بیژن فرهودی – اگر تحریم‌های مرتبط با برنامه هسته‌ای رژیم ایران که آمریکا هنوز بر آنها پافشاری می‌کند لغو شود رروابط بازرگانی و اقتصادی بین اروپا و ایران به چه شکل خواهد بود و سرمایه‌گذاری در ایران بعد از تحریم‌ها چه منافعی برای سرمایه‌داران اروپایی به همراه خواهد داشت؟
شمار زیادی از مدیران بخش خصوصی از اروپا مانندشرکت نفتی توتال فرانسه، شرکت سازنده لوازم آرایش اورآل، کمپانی هواپیماسازی ایرباس، و خودروسازی اسکانیا گروپ سوئد و گروهی از مدیران بخش خصوصی جمهوری اسلامی ایران همراه با تنی چند از سیاستمردان بریتانیایی از جمله جک استرا وزیر امورخارجه پیشین و ریچارد دالتون سفیر پیشین بریتانیا در ایران و هم چنین هوبر ودرین وزیر خارجه پیشین فرانسه برای این منظور به نخستین مجمع اروپا و ایران در هتل مجلل «گروونر اسکویر» لندن دعوت شدند تا در نشستی که به همین مناسبت در روزهای ۱۵ و ۱۶ اکتبر برگزار شد، شرکت کنند.
در میان ایرانیان مهمان این نشست دو روزه که اسامی آنها توسط برگزارکننده اعلام شده است می‌توان از دکتر فریدون مهبودی مدیرعامل گروه سیناژن، رامین حریری از دنتونز، محمدرضا انصاری مدیر شرکت کیسون، آسیه حاتمی مدیرعامل شرکت جذب نیروی ایران تلنت، و پرویز عقیلی از بانک خاورمیانه نام برد. بانک خاورمیانه تنها موسسه مورد تحریم وزارت خزانه‌داری آمریکا در میان شرکت‌کنندگان این نشست چشم‌انداز به شمار می‌رود.
برگزارکننده این کنفرانس ۲ روزه ظاهرا مجله European Voice یا «صدای اروپا» چاپ بروکسل بود که معمولا به پوشش رویدادهای مرتبط با نهادهای اروپایی مانند اتحادیه اروپا یا پارلمان اروپا می‌پردازد. این نشریه تا سال گذشته متعلق به گروه اکونومیست بود و به نظر می‌رسد از سال آینده گروه اکونومیست عهده‌دار برگزاری چنین نشستی باشد. بلیط ورودی این نشست برای هر نفر بیش از ۲۱۰۰ یورو تعیین شده بود. .
هدف از برگزاری این نشست چشم‌انداز بهره‌گیری از علاقه روزافزون اروپاییان به بازار ایران در پی توافق‌نامه مقدماتی سال گذشته بین ایران و قدرت‌های بزرگ عنوان شده است که طرفین امیدوارند با مذاکرات هسته‌ای تا روز ۲۴ نوامبر امسال آن را به صورت توافق‌نامه‌ای نهایی و جامع درآورند. توافق‌نامه‌ای که حاصل آن کسب اطمینان از عدم تولید بمب اتم توسط جمهوری اسلامی و لغو کلیه تحریم‌هایی باشد که طی چند سال گذشته علیه جمهوری اسلامی برقرار شده و اقتصاد ایران زیر آن کمر خم کرده است.
مجمع دو روزه اروپا و ایران که اولین در نوع خود است با حمایت و تایید دولت جمهوری اسلامی برگزار شد. صدای اروپا در بروشورهای این مجمع رونوشت نامه‌ای را به امضای محمد نهاوندیان رییس دفتر حجت‌الاسلام حسن روحانی رییس جمهوری اسلامی نیز منتشر کرده که در آن ضمن استقبال از برگزاری این همایش به عنوان تریبونی جهت آگاهی سرمایه‌گذاران از وضعیت اقتصادی جمهوری اسلامی ابراز امیدواری شده که این مجمع بتواند به یافتن فرصت‌ها برای سرمایه‌گذاران خارجی و تسهیل سرمایه‌گذاری‌های رقابتی در بخش‌های مختلف اقتصادی ایران از جمله صنایع، معادن، کشاورزی و تجارت باشد .
شناخته‌شده‌ترین سخنران در روز نخست این نشست جک استرا وزیر امورخارجه بریتانیا و از مشوقان سرسخت تفاهم بریتانیا و غرب با رژیم ایران بود که سخنانش بییشتر به یک مقام مسوول امور روابط عمومی جمهوری اسلامی می‌مانست تا یک سیاستمرد بریتانیایی که قاعتا باید سخنان خود را با لحنی دیپلماتیک ادا کند. به گفته استرا شمار بسیار اندکی از مقامات دولت بریتانیا اهمیت ایران را درک می‌کنند: کشوری با ذخایر عظیم نفت و گاز، با تمدن و فرهنگی درخشان و مرتبط با اروپا با مرزهایی تثبیت شده و بدون جاه‌طلبی ارضی. استرا افزود ایران کشوری است با یک نظام سیاسی غیرمعمول اما با ثبات که شاهد انتقال قدرت از یک رییس جمهوری به رییس جمهوری دیگر از طریق برگزاری انتخابات برآمده از قانون اساسی است. به گفته وزیر امورخارجه پیشین انگلیس «چنانچه ما خواهان بهبود مناسبات با ایران هستیم نباید از لفظی استفاده کنیم که باعث تحریک برخی در ایران شود.» وی به طور مشخص دیوید کامرون را به خاطر استفاده از آنچه که وی آن را «ادبیاتی بیجا» در سخنرانی کامرون در در مجمع عمومی سازمان ملل خواند، مورد انتقاد قرار داد. جک استرا که ژانویه گذشته همراه با ۳ عضو دیگر پارلمان انگلیس با هدف بهبود مناسبات لندن با تهران و تقویت مناسبات تجاری به ایران سفر کرده بود تاکید کرد که نقش ایران در خاورمیانه برجسته‌تر خواهد شد و افزود «ما باید به جای تقابل با ایران با آن کشور همکاری کنیم» این سخن استرا با کف زدن حاضران در جلسه روز نخست نشست چشم‌انداز اروپا و ایران روبرو شد.
