الن بُستاکیان – در یک «مسترکلاس» با عنوان «هنر اطلاعات» از سه مدیر برجسته و پیشین سازمان سیا (CIA)، برایان کاربو مدیر پیشین مرکز فعالیت‌های ویژه سازمان سیا، داون مایریکس معاون پیشین مدیر سیا در امور علم و فناوری، و مایکل مورل معاون پیشین مدیرکل سازمان سیا نکات غیرمحرمانه‌ای درباره عوامل موفقیت آموختم که بسیاری از آنها از دیدگاه مدیریت، دارای اهمیت و کاربرد بسیار بالا هستند.
در پی جنگ جمهوری اسلامی با اسرائیل و انزوای روزافزون رژیم، ایران در آستانه یک لحظه سرنوشت‌ساز قرار دارد. رژیم ضعیف و رسوا و تحقیر شده اما برای سرنگونی آن به بیش از خشم و شعار نیاز هست. این مسیر نیازمند استراتژی، اعتمادسازی و باور داشتن امکان موفقیت است.
بر پایه مفاهیم مطرح شده در کلاس پیشرفته آموزشی هنر اطلاعات و نکاتی که توسط رهبران سابق سازمان سیا به اشتراک گذاشته شد، می‌توانیم مفاهیم حرفه‌ای و عملی را برای حمایت از مردم ایران، پیشبرد تغییر رژیم، و پاسخ عملی به دعوت و مسیر شاهزاده رضا پهلوی به کار بگیریم.
برای تشریح این مسیر در این نوشته به ملزومات مهمی اشاره می‌کنم.
۱. هوش انسانی؛ تشخیص یار واقعی از مدعی
رهبران سیا می‌گویند بهترین نوع اطلاعات، اطلاعات انسانی است. روابط باید بر پایه‌ای واقعی بنا شوند، نه صرفاً معامله‌ای (که البته در برخی موارد آنهم لازم است). در این راستا برای تشخیص دروغ و دروغگو، باید رفتارهای پایه طرف مقابل را بشناسید. در ارتباط با اوضاع کنونی ایران، مثلا چطور در مواردی مثل جنگ اخیر سعی در پنهان شدن پشت ملی‌گرایی دارند. این نوع اطلاعات برای تدوین استراتژی‌ها بسیار مهم هستند.
دعوت شاهزاده رضا پهلوی از نیروهای نظامی و امنیتی برای پیوستن به مردم و پر کردن فرم مربوطه، اقدامی استراتژیک و شجاعانه است. البته مطمئن هستیم شاهزاده و تیم وی فقط به گفتار اکتفا نخواهند کرد بلکه به مرور رفتار افراد را راست‌آزمایی خواهند کرد.
اصل دیگر در ارتباط با «هنر اطلاعات» که توسط مدیران «سیا» تدریس شده و برای فعالین معتقد به رهبری شاهزاده مهم است این است که بجای رابطه‌های مصلحتی، می‌بایست اعتماد واقعی و پایدار ایجاد شود و از ابزارهای راست‌آزمایی رفتاری و بررسی شبکه‌های محلی استفاده شود.
۲. غلبه بر خطاهای ذهنی که ممکن است مسیر تغییر رژیم را تضعیف کند
نکته مهم این است که اگر فکر کنیم چیزی قطعی و صد درصد و کامل است، هر چیز مخالف آن را فیلتر می‌کنیم که این حالت را مشکل «سوگیری لنگر» می‌نامند.
سوگیری مشکل‌‌آفرین دیگر، «سوگیری تصویر آینه‌ای» است که می‌تواند خطرناک باشد .یکی از خطرناک‌ترین اشتباهات مبارزه این است که صرفاً بر اساس ظاهر یا ادعا، افراد را «خودی» تلقی کنیم. این توهم وفاداری می‌تواند خطرناک باشد.
برای این ریسک‌ها رهبران سابق سیا پیشنهاد می‌دهند هرگز تصور نکنید که طرف مقابل مثل شما فکر می‌کند، از ناظران بی‌طرف برای ارزیابی افراد پرریسک استفاده کنید، و پیش از اعتماد، آزمایش و امتحان کنید؛ نه بعد از آن.
۳. اعتماد باید کسب شود، نه فرض شود.
وقتی کسی را وارد تیمی می‌کنید، از خود بپرسید: چقدر به انگیزه‌هایش اطمینان دارید؟ این نکته نیز مهم است که اگر کسی شما را صادق یا معتبر نداند، دیگر اهمیتی ندارد که چه می‌گویید.
