بحران در تأمین آب لوله‌کشی در استان‌های مختلف ادامه دارد و اعضای شورای اسلامی شهر سده در پی بحران بیش از ۱۰ روزه قطع آب در این شهر به صورت دستجمعی استعفا دادند. دولت اما هیچ اقدام موثری برای رفع بحران آب در کشور انجام نداده و تنها به وعده و وعیدهای توخالی مشغول است.
در پی تشدید بحران تأمین آب و قطع گسترده آب در شهرها و روستاهای مختلف ایران اعضای شورای اسلامی شهر سده از توابع خواف در استان «خراسان رضوی» به صورت دستجمعی استعفا دادند.
علی غلامپور از اعضای استعفاداده شورای شهر این شهرستان با اعلام این خبر گفته که «طی چند روز گذشته حدود ۱۰هزار نفر در این شهر و روستاهای اطراف، آب ندارند. با اینکه اکنون شبکه آب این شهر را شهرداری تعویض می‌کند اما باز هم مردم، ما را ناتوان می‌خوانند. وقتی دیدیم که مسئولان به حرف‌مان گوش نمی‌دهند تصمیم به استعفای دستجمعی گرفتیم.»
علی غلامپور گفته که «در دو سال گذشته هرچه به مسئولان شهر سده درباره مشکلات آبی مردم تذکر دادیم اما فایده‌ای نداشت. در زمستان که مصرف آب کمتر است آب از شبکه لوله‌کشی فرسوده این شهر به هدر می‌رود. به نحوی که آب از جدول‌های جلوی خانه‌های مردم عبور می‌کند ولی مردم ما در خانه هایشان آب ندارند.»
او تأکید کرده که «از سال گذشته چندین بار تذکر دادیم که مسئولان خواف، فکری برای افت فشار آب بکنند اما باز هم اقدامی انجام ندادند که مجبور به آبرسانی با تانکر شدیم اما از سه روز پیش آبرسانی با تانکر هم به دلیل افزایش دما با مشکل روبرو شد.»
آنچه علی غلامپور از وضعیت شهرستان سده حکایت کرده در بسیاری از شهرهای کوچک و بزرگ و روستاهای کشور نیز تکرار می‌شود؛ قطع آب لوله‌کشی به مدت طولانی، تأخیر و بحران برای آبرسانی با تانکر و مختل شدن روند زندگی مردم.
از دو ماه پیش برخی استان‌ها مانند استان سیستان و بلوچستان و خوزستان با مشکل قطع آب و عدم آبرسانی به موقع و منظم با تانکر روبرو بودند اما حالا قطع آب به دیگر استان‌ها نیز کشیده شده است.
معین‌الدین سعیدی نماینده چابهار، نیکشهر، کنارک و قصرقند در مجلس شورای اسلامی هفته گذشته گفته که مردم برخی مناطق مثل روستای کلانی ۳ ماه است که یک قطره آب ندارند و یک تانکر آب با قیمت یک میلیون و ۲۰۰ هزار تومان در آنجا توزیع می‌شود که مشکلات عدیده‌ای برای مردم ایجاد کرده است.
به عقیده کارشناسان سیاست‌ها و عملکرد ناکارآمد دولت عامل اصلی چنین بحرانی در کشور شده است. در گزارش دیگری از استان هرمزگان، نماینده این استان در مجلس شورای اسلامی گفته نه تنها مردم با قطع آب روبرو هستند بلکه با وجود ادعای دولت مبنی بر تأمین آب برخی شهرها توسط آب‌شیرین‌کن‌ها، کیفیت آب این دستگاه‌ها مناسب نیست.
حسین رئیسی نماینده استان هرمزگان در مجلس توضیح داده که «مثلا در شهرستان سیریک آبی که از محل آب‌شیرین‌کن استحصال می‌شود کیفیت لازم را برای شرب ندارد و بیشتر در موارد بهداشتی به مصرف می‌رسد. این آب هم به لحاظ رنگ و هم طعم فرق دارد حتی باعث خوردگی شبکه‌های داخل منازل می‌شود.»
