پتکین آذرمهر – پس از قریب به یکسال و نیم درگیری‌های پراکنده و متناوب، نیروهای روسیه توانستند با یک حمله همه‌جانبه و گسترده، شهر آودیوکا را به تصرف درآورند. پیروزی مهمی که در دومین سالگرد آغاز حمله روسیه به اوکراین، احتمال دارد سرنوشت جنگ را تغییر دهد و همزمان کشورهای غربی حامی اوکرائین را به شدت نگران کرده است.
آودیوکا یکی از مستحکم‌ترین دژهای دفاعی اوکراین و به عنوان دروازه ورود به دونتسک توصیف شده بود. کنترل آودیوکا توسط اوکراین تا حال مانع پیشروی روسیه در این محور و استفاده از آن به عنوان یک مرکز ارتباطی بود.
این مهم‌ترین شکست نیروهای اوکراین در جنگ، پس از نبرد باخموت است که به دلایل شباهت‌های نبرد و میزان تلفات سنگین، به آن «باخموت ۲» هم گفته می‌شود.
در ۱۷ فوریه در حالی که آخرین مسیرهای تدارکاتی و پشتیبانی اوکراین در معرض فروپاشی بودند، فرمانده کل نیروهای مسلح این کشور، برای جلوگیری از محاصره و حفظ جان نیروهای باقیمانده، دستور عقب‌نشینی و خروج از شهر آودیوکا را صادر کرد.
کنترل آودیوکا دسترسی به امکاناتی مانند سیستم تامین آب و برق و شبکه‌های ارتباطی را فراهم می‌کند. علاوه بر این، چندین واحد صنعتی کلیدی در آودیوکا وجود دارند که از لحاظ اقتصادی بسیار ارزشمند هستند. از لحاظ نظامی، کنترل آودیوکا، پیشروی به سوی دونتسک را تقویت می‌کند، ضمن اینکه اوکراین توان رصد و آتش خود بر دونتسک را از دست می‌دهد. سقوط آودیوکا بطور قطع تعادل نیروها در جبهه‌های جنگ را به نفع روسیه تغییر داده است.
آغاز نبرد اصلی برای تصرف آودیوکا در واقع به اکتبر سال ۲۰۲۳ باز می‌گردد. روس‌ها فرصتی دیدند که پس از شکست ضد حمله اوکراین در تابستان و بروز اختلافات داخلی میان زلینسکی و زالوژنی فرمانده ارتش و در عین حال توجه جهان به جنگ اسرائیل و حماس در غزه، حمله گسترده‌ای را برای تصرف آودیوکا آغاز کنند.
در ۱۰ اکتبر سال گذشته، نیروهای روسی در یک عملیات ترکیبی با گروه‌های تهاجمی زرهی، هلیکوپترها و با پشتیبانی توپخانه سنگین، همزمان به شمال، غرب و جنوب آودیوکا حمله کردند.
اما در ابتدای کار با تلفات سنگینی مواجه شدند. تعداد زیادی از ستون‌های زرهی ارتش روسیه در پیشروی به سوی آودیوکا گرفتار میادین مین، موشک‌های ضدزرهی و پهپادهای انتحاری اوکراینی شدند. بسیاری از کارشناسان خوشبین بودند که به خاطر تلفات و خسارات سنگین وبا افزایش فشار افکار داخلی در روسیه، پوتین دستور توقف عملیات را صادر خواهد کرد.
اما به مرور، با بحرانی شدن وضعیت آتش توپخانه اوکراین، به دلیل کمبود مهمات، پیشروی برای نیروهای زرهی روسیه سرعت گرفت تا آنها به مناطق شهری رسیدند. برتری عددی نیروهای روسیه و از دست دادن مسیرهای تدارکاتی و پشتیبانی مدافعان اوکراینی، سرانجام ارتش اوکراین را به پذیرفتن شکست و عقب‌نشینی وادار کرد. حالا شواهد میدانی نشان می‌دهد ارتش روسیه در حال آماده‌سازی برای تهاجم گسترده دیگری در دو استان زاپوریژیا و لوهانسک است.
تصاویری که در روزهای گذشته از درگیری‌ها در محور شهرک روبوتینه در استان زاپوریژیا منتشر شده، نشان می‌دهد که ارتش روسیه قصد تصرف مجدد این شهرک را دارد. روبوتینه تنها دستاورد قابل توجه ضد حمله اوکراین در تابستان سال پیش بود.
