بیژن فرهودی – در حالی که ایران و ۱+۵ در وین دور تازه‌ای از گفتگوها برای تنظیم جزئیات فنی توافق هسته‌ای را آغاز کرده‌اند، در واشنگتن سناتورهای جمهوری‌خواه آمریکایی عهد کرده‌اند که برای سفت و سخت کردن لایحه‌ای که به کنگره اختیار بررسی توافق هسته‌ای با ایران را می‌دهد تلاش کنند.
سنای آمریکا قرار است در این هفته رسیدگی به این لایحه را آغاز کند و سناتور میچ مک کانل رهبر اکثریت گفته است انتظار مباحثۀ پر شوری را دارد.
به گفتۀ مک کانل «هیچ لایحه‌ای کامل و بی عیب و نقص نیست. سناتورهایی که مانند من مایل به تقویت این لایحه هستند فرصت ارائۀ تبصره به آن را به دست خواهند آورد.»
کمیتۀ روابط خارجی سنای آمریکا هفتۀ پیش با ۱۹ رأی موافق و بدون رأی مخالف که نمونه‌ای نادر از وحدت دو حزبی در کنگرۀ شدیداً دستخوش دو دستگی محسوب می‌شود، نسخه‌ای مصالحه‌جویانه از لایحۀ بررسی توافق هسته‌ای با ایران را به تصویب رساند.
هواداران این لایحه معتقدند که باید به قانون‌گذاران فرصت اظهار نظر در مورد این توافق احتمالی داده شود.
باب کورکر مؤلف جمهوری‌خواه این لایحه، روز پنج‌شنبه گذشته به هنگام معرفی این لایحه در سنا اظهار داشت که بدون این لایحه، هیچ چیز جلوی رئیس جمهوری را از دور زدن مردم آمریکا و تعلیق فوری تحریم‌های مصوب کنگره و اجرای یک‌جانبۀ توافق با ایران نخواهد گرفت.
از آنجا که پرزیدنت اوباما تهدید به وتوی این لایحه کرده بود، جمهوری‌خواهان و دموکرات‌های کمیته موافقت کردند بندهایی از لایحه را که مایۀ نگرانی رئیس جمهوری از نظر به خطر انداختن مذاکرات هسته‌ای بین ایران و قدرت‌های بزرگ بود حذف کنند. با افزایش حمایت دموکرات‌ها از این لایحه و تصویب آن در کمیتۀ روابط خارجی، کاخ سفید اعلام کرد که اوباما این لایحه را درصورتی که تغییر عمده‌ای در آن داده نشود، امضا خواهد کرد.
اکنون جمهوری‌خواهان می‌گویند تبصره‌هایی را که احتمالا دموکرات‌ها علاقه‌ای به آن ندارند به لایحۀ مورد نظر اضافه خواهند کرد.
یکی از این تبصره‌ها در واقع یکی از بندهای حذف شدۀ قبلی از لایحه است که اوباما را ملزم می‌سازد که گواهی دهد ایران در هیچ نقطه از جهان از تروریسم حمایت نمی‌کند.
تبصرۀ دیگر مورد نظر جمهوری‌خواهان، ایران را موظف به تأیید حق موجودیت اسرائیل می‌کند. افزون بر این، تبصرۀ دیگری مقرر می‌دارد که توافق هسته‌ای با ایران یک پیمان محسوب شود که تصویب آن، به حمایت ۶۷ سناتور نیاز خواهد داشت. جمهوری‌خواهان ۵۴ کرسی سنا را در اختیار دارند.
سناتور جمهوری‌خواه، «جیم ریش» نیز تبصره‌ای معرفی کرده که آزادی سه زندانی آمریکایی در ایران را مقرر می‌دارد. آقای ریش تأکید دارد که این تبصره را نباید به اصطلاح یک «قرص سمّی» برای کشتن این لایحه دانست. او در گفتگو با رویترز اظهار داشت که این تبصره ایران را ملزم به انجام کاری می‌سازد که هر شهروند خوب این جهان باید انجام دهد.
در این میان، چند سناتور دموکرات گفته‌اند که اگر این لایحه رنگ و لعاب زیادی حزبی به خود بگیرد دست از حمایت از آن خواهند کشید.
سناتور رابرت منندز یکی از دو مؤلف این لایحه می‌گوید اگر احساس کنم که تبصره‌ها حالت زهرآلود به خود گرفته‌اند با آنها مخالفت خواهم کرد.
بدون شک برای ایران نیز تحولات مربوط به این لایحه در سنای امریکا از اهمیت زیادی برخوردار است . در این میان شاید گفته‌های روز پنج‌شنبه جان بینر رییس مجلس نمایندگان امریکا در مورد «علاقه وی و مردم آمریکا به تغییر رژیم در ایران» نیز نگرانی جمهوری اسلامی و به ویژه تندروها را برانگیزد که معتقدند نیت واقعی آمریکا هم‌چنان براندازی رژیم است. هر چند اوباما و دیگر مقامات دولت وی می‌گویند هدف نه تغییر رژیم ایران که «تغییر رفتار» آن است.
در مقابل، بسیاری از ایرانیان بر این باورند که امریکا و غرب نه تنها خواهان براندازی حکومت اسلامی نیستند بلکه بقای آن را برای تامین منافع خود به ویژه فروش اسلحه به رژیم‌های عرب منطقه که از گسترش نفوذ ایران اسلامی هراسناکند ضروری می‌دانند.
