نادر زاهدی – در تفسیر دیدگاه‌های سیاسی و نظری حزب مشروطه ایران (لیبرال دمکرات) در مسیر مبارزاتی و تبلیغاتی، در منشور حزب، توضیحات روشنی آمده است.
مبانی فکری حزب مشروطه ایران (لیبرال دمکرات)
در منشور حزب نوشته شده است:« حزب مشروطه ایران، برای آزادی میهن، رهایی از فاشیسم مذهبی و پایه‌گذاری یک نظام ملی، مردمی‌و پیشرو و برقراری یک دمکراسی لیبرال، به معنی اعتبار رای اکثریت در چهارچوب اعلامیه جهانی حقوق بشر، پایه‌گذاری شده است. به عقیده ما سرنگونی رژیم جمهوری اسلامی نخستین مرحله پیکار است. مرحله دوم که به همان اندازه اهمیت دارد ساختن یک جامعه نوین ایرانی است که تنها با مشارکت همه مردم و گرایش‌های گوناگون میسر خواهد بود. بدین منظور می‌کوشیم از همان نخستین گام در پی برداشتن موانع سیاسی و عاطفی که ایرانیان را از هم جدا کرده است باشیم. ایرانیان به عنوان وارثان تاریخ و فرهنگ مشترک و پر افتخار به هم نزدیکتر از آنند که با برچسب‌های ساختگی و بی‌اهمیت بتوان از هم جدایشان کرد. مـا همه گروه‌ها و گرایش‌ها را فرا می‌خوانیم که در فرو ریختن دیوارهای ترس و بدگمانی که یگانگی و بهروزی ملت ما را تهدید می‌کند همکاری کنند. احترام به قانون حکم می‌کند که جنایتکاران و غارتگران در دادگاه دادرسی شوند. اینکه افراد در گذشته چه مواضعی داشته‌اند نباید مانع همبستگی کنونی و آینده آنها شود. آنچه اهمیت دارد احترام گذاشتن به حقوق یکدیگر است. مهمتر از همه آنکه اشخاص، باورها و نظرهای خود را داشته باشند و هیچکس به خود حق نابود کردن دیگران را ندهد. باید به دوران انتقامجویی و تصفیه‌حساب‌های شخصی و سیاسی و ادامه خونریزی پایان داد.»
در بخش دیگری از مفاد منشور حزب مشروطه ایران(لیبرال دمکرات) آمده است:« ارزش‌های تاریخی و تجربه‌های ملت ایران بنیاد برنامه سیاسی ما را تشکیل می‌دهد. ما با بهره گرفتن از بهترین جنبه‌های این ارزش‌ها و تجربه ملی یعنی ناسیونالیسم ایرانی، آزادیخواهی، ترقیخواهی، و عدالت اجتماعی توشه فکری و سیاسی خود را فراهم کرده‌ایم.»
همچنین بندی از منشور حزب، به ایده‌های آزادیخواهانه و حقوق بشر اشاره دارد و بر پایه باور به حق طبیعی انسان‌ها می‌نویسد: «هیچ قانون و اکثریتی نمی‌تواند حقوق طبیعی و جدا نشدنی افراد را از آنها بگیرد. این حقوق که در اعلامیه جهانی حقوق بشر و میثاق‌های حقوق سیاسی، مدنی، اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی تعریف شده از جمله شامل مصون بودن جان و آزادی و مال مردم در پناه قانون و وظایف دولت در تامین حداقل شرایط زندگی منطبق با شئون انسانی برای همه مردم است.»
همانطور که تفسیر افکار اقتصادی که حزب مشروطه ایران (لیبرال دمکرات) به حرمت مالکیت شخصی و نظام اقتصادی بازار آزاد، التزام دارد و تاکید بر آن را در بندی از منشور گنجانده است: «آزاد کردن نیرو‌های تولیدی و گذاشتن قدرت دولت پشت سر همه کوشش‌هایی که برای گسترش ظرفیت اقتصادی و بالا بردن سطح زندگی مردم انجام می‌گیرد، اصل یک سیاست اقتصادی پیشرو و کارآمد است. دولت جز در پاره‌ای زمینه‌‌های استراتژیک باید خود را از اداره و مالکیت مؤسسات و َاعمال تصدی کنار بکشد و نیروی آن صرف جلوگیری از انحصارها و رقابت‌های غیرمنصفانه و حمایت از مصرف‌کنندگان و فراهم کردن شرایط رشد اقتصادی و حمایت از صنایع و مؤسسات مالی در برابر فشار‌های خارج از مرحله بلوغ آنها شود.»
