زلزلهای به بزرگی ۵/۶ ریشتر بامداد امروز چهارم فروردین شهرستان خوی را لرزاند. این زلزله در ارومیه و تبریز نیز احساس شد و بر اساس گزارشها تا کنون ۸۲ تن بر اثر این زمینلرزه زخمی شدند.
ساعت ۶:۴۶ بامداد جمعه ۴ فروردین ۱۴۰۲ زمینلرزهای در عمق هشت کیلومتری زمین در ۱۳ کیلومتری جنوب غربی شهر خوی در آذربایجان غربی رخ داد. نزدیکترین مراکز استان به کانون این زلزله ارومیه و تبریز بودهاند.
ساعاتی پس از وقوع زمینلرزه فرماندار خوی اعلام کرده بود این زلزله مجروح نداشته اما تا ظهر جمعه مقامات دیگر شمار مجروحان را ۸۲ نفر اعلام کردند.
ذبیح الله کاظمی فرماندار خوی گفته است که ۶ اکیپ «هلال احمر» برای ارزیابی آسیب های احتمالی به منطقه اعزام شده است.
فرماندار خوی با اشاره به اینکه تا این لحظه ارزیابی کاملی از آسیبهای احتمالی صورت نگرفته گفت که تمامی ارگانهای مربوطه در حال گردآوری و آسیبسنجی هستند و نتیجه متعاقبا اعلام میشود.
ذبیحالله کاظمی با بیان اینکه «خسارتهای این زلزله در بررسیهای اولیه بسیار کم و جزیی بوده» گفته که «بررسیهای اولیه نشان میدهد که برخی از دیوارهای حیاط منازل دچار فروریختگی شده و برخی دیوار خانهها نیز ترک برداشته است. همچنین برق ۲ روستا و آب یک روستا قطع شده بود که کارشناسان شرکتهای خدماترسان در حال وصل آن هستند.»
فرماندار خوی افزود یک مورد هم ریزش جزیی بخشی از کوه در یک راه ارتباطی گزارش شده که تیمهای راهداری در حال رفع مشکل و پاکسازی هستند.
ساعتی بعد اما رئیس جمعیت «هلال احمر» کشور در گفتگو با صداوسیمای حکومت گفت: در پی زلزله خوی، بر اساس گزارشها تا کنون یک منزل روستایی در سلماس تخریب شده و ۶ تن مصدوم و به بیمارستان منتقل شدهاند. دیوار برخی خانهها هم ترک خورده که برای ساکنان، اسکان اضطراری در نظر گرفته میشود.
امیرعباس جعفری مدیرکل مدیریت بحران استانداری آذربایجان غربی هم در گفتگو با خبرگزاری «تسنیم» از مصدوم شدن ۸۲ نفر در اثر زلزله خبر داده است: «تا ساعت ۱۰:۳۰ صبح امروز ۷۰ نفر در شهرستان سلماس به اورژانس مراجعه کردند که ۶۰ نفر سرپایی مداوا و ترخیص شدند و ۱۰ نفر هم در حال درمان هستند و تا چند ساعت ترخیص میشوند. در شهرستان خوی نیز ۱۲ نفر مصدوم داریم که ۷ نفر ترخیص و ۵ نفر هم در حال درمان هستند.»
زلزله امروز در حالی بار دیگر خوی و روستاهای اطراف را لرزاند که در این منطقه پیشتر در هشتم بهمنماه ۱۴۰۱ زلزله دیگری به بزرگی ۵/۹ ریشتر روی داده بود. در پی زلزله پیشین دستکم ده هزار خانه آسیب دید و بیش از هزار نفر مصدوم شدند. طبق معمول جمهوری اسلامی نتوانست امدادرسانی مناسبی به زلزلهزدگان خوی انجام دهد و مردم ساکن مناطق زلزلهزده همچنان در انتظار حمایتهای دولت برای بازسازی ویرانههای زلزله دو ماه پیش بسر میبرند.
بر اساس اعلام «مرکز پایش زمینلرزه دانشگاه ارومیه» ۶۶ زمینلرزه و پسلرزه از زمان وقوع زلزله اصلی هشتم بهمن در خوی ثبت شد و پسلرزهها تا بیش از یک هفته بعد ادامه داشت.
