غلامعلی افروز رئیس سابق سازمان نظام روانشناسی در نامه‌ای به ابراهیم رئیسی از ترک تحصیل ۳۰درصد دانش‌آموزان و پیامدهای اجتماعی این اتفاق ابراز نگرانی کرد.
از ابتدای شیوع کرونا تا کنون آموزگاران مدارس در جلسات و کنفرانس‌ها همواره نسبت به عدم حضور دانش‌آموزان در کلاس‌های آنلاین و اکنون حضوری هشدار داده‌اند ولی مقامات وزارت آموزش و پرورش مدعی پوشش تحصیلی آموزش عمومی ۹۸درصدی و حضور همه کودکان و نوجوانان سر کلاس درس شده‌اند. تا اینکه آمار آسیب‌های اجتماعی بنا به گزارش مسئولان انتظامی و سازمان بهزیستی چنان بالا رفت که در نهایت آموزش و پرورش تأیید کرد دانش‌آموزان با اکراه به مدرسه می‌روند ولی هنوز نیز آماری از این «اکراه» و شمار واقعی دانش‌آموزان اعلام نکرده‌اند.
رسول واشقانی مربی تربیتی و معاون پرورشی یکی از مدارس منطقه ۱۱ تهران درباره عوارض ترک تحصیل دانش‌آموزان می‌گوید، «وضعیت ناهنجاری‌های اجتماعی نوجوانان در برخی از مناطق به مرز هشدار رسیده است، بعضی از افرادی که ترک تحصیل کرده‌اند حالا بزهکارانی شده‌اند که سراغ سرقت، فروش مواد، دستفروشی و… رفته‌اند و یا دچار اعتیاد به گل یا مخدرهای صنعتی دیگر شده‌اند».
غلامعلی افروز رئیس سابق نظام روانشناسی و مشاوره در نامه‌ای به ابراهیم رئیسی مشهور به «قاضی مرگ» هشدار داده که هم‌اکنون حدود ۳۰ درصد از جمعیت کودکان و نوجوانان سنین مدرسه قبل از ۱۸ سالگی به دلایل مختلف، عمدتاً به‌دلیل «بی‌اشتهایی تحصیلی» مدرسه را زودهنگام ترک می‌کنند.
او همچنین نسبت به اثرات سوء اجتماعی ترک تحصیل این گروه ابراز نگرانی کرد، چرا که آنان دیگر تحت عنوان دانش‌آموز زیر پوشش و نظارت و هدایت وزارت آموزش و پرورش قرار نمی‌گیرند و «بیش از همسالان شاغل خود در مدارس در معرض آسیب‌های روانی و اجتماعی قرار می‌گیرند.»
در این نامه همچنین آمده است: بیش از ۷۰ درصد از بزهکاران اجتماعی (گروه سنی زیر ۱۸ سال) مقیم کانون‌های اصلاح و تربیت سازمان زندان‌ها، واماندگان تحصیلی از نظام رسمی تعلیم و تربیت کشور هستند. بسیاری از آنها از دوره راهنمایی سابق و دوره اول متوسطه فعلی، دچار افُت یا واماندگی تحصیلی شده‌اند.
این استاد دانشگاه تهران بر مبنای پژوهش‌های مستند دو دهه گذشته، ریشه اصلی واماندگی تحصیلی و کم‌اشتهایی ذهنی را «در عدم تناسب ظرفیت هوشی درصد قابل‌توجهی از نوجوانان با ضریب دشواری محتوای دروس مدارس» اعلام کرد.
به گفته‌ی افروز، پدیده «دیپلم‌ردی» در بین پسران بیش از دختران رایج شده و «۱۰ هزار نفر» قبل از پایان دوره دیپلم با عنوان نسبتا جدید «مدرک دیپلم‌ردی» مدرسه را ترک می‌کنند و چون اشتغال مفیدی نیز ندارند، سرنوشت آنان مبهم و نگران‌کننده است.
او گفت: «متأسفانه درصد قابل توجهی از این گروه، یعنی دیپلم‌ردی‌های بلاتکلیف دچار ناامنی‌های روانی و بعضاً آسیب‌های اجتماعی می‌شوند بدون تردید این گروه نیازمند خدمات ویژه مشاوره‌ای، هدایتی و حمایتی هستند.»
آنطور که کارشناسان آموزشی می‌گویند، کاهش کیفیت آموزش در مدارس دولتی به عنوان مدارس غالب و اصلی کشور نیز در بی‌رغبتی و بی‌اشتهایی تحصیلی دانش‌آموزان بسیار مؤثر بوده است.
فاضل حسینی کارشناس آموزشی ریشه مشکل را در سرانه پایین بودجه آموزش می‌داند: «در بودجه پیشنهادی سال ۱۴۰۱ آموزش و پرورش، سرانه آموزشی هر دانش‌آموز براساس دلار ۳۰هزار تومانی فقط ۵۰ دلار است، یعنی ۱.۵ میلیون تومان. این سرانه شامل پرداخت حقوق معلمان، ساخت و تخریب و بهسازی مدارس، نهادهای جانبی مانند کانون پرورشی و… می‌شود. دقیقا این بودجه پایین نشان می‌دهد که کیفیت چقدر در مدارس دولتی کم است و دانش‌آموزان با چه وضعیتی در مدرسه حاضر می‌شوند.»
او افزود: «تا زمانی که سهم آموزش و پرورش از تولید ناخالص ملی به ۵ درصد نرسد و وضعیت نیروی انسانی که بخش زیاد بودجه این وزارتخانه به آنان تعلق می‌گیرد، سامان نگیرد، ما شاهد کاهش کیفیت در آموزش و بی‌اشتهایی دانش‌آموزان برای ادامه تحصیل خواهیم بود.»
آمار دانش‌آموزان خارج از مدرسه هیچگاه از سوی منابع رسمی این وزارتخانه اعلام نشده است، اما تعداد دانش‌آموزان خارج از «شبکه شاد» که در دوران کرونا راه‌اندازی شده ۳ میلیون نفر اعلام شده است.
