ساختارهای بسته، خودشان یکی از علل بروز شایعه و پخش خبرهای دروغ هستند. این شایعات و خبرهای دروغ اگر با اهداف معین از سوی خود دستگاههای اطلاعاتی و امنیتی منتشر نشده باشند، نشانهی نوعی ناهنجاری فکری و اجتماعی است.
گذشته از تکذیبهایی که درباره برخی رویدادهای سیاسی صورت میگیرد، که اغلب آنها هم با وجود تکذیبهای رسمی، صورت واقعیت به خود میگیرند، انتشار خبر دربارهی بیماری و مرگ این و آن را معلوم نیست میبایست در شمار کدام سیاست و یا ناهنجاری آورد.
گذشته از اینکه به هر حال این نوع خبرها کنجکاوی برانگیز و به عبارتی «کلیکآور» هستند، در عین حال میتوان بر اساس چنین خبرهایی به ارزیابی افکار عمومی نیز پرداخت و به قول معروف نبض مخاطبان و جامعه را اندازه گرفت.
در یکی دو سال اخیر چند بار خبر درگذشت بهروز وثوقی هنرپیشهی شناختهشدهی ایران منتشر شد که خود وی از جمله در گفتگویی با کیهان لندن گفت که نمیداند به چه دلیل افراد یا دم و دستگاه رژیم دست به انتشار چنین خبری میزنند.
مدتی پیش خبر درگذشت حبیب محبیان، خوانندهای که به امید برگزاری کنسرت به ایران بازگشت، ولی حتی آلبومهایش هم اجازه انتشار نیافت، منتشر شد که پس از مدتی تکذیب گشت تا اینکه امروز (۲۱ خرداد ۹۵) خبرگزاریهای داخلی خبر درگذشت او را در اقدامی ناپسند، با انتشار عکس پیکر بیجان وی، تضمین کردند!
باز در همین روزها، خبر بستری شدن و درگذشت مهدی کروبی، از معترضان آرای ریاست جمهوری ۸۸ در شبکههای اجتماعی منتشر گشت که از سوی نزدیکان وی تکذیب شد. پیش از این، چندین بار شایعه درگذشت میرحسین موسوی نیز منتشر و از سوی خانوادهی وی تکذیب گشت.
این، آن جنبهی منفی خبررسانی گسترده است که عمدتا در جوامع بسته و ساختارهای سیاسی مسدود امکان بروز پیدا میکند. اگر در گذشته کسی نمیتوانست به رسانههای موجود یعنی مطبوعات و رادیو و تلویزیون دست پیدا کند تا بتواند به سرعت دروغ و شایعهای را، با هر هدفی، منتشر کند، اکنون هر کسی میتواند با کمترین امکانات، بیشترین شایعات و دروغ را در فضای مجازی منتشر و آن را واقعیت قلمداد کند به ویژه در شرایطی که جامعه آمادهی پذیرش هر دروغ و شایعهای است.
این کار در جوامع باز که رسانهها در آنها آزاد هستند، قابل پیگیری و مجازات است. حال آنکه در ایران، برعکس است، این ناشران واقعیات و خبرهای درست هستند که تحت فشار قرار میگیرند و به این ترتیب جا بیش از پیش برای انتشار دروغ و شایعه باز میشود.