فریبرز ناطقی الهی استاد مدیریت بحران برآورد کرده بود که «در یک برآورد کلی با فرض ۱۰ نفر در هر واحد مسکونی (دست بالا) و تقسیم ۹۸۰۰۰ نفر بر آن خواهیم دید که میبایستی ۱۰ هزار واحد مسکونی خراب شده یا آسیب دیده باشند.»
پروفسور مهدی زارع استاد پژوهشگاه بینالمللی زلزلهشناسی و رئیس مرکز پیشبینی زلزله پس از زلزله هشتم بهمن در خوی گفته بود که «شرایط اقلیمیِ مختلف که با مداخلات انسانی همراه است مثل خشک کردن تالابها و خشک کردن دریاچهها و همینطور گرم شدن زمین که تغییرات اقلیمی هم در آن موثر است، میتواند در لرزهخیزی در یک منطقه اثر داشته باشد.»
رئیس سازمان زمینشناسی اما با اشاره به شناسایی گسل اصلی زلزله خوی اعلام کرده است که این زلزله کاملا منشاء طبیعی داشته است.
شیوه نابسامان امدادرسانی به مردم زلزلهزده موجی از انتقادها را در پی داشت. گزارشها از خسارت مادی گسترده در مناطق زلزلهزده خبر میداد بطوری که با وجود سرمای هوا در بهمنماه بسیاری از خانهها چنان ویران شده که قابل سکونت نیستند و مردم بدون وسایل گرمکننده و تجهیزات لازم، در چادر و یا کنار بلوارها و پارکها ساکن شدهاند.
خراب شدن خانهها و مناطق مسکونی، و همچنین کسب و کار و واحدهای تولیدی و دامداری از مهمترین خسارتهای وارد شده به مردم در زلزله هشتم بهمن بود. به گفته معاون برنامهریزی و امور اقتصادی سازمان جهاد کشاورزی آذربایجان غربی در زمینلرزههای بهمنماه در خوی حدود ۴ هزار و ۶۲ جایگاه دامی به ارزش بیش از ۳ هزار میلیارد ریال دچار خسارت شد. دهها رأس دام نیز زیر آوار ماندند و یا در سرما تلف شدند.
همچنین مدیرکل نوسازی، توسعه و تجهیز مدارس آذربایجان غربی از تخریب ۴ مدرسه در اثر زلزله خوی خبر داده بود.
سرگردانی مردم زلزلهزده و جوّ امنیتی در شهر خوی؛ کمبود بودجه و تجهیزات «هلال احمر»
روزنامه «اعتماد» در شماره ۱۶ بهمن ۱۴۰۱ گزارشی میدانی با عنوان «صدای ما را از قلب شهری غمگین و زلزلهزده میشنوید» منتشر کرد که بیانگر وضعیت دردناک مردم زلزلهزده بود. جمهوری اسلامی طبق معمول در اولین اقدام شرایط را برای مردم مصیبتزده «امنیتی» کرده و به گزارش «اعتماد» نیروهای ضد شورش در فلکه هواشناسی با صورتهای پوشیده و اسلحه به دست ایستاده بودند.
در این گزارش به نقل از مردم زلزلهزده آمده بود که «اینجا مسئولی نیست. بودهاند. آمدهاند. اما سرک کشیده و رفتهاند. قولهایی دادهاند و رفتهاند پی کارشان». مردم میگویند هنوز نماینده شهرشان نیامده که ببیند مردم چه حال و روزی دارند.
در این گزارش تأکید شده بود که «زلزله بخشهای زیادی از شهر را ویران کرده است. مردم مبهوت و ترسزده منتظر چیزی هستند که خود نمیدانند چیست. چون ارواحی سرگردان در میان خرابههای خانهای که درست تا یک هفته قبل، محل سکنی و آرامششان بوده، راه میروند و زمین زیر پایشان، مکرر میلرزد. مردهای زیادی از فرط نومیدی گریه میکنند و زنها، با چادرهای بستهشده به کمر، به دیوارهای فروریخته و اثاثیههای منزل محبوب خود دست میکشند.»