نازنین نوری (کیهان لایف) – یکى از کارهاى برجسته بهمن محصص نقاش و مجسمه‌ساز مشهور به «پیکاسوى ایرانى» در حراج دو ساله ساتبیز با عنوان «خاورمیانه مدرن و معاصر» که به صورت آنلاین برگزار گشت و در ۲۵ آوریل ۲۰۲۴ پایان یافت، به قیمت ٣٠۴٫٨٠٠ پوند (۳۸۰ هزار دلار) به فروش رسید.
از دو اثرى که از بهمن محصص براى فروش در نظر گرفته شده بود، یکی «فیفى با گیتار» (در اصل بدون عنوان) در سال ١٩۶۴ بود و دیگری نیز از همان سال به نام «فیفى» (در اصل بدون عنوان) که به قیمت ١۵٢٫۴٠٠ پوند (١٩٠٠٠٠ دلار) فروخته شد.
پرفروش‌ترین آثار این حراج از مجموعه شیرین و رضا خازنی بودند که شامل آثاری از منصور قندریز، سهراب سپهری، ناصر عصار، صادق تبریزی، غلامحسین نامی، میرعبدالرضا دریابیگی، ژازه طباطبایی و ناصر اویسی می‌شد.
خازنی دو تابلوی محصص را مستقیم از خود این هنرمند در سال ١٩۶٧ به دست آورده بود.
همچنین در حراج ساتبیز اثرى دیگر از منصور قندریز «بدون عنوان» (١٩۶٢) به محمد افخمى مجموعه‌دار ایرانى‌تبار و حامى هنرمندان فروخته شد. به گفته ساتبیز، این تابلو به مبلغ ١٠١,۶٠٠ پوند (حدود ١٣٠ هزار دلار) به فروش رسید. این یکى از خریدهای متعدد افخمی بود.
افزون بر اینها، ساتبیز سه عکس از آثار عباس کیارستمی از گالری زلدا چیتل لندن، آثاری از رضا درخشانی و هاوی قهرمان از مجموعه‌های خصوصی در دوبی و اثری از صادق تیرافکن از کلکسیونِ خصوصی در نیویورک را به حراج گذاشته بود.
دو اثر محصص (بدون نام) «فیفی» و «فیفی با گیتار» یک شخصیت زن بدون چهره و ساختگی به نام فیفی را نشان می‌دهد که بارها در آثار وى ظاهر می‌شود. این هنرمند بیشتر به خاطر به تصویر کشیدن چنین شخصیت‌های آنتروپومورفیک و آندروژنی معروف است که غالبا به چهره‌های فرانسیس بیکن شباهت دارند.
محصص زمانی توضیح داده بود که در آثارش «هیچ» را نشان می‌دهد، «چهره‌هایى بى دست، بى پا و بی دهان.» او گفته بود که هر آنچه تظاهر به زندگی داشت، از این اشکال گرفته شده است.
خازنی‌ها در دهه ١٩۶٠ هنگامى که در سنین بیست سالگی زندگی خود بودند، خرید آثار هنری در فضای خلاقانه و پررونق تهران را آغاز کردند.
شیرین مهدوى- خازنى مورخ مشتاق و محقق مستقلی است که آثار فراوانی درباره تاریخ قرن نوزدهم ایران نوشته است.
او در انگلستان تحصیل کرده و زمانی که با یک زوج معمار مشهور انگلیسی زندگی می‌کرد، با هنر آشنا شد. همسرش رضا یک آرشیتکت ایرانی است که قبل از بازگشت به وطن در آمریکا تحصیلات خود را به پایان رساند.
یکی از اولین خاطرات رضا پس از بازگشت، شبى گوش دادن به سخنرانى محصص در مورد هنر در یک مؤسسه ایتالیایی بود. رضا با این هنرمند دوست شد و پس از بازدید از استودیوی او، دو اثر محصص را که در حراج ساتبیز فروخته می‌شد، به دست آورد.
هنگامى که وى برای نخستین بار تابلوى «فیفی با گیتار» را دید، برایش مانند عشق در نگاه اول بود.
او می‌گوید: «وقتی برای اولین بار به این نقاشی نگاه می‌کنید، چنان تصویر اثرگذارى مى‌بینید که به وضوح هنر و کارى استادانه در آن مشهود است. شیرین نیز وقتى این اثر هنرى به خانه رسید به آن علاقمند شد.»
از آن پس، این زوج با بهمن محصص دوستى صمیمانه‌اى پیدا کردند که به ویژه بین سال‌هاى ١٩۶۴- ١٩۶٨، دوره‌ای که این هنرمند بطور دائم در ایران زندگی می‌کرد، اغلب به دیدار آنها می‌رفت.
محصص را برجسته‌ترین هنرمند ایرانی قرن گذشته می‌دانند. وی در سال ١٩٣١ در رشت، شمال ایران به دنیا آمد و تحصیلات خود را در دانشکده هنرهاى زیبا دانشگاه تهران به پایان رساند و پس از سرنگونی محمد مصدق نخست‌وزیر وقت در سال ١٩۵٣، ایران را به قصد رُم ترک نمود.
در پایتخت ایتالیا، او یکی از نخستین دانشجویان ایرانی بود که در آکادمی هنرهای زیبا ثبت نام کرد. جایی که با کوبیسم و سوررئالیسم بیشتر آشنا شد و ذهن هنرى وى به زودی این تأثیرات را منعکس نمود.
این هنرمند پس از چند سال زندگی در میهن، از سال ١٩۶٨ کم و بیش به طور دائم در رُم اقامت گزید. او که ده‌ها سال در یک هتل زندگی می‌کرد، با شخصیتی منزوی و مرموز به تخریب نقاشی‌ها و مجسمه‌های خود عادت داشت.
محصص در سفری به تهران در سال ٢٠٠۶، بسیاری از آثار خود را که هنوز در آتلیه‌اش در آنجا باقی مانده بود، از بین برد. مجسمه‌های بزرگ دیگری که در دهه ١٩۶٠ برای میادین عمومی ایران سفارش داده شده بودند، در جریان انقلاب اسلامی نابود شدند.
بهمن محصص در سال ٢٠١٠ در رُم درگذشت.
گفتنى است که Sotheby’s (ساتبیز) یک موسسه چندملیتى تأسیس شده توسط بریتانیاست و با یک دفتر مرکزی در شهر نیویورک در ایالات متحده آمریکا، یکی از بزرگترین دلالان هنرهای زیبا و تزئینی، جواهرات و کلکسیون در جهان است. این مؤسسه دارای ٨٠ شعبه در ۴٠ کشور است و حضور قابل توجهی در بریتانیا دارد.
ساموئل بیکر، ساتبیز را در ١١ مارس ١٧۴۴ در لندن بنیان گذاشت.
*منبع: کیهان لایف
*نویسنده: نازنین نوری
*ترجمه و تنظیم از کیهان لندن
