نسترن یوسفی- مجید سعیدی که سالهاست در عرصه هنرعکاسی جوایز بینالمللی زیادی کسب کرده است، بار دیگر با پروژه «افغانستان، سرزمین مناقشه» موفق به کسب جایزه ۱۰ هزار یورویی فستیوال فتوریپورتر شد.
مجید را سالهاست که میشناسم، از همان زمان که در روزنامههای اصلاحطلب کار میکردیم. همیشه او را به یاد میآورم با عکسهای منحصر به فردش و یک کولهبار خاطرات ماجراجویانه و غم انگیز درباره جنگهای خاورمیانه که باید حتما دل و جرات داشته باشی تا بتوانی درچنین شرایطی این همه مصیبت بشری را با اندک تجهیزات وحمایتی به تصویر بکشی.
به بهانه جایزه او درفستیوال فتوریپورتر فرانسه با او گپ و گفت و گویی داشتم.
مجید در مورد پروژه جدیدش «سرزمین مناقشه» سخن میگوید و موضوع آن را روشن و امیدوارکننده توصیف میکند. او در این پروژه به مدت سه ماه با نیروهای نظامی افغانستان همراه شد. سوژه عکاسی، استقلال و روی پا ایستادن نظامیان افغان است که آنها این استقلال را در مدت ۱۲ سال آموزشی که نیروهای ناتو و آمریکا در منطقه به آنها دادهاند، به دست آوردند. مجید سعیدی اولین عکاسی است که روی این موضوع کار کرده است با مجموعهای شامل ۶۰ قطعه عکس.
از او میپرسم این موضوع باز هم به جنگ و آموزش ارتش و غیره ربط دارد پس چگونه میتوانی با امید همراه شوی؟ او که این پروژه را به شکل رنگی عکاسی کرده است، توضیح میدهد: از سال ۲۰۰۳ تا سال ۲۰۱۵، قوای سه گانه نظامی (ژاندارمری، ارتش و پلیس) افغانها برای اولین بار پس از آموزشهای ناتو به شکل مستقل تشکیل شد و نقطه عطفی شد تا افغانها بتوانند در برقراری امنیت کشورشان روی پای خود بایستند و به طور مستقل بانی نظم درافغانستان باشند. نظمی که با برقراری آن در افغاانستان میتوان آینده بهتری را در آنجا تصور کرد.
الکساندرا استرکردر مجله لنز کالچر مینویسد، سعیدی با وجود موانع ناشی از درگیریهای داخلی افغانستان، برای تکمیل پروژه «افغانستان سرزمین مناقشه» خود را با شرایط امنیتی افغانستان تطبیق داد و تصمیم گرفت به عنوان یکی از اولین عکاسان با ارتش افغانستان همراه شود. خیلی زود او توانست تواناییهای دفاعی مردم را به خوبی به تصویر بکشد. عکسهای سعیدی دراین پروژه ما را به حسی از حرکت میرساند که بیشتر سینمایی است. حس هیجانی از این واقعیت که ما میدانیم تمام این مناظر به طرز وحشیانهای حقیقی هستند. اما در تابستان ٢٠١۵ مجید بعد از ۵ سال کار در افغانستان دیگر وضعیت این کشور را به حدی وخیم دید که احساس کرد قادر به اتمام پروژهاش نیست.
وی درمورد ناتمام ماندن پروژهاش خاطرنشان میکند: در واقع پس از پنج سال عکاسی در افغانستان پروژهام تمام شد. البته قرار بود در زمینه زنان و کودکان معتاد پروژه جدیدی را شروع کنم که از نظر امنیتی شرایط برای کار مساعد نبود و من بعد از مدت کوتاهی کار در این زمینه نتوانستم آن را ادامه بدهم.
اما، گویا مجید از جستجو در به تصویرکشیدن رازهای پنهان جنگ و رنج انسانها و چالش مردم در کشورهای استبدادی خسته نمیشود. او در این زمینه به پروژه جدید بلندمدتاش که قرار است در کره شمالی کار کند، اشاره میکند.
سعیدی که سالهای زیادی از جنگهای مختلف عکاسی کرده است، دیگر تمایلی به عکاسی جنگ ندارد و مدتی است که به عکاسی مستند روی آورده است و میگوید: با دیدن صحنههای رنج و زجر و خیانت بشر در جنگ، دیگر آستانه تحملام تمام شده است و نمیخواهم جنگ را عکاسی کنم. در حال حاضر ترجیح میدهم با موبایلام عکاسی مستند کار کنم. احساس میکنم گاهی دوربین وسیله بزرگی است که حس سوژهها را از بین میبرد، لبخند را از بین میبرد، ترجیح میدهم در زمان کوتاه، حس سوژههایم را ثبت کنم اما این بدین معنا نیست که دوربینام را کنارمیگذارم. من هرگز دوربینام را کنار نخواهم گذاشت.
