Page 24 - (کیهان لندن - سال چهلم ـ شماره ۴۵۲ (دوره جديد
P. 24

‫دستگیری بیش از هزار نفر از روشنفکران مصری را امضا‬        ‫بود و این واقعیات میبایست آشکار میشد‪ .‬زمانی که از‬                                                   ‫صفحه‌‌‌‪‌‌۲‌‌‌4‬شماره‌‪‌1۹18‬‬
‫کرد‪ .‬پس از به قدرت رسیدن جانشین او حسنی مبارک و‬          ‫آنچه مارکسیسم اسلامی پرسیده میشد که چیست‪ ،‬این‬                                         ‫جمعه ‪ 11‬تا ‪ 17‬اسفندماه ‪140۲‬خورشیدی‬
‫با نزدیک شدن به خطرات انقلاب اسلامی مارکسیستی به‬         ‫پاسخ داده میشد‪« :‬هیچ چیز و همه چیز… مارکسیسم‬
‫سبک ایرانی‪ ،‬روشنفکران زندانی آزاد شدند‪ .‬مبارک با آنها‬    ‫در اومانیسم اسلامی همگرا شده است»‪ .‬برخی دیگر‬                ‫شکست ویرانگر را به یک پیروزی قاطع تبدیل کنند‪.‬‬
‫صلح کرد و آنها را به جایگاههای مختلف خود یعنی ریاست‬      ‫مانند حسن حنفی‪ ،‬متفکر اسلامی‪ ،‬که معلم نسل کنونی‬             ‫این براندازی انقلابی در درون جنبش انقلابی عرب‬
‫دانشگاهها و آژانسهای رسانه ای باز گرداند‪ .‬یک تقسیم‬       ‫روشنفکران مصری‪ ،‬معتقد بودند که مارکسیسم با اسلام‬            ‫توانست مفهوم آرمان فلسطین را وارونه کند‪ .‬قبل از ‪،۱۹۶۷‬‬
‫کار جدید ایجاد شد که به موجب آن دولت با اسرائیل و‬                                                                    ‫ملی گرایی عرب معتقد بود که وحدت اعراب راه حل اصلی‬
‫ایالات متحده معامله میکرد‪ ،‬در حالی که روشنفکران‬                                            ‫یکسان است‪.‬‬                ‫برای فلسطین است‪ .‬پس از سال ‪ ،۱۹۶۷‬فلسطینیها این‬
‫مسئول حفظ فرهنگ ملی ضد آمریکایی و ضد اسرائیلی‬            ‫در زمان انقلاب اسلامی ایران‪ ،‬که در آن خمینی خواستار‬         ‫شعار را با رویای نجات بخشی از اسرائیل ویران شده و‬
‫باقی میماندند‪ ،‬وضعیتی که امروزه در مصر به عنوان‬          ‫«همگرایی همه ایدئولوژیها در اسلام سیاسی» شد‪ ،‬علائق‬          ‫فلسطین آزاد شده‪ ،‬به جوهره خود مأموریت انقلابی خود‬
‫“صلح سرد” شناخته میشود‪ .‬حماس‪ ،‬حزب الله‪ ،‬عراق بعثی‪،‬‬       ‫عمومی به آمیزهای از بنیادگرایی اسلامی‪ ،‬اگزیستانسیالیسم و‬    ‫تبدیل ساختند‪ .‬شعار «فلسطین یک انقلاب است» به خود‪-‬‬
‫بهار عربی و دولت اسلامی همه در زیر این داستان شبه‬        ‫تفکر انقلابی مارکسیستی وجود داشت‪ ،‬که در افکار کسانی‬         ‫پنداره جدید جناحهای در حال رشد فلسطین تبدیل شد و‬
                                                         ‫مانند علی شریعتی تجسم یافته بود‪ .‬گرویدن به اسلام‬            ‫آن را به صفوف یک جنبش انقلابی ضد سرمایهداری فراملی‬
                        ‫روشنفکرانه قرار میگیرند‪.‬‬         ‫سیاسی برای پیشی گرفتن از صفوف مبارزان و روشنفکران‬           ‫اضافه کرد که شامل ویتنام‪ ،‬کوبا‪ ،‬قدرت سیاه در ایالات‬
