مراسم تودیع و معارفه رؤسای قدیم و جدید قوه قضائیه روز دوشنبه ۲۰ اسفندماه در تهران برگزار شد. در این مراسم سید ابراهیم رئیسی جایگزین صادق لاریجانی شد.
در این مراسم مقامات لشکری و کشوری، معاونین قوه قضائیه، تعدادی از نمایندگان مجلس و رؤسای دادگستریها و نمایندگانی از دولت حضور داشتند. حسن روحانی رئیس قوه مجریه به دلیل سفر به عراق در این مراسم غائب بود.
علی خامنهای ۱۶ اسفندماه در حکمی سید ابراهیم رئیس سادات معروف به ابراهیم رئیسی را به سمت ریاست قوه قضائیه منصوب کرد. او پیشتر و در نهم دیماه در حکم دیگری صادق آملی لاریجانی را به عنوان رئیس مجمع تشخیص مصلحت نظام و عضو فقهای شورای نگهبان منصوب کرده بود.
سید ابراهیم رئیسی روز دوشنبه ۲۰ دیماه در مراسم تودیع سخنرانی کرد و تأکید کرد حکم علی خامنهای منشور کار این قوه در دوره ریاست او خواهد بود.
همانطور که پیشتر نیز پیشبینی شده بود ابراهیم رئیسی موضوع عدالت و رسیدگی به وضعیت مردم را از الویتهای خود اعلام کرد و گفت: «تمام تلاشم را میکنم تا از ظرفیت فعلی و بالقوه برای کاهش درد و مشکلات و احقاق حقوق مردم در مسیر اجرای عدالت آنچه که مورد خواست مردم عزیزمان است تلاش کنم. با همه تلاشهایی که انجام شده مردم در مورد اجرای عدالت همچنان نگران هستند و خواست و مطالبه مردم است که در سطوح مختلف اجرای عدالت را بیش از گذشته ببینند و تحول قضائی در این دوره به نظر من باید در بستر گام دوم تحول قضائی شکل بگیرد.»
ابراهیم رئیسی با اشاره به بیانیه علی خامنهای با موضوع گام دوم انقلاب افزوده است که «هیچکس در هیچ شرایطی و در هیچ جایگاهی حق دور زدن قانون و تخلف قانونی را نخواهد داشت. مسئله اجرای قانون را امروز در همه سطوح کشور باید جدی گرفت و در کشور ما هر روز یک حزب و یک جریانی میآید و ما باید بر اجرای قانون توافق کنیم و این مسئله را جدی بگیریم.»
رئیس جدید قوه قضاییه همچنین با اشاره به اینکه دو موضوع مهم در قوه قضاییه اطاله دادرسی (طولانی شدن روند رسیدگی به پرونده قضایی) و تعداد زیاد ورودی پرونده قضایی است گفته که «باید رفت سرچشمهها را بررسی کرد. تولید این میزان پرونده از کجا شکل گرفته است؟ جایگاه پیشگیری را دولت و مجلس با تصویب قوانین پیشگیرانه برعهده دارند، و در حوزه اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی هیچ دستگاهی در کشور نیست که وظیفه پیشگیری از وقوع جرم نداشته باشد.»
رئیسی با بیان اینکه تمامی اقدامات باید پیشگیری از ناهنجاری در جامعه باشد گفته است: «مسئله پیشگیری بسیار مهم است. ریاست محترم مجلس در جلسه تشریف دارند، واقعاً از قوانین ما باید برای جرم زدایی، حبس زدایی پیگیری جدی شود. مجلس باید قوانینی برای مجازاتهای جایگزین تصویب کند تا قاضی ما به آن عمل کند. درباره با پیشگیری و کاهش ورودی پرونده و قضا زدایی ساز و کارهایی در نظر گرفته شود و کمک جدی مجلس را میطلبد و پیشنهادات اصلاحی را داریم و تقدیم خواهیم کرد تا بتوانیم مسئله قضا زدایی و حبس زدایی را اجرایی کنیم.»
رئیسی که سخنان زیادی درباره دست داشتنش در اعدام شکنجه زندانیان سیاسی دهه شصت وجود دارد گفته است همانطور که امام گفته است زندان باید دانشگاه باشد: «میخواهیم وضعیت زندانهای ما وضعیتی باشد که امام فرمودند «زندان باید دانشگاه باشد»، این نیازمند این است که مسئولین در این فضا کاری در خور انجام دهند؛ با آشنایی من با سطوح قضائی این روحیه وجود دارد و طبق فرمایش مقام رهبری استفاده از نیروهای کارآمد و انقلابی را انشاالله دنبال خواهیم کرد.»
او همچنین از حضور قضات جوان در قوه قضاییه خبر داده و گفته است: «آموزش هم از کارهای خوبی است که نیاز به تداوم دارد و ایجاد مهارت لازم برای قضات باید بیش از گذشته انجام شود تا بتوانیم از نیروهای جوانمان بیش از پیش استفاده کنیم. امروز مدعی مبارزه با فساد درون قوه قضائیه خود قضات هستند.»