از موارد دیگری که در اسناد رسمی و تشکیلاتی حزب مشروطه ایران (لیبرال دمکرات) مبتنی بر به رسمیت شناختن حقوق طبیعی شهروندان ایران است، سند پیوست قطعنامه مصوب کنگره پنجم حزب مشروطه ایران است که در رابطه با عدم تمرکز و حقوق اقوام و ملل و مذاهب ایران می‌نویسد:
«از آنجا که دمکراسی یا مردمسالاری و حقوق بشر به یکدیگر بسته‌اند و یکی بی‌دیگری معنی ندارد؛
از آنجا که رعایت حقوق مدنی و فرهنگی اقوام و مذاهب گوناگون، در مقوله دمکراسی و حقوق‌بشر هر دو می‌گنجد؛
و از آنجا که حزب مشروطه ایران مردمسالاری و اعلامیه جهانی حقوق‌بشر و میثاق‌های حقوق اقوام و مذاهب پیوست آن را (که در سال‌های پیش از انقلاب به امضای دولت ایران رسید) پایه برنامه سیاسی خود قرار داده است، کنگره پنجم، کنگره همبستگی ملی، اصول زیر را به عنوان پیوست منشور حزب تصویب می‌کند:
۱ ــ ما مردمسالاری را به معنی حق برابر همه ایرانیان در حکومت بر خود توسط نهادهای انتخابی آنان می‌دانیم. هیچ تبعیض جنسیتی یا مذهبی یا قومی در میان ایرانیان نیست. همه ساختار حکومتی و سازمان‌بندی اجتماعی باید به اراده و در خدمت مردم و برای دفاع از حقوق افراد جامعه باشد. ما هیچ اقلیتی جز در رای‌گیری نمی‌شناسیم. اقلیت به معنی تمایز و تبعیض می‌باید از قاموس سیاسی ایران حذف شود.
۲ ــ ملت ایران از اقوام و مذاهب گوناگون تشکیل شده است که در طول هزاره‌ها با هم زیسته و از سرزمین ملی با خون خود نگهداری کرده‌اند. نیرومندی ملی و غنای فرهنگی ایران از این تنوع قومی و مذهبی بوده است و نگهداری ویژگی‌های اقوام و مذاهب گوناگون جامعه ایرانی نه تنها یک حق دمکراتیک بلکه یک ضرورت ملی است. ملت ایران به هر بها و مانند همیشه در یک تاریخ هزاران ساله، از استقلال و یکپارچگی سرزمین ملی دفاع خواهد کرد و سیاست ایران بر پایه احترام به حقوق مدنی و فرهنگی شهروندان یک جامعه دمکراتیک خواهد بود.
۳ ــ حقوق اقوام و مذاهب در یک نظام مردمسالار مبتنی بر اعلامیه جهانی حقوق بشر و میثاق‌های آن با اصل یک کشور، یک ملت منافاتی ندارد و همه اقوام و مذاهب ایران می‌توانند زیر یک حکومت مرکزی با یک قانون غیرمذهبی و عرفیگرا بسر برند و فرهنگ و هویت ویژه خود را نیز در پناه همان قانون نگهداری کنند. زبان رسمی ایران زبان ملی یعنی فارسی است ولی مردم در هر جا می‌توانند به زبان مادری خود آموزش ببینند و سخن بگویند و رسانه‌های همگانی داشته باشند؛ رسوم خود را نگهدارند و از هر مذهبی پیروی کنند.»
بر پایه آنچه به کوتاهی و گزیده از اسناد حزبی آورده شد، تأکید بر رعایت حقوق بشر، جدیت در یکپارچگی ایران و تأسیس نظام سیاسی دمکراتیک، که در مبارزه مدوام با جمهوری اسلامی و ساختار و آموزه‌های ایدئولوژیک آن قرار دارد، سیر مبارزاتی و تشکیلاتی حزب مشروطه ایران (لیبرال دمکرات) را در بیست و پنج سال نشان می‌دهند.