‫بنابراین روشنفکران چپگرایی مانند جودیت باتلر و نوام‬      ‫لبنانی و فلسطینی مائوئیست و مارکسیست‪ ،‬که اسلام برای‬         ‫متحده‪ ،‬تروریسم مارکسیست آلمان و دیگران میشد‪ .‬پس از‬
‫چامسکی وقتی اعلام میکنند که حماس‪ ،‬حزب الله و‬                                                                         ‫اخراج از اردن‪ ،‬گروههای فلسطینی اعلام کردند که قصدشان‬
‫ایران بخشی از چپ بینالمللی هستند اشتباه نمیکنند‪ .‬این‬          ‫آنها دروازه بازگشت به آغوش تودهها تصور میشد‪.‬‬           ‫تبدیل لبنان به یک «هانوی عربی» است که از آن یک جنگ‬
‫سفر وارونگی فلسفی‪ ،‬از وارونگی هگلی الهیات مسیحی‬          ‫در مصر‪ ،‬جانشین ناصر‪ ،‬انور سادات‪ ،‬طرحی بلند پروازانه‬         ‫آزادی بخش مردمیو یک انقلاب کامل‪ ،‬همه خاورمیانه را‬
‫شروع شد‪ ،‬سپس وارونگی مارکسیستی رسید‪ ،‬از وارونگی‬          ‫برای پایان دادن به جهت گیریهای چپ و طرفدار شوروی‬            ‫متحول خواهد ساخت‪ .‬این زمانی بود که در آن گروههای‬
‫فاشیستی‪-‬نازی لنینیسم عبور کرد‪ ،‬به جهانی شدن تفکر‬         ‫و تغییر سیاست و فرهنگ مصر در داخل اردوگاه غرب ایجاد‬         ‫فلسطینی زمینه تروریسم بینالمللی هواپیماربایی‪ ،‬ترور و‬
‫اروپایی‪ ،‬رادیکال شدن ناسیونالیسم عربی‪ ،‬تجزیه آن به‬       ‫کرد‪ .‬این طرح حول محور به رسمیت شناختن و صلح با‬
‫مارکسیسم عربی و رادیکالیسم فلسطینی کشیده شد‪ ،‬و‬           ‫اسرائیل قرار داشت‪ .‬اما به دلیل همان فضای مارکسیست‬                                ‫بمب گذاری را فراهم ساختند‪.‬‬
‫به شکل گیری گردبادی ایدئولوژیک یهود ستیزی به مراحل‬       ‫اسلامی‪ ،‬مردم و روشنفکران با آن مخالف میکردند‪ .‬مقاومت‬        ‫در اینجا ذکر این نکته ضروری است که در تمامی رسالهها‬
‫تکمیلی خود رسید‪ .‬نتیجه کلی این جریانات مغشوش‪ ،‬زوال‬       ‫شدیدی که سادات از تشکیلات هژمونیک روشنفکران ناصری‬           ‫و ادبیات عقیدتی گروههای فلسطینی‪ ،‬آثار روشنفکران‬
‫تدریجی تمدن و فرسایش اخلاقی و اجتماعی کل جوامع‬           ‫و چپ با آن روبرو شد‪ ،‬او را به دو راهبردی سوق داد‪:‬‬           ‫فرانسوی و کمونیست به طور مستمر نقل میشدند‪ .‬اولین‬
‫مسلمان و عربی بود که بسیاری از آنها در دالانهای خود‪-‬‬     ‫سرکوب سیاسی زندگی روشنفکری‪ ،‬و احیای محافظهکاری‬              ‫خبرنامه فتح پس از حمله تروریستی دهکده المپیک مونیخ‪،‬‬
                                                         ‫اسلامی و حتی بنیادگرایی‪ ،‬تا حمایت مردمیاز دولت را با‬        ‫نقل قولهایی از فرانتس فانون را روی جلد خود برجسته‬
              ‫ویرانگری که ساخته بودند‪ ،‬فرو ریختند‪.‬‬
‫انحلال اندیشه دینی تعالی اخروی به یک استعلای سیاسی‬                                      ‫خود داشته باشد‪.‬‬                                                 ‫میساخت‪.‬‬