این نماینده مجلس شورای اسلامی با انتقاد از طرح‌های دولت که صرفا در سفرهای استانی به آنها اشاره می‌شود و بعد به مرحله اجرا نمی‌رسند گفته که «در برخی نقاط استان بخصوص شرق مشکلات عدیده‌ای در بخش تولید و خطوط انتقال و توزیع آب داریم، در حال حاضر مردم میناب، رودان و برخی مناطق بخش مرکزی دچار مشکلاتی هستند، در بخش بشاگرد دو خط انتقال یکی از سد جگین به مرکز شهرستان و یک خط انتقال از سد سهران به سمت گوهران انجام شده اما روی خطوط آنتنی که باید آب را به شبکه‌های روستایی منتقل کند هنوز کاری انجام نشده و درواقع آب جز مناطق محدودی در اختیار مردم قرار نگرفته است.»
حسین رئیسی افزوده که «مردم غرب شهرستان جاسک واقعا با کمبود و تنش جدی مواجهند، حتی مدت‌های طولانی آب در شبکه موجود نیست البته اقداماتی انجام شده که نیاز است تسریع شود، در بخش مرکزی شهرستان سیریک نیز کمبود آب داریم که اگر شبکه‌هایی که طراحی شده و در دست اقدام است سرعت گرفته و به سرانجام برسد پیش‌بینی می‌شود عمده مشکلات مرتفع خواهد شد.»
در حالی که احداث آب‌شیرین‌کن‌ها ناقص بوده و آب حاصل از آنها نیز کیفیت لازم را ندارد، وزارت نیرو به دنبال پروژه کلان دیگری رفته است. فیروز قاسم‌زاده سخنگوی صنعت آب کشور از مهار آب‌های شیرین ورودی به دریا و جلوگیری از شوری آنها خبر داده و گفته «حجم قابل توجهی از رواناب ناشی از بارندگی‌ها و سیلاب‌های تولیدی در شمال و جنوب کشور وارد دریا می‌شود و استحصال همین میزان آب از طریق آب شیرین‌کن‌های دریا هزینه‌های بسیار گزافی را به دنبال خواهد داشت.»
به گفته سخنگوی صنعت آب کشور «وزارت نیرو مطالعات جامع آب‌های ورودی به دریا را در دستور کار قرار داده» و بر اساس نتایج این مطالعات «استخراج حجم روانآب مازاد بر ظرفیت سازه‌های فعلی و حق‌آب‌های زیست محیطی رودخانه و دریا، سازه‌های مختلفی نظیر مخازن ساحلی، سدهای لاستیکی، بندها و سدهای مخزنی پیشنهاد شده است.»
فیروز قاسم‌زاده می‌گوید که عملیات اجرایی این پروژه با بهره‌گیری از ظرفیت‌های قانونی در حوزه طرح‌های زودبازده و نیز اخذ ردیف‌های اعتباری جدید در حال پیگیری است.
اینهمه در حالیست که در عمل دولت هیچ اقدام موثری برای ایجاد راهکارهای زیربنایی حل بحران آب انجام نمی‌دهد. برای نمونه یکی از دلائل بحران آب در استان سیستان و بلوچستان عدم ارائه حقابه هیرمند از سوی افغانستان به ایران است.
فداحسین مالکی عضو کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس هفته طی سخنانی در اینباره گفت که «مدت‌هاست که مجلس و دولت پیگیر موضوع حقابه هیرمند هستند. پس از هشداری که رئیس‌جمهور به حاکمان افغانستان داد انتظار دولت، مجلس و مردم بر این بود که اتفاقی بیفتد و اقدامی انجام شود ولی متاسفانه اتفاقی نیفتاد.»
فداحسین مالکی توضیح داد که «آخرین بررسی‌ها را دو روز قبل در کمیسیون امنیت ملی با حضور امیرعبداللهیان وزیر خارجه داشتیم که در آنجا نمایندگان گلایه کردند که چرا بعد از صحبت رئیس‌جمهور دنبال این بودند که به نوعی حرف‌های رئیس‌جمهور را زیر سوال ببرند و از آن طرف هم به گونه‌ای رفتار کردند که بگویند همین حرفی که طالبان می‌زنند درست است. طالبان می‌گوید آبی نیست در حالیکه بنابه گزارش‌هایی که به ما داده می‌شود پشت سد کجکی آب وجود دارد.»