تاریخ بیش از دو دهه فعالیت سیاسی و فرهنگی حزب مشروطه ایران (لیبرال دمکرات) در انتشار اعلامیه‌ها و بیانیه‌های حزبی نشانگر دمکراسی ادبی است که ریشه‌های آن در تلاش برای نوین‌سازی فرهنگ سیاسی ایران در کنگره‌های حزبی و اظهارات دبیرکل و دیگر اعضای حزب دارند. خاطرنشان می‌شوم، در این زمینه‌ها ادبیات و منش سیاسی و فرهنگی حزب وامدار افکار، رفتار و آثار و تألیفات زنده‌یاد داریوش همایون است که دمکراسی در نوشتار و رفتار را به حزب مشروطه ایران (لیبرال دمکرات) و تمامی‌عرصه‌های سیاسی و فرهنگی ایران زمین عرضه نموده و نوگرایی و نوسازی فرهنگ سیاسی ایران را برای راهسپاری به ایجاد جامعه و دولتی دمکراتیک فراهم ساخته است.
در واقع، مسائل و رویدادهایی که در ارتباط با شرایط ناگوار کشور و وضعیت سیاسی و دیپلماتیک ایران در جهان رخ داده و برآمدی از اقتدار استبداد دینی جمهوری اسلامی هستند، در بیانیه‌ها و اطلاعیه‌های حزب، ماهیت و محتوایی دمکراتیک به خود گرفته‌اند. همانطور که پیش از این اشاره شده، فعالیت‌های سیاسی و فرهنگی حزب مشروطه ایران (لیبرال دمکرات)، در خارج و داخل ایران و رایزنی دیپلماتیک و اطلاع‌رسانی در مجامع حقوق بشری، نشانی از درایت و خردمندی دارد که از اصول بنیادین و انگاره‌های پایه‌ای در اندیشه آزادیخواهانه‌ای نشأت گرفته و وطن‌پرستی آمیخته به حقوق بشر در سیاست‌ورزی ایرانی بوده و مقابله با نقض آن توسط جمهوری اسلامی را در نظر گرفته و حزب مشروطه ایران (لیبرال دمکرات) را در صحنه‌های فرهنگ سیاسی و سیاست مخالفان نظام ضد ایرانی مذهبی، به آوردگاه ایده و عمل دمکراتیک نشانده است. بر اساس رفتاری که حزب مشروطه ایران (لیبرال دمکرات) در سیر سیاسی و فرهنگی بیست و پنج ساله از خود بروز داده است و هر اعلامیه و بیانیه‌ای که از سوی حزب مشروطه ایران (لیبرال دمکرات) در طول این زمان پرحادثه و سرنوشت‌ساز صادر شده، برآمدی از حساسیت حزب به مسائلی نظیر حفظ ایران و رهنمونی به دمکراسی در عرصه‌های مبارزاتی و اندیشه‌ورزی است.
*در بیست و پنجمین سالگرد تأسیس حزب مشروطه ایران- لیبرال دموکرات (۱)
تفاوت شما با جمهورى خواهان چیست؟
شما ماهیتاً با آنان متفاوت نیستید و بنا بر این ضرورتى در وجود شما نیست.
شما و جمهورى خواهان باید دو مشکل آینده را پاسخ دهید:
چگونه از آزادى اقتصادى یعنى حاکمیت بازار آزاد در مقابل چپ حمایت خواهید کرد؟
چگونه از تولید انحصار در سرمایه که آفت نظام سرمایه دارى ایست و اتفاقاً از ذات سرمایه دار (نه سرمایه دارى) بر مى خیزد و بویژه توسط تشکل هاى مافیایى و بخصوص مافیاى با تجربه و داراى قدرت مالى و نیز داراى شخصیت فردى با هوش هیجانى بالاى باقیمانده از جمهورى اسلامى مقابله خواهید کرد؟
نکند آن را که وظیفه اصلى احزاب است به مردم مى سپارید؟
مشکا آن جا هم هست که شما یک دورهمى روشنفکرى هستید، نه حزب.