کمبود دارو همچنان تهدیدی جدی علیه جان بیماران در ایران به شمار می‌رود و با گذشت چندین ماه بحران پیاپی در تأمین دارو به ویژه برای بیماری‌های خاص، مقامات دولت همچنان در بی‌عملی بسر می‌برند و ابراهیم رئیسی رئیس دولت سیزدهم نیز می‌گوید «عمر دست خداست»!
گزارش‌ها در ایران حاکی از تداوم بحران تأمین دارو به ویژه داروهای بیماران مبتلا به بیماری‌های خاص است. رئیس کمیسیون بهداشت و درمان مجلس شورای اسلامی معتقد است منافع عده‌ای با کمبود دارو گره خورده است.
حسینعلی شهریاری رئیس کمیسیون بهداشت و درمان مجلس شورای اسلامی امروز سه‌شنبه ۲۵ مهر ۱۴۰۲ در گفتگوی تلفنی با برنامه فرامتن شبکه افق، گفته که «متأسفانه بانک مرکزی همکاری لازم با سازمان غذا و دارو را ندارد و رئیس سازمان غذا و دارو هم در جلساتی که با ما داشته است، مدعی است به‌موقع ارز نمی‌دهند.»
حسینعلی شهریاری از تأخیر در تأمین ارز دارو به عنوان یک بیماری مزمن نام برد و درباره اینکه چرا شرایط بحرانی می‌شود و بعد اقدام به واردات فوری دارو می‌شود گفته که «احتمالاً منافع عده‌ای در واردات فوریتی است.»
رئیس کمیسیون بهداشت و درمان مجلس شورای اسلامی تأکید کرد که «به نظر می‌آید عده‌ای منتظر هستند که کمبود به وجود بیاید تا واردات اتفاق بیافتد.»
در اظهار نظری کم‌سابقه رئیس قوه قضاییه نیز بر اهمیت نظارت بر حوزه غذا و دارو تاکید کرده و گفته است که لغزیدن در حوزه غذا و دارو بسیار گران تمام می‌شود.
غلامحسین محسنی اژه‌ای رئیس قوه قضاییه امروز سه‌شنبه ۲۵ مهر ۱۴۰۲ در دیدار با مسئولان سازمان غذا و دارو گفته که بدون تردید در امر نظارت‌ها در حوزه غذا و دارو باید از تجهیزات فناورانه روز بهره برد تا تضمین سلامت محصولات این حوزه ارتقا یابد.
رئیس قوه قضاییه در بخش دیگری از سخنان خود گفته که «دیوان عدالت اداری نمی‌تواند مصلحت‌سنجی کند، بلکه باید کاملاً منطبق با قانون حکم کند؛ اینکه شما به عنوان متولیان امر غذا و دارو نسبت به برخی مقولات نظیر نحوه تأسیس داروخانه‌ها و موضوعاتی از این دست نقد و اعتراض دارید، باید همت خود را معطوف و متمرکز بر اصلاح قانون کنید.»
در سال‌های گذشته تولید و واردات دارو متأثر از سوء مدیریت دولت با مشکلات زیادی روبرو بوده است. ارز تخصیصی برای واردات دارو در میان مافیاهای وابسته به حکومت تقسیم و در نهایت داروهای وارداتی به‌موقع و با قیمت منطقی به دست مصرف‌کننده نمی‌رسند. واردکنندگان با جلوگیری از توزیع دارو، سبب افزایش تقاضا شده و در نهایت داروهای وارداتی را با قیمت بالاتر و به صورت قطره‌چکانی به بازار عرضه می‌کنند تا سود بیشتری کسب کنند.
تولیدکنندگان داخلی نیز از تخصیص ارز برای واردات مواد اولیه شکایت دارند و می‌گویند ارز اختصاصی از سوی دولت برای واردات مواد اولیه ناکافی است و همین رقم ناچیز نیز به‌موقع تخصیص پیدا نمی‌کند. نابسامانی در واردات مواد اولیه دارو در طول سال گذشته به حدی بحرانی شده که بخشی از داروسازی‌ها در آستانه ورشکستگی قرار گرفته و بخشی نیز به خارج از کشور از جمله ترکیه نقل مکان کرده‌اند.
در ماه‌های گذشته اما دولت رئیسی بحران دارو را به شکل بی‌سابقه‌ای گسترش داده بطوری که بیماران مبتلا به بیماری‌های مختلف با تهدید جانی روبرو هستند.
روزنامه «هم‌میهن» روز پنجشنبه ۲۰ مهر در گزارشی به کمبود دارو، درمان‌های مقطعی و کمبود تخت‌های بستری برای بیماران اعصاب و روان در ایران پرداخت و یادآور شد این مشکلات در حالی شدت گرفته که بیشتر این بیماران از محروم‌ترین گروه‌های جامعه هستند.
بر اساس این گزارش، حتی اگر داروها در بازار سیاه و آزاد پیدا شود، بسیاری به دلیل فقر، توان خریدشان را با قیمت‌های چندبرابری ندارند.
به گفته متخصصان، بسیاری از بیماران حتی برای هزینه ۱۰۰ تا ۱۵۰ هزار تومانی خرید داروهای موجودشان نیز به کمک‌های مددکاری نیاز دارند.
