با وجود بارندگی‌های هفته‌های اخیر، اخرین گزارش‌ها از ذخایر آبی کشور نشان می‌دهد ۳۳ سد مهم کشور کمتر از سال گذشته موجودی آب دارند و حجم مخازن سدها نسبت به مدت مشابه همان سال، بیش از ۱۰ درصد کاهش یافته است.
به گزارش خبرگزاری «ایسنا» وضعیت منابع آبی از ابتدای سال آبی جاری، از ابتدای مهرماه تا ۲۶ اسفندماه، بیانگر اینست که حجم آب موجود در سدهای کشور در این مدت به ۲۳ میلیارد و ۱۸۰ میلیون مترمکعب رسید که در مقایسه با سال گذشته ۱۰ درصد کاهش داشته است.
این گزارش افزوده که میزان ورودی آب به سدهای کشور نسبت به سال گذشته ۲۵ درصد کاهش داشته و از ۱۷ میلیارد و ۶۰ میلیون مترمکعب به ۱۳ میلیارد و ۲۰۰ میلیون مترمکعب در سال آبی جاری رسیده است.
با وجود کاهش میزان آب ورودی به سدها، میزان آب خروجی از سدها با هفت درصد افزایش روبرو شده و به ۱۱ میلیارد و ۷۱۰ میلیون مترمکعب رسیده است.
گزارش خبرگزاری «ایسنا» با اشاره به کاهش موجودی ۳۳ سد مهم کشور نسبت به سال گذشته نوشته که سد اصفهان ۱۱ درصد، سدهای پنجگانه تهران ۱۲ درصد، سد دوستی و طرق خراسان رضوی ۶۵ و ۳۹ درصد، سد زنجیره کارون و سد دز، جره و مارون استان خوزستان به ترتیب ۱۵ درصد، ۲۶ درصد، ۳۱ درصد و ۵۶ درصد، سد رئیسعلی دلواری استان بوشهر ۳۳ درصد، سد رودبال دارات استان فارس ۹۱ درصد و سد ساوه استان مرکزی ۵۳ درصد نسبت به سال قبل حجم آب کمتری دارند.
اینهمه در حالیست که میزان بارندگی‌های سال آب جاری نسبت به سال پیشتر افزایش داشته است. آمارها نشان می‌دهد هرچند بارش‌های امسال نسبت به میانگین بلندمدت با ۲۷ درصد کاهش روبرو بوده اما نسبت به دوره مشابه سال آبی گذشته که عددی معادل ۱۵۰/۱ میلی‌متر بوده ۱۷ درصد افزایش داشته است.
تابستان نفس‌گیر در انتظار ایران؛ کاهش بارندگی، تداوم خشکسالی و فرونشست زمین
صادق ضیائیان رئیس مرکز ملی پیش‌بینی و مدیریت بحران سازمان هواشناسی کشور ماه گذشته گفته بود «بخش عمده‌ای از منابع آب کشور در اثر بارش‌های برف تأمین می‌شود» و افزوده «در چنین شرایطی حتی اگر بارش‌های گسترده بهاره هم داشته باشیم، بسیاری از نقاط کشور ما از جمله نیمه شمالی زاگرس و مرکزی همچنان دچار مشکلات ناشی از کم‌آبی خواهند بود.»
او همچنین از در پیش بودن «تابستان بسیار گرم» در سال جدید خبر داده و گفته بود: «اینکه از لحاظ آبی چه اتفاقی برای شهر‌های ما رخ می‌دهد و قرار است این کم‌آبی‌ها چگونه و با چه نقشه‌ای جبران شود را باید وزارت نیرو پاسخ دهد.»
احد وظیفه رئیس مرکز ملی اقلیم و سرپرست بحران خشکسالی سازمان هواشناسی کشور نیز اواخر بهمن‌ماه گذشته درباره‌ی دلایل کمبود بارش و خشکسالی امسال گفته بود که «افزایش تقاضا برای آب و فقیرتر شدن منابع آبی از دلایل خشکسالی است. ما در سال چهارم خشکسالی هستیم و اساسا اثرات سه سال گذشته هم همچنان پابرجا است. مردم در چند سال اخیر مجبور شده‌اند که از آب‌های زیرزمینی برای مصارف خانگی،کشاورزی و صنعت استفاده کنند.»
رئیس مرکز ملی اقلیم و سرپرست بحران خشکسالی سازمان هواشناسی نیز هشدار داده بود که اگر شرایط بارندگی در ماه‌های آینده جبران نشود، تابستان سخت و پرتنشی از نظر تأمین آب خواهیم داشت.
سالها تداوم خشکسالی در کنار بی‌تفاوتی مقامات جمهوری اسلامی سبب از بین رفتن سفره‌های آب زیرزمینی، خشک شدن رودها، تالاب‌ها و دریاچه‌ها شده که یکی از عوارض آن فرونشست زمین در مناطق مختلف کشور بوده است.
نتیجه یک پژوهش مشترک از سوی محققین دانشگاه کلرادو و دانشگاه فنی هامبورگ درباره پدیده فرونشست در جهان که به تازگی منتشر شده نشان می‌دهد ایران در رتبه دوم نرخ فرونشست و در رتبه سوم از نظر مساحت با این پدیده روبروست.
