نیویورک تایمز روز ۲۹ ژوئن ۲۰۱۵ یک روز مانده به پایان مهلتی که به وسیلۀ ایران و شش دولت برای نیل به توافق اتمی تعیین شده است، سه مقاله دربارۀ ایران و این مذاکرات منتشر کرده است که فشرده آنها را در ادامه می‌خوانید.
در مقاله اول به قلم دیوید اس. سانجر و مایکل ار. گوردون آمده است در حالی که مذاکره دربارۀ برنامۀ هسته‌ای ایران به پایان خود نزدیک می‌شود هنوز اختلافات مهمی به‌جا مانده و در انتظار راه حل است.
به نظر این دو روزنامه‌نگار که مبتنی بر اظهارات مقامات رسمی است، مسائلی نظیر بازرسی و این که ایران به چه سرعتی می‌تواند فعالیت‌های اتمی خود را ازسر بگیرد هم‌چنان باقی است در حالی که این مسائل در آغاز مذاکرات نیز به همین شکل وجود داشتند. در این شرایط، هر دو طرف بر این عقیده‌اند که باید مهلت ۳۰ ژوئن را که آخرین تعیین مهلت قطعی و نهایی تلقی شده بود، دوباره تمدید کرد.
عکس از رویترز Reuters©
برای جان کری وزیر امور خارجه امریکا، نیل به یک توافق با ایران، بزرگترین دستاورد خدمت‌اش در وزارت خارجه آمریکاست. البته این توافق باید به نحوی باشد که رضایت کنگرۀ سختگیر و مخالف را جلب کند و فعالیت‌های اتمی ایران را لااقل برای مدت ده سال متوقف سازد و ترتیبی بدهد که در این مدت و مهلت کافی پس از آن، ایران موفق به ساختن بمب اتمی نشود.
برای محمدجواد ظریف وزیر امور خارجۀ ایران موانع نیل به نخستین هدف یعنی حذف تحریم‌ها بسیار دشوار هستند. پرواز ناگهانی او به تهران که جان کری روز شنبه از آن آگاه شد، نشانی از حساسیت وظیفۀ اوست. وی نمی‌تواند از خط قرمزی که خامنه‌ای ترسیم کرده است تجاوز کند. ظریف باید مذاکرات را به چنان نحو رضایت‌مندانه‌ای به انجام برساند که توافق به نحوی نباشد که رهبر آن را سازشی مستبدانه از طرف آمریکا قلمداد کند.
وزیر امور خارجۀ انگلیس نیز که برای شرکت در مذاکرات به وین آمده است، اظهار داشت که برای دولت متبوعش در این مذاکرات خط قرمزی وجود دارد که نمی‌تواند از آن فراتر رود. وی اظهار داشت که هنوز در تفسیر توافقی که در لوزان انجام گرفت، نکات مبهمی وجود دارد.
بیانات روز سه‌شنبه خامنه‌ای مبنی بر این که ایران باید بتواند بر اساس هر توافقی به کاوش‌های اتمی خود ادامه دهد و هم‌چنین اعلام محدودیت بازرسی برای مراکز نظامی از سوی او، یا برای تأمین نظرات مذاکره کنندگان ایرانی ایراد شد و یا اعلام خطری است که وی می‌تواند درصورت ضرورت، به کلی توافق را به هم بزند.
چند تن از مشاوران طراز اول سابق اوباما و تعدادی از صاحب‌نظران امور خاورمیانه آمریکا نامه‌ای به جان کری نوشته و شرایطی را پیشنهاد کرده‌اند که ماهیت مذاکرات را تغییر می‌دهد و توافقی که در برگیرندۀ شرایط مزبور نباشد مورد مخالفت کنگره خواهد بود. البته اوباما می‌تواند نظر مخالف کنگره را وتو کند ولی به هر تقدیر، صورت مسأله تغییر عمده خواهد کرد.
مقالۀ دوم نیویورک تایمز دربارۀ مسافرت جان کری به وین و ازسرگیری مذاکره با محمدجواد ظریف و هیأت ایرانی همراه اوست و به تکرار نکاتی پرداخته که چندان تازگی ندارد.
سومین مقاله این روزنامه مربوط به تحول مذاکرات از تاریخ موافقتنامۀ لوزان به بعد است. آمریکا و طرف مذاکرۀ آن کشور، ایران موفق به امضای موافقتنامه‌ای به عنوان چارچوب مذاکرات بعدی شدند که به ادعای طرفین، آخرین مهلت است و قابل تمدید نیست.هدف این موافقتنامه، کاهش فعالیت‌های هسته‌ای ایران از یک طرف و حذف تحریم‌ها از طرف دیگر بود.
هدف مذاکرات بعدی، آن بود که روشن شود در چه زمانی تحریم‌ها برداشته می‌شود؛ موافقتنامه تا چه مدت معتبر خواهد بود و بازرسان آژانس بین‌المللی انرژی اتمی چگونه و با چه کیفیتی می‌توانند بر فعالیت‌های اتمی ایران نظارت کنند تا جلوی حقه‌بازی ایران را بگیرند.