‫در درون تاریخ اساساً هویت تقوای دینی اسلامی را به تقوای‬  ‫تا آن زمان‪ ،‬اندیشه دینی به طور کامل در اندیشه انقلابی‬
‫مبارزه تبدیل و بازسازی کرد‪ .‬هویت مسلمان به یک مبارزه‬     ‫فرو رفته بود‪ ،‬به حدی که ارائه قرائت غیرانقلابی از اسلام را‬                              ‫مارکسیسم اسلامی‬
‫ابدی تبدیل شد که منشأ آن جهاد متون کلاسیک نیست‪،‬‬          ‫ناممکن میساخت‪ .‬به نوبه خود‪ ،‬تعریف زندگی روشنفکری‬            ‫در سمت راست چپگرایی جدید عربی‪ ،‬چپ اسلامی‬
‫بلکه دیالکتیک آلمانی ساخته مارکس است‪ .‬آموزه دینی‬         ‫عمیقاً به معنای انحصاری «چپ گرایی» تغییر یافته بود‪.‬‬         ‫قرار داشت‪ .‬این نگرش‪ ،‬گروهی از روشنفکران مارکسیست‬
‫شهادت و زندگی جاودانه در آخرت در کیش شکوه انقلابی‬        ‫روشنفکران‪ ،‬شاعران و روزنامه نگاران مصری فرهنگ‬               ‫متعهد را در بر میگرفت که با پذیرش اصول مائوئیست‪،‬ی‬
‫جاودانه و قهرمان پرستی از نوع چه گوارا ادغام شده است‪.‬‬    ‫مصر را با آثار ضد سادات‪ ،‬ضد آمریکایی و یهودی ستیز‬           ‫بسیج مردمیرا به کار گیرفته و اسلام را مناسبترین‬
‫این بهترین توضیحی است که میتوان برای پدیده عجیب و‬        ‫پر کردند‪ .‬شاعران عامیانه ترانههایی در تمسخر کوکاکولا و‬      ‫وسیله برای این کار میدیدند‪ .‬بنابراین‪ ،‬غیرعادی نبود که‬
‫غریب مذهبیتر شدن جوامع مسلمان از اواخر دهه ‪۱۹۷۰‬‬          ‫سبک زندگی آمریکایی نوشتند‪ .‬رماننویسان جوانی مانند‬           ‫روشنفکران مسیحی مارکسیست عرب فلسطینی مانند منیر‬
‫ارائه داد‪ ،‬به گونهای که فقط به خشم بیشتر‪ ،‬شورش بیشتر‪،‬‬    ‫سونالله ابراهیم‪ ،‬رمانهایی درباره قهرمانی به رشته تحریر‬      ‫شفیق‪ ،‬به اسلام گرویدند و مارکسیست اسلامی شدند‪ .‬در‬
‫محدودیتهای اخلاقی کمتر در مورد خشونت و تمایلات‬           ‫درآوردند که به دلیل تهاجم سرمایهداری کوکاکولا‪ ،‬خود را‬       ‫مصر‪ ،‬قویترین پایگاه چپ اسلامی‪ ،‬این محیط روشنفکری‬
‫جنسی‪ ،‬و پرستش مشرکانه آشکار درد ترجمه شد‪ .‬التهاب و‬       ‫نابود میکند‪ .‬امل دونقل‪ ،‬شاعری با استعداد‪ ،‬شعر بدنام‬         ‫توسط عبدالوهاب المسیری‪ ،‬حسن حنفی‪ ،‬محمد عماره‪،‬‬
‫بحران‪ ،‬بیقراری و نابسامانی‪ ،‬خون ریزی و بدبختی بهترین‬     ‫خود را با عنوان «عدم آشتی» سروده و پرستش ابدی انتقام‬        ‫عادل حسین و نصر ابوزید رهبری میشد‪ .‬میسیری‪ ،‬یکی‬
                                                                                                                     ‫از شاگردان عبدالرحمن بداوی‪ ،‬حامینازیها‪ ،‬به طور‬
                     ‫توضیح برای این شرایط است‪.‬‬                                ‫بر اسرائیل را تعالی میبخشید‪.‬‬           ‫کامل بر ترکیب یک نظریه انتقادی مارکسیستی‪-‬اسلامی‬
                                                         ‫سادات اندکی قبل از ترور توسط انقلابیون اسلامی‪ ،‬دستور‬        ‫از صهیونیسم و یهودیت متمرکز بود‪ .‬تاریخ و فرهنگ‪،‬‬