این پژوهش که بر روی ۴۶۰ هزار پهنه مختلف در جهان صورت گرفته، برآورد کرده که حدود ۱۲ میلیون کیلومترمربع از زمین‌های جهان تحت تأثیر نرخ‌های قابل توجه فرونشست هستند.
بر این اساس اراضی دچار فرونشست شامل ۲۳۱ هزار کیلومترمربع از مناطق شهری در کشورهای مختلف است که جمعیتی نزدیک به ۲ میلیارد نفر را تهدید می‌کند. در این میان مناطق جنوب آسیا بیشترین میزان فرونشست را در سراسر جهان را دارند.
بر اساس رده‌بندی صورت گرفته از سوی پژوهشگران پنج کشور نخست از نظر بیشترین میانگین فرونشست، به ترتیب شامل فیلیپین، ایران، کاستاریکا، اندونزی، ازبکستان هستند. همچنین پنج کشور نخست از نظر وسعت مناطق تحت تأثیر فرونشست، شامل چین، اندونزی، ایران، هند و پاکستان هستند. از نظر جمعیت نیز هند، چین، اندونزی، پاکستان و بنگلادش بیشترین جمعیت در خطر فرونشست زمین را دارند.
وبسایت «ایی‌او‌اس» وابسته به اتحادیه ژئوفیزیک آمریکا با انتشار نتایج یک پژوهش جدید از احتمال خشکی کامل تالاب انزلی از بزرگترین تالاب‌های آب شیرین جهان تا ۳۵ سال آینده خبر داده است.
نتایج این پژوهش نشان می‌دهد با گسترش تغییرات اقلیمی در جهان، تالاب‌ها در برخی از کشور‌ها با سرعت بیشتری در حال خشک شدن هستند. در فهرست ارائه شده در وبسایت «ایی‌او‌اس» ایران پس از یونان، با از دست دادن ۱۴ درصد از مساحت تالاب‌های خود بین سال‌های ۱۳۸۸ تا ۱۳۹۸، در رتبه دوم قرار دارد.
مهرداد خزایی مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری مازندران- نوشهر هم اواخر سال گذشته با ارائه آمار تکاندهنده‌ای از وضعیت پسروی آب دریای مازندران گفته بود حدود ۱/۵ میلیون مترمربع محدوده شهرستان‌های ساحلی غرب مازندران خشک شده است.
بر اساس آمارهای ارائه شده از سوی مهرداد خزایی، تا کنون در مجموع ۵۵ هکتار از محدوده ساحلی در نوشهر خشک شده است.
مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری مازندران- نوشهر توضیح داده بود محدوده حریم ساحلی غرب مازندران حدود هشت هزار و ۵۲۰ هکتار است. نور، نوشهر، تنکابن، عباس آباد، چالوس و رامسر جزو شهرستان‌های ساحلی خطه غربی مازندران محسوب می‌شوند.
پیش از این نیز گزارش‌هایی درباره خشک شدن دریاچه مازندران منتشر شده بود و اوایل بهمن‌ماه جاری هم رئیس موسسه تحقیقات آب گفته بود ۱۹۰ میلیارد مترمکعب آب دریای خزر در اثر کاهش سطح تراز از بین رفته است.
پس از انقلاب۵۷ سدهای بزرگی ساخته شدند که حدود ۲ هزار اثر تاریخی را زیر آب برده‌اند
سدسازی‌های جمهوری اسلامی نتوانسته کم‌آبی را مدیریت کند اما در مقابل بخش زیادی از کشاورزی استان‌هایی مانند خوزستان را نابود کرده و آثار تاریخی زیادی را هم زیر آب برده است!
علیرضا سرداری عضو هیئت علمی پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری به تازگی با بیان اینکه « بر روی بسیاری از سدهای کشور اصلا مطالعات میراث فرهنگی انجام نشده است» گفته که «بیش از ۱۱۰ اثر تاریخی در سد «سیمره» واقع در استان ایلام غرق شد. این سد آثار شاخصی به علت موقعیت جغرافیایی مهم (مسیر راه‌ها و شاهراه‌های ارتباطی ایران و بین‌النهرین) داشت که از بین رفتند.»
به گفته وی آغاز ساخت آن مربوط به دوره ریاست جمهوری محمد خاتمی و بهره‌برداری از این سد، مربوط به اواخر دوره ریاست جمهوری احمدی‌نژاد است.
علیرضا سرداری گفته «در مخزن «سد سیوند»، آثار باستانی مربوط به دوران پیش از تاریخ داشتیم. در سراسر زاگرس، استان فارس، خوزستان، کرمانشاه و… که محل‌هایی برای استقرارهای انسانی و کشاورزی بوده‌اند، سدهایی ساخته شده که این آبادی‌ها در دوران تاریخی را از بین برده‌اند.»
عضو هیات علمی پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری کشور به ساخت «سد سیوند» نیز اشاره کرد و گفت: «ساخت این سد، اطلاعات ما را در مورد دوره هخامنشی برای همیشه ناقص گذاشت. همچنین ساخت «سد مشمپا» در زنجان، شواهد تاریخی در مورد ارتباط مردم بین ایران در شمال غرب و فلات مرکزی ایران در دوران را از بین می‌برد.»
