Page 20 - (کیهان لندن - سال چهلم ـ شماره ۴۳۸ (دوره جديد
P. 20
صفحه۲0شماره1۹0۴
جمعه ۲6آبانماه تا ۲آذرماه 140۲خورشیدی
نکاتی در مورد مفهوم «آتشبس»؛ تعلیق نبرد ،تعلیق خصومت ،آتشبس
برای پایان جنگ یا صلح موقت؟!
=عدم دقت در معانی مفاهیم و واژهها و اصطلاحات
ممکن است نه تنها تحلیلهای سیاسی را با گمراهی و
نتایج نادرست همراه سازد ،بلکه انتشار آنها در رسانهها
و گفتگوهای عادی میتواند امواج انسانی برآمده از
احساسات را نیز به مسیر نادرست آتشافروزی و ضدصلح
هدایت کند.
=برای توقف یک جنگ تا رسیدن به صلح چهار اصطلاح
متفاوت و مرحله وجود دارد .آنچه بطور بینالمللی در ارتباط
با جنگ حماس و اسرائیل مطرح شده ،نخستین مرحله
یعنی «توقف شلیک» یا «تعلیق عملیات نظامی» با اهداف
انساندوستانه است که هیچ بار حقوقی و الزامآور ندارد.
تظاهرات هواداران حماس و اسلامگرایان افراطی و حامیان آنها /لندن ۱۱ /نوامبر ۲۰۲۳ دکتر محمود مسائلی – اخیرا موضوع آتشبس در مواضع
سیاسی مختلف هم توسط کسانی که از عملیات حماس
Cessation of hostilitiesتعلیق خصومت توقف عملیات نظامی به این معنی نیست که طرفین برای دفاع میکنند ،هم آنها که از این عملیات دفاع نمیکنند و
عبارت دیگری که برای متوقف ساختن موقتی عملیات قرارداد صلح اقدام به توقف عملیات نظامی کردهاند .به میگویند که مدافع «فلسطین» هستند ،در همه رسانهها
نظامی استفاده میشود «»Cessation of hostilities عبارت دیگر ،به محض اینکه دلیل توقف موقت منتفی شد مشاهده میشود .حتی آنتونیو گوترش به عنوان بلندپایهترین
یا تعلیق خصومت و توقف موقت درگیریها[ ]ivاست. و توافق برای متوقف ساختن موقت عملیات نظامی پایان مقام اجرایی سازمان ملل متحد خواهان «آتشبس» شده
دامنه این نوع توقف گستردهتر از عملیات جنگی است یافت ،جنگ از سر گرفته میشود .قطعنامه مورخه ۲۶اکتبر است .ولی آتشبس به چه معنی است؟ آیا قطعنامه اخیر
به گونهای که میتواند برای توقف هر نوع دشمنی و ۲۰۲۳مجمع عمومی سازمان ملل متحد ،به این نوع توقف مجمع عمومی در مورد آتشبس میان اسرائیل و حماس
مخاصمه غیرنظامی هم به کار رود .این نوع متوقف ساختن نبرد میان عملیات دفاع مشروع اسرائیل و نیروهای حماس ضرورتا همان معنی و مفهومی را دارد که دبیرکل ملل متحد
عملیات رسمیتر از «توقف شلیک» است و در همه ابعاد اشاره داشت ]ii[،هرچند که رسانهها در مواردی ،مانند تایمز
و صحنههای عملیاتی به کار میرود .به همین دلیل ارزش اسرائیل ،آنرا معادل آتشبس به معنی عمومی آن تعبیر آنرا درخواست نمود؟
حقوقی بالاتری دارد ،اما هنوز ضرورتا معادل «آتشبس» نمودند .حتی دبیرکل ملل متحد نیز از این خطا در امان این نوشتار تعابیر مختلفی را که از مفهوم آتشبس درک
به معنی رایج کلمه و پایان جنگ نیست و در نتیجه هنوز نماند و در سخنرانی خود مفهوم توقف موقت عملیات را با میشود توضیح میدهد تا بتواند برخی برداشتهای نادرست
نمیتواند امری به لحاظ حقوقی الزامآور تلقی شود .اما این از این مفهوم را برای علاقمندان روشن سازد .این توضیحات
پیام را با خود حمل میکند که امکان دستیابی به صلح وجود «آتشبس» یکسان در نظر گرفت. میتواندبهپارهایازسردرگمیهاپایانبخشیدهوشایدبعضی
دارد .نکته مهمی که به عنوان یک فرضیه میبایست برای سازمانهای بینالمللی ،شامل سازمان ملل متحد ،اغلب سادهانگاران را از فرو افتادن به مواضع نادرست بازدارد.