پیشتر نیز مهدی صابری عضو کمیته اخلاق انجمن علمی روانپزشکان ایران در گفتگو با روزنامه «اعتماد» درباره نایاب‌شدن داروهای اعصاب و روان گفته بود: «کمبود داروهای اعصاب و روان البته بی‌سابقه نبوده و در برهه‌ای حتی با کمبود داروهای اساسی روانپزشکی مواجه شدیم که ما را با مشکل مواجه کرد. اگر از ۵ نوع داروی ضد اضطراب، یک نوع نایاب شود، می‌توانیم دارو‌هایی با تاثیر مشابه و از رده دیگر را تجویز کنیم، اما وقتی برای کنترل یک بیماری، فقط یک یا دو نوع داروی شاخص و موثر داریم، وقتی همین یک یا دو نوع نایاب شود، چه کنیم؟»
به گفته مهدی صابری، بار‌ها اتفاق افتاده که داروهای اساسی کنترل بیماری‌های اعصاب و روان نایاب شده و مشکل این است که اغلب بیماری‌های روانپزشکی، قابلیت بازگشت دارند و اگر داروی بیمار قطع شود، بیماری عود می‌کند. برای این بیماری‌ها، دارو‌هایی از گروه نگهدارنده‌ها تجویز می‌شود: «ما نگران بیمارانی هستیم که نیازمند مصرف طولانی‌مدت داروهای نگهدارنده هستند و نایاب‌شدن داروهای اعصاب و روان، به سلامت روان بیمار و جامعه آسیب می‌زند.»
گزارش دیگری که ماه گذشته منتشر شد حکایت از آن داشت که داروهای آبسرتین و سرزیم چهار ماه است کمیاب و برای بیماران مبتلا به گوچر یا گوشه مشکل‌ساز شده است. بیماری گوچر یا گوشه (Gaucher)، یک اختلال ارثی است که تجزیه لیپید را دچار مشکل کرده و موجب انباشت چربی در بافت و سلول‌های مختلف بدن می‌شود.
یونس عرب رئیس انجمن تالاسمی ایران نیز خردادماه امسال گفته بود آمار مرگ و میر این بیماری از اردیبهشت سال ۱۳۹۷، رشدی ۶ برابری داشته است و سالانه ۲۶۰ بیمار تالاسمی به دلیل «کمبود و نبود» دارو جان‌شان را از دست می‌دهند.
در مقابل اما مقامات دولت به عنوان مسئول مستقیم تأمین دارو در بی‌تفاوتی و بی‌عملی به سر می‌برند و پاسخ ابراهیم رئیسی به گلایه‌ی بیماران به کمبود و گرانی دارو این بوده که: «عمر دست خداست».
ابرهیم رئیسی در پاسخ به اعتراضات به کمبود داروهای خاص گفته که «اولا عمر دست خداست، ثانیا خودمان سعی می‌کنیم بسازیم.»
این سخنان رئیسی با واکنش گسترده کاربران در شبکه‌های اجتماعی روبرو شده است. یکی از کاربران نوشته رئیسی اطلاعی از آمار حیاتی و تخمین طول عمر بر اساس موارد گذشته ندارد. همین حرف سبب از دست رفتن جان هزاران نفر بخاطر تاخیر در واردات واکسن کرونا شد.
عمر دست خداست شاید دارو را ساختیم!
رئیسی اطلاعی از آمار حیاتی و تخمین طول عمر بر اساس موارد گذشته ندارد. همین حرف سبب از دست رفتن جان هزاران نفر بخاطر تاخیر در واردات #واکسن_کرونا شد. pic.twitter.com/oDurtXXA3T— جواد عاملی (@JavadAmeliMD) October 16, 2023
بهرام عین‌الهی وزیر بهداشت و درمان نیز اوایل شهریورماه با فرافکنی درباره مشکلات مردم در تأمین دارو، ادعای صادرات دارو از ایران به ۴۰ کشور دنیا را مطرح کرده است.
یک ماه پیشتر نیز بهرام عین‌اللهی وزیر بهداشت، درمان و آموزش پزشکی است که گفته «با وجود تمام مشکلات و تحریم‌ها، ما ۹۹ درصد داروی مصرفی کشور را تولید می‌کنیم؛ البته در زمینه مواد اولیه کار بیشتری داریم. ما در تولید مواد اولیه خوب کار کردیم، ولی لازم است پیشرفت این بخش بیشتر باشد.»
تداوم بحران گرانی و کمبود دارو؛ ادعای وزیر بهداشت درباره صادرات دارو به ۴۰ کشور دنیا!
همزمان با ادعای تولید ۹۹ درصد از داروی مورد نیاز کشور در داخل، حسن شکوهی پزشک و فعال صنعت دارویی به «مشرق» گفته که «وقتی گفته می‌شود ۹۷ درصد دارو در داخل کشور تولید می‌شود، یعنی اگر ۱۰۰ واحد دارو در کشور مصرف می‌شود، ۹۷ واحد آن از لحاظ کمی در داخل کشور تولید می‌شود. بخشی از مواد اولیه داروها در داخل کشور تولید و عمده آن از کشورهایی مانند هند یا چین وارد شده و سپس دارو تولید می‌شود که این داروهای تولیدی را تولید داخل می‌نامند.»
محمد عبده‌زاده داروساز و رئیس سندیکای صاحبان صنایع داروهای انسانی ایران نیز معتقد است که تأمین دارو در یک زنجیره اتفاق می‌افتد که عوامل مختلفی در آن تاثیر دارد. بخشی از این زنجیره به وزارت بهداشت و سیاست‌گذاری‌ها مربوط می‌شود. بخشی به بانک مرکزی مربوط است که عمدتا شامل مواردی مانند تأمین ارز و نرخ و نوع آن می‌شود. قسمتی مربوط به بیمه‌ها و تأمین نقدینگی شرکت‌ها و داروخانه‌ها و بدهی دانشگاه‌های علوم پزشکی به شرکت‌های پخش است. قسمتی هم به ساختارهای شرکت‌های داروسازی مربوط می‌شود. عمده مشکلات حوزه دارو مربوط به همین موارد می‌شود.»
