Page 44 - (کیهان لندن - سال چهلم ـ شماره ۴۵۳ (دوره جديد
P. 44
صفحه44شماره1۹1۹
جمعه 1۸تا ۲4اسفندماه 140۲خورشیدی
«حفره آماری» در تجارت خارجی
ساختار مافیایی و رانتی اقتصاد جمهوری اسلامی
توسعه تجارت ایران ،هم در گفتگو با «دنیای اقتصاد» به کالا ،هزینه حمل و بیمه نیز در آن لحاظ میشود .در مورد =بررسی ارقام اعلامی گمرک ایران و چین در سال ۲۰۲۳
معضل قاچاق کالا به عنوان یکی از ریشههای اختلال در آمار ایران که عمده صادرات مربوط به مواد خام است ،هزینه
تجارت اشاره کرده و گفته که «این احتمال وجود دارد که میلادی ،حداقل ۱۴میلیارد دلار اختلاف را نشان میدهد.
برخی از کالاها به صورت غیرقانونی از کشور خارج شده یا به حملونقل رقم قابل توجهی است. =تحریم نیز رانتهای چندصد میلیون دلاری برای
کشور وارد شوند .علاوه بر این باید این نکته را در نظر گرفت پدرام سلطانی در ادامه افزوده که «دلیل دیگر این است «خودی»ها ایجاد کرده تا بتوانند زیر سایه ساختار غیرشفاف
که احتمال دارد در گمرک سایر کشورها نیز در برخی از موارد، که در نظامهای گمرکی بیشتر کشورها ،برای هر گروه
ترتیبات قانونی رعایت نشود که این مسئله به نوبه خود باعث کالایی ،بازههای نرخ مورد تایید گمرک وجود دارد .بنابراین به بهانه دور زدن تحریمها به سودجویی بپردازند.
صادرکنندگان نمیتوانند نرخی با اختلاف بیش از ۱۰درصد روزنامه «دنیای اقتصاد» از وجود یک «حفره آماری» در
عدم تطابق آمار گمرک ایران و سایر کشورها خواهد شد». از بازه مورد تایید گمرک ،کالای خود را اظهار کنند؛ بنابراین مقایسه آمارهای صادرات و واردات گمرک ایران و برخی شرکای
روزنامه «دنیای اقتصاد» در این گزارش تأکید کرده که به نظر آنها مجبورند همین نرخ مصوب را اعلام کرده تا دچار مشکل تجاری خبر داده است .بر اساس این گزارش حضور شخص یا
میرسد اختلاف بیش از ۱۴میلیارد دلاری در آمار تجارت با نشوند ،درحالیکه ممکن است کشور مقصد نرخ متفاوتی را کشور ثالث در روند تجارت خارجی ایران به دلیل تحریم و
چین ،مهمترین شریک تجاری کشور ،را نمیتوان تنها با مسائلی ارز چند نرخی زمینهساز بروز فساد و آمارهای غیرواقعی و
همچون تفاوت در ساختار گمرک ایران و چین توضیح داد. برای کالای مذکور تایید کرده باشد».
این اختلاف در رابطه با کشوری که از نظر سیاسی نیز به در این میان «تحریم» هم برای عدهای در داخل ایران به ساختگی در تجارت خارجی شده است.
ایران نزدیک است بهروشنی بیانگر غیررسمی شدن تجارت فرصتی تبدیل شده تا به راحتی امکان دستکاری آمارها را روزنامه «دنیای اقتصاد» چاپ تهران در شماره امروز شنبه
ایران است .بدیهی است زمانی که نزدیک به نیمی از ارزش داشته باشند.محمدصادق قنادزاده معاون سازمان توسعه ۱۲اسفند ۱۴۰۲در گزارشی با عنوان «حفره در آمار تجارت»
تجارت ایران با چین در آمارهای چینیها ثبت نشده ،میتوان تجارت ایران با اشاره به ریشههای پدیده اختلاف در آمارهای به آمارهای غیرواقعی و دستکاریشده در تجارت خارجی ایران
فرضیههایی همچون سهم بالای تجارت غیرمستقیم و مسائلی تجاری گفته که «به دلیل تحریمها ،بازرگانان مجبورند واردات پرداخته و عوامل و دلائل آن را مورد بررسی قرار داده است.
همچون بیشاظهاری در واردات و کماظهاری در صادرات را و صادرات را در دو مرحله انجام دهند و به همین دلیل در این گزارش آمده که مقایسه آمارهای صادرات و واردات
اسناد واردات و صادرات در طی پروسه تغییر میکند.معاون گمرکایرانوبرخیشرکایتجاریازیکحفرهآماریقابلتوجه
پررنگتردانست. سازمان توسعه تجارت ایران افزوده «نکته دیگری که به دلیل پرده برمیدارد .بررسی ارقام اعلامی گمرک ایران و چین در سال
در پایان آمده که سهم بالای تجارت غیرمستقیم باعث شده اختلاف در نرخهای ارز ایجاد میشود ،کماظهاری در صادرات ۲۰۲۳میلادیحداقل ۱۴میلیارددلاراختلافرانشانمیدهد.
