رئیس کل سازمان نظام پرستاری نسبت به کمبود شدید نیروی انسانی در بخش پرستاری ساختار درمان کشور هشدار داده است. وزارت بهداشت در استخدام پرستار کوتاهی کرده و با ساز و کارهای نامطلوب، پرستاران شاغل را هم دفع می‌کند.
محمدتقی جهانپور رئیس کل سازمان نظام پرستاری با بیان اینکه «با کمبود بیش از ۱۰۰هزار نفری پرستار مواجه هستیم»، گفته «ضرورت توجه به ضریب استاندارد نیروی انسانی کادر پرستاری نسبت به تخت بیمارستانی بسیار حائز اهمیت است.»
رئیس کل سازمان نظام پرستاری افزوده که «بنا بر اعلام معاونت درمان وزارت بهداشت، ۱۶ هزار تخت به ظرفیت بیمارستانی کشور اضافه شده، در حالی که فقط ۸ هزار پرستار به منظور ارائه خدمات در نظام سلامت جذب شده‌اند.»
کمبود تعداد پرستار به ازای هر تخت در مراکز درمانی نرخی فزاینده دارد و سال‌هاست این نسبت در حال فاصله گرفتن از شرایط استاندارد است.
بر اساس استانداردها در مراکز درمانی باید به ازای هر چهار تخت بیمارستانی یک پرستار مشغول به کار باشد و افزایش تعداد بیماران به ۶ نفر با احتمال ۱۴ درصد بیماران را در معرض خطر مرگ در طی ۳۰ روز بعد از پذیرش قرار می دهد و افزایش ۸ بیمار در برابر ۴ بیمار با افزایش حدود ۳۱ درصد مرگ و میر همراه است.
محمدتقی جهانپور تأکید کرده سازمان نظام پرستاری از «سازمان اداری و استخدامی» و «سازمان برنامه و بودجه» تقاضا دارد موضوع کمبود نیروی انسانی پرستاری را در کانون توجه قرار دهند.
پرستاران از جمله اقشاری هستند که در سال‌های گذشته بارها به وضعیت شغلی و درآمدی خود اعتراض داشته‌اند. تعرفه‌های پایین دستمزد چه در مقایسه با حقوق پرستاران در کشورهای توسعه یافته و چه در مقایسه با کشورهای همسایه، انگیزه فعالیت حرفه‌ای در ایران را برای آنها کاهش داده است.
از سوی دیگر استخدام نکردن نیروی پرستار مورد نیاز و کمبود شدید پرستاران مشغول به کار سبب تحمیل فشار کار زیادی به آنها شده است.
در سال‌های اخیر بارها پرستاران در شهرهای مختلف ایران با برگزاری تجمعات اعتراضی و اعتصاب خواستار توجه وزارت بهداشت به مشکلاتشان و تغییر شرایط کاری و درآمدی خود شدند. شیفت‌های کاری طولانی ۱۲ ساعته، تعرفه‌های ناعادلانه دستمزد، فشار بالای کار در هر شیفت، و تنش زیاد در ارتباط با بیماران و همراهان‌شان از مهمترین مشکلات پرستاران شاغل در نظام درمانی ایران است.
در آنسوی نارضایتی پرستاران، موجی از استعفا و مهاجرت در میان این قشر ایجاد شده که به گفته فعالان صنفی زنگ خطرها را به صدا درآورده است.
ابوالقاسم ابوطالبی عضو شورای عالی نظام پرستاری درباره مشکلات پرستاران در ایران توضیح داده که در چند سال اخیر استخدام پرستاران به صورت قطره چکانی بوده است. در حال حاضر ما حدود ۲۴۰ هزار پرستار در کل کشور داریم که اگر بخواهیم برسیم به استاندارد مناسب برسیم، باید نسبت‌ها ۳ برابر شود، اما استخدام نداریم؛ یعنی اگر ما ۲۴۰ هزار پرستار هم بگیریم تازه می‌رسیم به آن ۱.۸ دهم و نسبت به استاندارد ۲.۵ خیلی عقب هستیم.
او معتقد است اضافه‌کاری اجباری پرستاران باعث فرسودگی شغلی می‌شود و از تبعات آشکار آن ترک شغل است. آنها بعد از اینکه دوره پرستاری را گذراندند شروع به کار نمی‌کنند یا به کشورهای دیگر مهاجرت می‌کنند. همچنین تبعات پنهان کمبود نیرو، اُفت کیفیت خدمات و آسیبی است که بیماران می‌بینند.
به گفته ابوالقاسم ابوطالبی نرخ مهاجرت پرستاران در ایران حدود ۳۰۰۰ پرستار در سال بوده است. محمد شریفی مقدم دبیرکل خانه پرستار نیز سال گذشته اعلام کرد میزان مهاجرت سالیانه پرستاران از ایران از ۲ هزار در سال به ۳ هزار پرستار رسیده است.
این آمار از دریافت گواهی «گوداستندینگ» ارزیابی می‌شود که پرستاران برای کار در برخی کشورها به آن نیاز دارند. دبیرکل خانه پرستاری کشور گفته بود که «آمار دقیق مهاجرت پرستاران را نمی‌توان اعلام کرد. پرستاران به روش‌های مختلف مهاجرت می‌کنند. برخی از آنها گواهی گوداستندینگ دریافت می‌کنند.»
