزها‪ ،‬پایان سلطنت و درگذشت شاه» دارای‬ ‫بده ــ بستان شرم آور‬ ‫علیاحضرت شهبانو و چندی رئیس هیأت مدیره انجمن آثار ملی‬
‫روز ‪ ۲۴‬دسامبر‪ ،‬دو مأمور حكومت تهران وارد پاناما شدند؛‬
‫‪ ۱۵‬فصل است و با یك پینوشت كوتاه و احساسی بهپایان میرسد‪.‬‬ ‫یك وكیل دادگستری چپ افراطی فرانسوی به نام «كریستیان‬ ‫بود‪ .‬اما در تمام این سالها وی بیشتر با محافل روشنفكری‪ ،‬علمی‬
‫بورگه» و یك ماجراجوی آرژانتینی «هكتور ویلالون»‪.‬‬
‫كیهان بخشهایی از این كتاب را با موافقت نویسنده و ناشر‪ ،‬از این‬ ‫مأموریت بسیار سری آنان‪ ،‬یعنی گفتگو در مورد بازپس‬ ‫و دانشگاهی نشست و برخاست داشت تا با دولتیان‪ .‬نهاوندی در‬
‫دادن شاه‪ ،‬زمان درازی پنهان نماند‪ .‬گفتگوهایی درازمدت‬
‫شماره بهچاپ میرساند‪.‬‬ ‫میان واشنگتن و تهران‪ ،‬و همچنین پاناما آغاز شد‪« .‬هامیلتون‬ ‫دوران ریاستش بر دانشگاههای پهلوی و تهران هفتهای چند ساعت‬
‫جوردن» بازیگر اصلی آمریكایی این بده ــ بستان بود‪.‬‬
‫قاضی پیشین دادگاه «نورنبرگ» و رئیس انجمن دوستی‬ ‫فشارها به شاه بیشتر شد‪ .‬از نخستین روزهای ژانویه‪،‬‬ ‫در واشنگتن «جیمی كارتر» آماده بود پدر و مادرش را هم‬
‫ایران و انگلیس تماس گرفت‪ .‬او را دوستی قابل اطمینان‬ ‫میدانست كه پاناما دارد پیرامون بازپس دادن او‪ ،‬یا به زبان‬ ‫بفروشد تا بتواند گروگانها را آزاد كند‪ .‬از آنجا كه مبارزات‬
‫میپنداشت‪ .‬آن حقوقدان انگلیسی به او اطمینان داد اگر‬ ‫انتخاباتی آغاز شده بود‪ ،‬او میدانست كه این كار بهترین‬
‫اقدامی قانونی علیه او صورت گیرد ــ چیزی كه میگفت‬ ‫دیگر بازپس دادن او به وسیله آمریكا‪ ،‬معامله میكند‪.‬‬
‫غیرممكن است ــ از او دفاع خواهد كرد و برنده خواهد شد‪.‬‬ ‫شاه با یك حقوقدان برجسته انگلیسی‪ ،‬لرد «شوكراس»‪،‬‬ ‫ضمانت برای انتخاب دوبارهاش است‪.‬‬
‫چند روز بعد‪ ،‬لرد شوكراس به شاه تلفن كرد‪ ،‬نظریه حقوقی‬ ‫دویست پلیس و سرباز «نوریه گا» شبانهروز ویلا را‬
‫خود را تكرار كرد و با ابراز تأسفی صادقانه گفت‪« :‬به دلایل‬ ‫محافظت میكردند‪ .‬گفتگوهای تلفنی ضبط میشد‪ ،‬نامهها‬
‫سیاسی كه اعلیحضرت میتوانند حدس بزنند» نخواهد‬ ‫باز و خوانده میشد‪ ،‬از آنها رونوشت میگرفتند و سپس‬
‫توانست از او دفاع كند‪ .‬شاه دیگر تردیدی نداشت كه دولت‬ ‫حتی از میانشان میبردند‪ .‬در انتهای كار‪ ،‬ویلا حتی تلفن‬
‫انگلستان نیز در این معاملات شریك است و حقوقدان را‬
‫هم نداشت‪ .‬اعلیحضرتین‪ ،‬دوباره زندانی شده بودند‪.‬‬
‫متقاعده كرده است كه پوزش بخواهد‪.‬‬ ‫دیدار آنها‪ ،‬رسما ممنوع نبود‪ .‬فرزندانشان برای چند‬
‫«هامیلتون جوردن» پیاپی مزاحم شاه میشد‪ .‬به او‬ ‫روزی آمدند‪ .‬زوج سلطنتی ناگزیر بودند در حضور آنان‪،‬‬
