قطع اینترنت در حالی هزینه‌های هنگفتی از ضرر اقتصادی تا آسیب اجتماعی در کشور برجای می‌گذارد که آمارها نشان می‌دهد ایران سومین کشور متضرر از قطع اینترنت در جهان است.
بر اساس جدیدترین آمارهای منتشر شده سوی top10vpn در سال گذشته میلادی مسئولان جمهوری اسلامی اینترنت ایران را برای مدت ۵۱۶ ساعت قطع کرده‌اند. شبکه‌های اجتماعی بین‌المللی نیز در این بازه برای مدت ۱۳ هزار و ۱۴۰ ساعت فیلتر بوده‌اند.
خسارت ناشی از این مدت قطع اینترنت در کشور ۹۲۰ میلیون دلار، معادل بیش از ۵۰ هزار میلیارد تومان بوده است. این رقم بیش از سه برابر بودجه سال ۱۴۰۲ وزارت ارتباطات و فن‌آوری اطلاعات است.
بر اساس این گزارش طی سال گذشته میلادی ۱۹۶ خاموشی عمدی اینترنت در ۲۵ کشور جهان اتفاق افتاده و طول مدت اختلالات اینترنتی اعمال شده از سوی دولت‌ها در این سال به ۷۹ هزار و ۲۳۸ ساعت رسیده است.
این گزارش نشان می‌دهد در سال ۲۰۲۳ اینترنت جهان به مدت ۲۵ هزار و ۵۳۵ ساعت «خاموش» بوده است و ۷۴۷میلیون نفر از مردم جهان در این مدت تحت تاثیر قطع‌های عمدی اینترنت قرار گرفته‌اند.
در این سال شبکه‌های اجتماعی به مدت ۵۳ هزار و ۷۰۳ ساعت فیلتر بوده‌اند و در میان آنها پلتفرم ایکس یا توییتر رکورددار بیشترین میزان فیلترینگ و محدودیت بوده است. توییتر با ۱۰ هزار و ۶۸۳ ساعت اختلال عمدی این رکورد را به دست آورده که ۱۸ درصد بیشتر از اینستاگرام و ۲۶ درصد بیشتر از تیک تاک بوده است.
بر اساس این گزارش روسیه با ۴/۰۲ میلیارد دلار، بیشترین ضرر اقتصادی ناشی از قطع و اختلال عمدی را در سال گذشته میلادی داشته است و بعد از آن اتیوپی با ۱/۵۹ میلیارد دلار و ایران با ۹۲۰/۳ میلیون دلار، قرار دارند.
عراق نیز با ۶۶ مورد قطع عمدی اینترنت، بیشترین تعداد خاموشی را داشته که اغلب آنها مربوط به امتحانات مدارس و دانشگاه‌ها بوده‌اند. شهر مانیپور در هند با بیش از ۵ هزار ساعت قطع عمدی، بیشترین میزان خاموشی اینترنت یک سال گذشته در جهان را به خودش اختصاص داده است.
آمارهای top10vpn نشان از افزایش خسارت ناشی از قطع اینترنت در ایران طی نیمسال دوم ۲۰۲۳ دارد. بر اساس این آمارها محدودیت‌ها و اختلالات اینترنتی که تا نیمه سال گذشته میلادی با تحمیل ضرر ۵/۷ میلیون دلاری، ایران را به رتبه دهمین کشور متضرر جهان از این نظر رسانده بودند؛ حالا تا پایان سال ۲۰۲۳ با ضرر اقتصادی ۹۲۰/۳ میلیون دلاری، ایران را به رتبه سومین کشور جهان در این رتبه‌بندی رسانده‌اند.
بخش دیگری از این گزارش به بررسی دلایل مختلفی می‌پردازد که باعث می‌شوند دولت‌های جهان راه حل را در قطع عمدی اینترنت جستجو کنند. به این ترتیب گویا در سال گذشته میلادی ناآرامی‌ها و درگیری‌ها بیش از هر چیز به خاموشی اینترنت منجر شده که در این زمینه اروپا و سپس آسیا شاهد بیشترین میزان این نوع اختلال عمدی از سوی دولت‌ها بوده‌اند.
