آزاده کریمی – باوجود اینکه به نظر می‌رسید طرح به روزرسانی قانون ممنوعیت استفاده از ماهواره‌ها به مجلس دهم شورای اسلامی راه پیدا کند، ولی اکنون سینمای ایران با خطر تعلیق فعالیت دفاتر تولید و پخشی روبروست که از تبلیغات ماهوارهای استفاده می‌کنند.
چندی پیش (سه شنبه ۴ آبان) با مذاکره رئیس سازمان سینمایی، حجت‌الله ایوبی با بازپرس رئیس قوه قضائیه، سه شرکت سینمایی پویافیلم، فیلمیران و تابان فیلم از حالت تعلیق فعالیت بیرون آمدند تا اکران عمومی پاییز سینماها به روال عادی خود ادامه دهد.
طبق اعلام سازمان سینمایی، فیلم‌های «متولد ۶۵» (مجید توکلی)، «یتیم‌خانه ایران» (ابوالقاسم طالبی) و «نفس» (نرگس آبیار) که مسئولیت پخش آنها توسط سه دفتر سینمایی اعلام شده بوده، می‌توانند به موقع اکران شوند. همچنین تهیه‌کننده و پخش‌کننده فیلم سینمایی «خشکسالی و دروغ» (پدرام علیزاده) نیز ضمن فراخوانده شدن، متعهد شد تا از نمایش تیزر فیلم در شبکه جم جلوگیری کند.
پیش از این نیز تهیه‌کنندگان فیلم‌هایی همچون «کوچه بی‌نام»، «ابد و یک روز»، «عادت می‌کنیم»، «استراحت مطلق» و «۵۰ کیلو آلبالو» که از شبکه‌های ماهوارهای برای تبلیغ فیلم‌هایشان استفاده کرده بودند، احضار و متعهد شده بودند که دیگر اقدام برای پخش چنین تبلیغاتی نکنند.
این در حالی است که عضو شورای پروانه نمایش، فرشته طائرپو، از مذاکره شورای عالی تهیه‌کنندگان، کانون کارگردانان و خانه سینما برای حل مشکل تیزرهای ماهوارهای با قوه قضاییه و قوه مجریه خبر داده بود و با روی کار آمدن مجلس دهم شورای اسلامی احتمال تغییر رویکردها در استفاده از ماهواره می‌رفت.
اینک پس از گذشت شش ماه از ابلاغ بخشنامه منع استفاده از تبلیغات ماهوارهای و غیرقانونی خواندن آن، همچنان تهیه‌کنندگان و پخش‌کنندگان سینما، شبکه‌های ماهوارهای فارسی‌زبان را برای تبلیغات فیلم‌هایشان انتخاب می‌کنند. چرا که مخاطبان انبوه شبکه‌های ماهوارهای فارسی زبان این فرصت را برای آنها فراهم می‌کند تا آنها نیز برای خود مخاطب جذب کنند.
از سوی دیگر، سیاست‌های دشمنانه صدا و سیما در قبال سینما، منجر به افزایش قیمت تبلیغات تلویزیونی، سانسور تیزرهای تبلیغی و عدم خریداری محصولات سینمایی و سوق پیدا کردن سینماگران به سمت تبلیغات ماهوارهای شده است. صدا و سیما که همواره شاکی پرونده تبلیغات فیلم‌های سینمایی در ماهواره‌هاست، با وجود درخواست دادستانی تهران حتی در قیمت تعرفه‌های تبلیغی‌اش تغییری نداد.
هزینه تبلیغ یک فیلم سینمایی در صدا و سیمای جمهوری اسلامی، در ارزان‌ترین قیمت ۵۰۰ میلیون تومان و اجازه ۱۵ روزه یک بیلبورد شهری، ۵۰ میلیون تومان است، در حالی که با ۱۰ میلیون تومان می‌توان یک ماه آگهی در تلویزیون‌های ماهوارهای داشت! این وضعیت به شکلی است که یک تهیه‌کننده سینما هزینه تبلیغات صدا و سیما را از هزینه تولید یک فیلم گران‌تر می‌داند!