دو سال پیش وزارت بهداشت از درخواست سالانه ۱۲۵۰ پرستار برای دریافت «گوداستندینگ» (گواهی مورد نیاز برای مهاجرت) خبر داده بود.
محمد شریفی مقدم البته توضیح داده بود که «برخی از کشورها نیاز به «گوداستندینگ» ندارند و بسیاری از پرستاران بدون دریافت این گواهی اقدام به مهاجرت می‌کنند و آمار مهاجرت پرستاران حداقل ۲ برابر از ارقام ارزیابی شده است.
صفحه توییتری «پریستار» که خبرهای صنفی مربوط به پرستاران را منتشر می‌کند خردادماه پارسال در رشته توییتی با روند پرسرعت مهاجرت پرستاران از ایران نوشته بود که «هنوز مسئولان دولت و وزارت بهداشت در ایران علیرغم آگاهی از حجم روز افزون مهاجرت پرستاران از ایران، موضوع را چندان جدی نگرفته اند و حتی تلاش می‌کنند به جای حل مشکلات پرستاران و جلوگیری از مهاجرت آنها با آمارسازی اینگونه وانمود کنند که کمبود پرستار در کشور آنطور هم که گفته می‌شود جدی نیست.»
در ادامه این رشته توییت آمده بود که «بهرام عین الهی وزیر بهداشت اخیرا گفته ما کمبود پرستار نداریم بلکه کمبود مجوز استخدام پرستار داریم و از آنسو عباس عبدی معاون پرستاری وزیر بهداشت هم گفته تعداد پرستاران کشور ۲۲۶ هزار نفر است و ۱۵۵ هزار تخت بیمارستانی در کشور وجود دارد. این آمار یعنی به ازای هر تخت ۱/۵ پرستار در کشور فعال است که البته آمار غیرواقعی از سوی یک مقام مسئول است.»
مهاجرت پرستاران به مرز بحران رسیده است؛ ایرانیان از کشور می‌روند اما باز نمی‌گردند
به تازگی نیز استعفای پرستاران افزایش پیدا کرده است؛ هفته گذشته خبر استعفای ۲۰ پرستار شاغل در بیمارستان «طالقانی» در چالوس منتشر شد. این خبر هر چند از سوی سخنگوی وزارت بهداشت و درمان تکذیب شد، اما فرماندار چالوس با تکذیب نکردن این خبر، در واقع آن را تأیید کرد.
در این میان برخوردهای «امنیتی» و «قضایی» با پرستاران نیز مانند دیگر شهروندان در جریان است و بر اساس گزارش‌ها پرستاران زیادی نیز به دلیل شرکت در تجمعات صنفی با مجازات‌هایی چون تعلیق از کار روبرو شده‌اند.
یکی از پرستارانی که در تجمعات اعتراضی شرکت کرده به روزنامه «اعتماد» گفته که «طی ۳ ماه اخیر حدود ۵ نفر از پرستاران این بیمارستان به دلیل پاسخگو نبودن مسوولان، ترک کار کرده و استعفا داده‌اند و سه نفر از پرستاران هم درخواست استعفای خود را نوشته‌اند اما هنوز به مسوولان بیمارستان تحویل نداده‌اند.»
این پرستار گفته که «نحوه پرداخت‌ها طی ماه‌های اخیر به گونه‌ای بوده که هیچ تناسبی با قانون تعرفه‌گذاری خدمات پرستاری نداشته به این معنا که دریافتی پرستاران نسبت به دو سال قبل که از اجرای قانون خبری نبود هم، کمتر شده است.»
او افزوده که «حجم کار پرستاران طی ماه‌های اخیر به صورت اجباری افزایش یافته و با وجود استعفای حدود ۵ پرستار، مسوولان بیمارستان هیچ نیروی جدیدی به جای مستعفی‌ها جذب نکرده‌اند بلکه در عوض، حجم کار نیروهای باقی مانده به گونه‌ای افزایش یافته که پرستاری که تا سه ماه قبل، دو شیفت کاری داشت حالا مجبور به سه شیفت کاری است تا جای خالی همکاران خود را هم پر کند.»
محمدشریفی مقدم دبیرکل خانه پرستار نیز به تازگی از مجازات پرستاران معترض خبر داده و گفته بود که «هیئت تخلفاتِ برخی از دانشگاه‌ها، برای پرستارانی که در اعتراضات صنفی شرکت کرده‌اند، پرونده ساخته‌اند و احکامی مثل ۶ ماه انفصال خدمت صادر کرده‌اند.»
محمدشریفی مقدم با اعتراض به رویه‌ای که طی دهه اخیر بی‌سابقه بوده، گفته بود: «این چه حکمی است؟ چرا باید برای تجمع صنفی و شکایت به دریافتی ناچیز، حکم صادر کرد ؟ ۶ ماه انفصال از کار در شرایطی که با مشکلِ کمبودِ پرستار مواجهیم و مردم هر روز از این وضع آسیب می‌بینند، چگونه توجیه می‌شود؟»
