یک کارشناس زمین‌شناسی تکتونیک با اشاره به رکورد ۱۸۴ میلیمتری فرونشست زمین در اصفهان طی یک سال گفته در صورت تداوم این وضعیت اصفهان بین سال‌های ۱۴۰۹ تا ۱۴۱۵ به بیابان تبدیل می‌شود.
فرونشست زمین در ایران سال‌هاست هشدار کارشناسان را در پی داشته و ایران دومین نرخ فرونشست زمین در جهان را دارد. بحران به حدی گسترده است که به گفته کارشناسان نیمی از جمعیت کشور بر روی پهنه درگیر با فرونشست زندگی می‌کنند.
طبق استاندارد جهانی ۴ میلیمتر فرونشست در یک سال به معنای بحران است. فرونشست زمین در اصفهان تا ۱۸۴ میلیمتر در سال افزایش داشته و ۴۵ برابر نرخ جهانی است.
رضا اسلامی کارشناس زمین‌شناسی تکتونیک در گفتگو با وبسایت «رویداد ۲۴» گفته «ما ۴۵ برابر نرخ جهانی در اصفان فرونشست داریم. خرداد ۱۴۰۰ تا خرداد ۱۴۰۱ به وسیله جی.پی.اس‌های دو فرکانس ۲۴ ایستگاه در اصفهان نشان داد که نرخ فرونشست در شمال غرب تا شمال شرق اصفهان سرعت بیشتری پیدا کرده و ۱۵۸ میلیمتر را نشان داد.»
این کارشناس زمین‌شناسی توضیح داده که «ما وقتی بخواهیم سرعت را کنترل کنیم، باید برداشت را از آبخوان کم کنیم. شما یک اسفنج را در نظر بگیرید، با چند سرنگ از آن آب بکشید، وقتی آب تمام شد، آن اسفنج مچاله می‌شود. برای بازگشت به شرایط عادی یا باید آب تزریق کنید یا آب برداشت نکنید. آبخوان اصفهان هم توسط چاه‌های کشاورزی و صنعتی و شهری درگیر مشکل است. زاینده‌رود هم که تغذیه‌کننده اصلی آبخوان اصفهان بوده است، سالانه بیست روز باز است.»
رضا اسلامی با تأکید بر اینکه در صورت تداوم این وضعیت اصفهان بین سال‌های ۱۴۰۹ تا ۱۴۱۵ به بیابان تبدیل می‌شود افزوده که در صورت ادامه این روند «در ۱۴۱۵ دیگر آبی در آبخوان‌های اصفهان وجود نخواهد داشت؛ این در حالیست که هیچ چاه تازه‌ای حفر نشود. اگر باز هم چاه حفر شود در سال ۱۴۰۹ آبی وجود نخواهد داشت. آبی هم که الان از عمق ۲۰۰ متری می‌کشند وضعیت خوبی ندارد.»
به گفته این کارشناس «۶۰۰ دشت در ایران داریم؛ بیش از ۴۰۰ دشت تحت‌تأثیر فرونشست است. کاشمر، نیشابور، سمنان، دامغان، سرخس، دریاچه ارومیه و… درگیر فرونشست است. از ۳۱ استان و فقط یک استان درگیر فرونشست نیست. اما برخی نقاط شرایط حاد‌تر است. چون اصفهان در دشت اصفهان-برخوار بنا شده و ۲.۵ میلیون جمعیت دارد، این پدیده داخل شهر هم رخ داده است. وقتی به کاشمر می‌روید، فرونشست در اطراف شهر است.»
او افزوده «در جنوب شیراز هم تمرکز جمعیتی آنقدر بالا نیست اما در جنوب شهر تهران فرونشست داخل شهر آمده است. یک زمان استان همدان رکورد دار فرونشست بود اما تحقیقات جدید سازمان زمین‌شناسی نشان داد که به لحاظ مساحت درگیر، استان اصفهان اول است. به لحاظ نرخ فرونشست، استان فارس رکورددار فرونشست است و ۴۵۰ میلیمتر در سال، یعنی صد برابر نرخ جهانی فرونشست داریم. به لحاظ ریسک بالا، شهر اصفهان پرریسک‌ترین شهر فرونشست است. ۷۶۰ هزار واحد مسکونی با پالایشگاه و فرودگاه و شهرک‌های صنعتی در اصفهان خطر فرونشست را جدی‌تر می‌کند. راه آهن اصفهان شیراز که از منطقه‌ی مهیار رد می‌شود، کنار ریل ترک‌های فرونشست داریم.»
همزمان با آمارهای تکانده ارائه شده از سوی این کارشناس، شامگاه گذشته یک فرونشست هشت متری زمین در یکی از خیابان‌های اصفهان سبب شکستگی لوله آب و سقوط یک درخت در گودال حاصل از فرونشست شد.
محمد شریعتی سخنگوی سازمان آتش‌نشانی و خدمات ایمنی شهرداری اصفهان درباره این فرونشست گفته این فرونشست به طول ۸ متر و عرض ۴ متر باعث شکستگی لوله آبرسانی ۳۰۰ میلیمتری چدنی از دو نقطه شد که باعث آبگرفتگی خیابان، پیاده رو و تعدادی از مغازه های مجاور محل فرونشست شد.
