آمارها نشان میدهد حدود ۲۵ میلیون خانوار در ایران یارانه نقدی دریافت میکنند اما پایگاه «رفاه ایرانیان» وابسته به وزارت کار تنها ۹/۳ میلیون خانوار را جزو طبقه «فقیر» اعلام کرده است.
آخرین گزارش پایگاه «رفاه ایرانیان» درباره اطلاعات درآمدی و معیشتی مردم نشان میدهد ۷۷/۴ میلیون نفر یارانهبگیر در کشور وجود دارد. آمارهای ارائه شده از سوی این پایگاه که زیرمجموعه وزارت کار جمهوری اسلامی است، همه جمعیت یارانهبگیر را واجد شرایط برای بهرهمندی از این خدمایت حمایتی ارزیابی نکرده است.
بر اساس این اطلاعات، بیش از نیمی از یارانهبگیران فعلی در «طبقه متوسط» قرار گرفتهاند؛ ۳۸ درصد از یارانهبگیران واقعا نیاز به یارانه نقدی برای گذران امور زندگی دارند و ۷ درصد نیز در طبقه «برخوردار» هستند.
آمار ارائه شده از سوی وزارت کار دولت ابراهیم رئیسی اینطور ارزیابی کرده که فقط ۳۸ درصد از یارانهبگیران فعلی مستحق دریافت یارانه هستند و بقیه این افراد در رسته طبقه متوسط یا برخوردار قرار میگیرند.
در این گزارش، خانوارهای ایران بر اساس ترکیبی از وضعیت شغلی و درآمدی به سه گروه فقیر، متوسط و برخوردار تقسیم شدهاند. معیار «برخورداری» هم داشتن اتومبیل شخصی و ارزش آن به اضافه متوسط حسابهای بانکی و تراکنشها بوده است. سپس خانوارهای فقیر قرار گرفتهاند که دو شرط از سه شرط، «بودن در پنج دهک اول»، «تحت پوشش نهاد حمایتی بودن» و «فاقد درآمد ثابت بودن» را داشته باشند.
بطور کلی دهکبندی در پایگاه اطلاعات رفاه ایرانیان براساس شاخصهایی چون داراییها، حقوق، بیمه، سفر خارجی، مالکیت خودرو و منزل و میانگین واریز سالانه به حساب سرپرست و اعضای خانوار در سالهای ۹۵ تا ۹۸، تراکنش خرید بانکی در سالهای ۹۸ و ۹۹ انجام گرفته و براساس آن، جمعیت یارانهبگیرها به ۱۰ قسمت تقسیم شده است. دهک اول ۱۰ درصد جمعیتی است که کمترین برخورداری از شاخصهای فوق را داشته و دهک دهم ۱۰ درصد جمعیتی است که بالاترین برخورداری را داشته است.
در حال حاضر ۲۴ میلیون و ۹۰۱ هزار و ۶۹۶ خانوار یارانه نقدی دریافت میکنند اما در گزارش پایگاه «رفاه ایرانیان» فقط ۹/۳ میلیون خانوار جزو طبقه «فقیر» قرار گرفتهاند. چنین برآوردی این برداشت را ایجاد میکند که وزارت کار دولت رئیسی، ۶۲ درصد از جمعیت یارانهبگیر را مستحق دریافت یارانه نمیداند.
این آمار اما چندان با آمارهای واقعی در جامعه همخوانی ندارد. بر اساس آمارهایی که پیش از این از سوی نهادهای حکومتی و مقامات نظام ارائه شده بیش از نیمی از جمعیت ایران زیر خط فقر قرار دارند. زیر خط فقر قرار داشتن به این معناست که خانوار برای تأمین هزینه ماهانه زندگی، درآمد کافی ندارد؛ حتی اگر اتومبیل شخصی داشته باشد!
احمد توکلی عضو مجمع تشخیص مصلحت نظام یک سال پیش در فروردین ۱۴۰۰ گفته بود که «متأسفانه گرسنگی و فقر در ایران معنادار شده و تعداد کسانی که زیر خط فقر فرضی هستند ۶۰ درصد جمعیت کشور است.»
توکلی افزوده بود: «مجلس وقتی تصمیم گرفت یارانه بدهد اعلام کرد به ۶۰ میلیون نفر تعلق میگیرد که این میزان حدود ۷۲ درصد جمعیت کشور را شامل میشود، یعنی ما میپذیریم ۷۲ درصد مردم ایران مستحق اعانه هستند.»
طی یک سال گذشته شرایط زندگی مردم به مراتب بدتر شده و به گفته فعالان اصناف مرتبط با مواد خوراکی میزان مصرف مواد خوراکی با کاهش چشمگیری نسبت به یک سال پیش روبرو شده است. حتی با استناد به آمار نه چندان معتبر و دقیق مرکز آمار ایران نیز اگر تورم طی یک سال گذشته بطور میانگین ۴۰ درصد در نظر گرفته شود به این معناست که مردم امسال برای داشتن یک سبد مشخص کالا و خدمات ۴۰ درصد بیشتر از سال گذشته هزینه کردهاند.
در چنین شرایطی مشخص است که از یک سال پیش که احمد توکلی گفته بود ۶۰ درصد از جمعیت کشور زیر خط فقر قرار دارند، تعداد فقرا به مراتب بیشتر شده و جمعیت افراد مستحق اعانه و کمک دولتی، بیشتر از ۷۲ درصدِ کل جمعیت کشور شده و نه کمتر!
همچنین بر اساس یکی از آخرین آمارهای ارائه شده، ۸۰ درصد از ساکنان تهران زیر خط فقر مسکن قرار دارند. علیرضا صارمی معاون شهرسازی شهردار تهران گفته که بر اساس مطالعات ۴۲ درصد مردم در کشور زیر خط فقر مسکن هستند که این رقم در استان تهران ۸۰ درصد است.
علیرضا صارمی افزوده «بر اساس تعریفها اگر سهم هزینه مسکن در سبد خانوار بیش از ۳۰ درصد باشد خط فقر مسکن اعلام میشود. و باید دولت ملزم شود که نگاه ویژهتری به مسکن تهران داشته باشد. چراکه آمارها نشان میدهد سهم مسکن در سبد خانوارها ۸۰ درصد است.»
او با بیان اینکه سهم مسکن در سبد هزینه خانوار تهرانی از سال ۹۶ به بعد به ۶۵ درصد رسیده گفته است که اگر متوسط درآمد یک خانواده ۱۰ میلیون تومان باشد شش و نیم میلیون به اجاره اختصاص داده میشود.