                                                                                                                     ‫ماهیت ذاتاً استعماری داشت‪ ،‬امپریالیستی و غیرانسانی‬

‫‪]۷[ Rosa Luxemburg was a Polish and naturalised-German revolutionary‬‬            ‫*دکتر محمود مسائلی استاد بازنشسته روابط و حقوق بینالملل‪ ،‬دانشگاههای آتاوا و‬
‫‪socialist, orthodox Marxist, and anti-war activist‬‬                              ‫کارلتون و دبیرکل اندیشکده بینالمللی نظریههای بدیل با مقام مشورتی دائم نزد ملل متحد‬
‫‪]۸[ Ali Al-Wardi was an Iraqi social scientist specialized in the field of so-‬‬
‫(‪cial history. )1913-1995‬‬                                                       ‫‪]۱[ Taha Hussein was one of the most influential 20th-century Egyptian‬‬
‫‪]۹[ Fayez Sayigh was a Arab-American diplomat, scholar and teacher.‬‬             ‫‪writers and intellectuals, and a figurehead for the Arab Renaissance and the‬‬
‫(‪)1922-1980‬‬                                                                     ‫(‪modernist movement in the Arab world. )1889-1973‬‬
‫‪]۱۰[ The danger of Zionism on civilization and the soul‬‬                         ‫‪]۲[ Abbas Mahmoud al-Aqqad was an Egyptian journalist, poet and liter-‬‬
‫(‪]۱۱[ Afro-Asian People’s Solidarity Organization )AAPSO‬‬                        ‫‪ary critic, and member of the Academy of the Arabic Language in Cairo.‬‬
‫(‪]۱۲[ Mohamed Hassanein Heikal was an Egyptian journalist )1923-2016‬‬            ‫(‪)1889-1964‬‬
‫(‪]۱۳[ Al-Ard )The Land‬‬                                                          ‫‪]۳[ Layla Balabakki was a Lebanese novelist, journalist, activist and femi-‬‬
‫‪]۱۴[ If the land is ever thirsty, I shall irrigate it with my blood‬‬             ‫(‪nist. )1936-2023‬‬
‫‪]۱۵[ Sadiq Jalal Al-Azm, Self-Criticism After Defeat‬‬                            ‫(‪]۴[ Nazik al-Malaika was an Iraqi poet. )1923-2007‬‬
‫‪]۱۶[ Yasin Al-Hafiz, The Defeat and the Defeated Ideology‬‬                       ‫‪]۵[ Suhayl Idris was a Lebanese novelist, short-story writer, journalist and‬‬
‫(‪]۱۷[ The Popular Front for the Liberation of Palestine )PFLP‬‬                   ‫(‪translator. )1925-2008‬‬
‫‪]۱۸[ Jules Régis Debray is a French philosopher, journalist, former govern-‬‬     ‫‪]۶[ Albert Camus was a French philosopher, author, dramatist, journalist,‬‬
‫‪ment official and academic‬‬                                                      ‫(‪world federalist, and political activist. )191301960‬‬
   19   20   21   22   23   24   25   26   27   28   29