مجید با اشاره به کار در ژانر عکاسی مستند یادآوری میکند: به نظرم سختترین ژانرعکاسی، عکاسی مستند است به این دلیل که باید وارد زندگی افراد شوی، هوشمندانه کادربندی کنی، و خودت در جای مناسب قرار بگیری تا تا حس سوژهات به هم نریزد.
او میافزاید: چون امروز همه دنیا عکاس است و همه در حال عکاسی هستند بنا بر این چیزی که مرا به عنوان یک عکاس از دیگران متمایز میکند تفکراتم است که باید با عکسهایم داستانسرایی کنم و این موضوع کار را سختتر میکند.
تصاویر او از زنان افغانستان که نشانگر رنج وخشونت علیه آنهاست این سوال را در ذهن هر مخاطب برمیانگیزد که اینان با وجود محدودیتهای فراوانی که از طرف جامعه و همسرانشان دارند چگونه راضی شدهاند در برابر دوربین یک مرد بیگانه قرار بگیرند؟ مجید در این زمینه میگوید: من همیشه برخوردی انسانی با سوژههایم دارم، برای انسانهایی که میخواهم جلوی دوربینام قرار بگیرند زمان صرف کنم و تقریبا با آنها زندگی میکنم. به آنها احترام میگذارم و با آنها همسطح میشوم. بنا بر این آنها نیز به من اعتماد میکنند و در کادر تصویرم ثبت میشوند.
مجید سعیدی عکاسی را در ۱۶ سالگی نزد احمد ناطقی مؤسس «خانه عکاسان ایران» فرا گرفت. اولین فعالیت جدی عکاسی خبری مجید سعیدی در سال ۱۳۶۹ در جریان جنگ خلیج فارس در مرز ایران و عراق آغازشد. او در سال ۱۳۷۳ همکاری خود را با روزنامه «ابرار» شروع کرد و با روزنامههای «اخبار»، «صبح امروز»، «انتخاب»، «مشارکت»، «ایران» و «جام جم» کار خود را ادامه داد. وی واحد عکس خبرگزاری فارس را برای اولین بار راهاندازی کرد.
مجید در سال ۱۳۸۲ همکاری خود را با مؤسسه معروف «گتی ایمجز» آمریکا آغاز کرد و در حال حاضر به عنوان عکاس مستقل منطقه خاورمیانه مشغول به کاراست. او هفت بار عنوان بهترین عکاس خبری ایران را از فستیوال مطبوعات ایران به دست آورد. تمرکز اصلی اوبیشتر بر روی موضوعات اجتماعی و انسانی با تکیه بر مساله حقوق بشر و عدالت اجتماعی به ویژه در منطقه خاورمیانه است.
مجید تا کنون ۱۳ جایزه بینالمللی کسب کرده و برنده بیش از ۲۰ جایزه مطبوعاتی گوناگون در ایران است. از جوایز او میتوان به جایزه بنیاد لوسی آمریکا، جایزه تصویر سال آمریکا، جایزه حقوق بشر بنیاد هنری ننن آلمان، جایزه بینالمللی رقابت عکس خبری چین، جایزه یونیسف، جایزه رابرت اف کندی ایتالیا، گرنت آر پی اس، جایزه انجمن عکاسان ملی آمریکا، جایزه بنیاد ورلد پرس هلند، جایزه لوکاس دولگا فرانسه، جایزه کتاب سال فتو اویدنس آمریکا، جایزه مستر فتوژورنالیزم ایتالیا و بالاخره جایزه گراند فتورپورتاژ اشاره کرد.
لازم به یادآوری است که فستیوال فتو ریپورتر که هر سال در شمال فرانسه برگزار میشود امسال میزبان ۳۰۰ عکاس از ۴۰ کشور جهان با پروژههای عکاسی مختلف بود. در نهایت، علاوه بر این عکاس ایرانی، عکاسانی از کشورهای ایتالیا، سوئد، نیوزیلند، فرانسه (دو عکاس)، اسکاتلند، اسپانیا، روسیه و آفریقای جنوبی بهعنوان ۱۰ پروژه برتر توسط مسوولان این رویداد هنری معرفی شدند.
همچنین نمایشگاهی از آثار مجید سعیدی در شمال فرانسه برپاست که تا آخر اکتبر ۲۰۱۵ ادامه دارد.