‫پیشنهاد شد كه رسما از پاناما تقاضای پناهندگی سیاسی‬ ‫اندوه خود را پنهان كنند و بكوشند روحیه آنان را تقویت‬
‫كند‪ ،‬از سلطنت استعفا دهد‪ ،‬و از حقوق خود نسبت به‬ ‫كنند‪ .‬شاهدخت اشرف و اردشیر زاهدی و انگشت شماری‬
‫پادشاهی صرف نظر كند‪ .‬اما شاه با سرسختی و خشونت‪،‬‬
‫این پیشنهادها را رد كرد‪ .‬گفت كه با تقاضای پناهندگی‪ ،‬خود‬ ‫روزنامهنگار نیز به دیدن اعلیحضرتین میآمدند‪.‬‬
‫را خوار نخواهد كرد و هرگز از سلطنت استعفا نخواهد داد‪.‬‬ ‫«رویو» جوانكی كه به اصطلاح رئیس جمهوری و در‬
‫به او پیشنهاد شد بپذیرد كه به وسیله پلیس پاناما‪ ،‬دستگیر‬ ‫حقیقت خدمتگزار و بازیچه «توریخوس» بود‪،‬یك بار به‬
‫و زندانی شود‪ ،‬تا واشنگتن امكان آزاد كردن گروگانها را بیابد‪.‬‬ ‫دیدار محمدرضا شاه آمد‪ ،‬اما از وقار‪،‬فرهیختگی و ایمانش‬
‫به او ضمانت كامل داده شد كه پس از آن‪ ،‬آزاد خواهد شد!‬ ‫به آینده روشن كشورش شگفتزده شده بود‪« .‬توریخوس»‬
‫حتیبهاوگفتندكهسوءقصدیعلیهشطرحریزیشدهاست‪.‬‬
‫در تهران‪ ،‬حتی خبر دستگیری او را اعلام كردند‪ .‬قفس‬ ‫هم اگر سیاه مست نبود‪ ،‬مرتب میآمد‪.‬‬
‫مخصوصی ساخته شد كه قرار بود محمدرضاشاه را در آن‬ ‫شیوه رفتار‪ ،‬وقار و ابهت محمدرضا شاه‪ ،‬خونسردیاش‬
‫با آن كه بسیار تكیده و رنجور شده بود‪«،‬توریخوس» را‬
‫بیفكنند و در پایتخت بگردانند‪.‬‬ ‫میآزرد و خشمگین میكرد‪ .‬شاه نیز ناگزیر بود او را تحمل‬
‫مذاكره و معامله‪ ،‬زیر نظر جوردن ادامه داشت‪ .‬گارد‬ ‫كند‪ .‬او مرد توانا و دیكتاتور كشوری بود كه دشمن او را به‬
‫«نوریه گا» زوج سلطنتی را از ترك شهر ممنوع كرد‪ .‬شاه از‬
‫میانههای ماه مارس پی برد كه بازداشتش بسیار نزدیك است‬ ‫آنجا رهنمون شده بود‪.‬‬
‫استرداد شاه به رژیم ایران‪ ،‬هنگامی كه در خاك آمریكا‬
‫و تصمیم گرفت به هر بهایی شده‪ ،‬پاناما را ترك كند‪.‬‬ ‫به سر میبرد‪ ،‬ممكن بود به زیان رئیس جمهوری تمام شود؛‬
‫ناگهان وضع جسمانی شاه نیز به وخامت گرایید‪ .‬مسئله‬ ‫جیمی كارتر اگر مطمئن بود كه دوباره انتخاب میشود‪ ،‬حتی‬
‫طحال او كه میتوانست در نیویورك حل شود‪ ،‬دوباره بروز‬ ‫به بهای برپا شدن توفانی سیاسی در آمریكا‪ ،‬او را به حاكمان‬
‫كرد‪ .‬باز دكتر «كین»وارد ماجرا شد و شهبانو نیز از دكتر‬ ‫تهران پس میداد‪ .‬در آن روزها‪ ،‬بخشی از افكار عمومی‬
‫«فلاندرن» نظرخواهی كرد‪ .‬طحال باید فورا جراحی میشد‪.‬‬ ‫آمریكا‪ ،‬از رفتار كاخ سفید و وزارت خارجه آمریكا با شاه‪،‬‬
‫همه انتظار دكتر «كلمن» مشهور را میكشیدند كه در این‬ ‫به سختی انتقاد میكرد‪ .‬اما اگر شاه دیگر در خاك آمریكا‬
‫نبود‪ ،‬تاخت زدنش با گروگانها آسانتر میشد‪ .‬وزارت خارجه‬
‫زمینه بسیار كارآموخته بود‪ .‬ناگهان واشنگتن‪ ،‬پزشك‬ ‫و سیاست ایالات متحده به شدت سرگرم فراهم آوردن‬

‫مقدمات این معاوضه بود‪.‬‬