همچنین برخی کارشناسان معتقدند روسیه به زودی عملیات بزرگی در جبهه شمال غرب لوهانسک و شرق خارکیف، با هدف تصرف شهر کوپیانسک آغاز خواهد کرد. اگر روسیه موفق به تصرف کوپیانسک شود، شهرهای بزرگ ایزیوم، بالاکلیا و خارکیف نیز در خطر سقوط قرار خواهند گرفت.
یکی از تاکتیک‌های چشمگیری که باعث پیشروی ارتش روسیه در جبهه جنوب شد، عملیات حفر تونل بود که مورد توجه ناظران نظامی قرار گرفته. حفاران روسی ابتدا وارد شبکه زهکشی زیرزمینی در نزدیکی اسپارتاک شدند و برای چند شبانه‌روز به حفر و پاکسازی آوار در یک تونل متروکه فاضلاب پرداختند. سپس تیم‌های ویژه از این گذرگاه زیرزمینی برای نفوذ تا «حدود یک کیلومتر» به جلو و انجام حملات مخفیانه علیه مواضع اوکراینی استفاده کردند، حملاتی که همیشه موفق نبودند اما با وجود این روس‌ها به آن ادامه دادند، تا اینکه ۱۵۰ پرسنل عملیات ویژه روسیه توانستند از طریق این تونل‌ها به عمق ۲ کیلومتری در پشت مواضع اوکراینی‌ها نفوذ کنند و استحکامات شهر را به تصرف درآورند.
فرماندهان اوکراینی اما پیشرفت روسیه را به کمبود مزمن تدارکات و مهمات توپخانه، ناشی از تاخیرهای اخیر در فرستادن بسته‌های کمک‌های نظامی اتحادیه اروپا و ایالات متحده نسبت می‌دهند، بطوری که سربازان اوکراینی از جبهه‌های نبرد گزارش می‌دادند که روس‌ها به ازای هر گلوله توپ آنها پنج گلوله شلیک می‌کنند.
هنوز آمار دقیقی از تلفات دو طرف موجود نیست اما تمام شواهد گواه از آن است که ده‌ها هزار نفر از طرفین کشته شده‌اند. طبق برآورد چاک فارر، تحلیلگر نظامی و فرمانده سابق تیم «توسعه جنگاوری ویژه نیروی دریایی آمریکا»، تلفات روسیه تا پایان دسامبر ۲۰۲۳ بالاتر از ۴۰هزار کشته برای پیشروی فقط در ۱ تا ۲ کیلومتر بوده است.
برتری جمعیت روسیه از لحاظ عددی یکی از پارامترهای مهم برای ادامه این جنگ فرسایشی و نتیجه نهایی آن خواهد بود. جمعیت روسیه بیشتر از ۴ برابر اوکراین است و با وجود از دست دادن هزاران سرباز در این فرآیند، جبران اینهمه نیروی از دست رفته برای مسکو نسبتا ساده‌تر از اوکراین خواهد بود.
سرگرد رودیون کودریاشوف معاون اوکراینی فرمانده تیپ ۳ حمله که در آودیوکا می‌جنگید به خبرنگاران گفت، «تعداد نیروهای روسیه هفت به یک بیشتر بود، انگار که ما با دو ارتش در جنگ بودیم.»
برخی ناظران طرفدار غرب سعی دارند که سقوط آودیوکا را کم‌اهمیت‌تر از آنچه واقعا هست جلوه دهند. برای مثال جمع‌بندی انستیتو مطالعات جنگ در واشنگتن این است که تصرف آودیوکا بیشتر یک پیروزی سمبلیک است و تغییر چندانی در خط مقدم ۱۵۰۰ کیلومتری که در ماه‌های اخیر تقریبا ثابت مانده، ایجاد نخواهد کرد.
ناظران دیگر هم که سعی در کم‌اهمیت جلوه دادن این پیروزی مسکو می‌کنند می‌گویند در نهایت روسیه یک شهر سوخته‌ی ویرانِ دیگر به دست آورد و نه بیشتر.
چه اینگونه تفسیرها را خوشبینانه یا واقع‌بینانه در نظر بگیریم، در حال حاضر، دو چشم‌انداز برای آینده جنگ پس از سقوط آودیوکا به نظر می‌رسد:
یا این شکست اوکراین باعث احیای اتحاد غرب برای مقابله و گسترش جنگ با روسیه و ادامه آن خواهد شد.
یا این تردید را تقویت خواهد کرد که با وجود دفاع جانانه‌ای که اوکراینی‌ها در آودیوکا و باخموت و مناطق دیگر نشان داده‌اند و با وجود تسلیحات و مهمات بی‌شماری که از کشورهای غربی دریافت کرده‌اند، اوکراین هرگز نخواهد توانست در این جنگ پیروز شود.