مبارزه با رژیم، تنها تغییر حکومت نیست؛ بلکه ساختن مدیریتی اخلاق‌مدار و مورد اعتماد است. اعتبار، سرمایه حیاتی موفقیت آن سیستم مدیریت خواهد بود.
رهبران سابق سیا می‌گویند پیام‌ها و اقدامات ما باید یکپارچه و صادقانه باشند .بدون بازی با افکار عمومی، حقیقت را بگوییم.
۴. مخاطب را از نگاه خودش بشناسید، نه نگاه خودمان
تأثیر مذاکره و مناسبات زمانی بیشتر است که از زاویه ذهنی طرف مقابل روایت شود .ارتباط با نیروهای نظامی و مردم مردد، نیازمند آن است که پیام‌ها را از زاویه ارزش‌ها و منافع آنان تنظیم کنیم.
پیام‌ها باید بر نجات ایران، نه انتقامجویی تمرکز داشته باشند. بر همین اساس، می‌بایست ریزش از درون رژیم را نشانه شرافت نشان داد و نه ضعف.
۵. ریسک‌پذیری هوشمندانه، نه بی‌عملی محتاطانه
مدیریت ریسک به معنای اجتناب کامل از ریسک نیست. ریسک درست را باید در زمان درست انجام داد. دعوت شاهزاده رضا پهلوی برای پیوستن بدنه نظامی به جنبش مردم، ریسکی مهم اما ضروری است. تعلل بیش از حد در آن، فرصت را ممکن است بسوزاند.
با ایجاد کانال‌های امن برای ارتباط محرمانه با نیروهای خواهان جدایی از رژیم؛ استراتژی گام به گام برای محافظت از جداشدگان از رژیم؛ شروع مقاومت مدنی در مناطق و موارد کم‌ریسک‌تر، و بعد گسترش آن در نقاط دیگر می‌توان ریسک‌ها را کاهش داد.
۶. بجای ترس، داده ها و دلایل اطمینان و باور را نشان دهیم
در تصمیم‌گیری‌های نامطمئن، باید پرسید: چه داده‌ای برای اطمینان بیشتر نیاز داریم؟ مردم و نیروهای مردد باید اطمینان یابند که پیروزی ممکن است. انتشار رویدادهای موفق از مقاومت درونی یا ریزش‌ها، بدون انتشار اطلاعات شخصی و حساس، ارائه نقشه شفاف برای دوران گذار (که خوشبختانه تیم‌های شاهزاده روی آن کار کرده‌اند و می‌کنند)، و نمایش انسجام مبتنی بر خلاقیت تحت رهبری شاهزاده می‌تواند کمک کند.
۷. چرخش‌های ناگهانی و بی دلیل، اعتبار را نابود می‌کند.
تنظیم و به‌روزرسانی برنامه‌ها و استراتژی‌ها بر اساس تغییرات همیشه لازم است ولی برای حفظ اعتبار استراتژی‌ها باید از چرخش‌های سریع بدون پشتوانه و پیام‌های متناقض پرهیز کرد. رژیم در برخی موارد توانسته با بهره‌گیری از تناقض‌ها و سردرگمی‌ها به حیات خود ادامه دهد. اپوزیسیون باید شفاف، قاطع و یکپارچه عمل کند و برای یکپارچگی، در این مقطع رهبری متمرکز لازم است. ایده‌های رهبری غیرمتمرکز که در برخی شرایط ایده‌های موثری در مدیریت هستند، در شرایط امروز ایران و ایرانیان کار نکرده و نمی‌کند و در بهترین حالت، توهم است.
چه باید کرد؟
• اهداف کلیدی را شفاف بیان کنیم: براندازی رژیم، انسجام حول محور شاهزاده رضا پهلوی، و بازسازی دموکراتیک و شفاف.
• مقاومت سازمانیافته در برابر رژیم، ریزش درونی، و آغاز دوران نوین با رهبری ملی و اخلاقی. دعوت شاهزاده رضا پهلوی روشن است.
• نباید این مسیر را با فرضیات غلط یا پیام‌هایی‌که با پیام‌های رهبری متمرکز شاهزاده ممکن است در تناقض باشند تضعیف کنیم. باید با هوشمندی، با صداقت، و هدفمند پیش برویم.
این فقط یک شعار نیست. مأموریت نجات ایران است.
*دکتر الن بستاکیان متخصص مدیریت تغییر