بعد از آن تظاهرات مردمی بیشترین سهم از خاموشی عامدانه اینترنت را دارند و البته کشورهای خاورمیانه در این زمینه پیشگام بوده و اساسا مهم‌ترین علت اختلالات اینترنتی اعمال‌شده از سوی دولت‌ها در این کشورها، همین تظاهرات و اعتراضات سیاسی بوده است. بطور کلی ناآرامی‌ها با ۵/۰۶ میلیارد دلار ضرر اقتصادی، مهم‌ترین دلیل قطعی‌های عمدی اینترنت در سال گذشته میلادی بوده‌اند.
بعد از اینها، اتفاقات دیگری از جمله تظاهرات (با ۲/۸ میلیارد دلار)، امتحانات درسی (با ۴۶۴/۱ میلیون دلار)، کنترل جریان اطلاعات (با ۴۲۱ میلیون دلار)، کودتای نظامی (با ۲۳۸/۱ میلیون دلار) و انتخابات (با ۳۴/۱ میلیون دلار) مهم‌ترین دلایل قطعی‌ها و اختلالات اینترنتی اعمال‌شده از سوی دولت‌ها بوده‌اند.
روزنامه «دنیای اقتصاد» در گزارشی با اشاره به این آمارها نوشته قطع اینترنت توسط دولت‌ها- به هر دلیل- سالانه میلیاردها دلار به اقتصاد جهان ضرر می‌زند و به شکل زخمی ظاهر می‌شود که آنها بر پیکر اقتصاد کشورهایشان وارد می‌آورند. اینترنت ایران هم سال‌هاست که با فیلترینگ و قطع شدن‌های عمدی دست و پنجه نرم می‌کند و این اختلالات، ضررهای هنگفتی به کاربران و البته کسب و کارهای آنلاین زده است.
این گزارش افزوده که کارشناسان اقتصادی و جامعه‌شناسان معتقدند که قطع عمدی اینترنت به‌عنوان شدیدترین شکل سانسور اینترنت، یکی از اشکال کنترل و نظارت اجتماعی بر مردم هر کشور است که جلوی دسترسی آزاد آنها به اینترنت می‌گیرد و در نهایت هدف از ردگیری شاخص هزینه جهانی قطع اینترنت، جلب توجه عموم مردم به آسیب‌های اجتماعی و اقتصادی است که چنین اقداماتی می‌توانند به دنبال داشته باشند.
به همین دلیل فعالان حقوق بشر معتقدند که در سال میلادی گذشته نیمی از قطعی‌های عمدی اینترنت از سوی دولت‌ها، منجر به پایمال شدن حقوق و آزادی‌های اجتماعی افراد شده است.
جدا از قطع اینترنت در ایران، ایجاد اختلال با کاهش سرعت و همچنین فیلترینگ شبکه‌های اجتماعی نیز از مشکلات همیشگی شهروندان برای بهره‌مندی از اینترنت است.
اینهمه در حالیست که عیسی زارع‌پور وزیر ارتباطات جمهوری اسلامی مدعی است در حال حاضر میانگین سرعت دسترسی به اینترنت پرسرعت در کشور ۱۲ مگابیت بر ثانیه است. او همچنین ادعا کرده که با اجرای پروژه فیبرنوری می‌توان به سرعت‌های ۱۰۰۰ مگابیت بر ثانیه دسترسی پیدا کرد.
ایران با «تلاش خودخواسته حکومت» در انتهای جدول کیفیت و سرعت اینترنت در جهان
ماه گذشته انجمن تجارت الکترونیک تهران در گزارشی به بررسی وضعیت ایران در مقایسه با دیگر کشورها پرداخته که نشان می‌داد ایران همچنان در انتهای جدول کیفیت و سرعت اینترنت قرار دارد و بیشترین اختلال اینترنت در ۹ ماه اخیر را ثبت کرده است.