خلاصه‌ای از تحولات مهمی که از هفته گذشته تا زمان امضای موافقتنامه لوزان صورت گرفته به این شرح است:
۲۳ژوئن
رهبر جمهوری اسلامی ایران خواهان آن شد که ابتدا تحریم‌ها برداشته شود و اصرار کرد که قسمت عمدۀ تحریم‌ها قبل از پیاده کردن تأسیسات اتمی ایران حذف گردد. وی ضمناً با هر گونه توقف پژوهش‌های ایران در زمینۀ نیروی اتم مخالف است و تا کنون به تکرار اعلام داشته است که با بازدید تمام مراکز نظامی ایران مخالف است.
۱۵ ژوئن ـ در این تاریخ آمریکا اعلام داشت که قبل از آنکه ایران به تعهدات خود عمل کند، تحریم‌ها به تدریج برداشته خواهد شد.
جان کری اعلام داشت که آمریکا به این مطلب کاری ندارد که ایران در مدت ده سالی که محرمانه دست به فعالیت‌های اتمی زده چه کار کرده است. آنچه برای ما حائز اهمیت می‌باشد آن است که در آینده آن اقدامات محرمانه متوقف شود.
اول ژوئن ــ ذخیره اورانیوم غنی‌شدۀ ایران افزایش پیدا کرده است.
بازرسان بین‌المللی گزارش دادند که در ۱۸ماهی که مذاکرات صورت می‌گیرد ذخیرۀ اورانیوم غنی شده ایران ۲۰ درصد افزایش پیدا کرده است. این مطلب برای اوباما که در مقابل کنگره مدعی شده بود که در طی مذاکرات، غنی‌سازی اورانیوم متوقف شده است، بسیار ناراحت‌کننده بود.
مسألۀ مهلت نیل به توافق نهایی در ۳۰ ژوئن
برخی از صاحب‌نظران خارج از دولت آمریکا می‌خواستند بدانند که آیا به نظر طرفین مذاکره، توافق قطعی تا ۳۰ ژوئن حاصل خواهد شد؟ یکی از کارمندان صاحب‌مقام وزارت امور خارجۀ آمریکا پاسخ داد که مهلت تعیین شده برای آن است که محترم شمرده شود و نتیجۀ نهایی حاصل گردد.
۲۷ مه ــ فرانسه در مورد بازرسی‌ها اصرار می‌ورزد. لوران فابیوس وزیر امور خارجه فرانسه با اشاره به ادعای خامنه‌ای، رسماً اعلام داشت که فرانسه درباره بازرسی کلیه مراکز نظامی و غیرنظامی ایران اصرار دارد و در صورتی با توافق نهایی موافقت خواهد کرد که این نظر به صراحت در آن تأکید شود.
موضع فرانسه بین ۵ کشور عضو دائمی شورای امنیت سازمان ملل متحد و آلمان، از همه سخت‌تر و آشتی ناپذیرتر است.
۲۶ مه ــ ایران ممکن است به اقداماتی دست بزند که دست خود را در مذاکره با آمریکا قوی‌تر کند.
ایران محاکمۀ روزنامه‌نویس آمریکایی ایرانی‌تبار جیسون رضائیان را آغاز کرد؛ وی از ماه ژوئیه سال گذشته به اتهام جاسوسی در زندان است. ممکن است هدف ایران از آغاز محاکمۀ رضائیان، داشتن برگ برنده‌ای در مذاکره با آمریکا باشد. خویشاوندان، نزدیکان و روزنامه‌نگاران تصور می‌کنند که ایران در نظر دارد این محاکمه را به‌عنوان برگی برنده در مذاکرات دیپلماتیک با آمریکا به کار برد.
۱۳ مه ــ عربستان سعودی اعلام کرد که با توانایی اتمی ایران مقابله خواهد کرد. عربستان سعودی و برخی از کشورهای کوچکتر عربی منطقۀ خلیج فارس ادعا کردند که با امکانات اتمی ایران جداً مقابله خواهند کرد. این کشورها اظهار می‌دارند که چنانچه ایران در راه اتمی شدن پیش برود، آمریکا نمی‌تواند به این کشورها توصیه کند که از مقابله به مثل خودداری کنند.
دو روز بعد، اوباما به این کشورها اطمینان داد که آمریکا علیه حملۀ احتمالی ایران، حملات احتمالی موشکی، تهدیدات دریایی و جنگ رایانه‌ای، از کشورهای مزبور دفاع خواهد کرد.
۷ مه ــ سنای آمریکا قطعنامه‌ای را به تصویب رساند که به موجب آن، هر گونه توافقی با ایران باید به تصویب کنگره برسد. قطعنامه با اکثریت قابل ملاحظه‌ای به تصویب رسید و به موجب آن، کنگره برای بررسی توافقنامه یک ماه فرصت خواهد داشت.