به گفته سخنگوی سازمان آتش‌نشانی این حادثه ساعت ۲۱:۰۱ شامگاه ۹ اردیبهشت۱۴۰۳ به ستاد فرماندهی آتش نشانی اصفهان گزارش شد و بلافاصله اکیپ‌های عملیاتی از ایستگاه‌های ۴ و ۹ به همراه سرآتشیار دادفر افسر آماده وقت به محل حادثه اعزام شدند.
عباس مقتدایی نماینده اصفهان در مجلس شورای اسلامی روز چهارم اردیبهشت هشدار داد وضعیت فرونشست زمین در اصفهان به اندازه‌ای جدی است که ساختمان‌های تاریخی این شهر را تهدید می‌کند.
نماینده اصفهان در مجلس شورای اسلامی با اشاره به تغییرات پی در پی مدیریت میراث فرهنگی اصفهان خطاب به عزت‌الله ضرغامی، وزیر میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری گفت: «در این شرایط، آقای وزیر در حال انجام چه کاری است؟»
وضعیت دیگر استان‌ها هم بهتر از استان اصفهان نیست و علی بیت‌الهی رئیس بخش خطرپذیری مرکز تحقیقات راه و شهرسازی می‌گوید حدود ۴٩ درصد جمعیت کل ایران روی پهنه‌های فرونشست یا در مجاورت آن سکونت دارند.
به گفته این مقام وزارت راه و شهرسازی، گزارشی از نقشه‌های فرونشست و سکونتگاه‌های جمعیتی شهری و روستایی تهیه شده که نشان می‌دهد محدوده‌های جمعیتی عمده و کلان کشور مانند تهران، مشهد، شیراز، کرمان و از همه مهمتر اصفهان و چند کلانشهر دیگر دقیقا در محدوده فرونشست قرار دارند یا مجاورت و حاشیه «زون»های [نواحی] فرونشست واقع شده‌اند.
علی بیت‌الهی افزوده که «خصلت فرونشست زمین این است که هر روز ادامه دارد و استنباط می‌شود که اگر همین روال ادامه پیدا کند این زون‌های مجاورت فرونشست هم جزو پهنه‌های فرونشست خواهند شد و به این پهنه می‌پیوندند و وسعت فرونشست افزایش پیدا می‌کند.»
مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی اواخر آذرماه ۱۴۰۲ در گزارشی به فرونشست زمین در ایران پرداخت و هشدار داد که بر اساس اطلاعات سال ۱۳۹۸، ۱۸ استان کشور دارای محدوده‌هایی با خطر بالای فرونشست زمین هستند و فرونشست در ایران با نرخ بیش از ۵ برابر متوسط جهانی رخ می‌دهد.
انتشار گزارش نتایج یک پژوهش مشترک از سوی محققین دانشگاه کلرادو و دانشگاه فنی هامبورگ درباره پدیده فرونشست در جهان که اسفندماه گذشته منتشر شد نشان می‌داد ایران در رتبه دوم نرخ فرونشست و در رتبه سوم از نظر مساحت با این پدیده روبروست.
فرونشست در دنیا دو عامل طبیعی و انسانی دارد و بطور میانگین ۷۷ درصد فرونشست‌های جهان به دلیل عوامل انسانی رخ می‌دهد. از این ۷۷ درصد، ۶۰ درصد آن به علت برداشت بی‌رویه آب از سفره‌های زیر زمینی است، اما در ایران بیش از ۹۵ درصد فرونشست‌ها به دلیل برداشت از سفره‌های زیرزمینی رخ می‌دهد. همچنین در ایران گستردگی دیده فرونشست در حالیست که حدود نیمی از جمعیت کشور در مناطق درگیر با پدیده فرونشست زندگی می‌کنند.
آمارهای ارائه شده وضعیت خشکی منابع آب زیرزمینی در ایران نشان می‌دهد کاهش حجم آب‌های زیرزمینی کشور که از سال ۱۳۵۵ در کشور بطور محسوس شروع شده با گذشت ۴۷ سال، میزان کسری آن به ۱۳۵ کیلومترمکعب رسیده است.
کاهش سطح آب در تمامی حوضه‌های آبریز کشور محسوس و به تبع آن «فرونشست زمین» در تمامی استان‌های کشور در حال رخ دادن است. نسبت به سال ۱۳۵۵ و دهه ۵۰، تعداد چاه‌های آب در ایران بیش از ۱۷ برابر شده است و از ۴۵ هزار حلقه به بیش از ۸۰۰ هزار رسیده است.
همچنین تعداد دشت‌های ممنوعه و بحرانی از ۲۲ دشت در سال ۱۳۴۵ به ۴۰۵ دشت (۲۷۰ دشت ممنوعه و ۱۳۵ دشت ممنوعه بحرانی، گزارش شرکت مدیریت منابع آب فروردین ۱۳۹۸) در آخر سال ۱۳۹۷ رسیده است.