هوبر ودرین وزیر امورخارجه پیشین فرانسه دیگر سخنران مهم روز نخست این نشست بود که پیش‌بینی کرد توافق هسته‌ای بین ایران و قدرت‌های بزرگ پیامدهای فوق‌العاده‌ای به همراه خواهد داشت که از آن جمله می‌توان به برنامه‌ریزی برای لغو تحریم‌هاو بازگشت ایران به صحنه بین‌المللی و قرار ومدارهای منطقه‌ای اشاره کرد. به گفته ودرین امکانات بالقوه (پتانسیل) ایران بیش از عربستان سعودی است و اگر تحریم‌ها لغو شوند ایران به عضویت گروه ۲۰ درخواهد آمد که وی آن را یک تحول عالی ژئوپلیتیک توصیف کرد.
به نوشته روزنامه وال استریت ژورنال اگرچه روز نخست این نشست دو روزه در سالنی پر از شرکت‌کننده برگزار شد اما برخی از حاضران همچنان دیدی دوگانه نسبت به معامله با جمهوری اسلامی ایران داشتند. البته این امر با توجه به دشواری‌های حقوقی و بدنامی‌هایی که گریبانگیر جمهوری اسلامی است چندان تعجب‌آور نیست. در کنار معافیت مواد خوراکی و دارویی و یا فروش قطعات یدکی خودرو و لوازم یدکی هواپیمابه ایران، ولی شدیدترین تحریم‌ها در امور نفتی و مالی رژیم ایران همچنان به قوت خود باقیست.
با وجود تاکید برگزارکنندگان نشست اروپا- ایران در مورد مطابقت آن با قوانین و مقررات خزانه‌داری آمریکا در رابطه با تحریم‌های ایران و اینکه این نشست دو روزه، محلی برای چک و چانه‌زنی و امضای قرارداد نخواهد بود، اما وزارت خزانه‌داری امریکا پیش از برگزاری این نشست نسبت به نقض تحریم‌های اقتصادی موجود علیه جمهوری اسلامی هشدار داد. هم چنین در روز نخست برگزاری این نشست، گروهی از معترضان اسراییلی در برابر در ورودی هتل از شرکت‌کنندگان در آن فیلم‌برداری می‌کردند.
خوش‌بینی محتاطانه نسبت به برقراری روابط بازرگانی با ایران در سخنان برجسته‌ترین سخنران بخش خصوصی در روز نخست همایش لندن مشهود بود . مارتین سورل مدیرعامل شرکت عظیم تبلیغات و خدمات بازرگانی « دبلیو پی پی WPP» به این دوگانگی دیدگاهش در قبال ایران معترف بود .
سورل که از سوی فدراسیون صهیونیست بریتانیا تشویق به عدم شرکت در نشست چشم‌انداز اروپا- ایران در لندن شده بود، آن را مجمعی بحث‌انگیز توصیف کرد و گفت به عنوان یک فرد مادام که ایران مشروعیت اسراییل را به رسمیت نشناسد مخالف داد و ستد با ایران است. با این حال به گفته سورل، فرصت‌های عظیمی در ایران وجود دارد. از جمله این «فرصت‌ها» وی به ذخایر عظیم نفت و گاز ایران و جمعیت بسیار تحصیل‌کرده و جوان آن اشاره کرد و گفت «به استثنای مریخ و ماه، در کمتر جایی این همه فرصت‌های دست نخورده و بکر در چنین مقیاسی یافت می‌شود!»
به غیر از «دبلیو پی پی» شمار بسیار اندکی از کمپانی‌های انگلیسی در این نشست حضور داشتند. دلایل این غیبت چندان روشن نیست اما شرکت‌های بریتانیایی اغلب از این بابت که دولت بریتانیا در صدور اجازه از سرگیری هر گونه تجارت با ایران بیش از اندازه احتیاط به خرج می‌دهد گله‌مند هستند.
یادآوری می‌شود وزارت امورخارجه انگلیس نماینده خود، ادوارد اکتون، را به این نشست فرستاده بود تا شرکت‌ها از سیاست دولت آن کشور در قبال تحریم‌های ایران آگاه شوند. از سفارت آمریکا نیز دو دیپلمات از جمله فلور گاون دبیر اول سفارت آن کشور در انگلیس در این نشست حضور داشتند.