البته دولت طرح‌هایی نیز برای حل مشکلات بی‌آبی در استان سیستان و بلوچستان در دست دارد اما به نظر می‌رسد عملیاتی شدن و بهره‌برداری از آنها سالها طول خواهد کشید. تأمین آب از دشت تهلاب از مهم‌ترین اقداماتی برای حل مشکل تأمین آب این استان مطرح شده و گفته شده قرارداد آن با سپاه بسته شده اما هنوز اجرای آن آغاز نشده است. همچنین سال‌هاست طرح انتقال آب از دریای عمان مطرح شده اما همچنان ۱۰ درصد پیشرفت داشته و حداقل چهار سال تا اجرای کامل آن طول خواهد کشید.
مهدی قمیشی استاد دانشکده علوم آب دانشگاه جندی شاپور اهواز نیز مشکل اساسی در بحران آب کشور را نه میزان بارندگی و خشکسالی، بلکه بی‌عملی و ناکارآمدی دولت ارزیابی کرده است.
این استاد دانشگاه گفته که «منابع آبی که در کشورمان داریم به‌طور متوسط از نظر هیدرولوژیک مقداری است که به همان میزان آب شیرین سالیانه داریم. بحث مقداری بارش‌ها نیست، مقدار بارش‌ها در کشور ۴۰۰ میلیارد مترمکعب است، اما چقدر از آن قابل مصرف است؟ یعنی آنچه به عنوان آب چشمه و چاه در دسترس داریم یک زمانی از نظر تاریخی ۱۳۰ میلیارد مترمکعب بود الان به خاطر مسائل اقلیمی به ۱۰۰ میلیارد رسیده است؛ بنابراین ما ۱۰۰ میلیارد مترمکعب آب شیرین قابل مصرف داریم که باید صرف آب شهری، صنعت و کشاورزی و محیط زیست شود. در دنیا می‌گویند اگر از نظر زیست محیطی می‌خواهید دچار مشکل نشوید ۴۰ درصد آن را می‌توانید استفاده کنید، یعنی از آن ۱۰۰ میلیارد باید ۴۰ میلیارد آن را استفاده کنیم و باقی آن را در بستر طبیعت باقی بگذاریم. اما تقریبا سالیانه ۱۰۵ میلیارد مترمکعب آب استفاده می‌کنیم. باقی این آب کجا مصرف می‌شود؟»
مهدی قمیشی افزوده که «از آب‌های زیرزمینی تاریخی که نباید استفاده شود و اجازه نداریم از آنها استفاده کنیم به همین خاطر چاه‌ها را عمیق‌تر می‌کنیم. ما تعادل را در استفاده از آب رعایت نکردیم و روند طبیعی را بهم زده‌ایم که باعث افزایش سطح فرونشست و خشک شدن تالاب‌ها و دریاچه‌ها می‌شود.»
استاد دانشکده علوم آب دانشگاه جندی‌شاپور اهواز توضیح داده که «عمده مصرف ما در بخش کشاورزی است. ما ۹۰ درصد آب را در کشاورزی از بین می‌بریم؛ بنابراین جایی که می‌توان خیلی راحت روی آن کار کرد کشاورزی است که باید مقدار مصرف آب در بخش کشاورزی را کاهش دهیم. یا باید کشاورزی را محدود کنیم یا با روش‌های نوین آبیاری آشنا شویم و کشت‌های گلخانه‌ای را توسعه دهیم. استفاده از پسآب‌ها نیز مطرح است؛ بنابراین باید یک جایی جلو زیادشدن مصرف آب در کشاورزی را بگیریم.»
قمیشی در پایان درباره مصرف آب در صنایع و شهرها گفته که «در بخش صنعت تنها ۵ درصد آب مصرف می‌شود، اما باز هم بخش صنعت مانند بازچرخانی آب می‌تواند صرفه‌جویی کند. نیاز صنعت به آب در خنک کنندگی است که می‌تواند با استفاده از بازیافت و پسآب‌ها صورت بگیرد.»
این استاد دانشگاه راهکار دیگر را در اصلاح شبکه توزیع آب لوله‌کشی ارزیابی کرده و گفته که «در بخش شرب و بهداشت هم ۵ تا ۶ درصد مصرف می‌کند که با فرهنگسازی و تصحیح شبیه توزیع می‌توانیم صرفه‌جویی کنیم. در دنیا متوسط مصرف ۱۵۰ لیتر در روز است، اما در کشور ما بیش از ۳۰۰ لیتر برای هر فرد است.»
