رئیس هیئت مدیره فدراسیون صنعت آب با استناد به آمار رسمی وزارت نیرو گفته بالای صد درصد از ذخایر آب تجدیدپذیر کشور مورد استفاده قرار می‌گیرد.
رضا حاجی‌کریم رئیس هیئت مدیره فدراسیون صنعت آب کشور امروز چهارشنبه ۸ شهریور ۱۴۰۲ در گفتگو با خبرگزاری «ایلنا» با اشاره به تفاوت آمارهای وزارت نیرو با آمارهای مراکز پژوهشی و تحقیقاتی گفته بنا بر آمار رسمی وزارت نیرو ذخایر تجدیدپذیر کشور ۱۰۳ میلیارد مترمکعب در سال و بنا بر آمار بسیاری اماکن پژوهشی و تحقیقاتی این عدد ۸۹ میلیارد مترمکعب در سال است.
به گفته رضا حاجی‌کریم همین اختلاف آمارها در میزان برداشت از آب‌های تجدیدپذیر هم وجود دارد، بطوری که «طبق آمار رسمی وزارت نیرو اکنون ۹۴ درصد ذخایر و بر پایه آمار محافل پژوهشی بالای صد درصد از آب تجدیدپذیر را استفاده می‌کنیم که مابه‌التفاوت را هم از ذخایر تجدیدناپذیر برداشت می‌کنیم.»
رئیس هیئت مدیره فدراسیون صنعت آب با ارائه آمار تکاندهنده دیگری گفته که «از ذخایر تجدیدناپذیر هم که میزان آن ۴۰۰ میلیارد مترمکعب برآورد میشود، حدود یک‌سوم یعنی ۱۴۰ میلیارد مترمکعب را برداشت کرده‌ایم، بنا به گزارش اخیر فرهنگستان علوم ما سالی ۱۶ میلیارد مترمکعب از این ذخایر تجدیدناپذیر استفاده می‌کنیم که برای تجدید آن نیازمند میلیون‌ها سال زمان است.»
رضا حاجی‌کریم افزوده که اگر حسابرسی این اعداد و وضعیت منابع آبی را در نظر بگیریم می‌بینیم نه تنها آستانه تنش را رد کردیم بلکه در جایی هستیم که هیچ تعریفی برای استاندارد، مرجع و رفرنس‌ها وجود ندارد.
او توضیح داده «بر اساس شاخص تنش آبی، شاخص WTA، شاخص فالکوما و یا پایداری آب؛ یا در وضعیت بسیار بد و یا در وضعیت بدی هستیم یعنی در هیچ شاخصی متوسط هم نیستیم و اگر به این مسئله موضوع تالاب‌ها و ظرفیت محدود شیرین‌سازی آب در سواحل جنوبی را هم اضافه کنیم؛ مشاهده می‌کنیم که نیازمند بازنگری کلان در سیاست‌های آمایشی، نظام مصرف و تخصیص هستیم وقتی وضعیت اینگونه است طبیعتا اقدامات مقطعی مثل حفر چاه در تهران و تعادل بخشی پاسخگو نیست.»
شرایط کنونی برداشت از منابع آبی در ایران، تصویری هولناک از آینده را به تصویر می‌کشد؛ تصویری که رضا حاجی‌کریم در توصیف آن گفته «با وضعیت فعلی در سال ۱۴۳۵ ما ۱/۳ میلیون فرصت شغلی را از دست می‌دهیم و تامین آب شرب ۱۸/۵ میلیون نفر با مخاطره مواجه میشود و از سمت دیگر ماجرا، دورنما بسیار هولناک است.»
یکی از راهکارهای جمهوری اسلامی برای حل مشکل آب دست‌کم در مناطقی از کشور، شیرین‌سازی آب در سواحل جنوبی است اما از دید رضا حاجی‌کریم این پروژه نه پاسخگو است و نه از نظر اقتصادی به صرفه: «واقعیت این است که برای استفاده از این ظرفیت اگر تمام طر‌ح‌های در حال توسعه، طراحی و احداث به بهره‌برداری برسد فقط یک میلیارد متر مکعب در سال را شامل میشود که این کمترین هزینه این آب یک یورو به ازای هر متر مکعب است که نه میزان آن جوابگوی نیاز ما بوده و نه قیمت آن به صرفه است.»
رضا حاجی‌کریم پیشتر در اواخر امرداد امسال نیز با ارائه آمار جدیدی از وضعیت کم‌آبی در ایران گفته بود ۶۵ درصد ساکنان کشور در شرایط فقر آبی شدید زندگی می‌کنند و تا سال ۲۰۴۰ ایران سیزدهمین کشور آسیب‌پذیر از بحران آب خواهد بود.
۶۵ درصد ساکنان کشور در فقر آبی؛ بحران آب در ایران به راحتی قابل جبران نیست
رضا حاج کریم ایران را جزو سه کشور در صدر جدول دانسته بود که از روند گرم شدن آسیب می‌بیند و افزوده که «هر درجه افزایش دمای کره زمین منجر به افزایش تبخیر چند هزار میلیارد مترمکعبی آب در ایران میشود؛ به نحوی‌که تا سال ۲۰۴۰ ما سیزدهمین کشور از جهت آسیب‌پذیری از بحران آب خواهیم بود.»
سال‌هاست مدیریت نادرست آبی از سوی دولت‌های مختلف جمهوری اسلامی به عاملی مؤثرتر از تغییرات اقلیمی در تخریب منابع و ایجاد تنش آبی تبدیل شده است. بحران اکنون تمام استان‌های ایران حتی پرآب‌ترین و پر‌باران‌ترین استان‌های شمالی کشور را در بر گرفته اما همچنان خبری از تغییر مدیریت منابع آب کشور وجود ندارد.