این گزارش همچنین نشان می‌داد ایران در کنار ترکمنستان و چین، در رتبه‌های نخست جدول محدودیت‌های «شبکه‌های اجتماعی» قرار دارد.
در این گزارش آمده بود: «همانطور که مشخص است ایران با میانگین حدود ۴۸ درصد وبسایت دارای اختلال، پس از چین با میانگین حدودی ۴۷ درصد به عنوان اولین کشور با بیشترین اختلال اینترنت در ۹ ماه اخیر است.»
نکته قابل توجه در این گزارش این بود که وضعیت فعلی اینترنت در ایران اگر چه به وضعیت کشورهای توسعه نیافته و فقیر مشابهت دارد، اما این شرایط یک امر جبری نیست و بخشی از آن ناشی از تلاش خودخواسته حکومت برای محدودیت فعالیت کاربران و ایجاد اختلال در اینترنت است.
بررسی‌های انجمن تجارت الکترونیک نشان می‌داد که طبق گزارش رصد خانه آزاد دخالت در شبکه (ooni)، از میان ۵۰ کشور بررسی شده، ایران از نظر اخلال در اینترنت در جایگاه ۴۷، از لحاظ سرعت در رتبه ۵۰ و از نظر محدودیت در جایگاه ۴۹ قرار دارد.
بر اساس این گزارش چین، میانمار و روسیه رقبای دیگر جمهوری اسلامی برای قرار گرفتن در انتهای جدول اینترنت آزاد جهانی هستند. جمهوری خلق چین با توجه به برقراری اینترنت ملی و محدودیت‌های شدیدی که برای ارتباط شهروندان خود با شبکه جهانی برقرار کرده است، در زمینه محدود ساختن اینترنت تقریبا در کنار جمهوری اسلامی ایران قرار می‌گیرد.
در بخش دیگری از این گزارش آمده بود که ایران در سال ۲۰۲۳ بیشترین قطع کنترل شده اینترنت در جهان را طی سال گذشته به نام خود ثبت کرده است. این قطع‌های کنترل شده و محدودیت شبکه‌های اجتماعی، از میانه سال گذشته افزایش چشمگیری یافت که هنوز هم ادامه دارد و تنها منجر به فروش حداکثری فیلترشکن و اضافه شدن این ابزار به سفره خانوار شده است.
گزارش انجمن تجارت الکترونیک تهران از قیمت بالای پهنای باند انحصاری شرکت ارتباطات زیرساخت نیز انتقاد کرده است. در این گزارش آمده که انحصار تأمین و فروش پهنای باند در ایران در اختیار این شرکت است و اگرچه اینترنتی ارزان‌تر از برخی کشورهای همسایه (مثل امارات) می‌فروشد، اما آن را چندین برابر قیمت کشورهای توسعه‌یافته به دست شرکت‌ها می‌رساند.
افزایش قیمت اینترنت با یک بسته اهدایی برای شهروندان؛ پنیر رایگان و تله موش دولت برای مردم؟!
با وجود اختلال شدید و کُندی اینترنت در ایران، در دی‌ماه امسال دولت مجوز افزایش قیمت اینترنت موبایل را بطور رسمی صادر کرد.
بر این اساس سازمان تنظیم مقررات، اپراتورهای ارتباطی را به افزایش سایت‌های نسل پنجم به ۱۰ درصد تا پایان سال ۱۴۰۳، افزایش پوشش نسل چهارم در کشور به ۹۶ درصد تا پایان سال ۱۴۰۳ و افزایش ۳۰ درصدی میانگین سرعت اینترنت در شش ماه آینده مکلف کرد.