کارگردان سینما اصغر هاشمی، در گفت‌وگو با کیهان لندن، بحران کمبود مخاطب را از دیگر دلایل رویکرد سینماگران به تبلیغات ماهوارهای می‌داند: «تلویزیون مخاطب خود را از دست داده است. نخ‌نما شدن تلویزیون به خاطر برنامه‌های ضعیف‌اش است، وقتی هم که سوال می‌کنیم، به مشکلات مالی و کمبود بودجه ارجاع می‌دهند. ما نمی‌خواهیم همه مسائل و مشکلات را گردن مدیران تلویزیون بیندازیم ولی همه چیز مشکل بودجه نیست. تلویزیون نتوانسته مخاطب امروزی را جذب کند، چرا که مخاطب امروز فرق کرده و خواسته‌هایش بیشتر شده و با محدودیت و سانسورهمخوانی ندارد.»
وی درباره اجرای طرح «به روزرسانی قانون منع استفاده از ماهواره»، می‌گوید: «ممکن است خیلی قوانین تصویب شوند ولی اگر این قانون تصویب هم شود، بعید می‌دانم اجرا شوند. چون یک‌سری چیزهایی که مربوط به دلواپسان است، اگر تصویب هم شود اجرا نمی‌شوند. باید بدانیم این قابل اجرا هست یا نه، ولی عرف اجتماعی تبلیغات ماهوارهای را پذیرفته اگرچه در قانون پذیرفته نیست.»
کارگردان فیلم «در آرزوی ازدواج» با بیان اینکه تبلیغات ماهوارهای به نفع سینمای ایران است، می‌افزاید: «تبلیغات ماهواره باعث می‌شود تا فروش فیلم‌های سینمایی در کشور بیشتر شود ولی یک عده مخالف این کارند، چرا که به زیان صدا و سیماست. اگر تبلیغات ماهوارهای مجاز اعلام شود و تبلیغات سینمایی از آنها پخش شود، به ضرر تلویزیون داخلی خواهد بود.»
این کارگردان شرایط کنونی فعالیت در سینما را ناامن و غیرقابلی پیش‌بینی می‌داند: «ما نمی‌توانیم سرمایه‌گذار را وارد مخاطره‌ای کنیم که نمی‌دانیم سرمایه‌اش بازمی‌گردد یا نه. اگر فیلمی تهیه کنیم معلوم نیست با چه مشکلاتی مواجه می‌شود که اصلا در چارچوب پیش‌بینی نمایش فیلم نیست. ممکن است با یک سخنرانی یا اظهار نظری مواجه شود که مانع اکران عمومی شود.»
طبق ماده ۱۵ قانون جرایم رایانه‌ای، تبلیغ در شبکه‌های ماهوارهای رسانه‌هایی که از سوی حکومت به عنوان «ضد انقلاب» و «معاند» تعریف شده‌اند، جرم محسوب می‌شود و دادستان عمومی و انقلاب تهران، جعفری دولت‌آبادی، وظیفه پیشگیری از آن را بر عهده دستگاه‌های فرهنگی از جمله وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و سازمان صدا و سیما دانسته است.
بر اساس قانون ماده دو منع استفاده از تجهیزات ماهوارهای، کلیه کالاهای ضبط و مصادره شده ماهواره، در اختیار سازمان صدا و سیما قرار می‌گیرد، همچنان که هیچ نهادی به جز صدا و سیما بدون کسب مجوز نمی‌تواند از تجهیزات ماهوارهای استفاده کند. قانون منع استفاده از تجهیزات ماهوارهای در اواخر سال ۷۳ در یازده ماده و ۴ تبصره به تصویب شورای نگهبان رسید.