همزمان با هشدارهایی که رضا حاجی‌کریم درباره وضعیت آب کشور داده، عباس علی آبادی وزیر صمت در سفر به اصفهان وعده داده پروژه انتقال آب دریای عمان به اصفهان تا نیمه نخست سال آینده به بهره‌برداری برسد.
این پروژه برای تأمین آب صنعت در دست اجرا است و وزیر صمت گفته که تاکنون ۲۰۰ کیلومتر از مسیر این پروژه لوله‌گذاری شده است، در مبدأ و مقصد مخازن بزرگ در حال احداث است و ۳۰۰ کیلومتر از لوله گذاری فاز اول خط انتقال آب دریای عمان به استان اصفهان باقیمانده است.
هاشم امینی سخنگوی صنعت آب ایران نیز ماه گذشته از تنش آبی در ۲۶۹ شهر کشور خبر داده و گفته بود سد «دوستی» در مشهد در شرایط بحرانی است و سد «نهند» تبریز نیز از دست رفته و کاملا خشک شده است. او افزوده که آب‌های زیرزمینی زنجان و طبس و «چاه‌نیمه‌‌ها» در سیستان و بلوچستان نیز در خطر نابودی قرار گرفته‌اند.
«چاه‌نیمه» چهار چاله طبیعی بزرگ در استان سیستان و بلوچستان هستند که آب مازاد رود هیرمند توسط کانالی به آنها هدایت میشود و امسال به حالت نیمه‌خشک درآمده‌اند.
تداوم بحران خشکسالی و کمبود منابع آبی؛ خالی از سکنه شدن نیمه جنوبی کشور در ۲۵ سال آینده
در آمار نگران‌کننده دیگری نیز مصطفی خبازی عضو هیئت علمی دانشگاه «باهنر» کرمان امرداد امسال اعلام کرد بر اساس تحقیقات آینده‌پژوهی که در این زمینه انجام شده در ۲۵ سال آینده، نیمه جنوبی کشور ایران خالی از سکنه خواهد بود و «اگر با همین روند پیش برویم ۲۵ سال دیگر کرمان خالی از سکنه میشود.»
این استاد دانشگاه افزوده بود «زمانی که آب در منطقه کمیاب شود، کشاورزی نیز به تبع آن از رونق می‌افتد و کشاورز زحمتکش بیکار شده و این خشکسالی سبب مهاجرت گسترده روستاییان به شهرهای بزرگ و کوچک اطراف محل زندگی خود میشود که در نتیجه این خشکسالی موجب حاشیه‌نشینی مردم روستایی در اطراف شهرها میشود.»
کمبود آب نه در تنها در محیط زیست کشور نمایان شده بلکه تأمین آب برای شهروندان را نیز با بحران روبرو کرده است. از اواخر بهار آب در بسیاری از مناطق استان‌های سیستان و بلوچستان و خوزستان قطع شد و مردم برای روزهای متوالی آب در اختیار نداشتند. این بحران به سرعت به دیگر استان‌های کشور از جمله البرز و تهران نیز کشیده شد.
در تازه‌ترین گزارش از بحران کمبود آب آشامیدنی، مردم در شهرستان رودبار استان گیلان و روستاهای تابعه این شهرستان با قطع آب روبرو هستند.
خبرگزاری «ایلنا» روز گذشته به نقل از یک منبع آگاه که نخواست نامش فاش شود نوشت که «متاسفانه بسیاری از روستاهای رودبار یکی دو ساعت در روز و به خصوص در فصل تابستان آب دارند. حتی در برخی از روستاها شاید وصل شدن آب‌شان به ساعت هم نرسد. متاسفانه ۵۰ درصد روستاها تحت پوشش آب و فاضلاب هستند و بقیه به صورت خودگردان و مدیریت‌شان از طریق دهیاری و شورای محل و شورای آب اداره میشود.»
این منبع آگاه افزوده که بسیاری از زیر ساخت‌های انشعابی روستاها مربوط به زمان زلزله ویرانگر رودبار است و از آن زمان که تخریب‌ها رخ داده و تاسیسات آبی را ترمیم کردند حدودا ۳۰ سال از عمرشان می‌گذرد که فرسوده شده‌اند و نیاز به تعویض یا بازسازی مجدد دارند.
او افزوده که «حدودا ۴۰ درصد روستاهای رودبار آب پایدار ندارند و روزانه فقط یک الی ۲ ساعت آب دارند. داماش در تعطیلات پایان هفته حتی ممکن است یک ساعت هم آب نداشته باشند. اهالی روستاها در همان یکی دو ساعت مجبورند آب را برای مصرف یک شبانه روزشان ذخیره کنند. هر چند مسئولان دوست ندارند واقعیت‌ها گفته شد ولی باید بدانند حقیقت تلخ است.»
در پایتخت نیز با وجود آغاز رقابت‌های لیگ برتر فوتبال، اعتراضاتی به وضعیت چمن ورزشگاه آریامهر (آزادی) شده است. بر اساس گزارش‌ها چمن این ورزشگاه علاوه بر این که زرد و بدرنگ شده، بسیار ناهموار است و حتی در مناطقی چاله هم ایجاد شده است.
مهدی تاج رئیس فدراسیون فوتبال ایران درباره وضعیت ورزشگاه آزادی گفته مسئولان ورزشگاه برای آبیاری چمن آب ندارند و از آتش‌نشانی کمک گرفته‌اند.