در کمتر از دو روز قیمت برخی بسته‌های اینترنتی به جای ۳۰ درصد تا ۲۰۰ درصد افزایش یافت و سه برابر شد. همچنین طی هفته‌های گذشته قیمت اینترنت ثابت نیز در کشور افزایش یافته است. مردم در حالی هزینه هنگفتی برای اینترنت و فیلترشکن میکنند که در نهایت هم از کیفیت و سرعت اینترنت ناراضی هستند.
پیامدهای گرانیِ اینترنت؛ سقوط نمودارِ مشتریانِ شاغلان در فضای مجازی
خبرگزاری «ایلنا» دی‌ماه امسال در گزارشی درباره وضعیت اینترنت در ایران نوشت: «اگر فرض بگیریم، تعداد کارگران فضای مجازی امروز در کشور حدود یک میلیون نفر است و اگر قرار را بر این بگذاریم که ۷۵ درصد این شاغلان سرپرست خانوار هستند، می‌توانیم ادعا کنیم حداقل ۲ میلیون نفر از جمعیت کشور راهی برای ارتزاق جز کارِ کارمزدی یا پورسانتی در فضای مجازی ندارند. حال سوال پیش می‌آید که چرا یک میلیون نفر از کارگران کشور باید در شرایطی شبیه بیگاری بدون دستمزد ثابت و بیمه کار کنند اما همیشه نگران آینده باشند؟»
به گفته یک کارگر مجازی در مورد گرانی اخیر تعرفه‌ها «خرید اینترنت و پول آن بر عهده خودمان است، شرکت هزینه نمی‌کند. با این گران شدن، هم مشتریانمان کمتر می‌شود هم هزینه‌های خودمان بالاتر می‌رود؛ شرکت ریالی برای فروش مجازی خرج نمی‌کند».
زهرا که در فضای مجازی و صفحات اینستاگرامی، لوازم آرایش و لباس می‌فروشد، می‌گوید: «هربار که تعرفه‌ها را بالا می‌برند، بخشی از مشتریانمان را از دست می‌دهیم، ضمن اینکه خودمان هم باید کلی پول پای اینترنت بدهیم، هم بسته بخریم هم فیلترشکن! قیمت فیلترشکن‌ها سرسام‌آور است و با فیلتر کردن فضای مجازی، دکان و دستگاه برای یک عده درست شده تا به اسم فروش فیلترشکن پول نجومی به جیب بزنند…»
در مورد گرانی اینترنت، زهرا پاکپور در یادداشتی که در روزنامه «فرهیختگان» منتشر شد نوشت: «ابتدا قرار بود بسته‌های اینترنتی فقط ۳۰ درصد افزایش قیمت داشته باشند اما حالا بسته‌های اینترنت همراه اول ۱۵۲ درصد و بسته‌های ایرانسل ۱۱۱ درصد افزایش قیمت داشته است.»
وی اضافه کرد: «چند نکته در این زمینه مطرح است؛ ابتدا آنکه اپراتورها خلف وعده کردند و بجای ۳۰ درصد افزایش قیمت (که در سطح خود مبلغ قابل توجهی است) تعرفه بسته‌ها را چند صد برابر افزایش دادند. جدا از این، عملکرد و تصمیم فوری دولت برای افزایش قیمت، جامعه را با شوکی مواجه کرده که چرا دولت برای کاهش قیمت اینقدر سریع و ضربتی وارد عمل نمی‌شود؟ مورد بعدی آنکه وقتی هنوز اپراتورها کیفیت اینترنت را افزایش نداده‌اند، چرا باید تعرفه به صورت ناگهانی افزایش یابد و از طرفی در صورت خلف وعده اپراتورها، ضمانت اجرا چه خواهد بود؟»
به گفته پاکپور، مردم انتظار دارند وقتی بابت خدماتی هزینه بالایی پرداخت میکنند، لااقل تاثیر کیفیت آن را هم ببیند! اما وضعیت به گونه‌ای شده که نه تنها افزایش سرعت اتفاق نیفتاده، بلکه فیلترینگ هم نمکی شده بر زخم‌های کاربران!