ابراهیم رئیسی با سخن گفتن از «حقوق مردم»، نوک پیکان حمله خود را به سوی دولت و مدیران دولتی گرفته و گفته است: «صیانت از آزادیهای اجتماعی و حقوق مردم هم نکته بسیار مهمی است. مسئله حقوق شهروندی موضوع جدی در دستگاه قضائی است. ما به عنوان حقوق عامه نمیتوانیم در مقابل تجاوز به آب، خاک، جنگل و محیط زیست و سلامت مردم و آنچه که حقوق مردم است بی تفاوت باشیم و دستگاه قضائی در این مورد ساکت نمیماند؛ بنده به عنوان مسئول قضائی از دستگاههای اداری کشور تکریم مردم و ارباب رجوع را مطالبه خواهم کرد.»
رئیسی در ادامه به پروندههای فساد اقتصادی اشاره کرده و گفته است: «سال ۷۴ موضوع پرونده ۱۲۳ میلیارد مطرح بود، مدتی گذشت پرونده دیگری پیدا شد، مدتی دیگر پرونده دیگری و اخیراً هم پرونده ۳ هزار میلیارد، متهمین آنها با هم متفاوتند اما جنسشان یکی است، معلوم است ساختارهای ما اشکال دارد.»
او دوباره دولت را خطاب قرار داده و گفته است: «ببینید اعضای محترم دولت ما باید ساختارهای فسادزا را در کشور اصلاح کنیم وگرنه هر روز شاهد بروز یک حادثه و یک پرونده روی میز قاضی خواهیم بود و اینکه چرا از یک سوراخ ۲ بار گزیده شویم. دستگاه قضائی بیشتر به عنوان جایگاه نظارتی معرفی میشود تا قضاوتی. مدیران محترم دستگاههای اجرایی حتماً بدانند که نظارت ضامن تداوم اعتماد به مدیران کشور است، نظارت تضمین سلامت در دستگاههای اداری کشور است و ما هم نظارت درون دستگاهی را بنای تقویتش را داریم. نظارت بر آرا امری ضروری است، نظارت دیوان عالی کشور که در قانون اساسی دیده شده یک امر واقعی است.»
اسحاق جهانگیری معاول اول رئیس جمهوری، علی لاریجانی رئیس مجلس شورای اسلامی، احمد جنتی دبیر شورای نگهبان و رئیس مجلس خبرگان و محسن رضایی دبیر مجمع تشخیص مصلحت نظام، محمدعلی جعفری فرمانده کل سپاه پاسداران، حسین اشتری فرمانده نیروی انتظامی، یحیی رحیم صفوی دستیار و مشاور عالی رهبر جمهوری اسلامی در امور نیروهای مسلح، علی اکبر ناطق نوری عضو مجمع تشخیص مصلحت و قاضی ابوالقاسم صلواتی رئیس شعبه ۱۵ دادگاه انقلاب از جمله مقاماتی بودند که در مراسم تودیع ابراهیم رئیسی حضور داشتند.
ابراهیم رئیسی سرسختترین حسن روحانی در انتخابات ریاست جمهوری سال ۱۳۹۶ بود. او که در آن سال میدان رقابت به روحانی را باخت و حدود ۱۶ میلیون رأی از مردم دریافت کرد اکنون با حکم مستقیم علی خامنهای به ریاست یکی از مهمترین نهادهای حکومتی در جمهوری اسلامی، یعنی قوه قضاییه، رسیده است.
رئیسی در زمان تبلیغات انتخاباتی، فساد و ناکارآمدی اقتصادی دولت نخست روحانی را به عنوان مهمترین نقاط ضعف رقیبش مطرح میکرد. اکنون به نظر میرسد حضور رئیسی در قوه قضاییه فرصتی را برای وی فراهم آورد تا ادعاهای دو سال پیش خود را درباره دولت روحانی ثابت کند.
از سوی دیگر بسیاری از نهادهای حقوق بشری معتقدند با حضور رئیسی در قوه قضاییه و با توجه به پبشینه او در این قوه، برخوردهای قضایی و محکومیت فعالان سیاسی و مدنی شدت پیدا خواهد کرد.
سازمان بینالمللی دیدهبان حقوق بشر این انتصاب را نشانگر افول حقوق بشر در ایران ارزیابی کرده است. همچنین بیش بیش از ۱۰۰ فعال سیاسی و مدنی نیز انتصاب رئیسی به عنوان رئیس دستگاه قضایی را بیاعتنایی رهبر جمهوری اسلامی به افکار عمومی داخلی و بینالمللی و نمکپاشی بر زخم خانوادههای قربانیان تابستان ۶۷ ارزیابی کردهاند.
در فایل صوتی منتشر شده از سوی بیت آیتالله حسینعلی منتظری که مربوط به جلسه او با ۴ نفر از مقامات امنیتی و قضایی ایران در ۲۴ مردادماه ۱۳۶۷ است، ابراهیم رئیسی، حسینعلی نیری حاکم شرع وقت، مرتضی اشراقی دادستان وقت تهران و مصطفی پورمحمدی نماینده وقت وزارت اطلاعات مخاطبان قائممقام وقت روحالله خمینی بودند. آیتالله منتظری با اشاره به اعدام و شکنجه زندانیان سیاسی به آنها میگوید: «به نظر من بزرگترین جنایتی که در جمهوری اسلامی شده و در تاریخ ما را محکوم میکنند به دست شما انجام شده و [نام] شما را در آینده جزو جنایتکاران در تاریخ مینویسند.»
تبریک به میر حسین موسوی و طرفداران و رای دهندگان و ملی مذهبیون و مخالفان صادراتی، آنچه میخواستید درست شد، کپن، سرکوب، رئیسی « بازگشت به دوران طلایی امام»