رئیس اتاق اصناف ایران با اشاره به قیمت یک میلیون و ۳۰۰ هزار تومانی برای هر کیسه آرد، افزایش قیمت نان را «قطعی» اعلام کرده است. در کنار نان‌های سنتی، قیمت نان فانتزی نیز با افزایش ۵۰ درصدی روبرو شده است.
طی دو هفته گذشته و پس از آنکه دولت مجوز تعیین قیمت نان را به استانداران صادر کرد قیمت نان در برخی استان‌ها از جمله اردبیل و آذربایجان شرقی افزایش پیدا کرد. در برخی شهرها مانند تهران نیز قیمت نان‌های سنتی مانند سنگک بدون اعلام رسمی، با افزایش روبرو شد.
قیمت نان سنگک که در اردیبهشت‌ماه ۱۰ هزار تومان قیمت داشت در شهر تبریز با افزایش قیمت دو برابری به ۲۰ هزار تومان و در شهر اردبیل به ۱۶ هزار تومان رسیده است. همچنین برخی گزارش‌ها از فروش نان سنگک با قیمت ۲۵ هزار تومان در برخی شهرها حکایت دارد.
مهدی امیدوار سخنگوی اتاق اصناف توضیح با اشاره به قطع یارانه آرد گفته «کمک دولت به بیمه نانوایان قطع و آرد هم گران شده، قیمت مواد اولیه دیگر مثل خمیر مایه هم بالا رفته، دستمزد کارگر هم بیش از ۳۰ درصد افزایش داشته است. در این شرایط به نانوا گفته می‌شود نان را به قیمت قبل بفروشد.»
مهدی امیدوار افزوده «در حوزه یارانه نوع دو جلسات مختلفی برگزار شده و به زودی خروجی آن اعلام می‌شود. البته ما به دنبال گرانی نان نیستیم بلکه معتقدیم قیمت نان باید واقعی شود.»
سخنگوی اتاق اصناف همچنین گفته «در طول سال‌های گذشته هر وقت قیمت نان افزایش پیدا کرده باز هم با قیمت واقعی فاصله داشته است. فرایند قیمتگذاری باید به سمتی برود که یارانه آرد حذف شود و درواقع یارانه به آخر زنجیره تولید و توزیع نان، یعنی به مردم تعلق بگیرد و نان به یک قیمت واقعی و عادلانه برسد.»
پیمان فلسفی نایب رئیس کمیسیون کشاورزی مجلس شورای اسلامی نیز در گفتگو با وبسایت «خبرآنلاین» گفته مسئولیت قیمتگذاری آرد و نان به استانداران واگذار شده است که بر این اساس هر استانی بر مبنای شرایط دستمزد کارگران و دیگر عوامل تصمیم گیری می‌کنند، هر چند قیمت آرد یارانه ای مشخص و ثابت است که واحدهای نانوا با توجه به تحویل آرد یارانه‌ای باید نان را عرضه کنند.
به گفته وی، واحدهای خبازی مشمول آرد یارانه‌ای بر مبنای قیمت مصوب مکلف به عرضه نان هستند و تنها واحدهای نانوایی آزادپز و صنف و صنعت باید متناسب با افزایش قیمت آرد دستخوش تغییراتی قرار گرفتند.
در آنسو گزارش‌ها حاکی از آنست که قیمت نان فانتزی ظرف دو ماه اخیر تا سقف ۵۰ درصد افزایش یافته است.
وبسایت «تجارت نیوز» به نقل از فعالان این صنف، اعلام کرده دلیل اصلی افزایش قیمت نان فانتزی این است که به واحدهای تولیدی نان فانتزی سهمیه آرد تعلق نمی‌گیرد. این سهمیه‌بندی نادرست به افزایش قیمت نان و ورشکستگی این صنف منجر شده است.
محمد‌جواد کرمی رئیس اتحادیه نان‌های فانتزی (حجیم و نیمه‌حجیم) اعلام کرده که «علت اصلی افزایش قیمت نان فانتزی، رشد نرخ آرد است. با وجود افزایش ۵۰ درصدی قیمت نان فانتزی، این نرخ هنوز واقعی نیست؛ چرا که اگر قرار بود نان فانتزی با نرخ واقعی عرضه شود، باید قیمت‌ها تا ۱۰۰ درصد افزایش می‌یافت.»
اینن فعال صنفی درباره تغییرات نرخ آرد طی یک سال گذشته توضیح داده که «قیمت آرد سال گذشته ۵۰۰ هزار تومان بود که ابتدا به ۶۰۰ هزار تومان و سپس به یک میلیون و ۳۰۰ هزار تومان به ازای هر کیسه رسید.»
او افزوده «در واقع، طی یک سال گذشته قیمت نان در دو مرحله افزایش پیدا کرد و با وجود پیگیری‌های انجام‌شده، هنوز پاسخی از سوی مسئولان دریافت نشده است.»
رئیس اتحادیه نان‌های فانتزی با اشاره آزاد بودن آرد واحدهای تولیدی نان فانتزی گفته «به ماکارونی آرد نیمه سهمیه‌ای تعلق می‌گیرد، اما آرد واحدهای تولیدی نان فانتزی به صورت آزاد تأمین می‌شود و به همین دلیل، نان فانتزی شامل قیمتگذاری نمی‌شود.»