این نوع تعلیق خصومت در نظر گرفت این است که در برای جلوگیری از وخامت بیشتر اوضاع و تشدید درگیریها در ادبیات حقوق بینالملل معمولا از چهار عبارت برای
آن حسن نیت طرفین برای پایان بخشیدن دائمی به نبردها که به تلفات و خسارتهای جانی و مالی بیشتری منجر برقراری آتشبس میان نیروهای متخاصم استفاده میشود
دیده میشود[ ]vو به همین دلیل ابعاد بشردوستانه آن به میشود ،نخست طرفین جنگ را به این نوع از توقف که هرکدام از آنها بار و ماهیت حقوقی خود را دارند .بنا
مراتب قویتر از «توقف شلیک» یا تعلیق عملیات نظامی جنگ فرا میخوانند .از آنجا که این فراخوان دارای ابعاد بر ظرفیت حقوقی و قدرت الزامآور بودن هر کدام از این
بنا بر ملاحظات انساندوستانه و غیرانساندوستانه است. قراردادی نیست ،طرفین و یا یکی از آنها ممکن است عبارات میتوان نوعی نظام سلسله مراتب نیز برای آنها در
آنچه تا کنون از سوی نهادها و مقامات بینالمللی در ارتباط بنا به دلایلی از پذیرش آن سر باز زنند .کمیته بینالمللی
با طرفین درگیر در جنگ اسرائیل و حماس شده نشان صلیب سرخ نیز اغلب از همین مفهوم استفاده میکند تا نظر گرفت.
میدهد که آنها حتی به مرحله «تعلیق خصومت» نیز بتواند ماموریتهای انساندوستانه خود را انجام دهد« :یک Truceتوقف شلیک
نزدیک نشدهاند زیرا تقاضاها در سطح بینالمللی هنوز در آتشبس باید امکان انجام کارهای غیرمرتبط با اقدامات در پایینترین درجه اهمیت حقوقی ،اما بالاترین درجه
سطح اول یعنی «توقف شلیک» است .دلیل دیگر برای این عمومی جنگ را فراهم کند (مثل ًا خارج کردن مجروحان، هنجاری اهمیت ،مفهوم « »Truceیا توقف شلیک و تعلیق
موضوع آن است که گروه تروریستی حماس از آزاد ساختن دفن کشتهها ،مبادله اسیران) یا به فرماندهان نظامی زمان نبرد[( ]iوقفه انساندوستانه) قرار دارد که میتواند به عنوان
غیرنظامیانی که به اسارت گرفته خودداری میورزد و حسن بدهد تا دستورالعملهای مربوط به مذاکرات را بخواهند». تصمیمی بشردوستانه برای جلوگیری از خسارات بیشتر و
نیت نشان نمیدهد .فقدان حسن نیت ،امکان ترک مخاصمه بر اساس این تعریف ،توقف موقت عملیات میتواند چند سپس یافتن راه حلی برای پایان منازعه تعریف شود .در
را به پایینترین درجه ،یعنی همان حالت توقف موقت بار تکرار شود و ضرورتا هربار هم با اهداف انساندوستانه این نگرش توقف موقت عملیات نظامی بیشتر برای مقاصد
عملیات برای انجام اقدامات انساندوستانه کاهش میدهد. همراه نباشد .قطعنامه مجمع عمومی ،که در بالا به آن بشردوستانه است .فرضاً طرفین ممکن است موافقت کنند
اشاره شد ،درخواست توقف عملیات نظامی برای دو منظور در ایام خاصی از ادامه عملیات نظامی علیه یکدیگر بطور
Ceasefireآتشبس برای پایان جنگ را داشت :اول اهداف بشردوستانه .دوم ،ایجاد فرصت برای موقت خودداری کنند .اما برای اهداف غیر بشردوستانه
در حالت سوم عبارت « »Ceasefireآتشبس[ ]viبه اینکه بتواند به نشستهای ضروری خود برای رسیدگی به نیز ممکن است نبردها به حالت تعلیق موقت درآیند.
معنی واقعی و عمومی کلمه است که برخلاف دو مورد شرایط منطقه ادامه دهد ]iii[.این نکته ظریف حقوقی از فرضاً عملیات متوقف میشود تا فرماندهان فرصت داشته
باشند دستورالعملها را بخوانند و زمینه مذاکرات برای حل
پیشین با الزام حقوقی همراه است .بر این اساس، چشم رسانههای فارسیزبان و تحلیلگران پنهان ماند. و فصل نبرد را فراهم کنند .به همین دلیل توقف موقت
عملیات نظامی از ماهیت قراردادی برخوردار نیست و
به همین دلیل از نظر حقوقی الزامآور نیست .همچنین
در نظر بگیرید فرماندهان طرفین در یک منطقه خاص
عملیاتی تصمیم میگیرند عملیات را متوقف سازند تا بتوان
زخمیها را از میدان نبرد خارج کرد .در هر حال ،این نوع
