جدیدترین گزارش درباره کمبود تجهیزات پزشکی از توقف برخی آزمایش‌های پزشکی از جمله هورمونی، عفونی و ژنتیک به دلیل موجودی صفر کیت خبر می‌دهند.
روزنامه «اعتماد» چاپ تهران در گزارشی به نقل از صاحبان چند آزمایشگاه تشخیص طبی و ژنتیک در شهرهای تهران و اصفهان، گزارش داد این آزمایشگاه‌ها تعدادی از آزمایش‌های هورمونی، عفونی و ژنتیک را در سیستم ثبت‌شان غیرفعال کرده‌اند چون کیت مورد نیاز انجام این آزمایش‌ها نایاب شده است.
این گزارش تأکید کرده که تأمین کیت در پنج سال اخیر دشوار بوده اما این بحران امسال به حدی جدی شده که حتی با وجود مراجعه به بازار سیاه هم تهیه آن غیرممکن شده است. در نتیجه برخی آزمایشگاه‌ها ناچار شده‌اند با کیت‌های ارزان‌تر و با کیفیت پایین‌تر این آزمایش‌ها را انجام بدهند و برای تعدادی از آزمایش‌ها هم، موجودی کیت به اندازه یک یا دو روز است.
میر مجید مصلایی مؤسس و مسئول فنی آزمایشگاه پاتولوژی و ژنتیک «پارسه» در شهر تهران، در گفت‌وگو با «اعتماد» می‌گوید که ۵۰ نوع آزمایش مربوط به بیماری‌های عفونی، روماتیسمی، هورمونی و ژنتیک را در سیستم آزمایشگاهش غیرفعال کرده، چون کیت برای انجام این آزمایش‌ها ندارد و تا چند روز آینده هم، ذخیره کیت چند آزمایش دیگر تمام می‌شود و ناچار است این آزمایش‌ها را هم به فهرست «غیرفعال‌ها» اضافه کند.
بر اساس گفته این صاحب آزمایشگاه، بیش از ۸۰ درصد اقلام مصرفی آزمایشگاه‌ها و به خصوص، کیت‌ها، وابسته به واردات است، چون همان مواد و تجهیزاتی هم که در ظاهر در داخل کشور تولید می‌شود، نیازمند مواد اولیه وارداتی است.
محسن منشدی صاحب آزمایشگاه تشخیص طبی «منشدی» در شهر تهران نیز در گفتگو با «اعتماد» از مشکلات مشابه و کمبود کیت و حتی اجبار به خرید کیت‌هایی که از طریق قاچاق به دست توزیع‌کننده رسیده، می‌گوید: «هم با کمبود کیت مواجهیم و هم قیمت کیت و سایر اقلام مصرفی تا ۴ یا ۵ برابر گران‌تر شده. کیت یک میلیون تومانی را امروز حدود ۳ میلیون تومان می‌خریم و برای پارافین امریکایی ۱۵۰ هزار تومانی باید ۲ میلیون و ۵۰۰ هزار تومان پول بدهیم. بعضی صاحبان آزمایشگاه‌ها ناچار شده‌اند به استفاده از کیت‌های ارزان‌قیمت روی بیاورند. ما ناچار شده‌ایم نمونه آزمایش‌های‌مان را برای آزمایشگاه‌هایی که کیت دارند، بفرستیم و با پرداخت هزینه مازاد، جواب آزمایش بیمارمان را تحویل بگیریم که این اتفاق، دامنه سود ما را کاهش داده و زمان جواب‌دهی به بیمارمان هم طولانی‌تر شده است.»
اما آنطور که میر مجید مصلایی توضیح داده مشکلات آزمایشگاه‌ها فقط به کمبود کیت آزمایشگاهی ختم نشده و قطعات یدکی و تجیهزات دیگر آزمایشگاهی نیز با کمبود روبرو است. او گفته که «وضعیت تامین کیت و مواد اولیه و قطعات دستگاه‌های آزمایشگاهی در تمام آزمایشگاه‌های دولتی و خصوصی، طی ماه‌ها و هفته‌های اخیر به حدی بغرنج شده که حتی نمی‌توانیم مطمئن باشیم فردا کیت مربوط به یک نوع آزمایش را داریم یا خیر. ممکن است به مدت دو ماه، از ۸ جور آزمایش مربوط به تیروئید، انجام دو آزمایش به دلیل نایاب شدن کیت امکان‌پذیر نباشد. بعد از دو ماه، این کیت به بازار می‌رسد و ۴ جور کیت دیگر نایاب می‌شود. شرکت‌های واردکننده تجهیزات آزمایشگاهی دیگر توان ذخیره قطعات یدکی نو ندارند. وقتی قطعه‌ای از دستگاه‌های‌مان خراب بشود، بعد از اعلام به شرکت واردکننده باید دو یا سه ماه منتظر واردات قطعه نو بمانیم یا اینکه به تعویض با قطعه تعمیری یا دست دوم رضایت بدهیم.»