وبسایت «تجارت نیوز» نوشته بحران فعلی صنف نان فانتزی، نشان‌دهنده شکاف عمیق و نابرابری در نظام توزیع یارانه‌ها و سیاست‌گذاری‌های حمایتی در بازار آرد است. در حالی که واحدهای تولیدی نان سنتی از سهمیه آرد یارانه‌ای بهره‌مند هستند و این حمایت نسبی تا حدودی هزینه‌های تولید این صنف را پوشش می‌دهد، اما واحدهای تولیدی نان فانتزی به‌دلیل تأمین آرد آزاد و گرانی شدید مواد اولیه، در شرایطی نامساعد و غیررقابتی قرار گرفته‌اند.
این گزارش تأکید کرده ادامه روند فعلی می‌تواند به تضعیف هر دو بخش نان سنتی و فانتزی منجر شود؛ زیرا وقتی نان فانتزی توان رقابت نداشته باشد، نه‌تنها کیفیت و تنوع محصولات کاهش می‌یابد، بلکه نان سنتی هم به واسطه قاچاق آرد و نوسان قیمتی با چالش‌های جدی مواجه می‌شود.
چند نرخی شدن نان و حذف یارانه آرد مورد انتقاد کارشناسان قرار گرفته است. افزایش قیمت نان در پی حذف یارانه نان سبب خواهد شد بسیاری از اقشار تنگدست و کم‌درآمد حتی برای تهیه نان کافی نیز با بحران مالی روبرو باشند.
غوغای نان؛ حذف بی‌صدای یارانه آرد و چند نرخی کردن قوت غالب مردم
با ایجاد موجی از اعتراضات درباره حذف یارانه آرد و پیامدهای آن، فاطمه مهاجرانی سخنگوی دولت پزشکیان مدعی شده که «دولت در حال تدوین راهبردهایی است تا معیشت مردم آسیب نبیند. اگر قرار باشد که یارانه‌ها حذف شود، تدابیری پیش‌بینی خواهد شد تا مردم دچار آسیب نشوند.»
فاطمه مهاجرانی در حال توجیه حذف یارانه آرد به کسری بودجه دولت اعتراف کرد و گفت: «با توجه به پرداخت ۲۸۰ هزار میلیارد تومان یارانه نان در سال، دولت باید راهبردهای اصلاحی را اتخاذ کند تا بتواند بودجه خود را صرف امور زیرساختی کند، مانند پوشش‌های بیمه و سایر موضوعات زیرساختی.»
حمید پورمحمدی رئیس سازمان برنامه و بودجه نیز در سخنانی متناقض با ادعای سخنگوی دولت، و با رد هرگونه برنامه برای حذف یارانه نان، از اختصاص ۲۵۰ هزار میلیارد تومان در بودجه سال جاری برای استمرار این سیاست حمایتی خبر داد.
رئیس سازمان برنامه و بودجه همچنین مدعی شده که «دولت مصمم است پرداخت یارانه نان را در قالب فعلی ادامه دهد و افزایش قیمت نان در دستور کار نیست.»
محمد نجمدی عضو هیئت مدیره نان سنگک در گفتگویی تلویزیونی با تأکید بر لزوم بازنگری جدی در سیاست‌های حمایتی از نانوایان گفته «اعتباری که به عنوان ۲۵۰ هزار میلیارد تومان در بودجه امسال اعلام شده، به نانوایان تعلق ندارد بلکه به کل زنجیره تولید گندم و آرد اختصاص دارد. سهمی که از این بودجه به نانوایان تعلق می‌گیرد، پس از راه‌اندازی سامانه نانی‌نو از ۴۰ درصد اولیه به حدود ۱۷ تا ۱۸ درصد کاهش یافته است.»
محمد نجمدی درباره هزینه‌های واقعی تولید نان سنگک هم گفته «طبق محاسبات، قیمت تمام‌شده هر نان سنگک با استفاده از آرد دولتی نوع ۲ بین ۱۴ تا ۱۵ هزار تومان است. این در حالی است که آرد دولتی نوع ۱ عملاً از چرخه تولید نان سنگک حذف شده، گرچه در برخی مناطق کشور هنوز موجود است. این نوع آرد با نرخ ۱,۱۷۵ تومان عرضه می‌شد.»
عضو هیئت مدیره نان سنگک افزوده «نان سنگک آزاد پز با قیمت ۲۵ هزار تومان دقیقاً مطابق با نرخ تمام‌شده آن عرضه می‌شود. این قیمت بر پایه بهای گندم کیلویی ۲۱,۷۰۰ تومان و آردی که با توجه به میزان سبوس‌گیری بین ۲۸,۵۰۰ تا ۳۰,۰۰۰ تومان قیمت دارد، محاسبه شده است.»
در این میان نانوایان هم معترض هستند. اعتراضات نانوایان به دلائل مختلفی چون افزایش ناگهانی حق بیمه، سهمیه کم و قیمت بالای آرد و قیمتگذاری دستوری نان، و بحران قطع برق از جمله دلائل اعتراضات نانوایان است.
نانوایان می‌گویند قطع برق سبب خراب شدن خمیر آماده پخت می‌شود و هر نانوایی بطور متوسط روزانه دو تا چهار کیسه آرد از دست می‌دهد؛ از سوی دیگر دولت به علت ناهمخوانی آرد مصرف شده با تعداد قرص نان پخته شده، به قاچاق آرد متهم و حتی آنها را جریمه می‌کند!