هزینههای زیادی به بازرگانان ایرانی تحمیل شود که این و بیشاظهاری در واردات است که به نظر میرسد دلیل اصلی همچنین بررسی آمارهای ارائه شده توسط گمرکات چین و
هزینه در نهایت به مصرفکنندگان نهایی منتقل میشود. بریتانیا در مورد تجارت با ایران ،اختلافات قابل ملاحظهای با
علاوه بر این ،سیاست ارز چندنرخی باعث شده عوامل انسانی اختلاف در آمارهاست».
در پروسه تجارت ایران نقش اساسی پیدا کنند .مساله کیفیت به گفته محمدصادق قنادزاده «مسائل دیگر همچون ارقام گمرک ایران را نشان میدهد.
و استاندارد در تجارت تا حدی تفسیرپذیر است و ممکن است اختلاف قیمت پایه گمرکی کالاها در ایران و سایر کشورها، این دو کشور به عنوان نمونههایی از سیستم سیاسی متمرکز
در روند ارزشگذاری اشتباهات انسانی تاثیرگذار باشد .این مساله قاچاق و همچنین تجارت در بازارهای مرزی و واردات (چین) و یک نظام مبتنی بر دموکراسی پارلمانی (انگلستان)
مسئله ممکن است رانتهای چندصد میلیون دلاری برای تهلنجی که در آمارهای منطقه آزاد ثبت میشوند ،از دیگر انتخاب شدهاند .گمرک چین ،میزان صادرات ایران به این
افراد سودجو ایجاد کند که در شرایط تحریمی ،به اقتصاد کشور در سال ۲۰۲۳میلادی را ۴میلیارد و ۵۸۰میلیون دلار
کشور ضربه وارد میکند .همچنین این عدمشفافیت میتواند دلایل این پدیده است». و میزان واردات ایران را ۱۰میلیارد و ۷۵۰میلیون دلار گزارش
باعث شود که اختلال در آمار تجارت به بخشهای دیگر همچنین به نظر میرسد حتی در شرایط غیرتحریم نیز به
همچون درآمد ناخالص داخلی و رشد منتقل شده و تصویر دلیل حکومت مافیاها بر اقتصاد رانتی ایران ،عدم شفافیت کرده است.
اقتصادی وجود خواهد داشت و مسائلی چون قاچاق کالا روزنامه دنیای اقتصاد در این گزارش به «سابقه طولانی
سیاستگذاران از وضعیت اقتصاد کشور را مخدوش کند. آمارهای مخدوش» اشاره کرده و نوشته که بر اساس پژوهشی
توسط مافیاهای حکومتی ،آمارها را مخدوش خواهد کرد. که عباس شاکری ،عضو هیات علمی دانشگاه علامه طباطبایی،
در همین رابطه ولیالله افخمیراد رئیس سابق سازمان در کتاب «مقدمهای بر اقتصاد ایران» منتشر کرده است ،در
حد فاصل سالهای ۱۳۸۳و ،۱۳۹۳در حدود ۴۶میلیارد دلار
کماظهاری در آمار واردات ایران از چین وجود دارد .به عنوان
مثال در سال ،۱۳۹۳این اختلاف رقمی بیش از ۱۱میلیارد دلار
محاسبه شده است.
براساسپژوهشاینعضوهیاتعلمی،دردهه ۸۰شمسی
نیز روند مشابهی مشاهده میشود .با مقایسه آمارهای گمرک
ایرانوامارات،در ۱۰سالهمذکور ۴۳میلیارددلاربیشاظهاری
دروارداتازاماراتو ۱۰میلیارددلاربیشاظهاریدرصادرات
به این کشور وجود دارد .بنابراین همانطور که مشخص است،
مشکل اختلاف در آمارهای تجاری مربوط به یک دوره یا
دولت خاص نیست و این مسئله به یک بیماری مزمن در
اقتصاد ایران تبدیل شده است.
بخش دیگری از گزارش «دنیای اقتصاد» به ریشهها و عوامل
بروز اختلافات آماری پرداخته است .پدرام سلطانی ،عضو اتاق
بازرگانی ایران ،با اشاره به دلایل ساختاری این پدیده ،گفته
که «مسائلی وجود دارد که در همه دنیا باعث ایجاد اختلاف
آماری میشود .نکته اول آن است که آمار صادرات هر کشوری
بر مبنای نرخ فوب محاسبه میشود؛ نرخی که هزینه حمل و
بیمه در آن منظور نشده است .در حالیکه در واردات محاسبه
بر اساس نرخ CFRانجام میشود که در آن علاوه بر قیمت