میر مجید مصلایی از رانت گسترده و فعالیت مافیایی که رد پای آن تا وزارت بهداشت می‌رسد نیز خبر داده و گفته روند کنونی در نهایت کیفیت آزمایش‌ها را مخدودش می‌کند: « صرف‌نظر از رانت ارز واردات و مافیایی که پشت پرده واردات و توزیع، مشغول به فعالیت است و حتی طلب چند صدهزار یورویی شرکت‌های واردکننده از اداره کل تجهیزات پزشکی وزارت بهداشت، کالاهای وارداتی براساس سفارش آزمایشگاه‌ها توزیع می‌شود. به عنوان مثال، من به شرکت توزیع‌کننده اعلام می‌کنم که طبق آمار ماهانه مراجعاتم، برای ۶ ماه آینده به ۴۰۰ عدد کیت یکی از انواع آزمایش‌های تیرویید نیاز دارم. بعد از سه ماه انتظار، این توزیع‌کننده فقط ۴۰ عدد کیت به من می‌دهد و برای تامین کسری باید سراغ توزیع‌کننده دیگری بروم که او هم ۱۰ عدد کیت به من می‌دهد، اما این کیت‌ها از یک برند واحد نیستند و در نتیجه، ثبات کنترل کیفی آزمایش‌هایم مخدوش می‌شود، چون امروز صبح، با کیت تولید برند الف کار می‌کنم ولی بعدازظهر، باید همین آزمایش را با کیت تولید برند ب انجام بدهم و فردا، با کیت تولید برند میم.»
کمبود کیت و تجهیزات آزمایشگاهی چند هفته پیش در برنامه صداوسیما نیز مطرح شد. محمدعلی برومند رئیس آزمایشگاه مرکز قلب تهران درباره این مشکلات گفته بود که «برای ارائه خدمات به‌روز، باید مواد اولیه با کیفیت، در زمان مناسب به دست ما برسد وگرنه، ممکن است انجام حیاتی‌ترین آزمایش‌های موردنیاز بیماران غیرممکن شود.»
رئیس آزمایشگاه مرکز قلب تهران افزوده بود که «انجام آزمایش‌های پاتولوژی و بالینی، با روش‌های قدیمی‌تر و کم هزینه‌تر هم امکان‌پذیر است ولی حتما نتایج آزمایشی که با دستگاه قدیمی یا پیشرفته انجام می‌شود، متفاوت خواهد بود. گاهی اوقات ممکن است نتیجه یک آزمایش در زندگی یک بیمار تاثیر خطیری ایجاد نکند؛ اگر نتیجه آزمایش چربی خون، ۲۰ واحد بالاتر از حد استاندارد باشد، ضروری‌ترین اقدام، تغییر رژیم غذایی است اما در موارد بسیار، نتیجه آزمایش، تعیین‌کننده زمان جراحی و شیوه درمان است و پزشک معالج، با مشاهده نتیجه آزمایش بیمار برای او داروهایی تجویز می‌کند که در صورت وجود هرگونه خطا درنتیجه آزمایش، داروهای تجویز شده ممکن است به مثابه سم عمل کند و جان بیمار را به خطر بیندازد.»
در آنسو واردکنندگان نیز می‌گویند مشکل اصلی در تأمین ارز دولتی است و چون دولت منابع کافی در اختیار واردکنندگان قرار نمی‌هد، به سرعت تجهیزات وارداتی با ارز دولتی تمام می‌شود.
در همین رابطه شهرام احمدی‌امیری مدیر یک شرکت واردکننده و تولید‌کننده تجهیزات آزمایشگاهی است که در گفتگو با «اعتماد» توضیح داده که «کالاهای مصرفی آزمایشگاه‌ها و از جمله کیت‌ها، مشمول دریافت ارز دولتی هستند. با وجود آنکه مجلس از دو سال قبل تاکید کرده که ارز دولتی باید حذف شود ولی کیت و تجهیزات آزمایشگاه همچنان ارز دولتی دریافت می‌کند، اما تامین ارز دولتی با محدودیت مواجه است. سهمیه ارز دولتی که ابتدای سال دراختیار واردکنندگان قرار می‌گیرد، در حد موردنیاز نیست و تا چهارمین یا پنجمین ماه سال، تمام می‌شود و واردکننده تا پایان سال دیگر امکان واردات ندارد مگر اینکه کمبود یکی از اقلام مهم در سامانه وزارت بهداشت ثبت شود و وضعیت ناشی از این کمبود به بحران برسد که در این صورت، سهمیه ارزی جدیدی به واردکننده می‌دهند. غیر از این موارد نادر، حجم سهمیه ارز دولتی، هر سال نسبت به سال قبل کمتر شده و شرکت‌های واردکننده با این سهمیه ارزی ناچیز، در بهترین حالت می‌توانند حداکثر ۴۰ درصد سفارش‌های مشتریان را تامین کنند.»
در نهایت سررشته همه ناکارآمدی‌ها، نه فقط در رابطه با کیت آزمایشگاهی بلکه درباره همه کاستی‌ها و نابسامانی‌های موجود در کشور، به شیوه مدیریت و عملکرد جمهوری اسلامی باز می‌گردد. در این میان سرنوشت و جان و آرامش شهروندان است که قربانی اقدامات یک حکومت تباهکار می‌شود.
