روابط عمومی زندان فدرال روسیه روز جمعه ۱۶ فوریه (۲۷ بهمن‌ماه) اعلام کرد آلکسی ناوالنی از مخالفان سرشناس ولادیمیر پوتین در زندان درگذشت. این زندان با نام «IK-3» در ناحیه «خارپ» در منطقه خودمختار «یامالو-ننتس» در قطب شمال قرار دارد.
پایگاه خبری «پولیتیکو» می‌نویسد مرگ این فعال سیاسی ۴۷ ساله یک ماه قبل از انتخابات ریاست جمهوری روسیه در حالی روی داده که پوتین قرار است بیش از ۲۰ سال حضور خود در قدرت را بار دیگر در این انتخابات تمدید کند.
لئونید ولکوف رئیس دفتر سابق آلکسی ناوالنی می‌گوید، «دلیلی برای باور پروپاگاندای دولت نداریم اما در هر حال، فعل «درگذشت» درست نیست بلکه فقط باید گفت پوتین او را کشت.»
اولاف شولتز صدراعظم آلمان مرگ آلکسی ناوالنی در زندان را محکوم کرد. وی تأکید کرد که ناوالنی «با جان خود بهای شجاعت‌اش را پرداخت.»
آنتونی بلینکن وزیر خارجه آمریکا در حاشیه کنفرانس امنیتی مونیخ در اینباره گفت: «مرگ ناوالنی در زندان روسیه و ترس از او تنها نشان‌دهنده ضعف و پوسیدگی در قلب سیستمی است که پوتین ساخته است… روسیه مسئول آنست.»
Alexei Navalny a payé de sa vie sa résistance à un système d’oppression.
Sa mort en colonie pénitentiaire nous rappelle la réalité du régime de Vladimir Poutine.
À sa famille, ses proches et au peuple russe, la France présente ses condoléances.
— Stéphane Séjourné (@steph_sejourne) February 16, 2024
دولت‌های اروپایی پوتین را عامل مرگ ناوالنی معرفی کرده‌اند از جمله استفان سژورنه وزیر خارجه فرانسه در «ایکس» نوشت: «آلکسی ناوالنی با جان خود برای مقاومت در برابر سیستم ظلم و ستم هزینه داد.»
مسئولان زندان ادعا کرده‌اند که ناوالنی پس از یک هواخوری در زندان احساس ناخوشی کرده و تقریباً بلافاصله بیهوش شده است. آنها همچنین گفته‌اند «تمام اقدامات لازم برای احیای ناوالنی انجام شد، تیم پزشکی به سرعت رسید اما بی‌فایده بود و در نهایت او درگذشت.»
به گفته مادر ناوالنی، فرزندش در سلامت کامل بوده است. او تأکید کرده «نمی‌خواهم هیچ تسلیتی را بشنوم. ما پسرمان را در روز ۱۲ فوریه ملاقات کردیم.»
در کنار سرکوب‌های گسترده در روسیه توسط کرملین، ناوالنی تنها شخصیت محبوب و معروفی به شمار می‌رفت که هنوز می‌توانست روس‌ها را برای شرکت در اعتراضات سازمانیافته علیه حکومت پوتین بسیج کند.
یولیا ناوالنایا همسر آلکسی ناوالنی که برای حضور در کنفرانس امنیتی مونیخ به آلمان سفر کرده، در یک سخنرانی گفت: «احتمالاً همه شما خبر هولناک را شنیدید. فکر کردم اینجا باشم یا پرواز کنم و در کنار فرزندانم باشم! اما بعد از خود پرسیدم اگر آلکسی بجای من بود چه می‌کرد؟ مطمئنم اینجا می‌بود و حرف می‌زد… پوتین و اطرافیانش باید بدانند سزای کاری را که با کشورمان، با خانواده ما و همسرم کرده‌اند خواهند دید… می‌خواهم از مردم سراسر جهان بخواهم که متحد شوند و این رژیم شرور، این رژیم وحشتناک را در روسیه پاسخگو کنند. این رژیم و شخص پوتین باید مسئولیت تمام اقدامات وحشتناکی را که در سال‌های اخیر در حق کشور ما مرتکب شده‌اند، بپذیرند.»
دیمیتری پسکوف سخنگوی کرملین گفته است: «تا آنجا که ما می‌دانیم، در حال حاضر مطابق با تمام قوانین فعلی، اداره زندان‌های فدرال درگیر بازرسی‌ها و شفاف‌سازی‌ها و غیره است. یعنی دیگر هیچ دستورالعملی لازم نیست، زیرا مجموعه قوانین خاصی در این زمینه وجود دارد که بر اساس آنها عمل می‌شود.»
تقریباً اغلب رسانه‌های بین‌المللی تأکید کرده‌اند که ناوالنی کشته شده است. به گزارش سی‌ان‌ان، ینس استولتنبرگ دبیرکل ناتو می‌گوید: «روسیه باید به سؤالات بطور جدی پاسخ دهد… ناوالنی سال‌ها صدایی قوی برای آزادی و دموکراسی بوده و متحدان ناتو برای مدت طولانی خواهان آزادی فوری او بوده‌اند.»
ولودیمیر زلینسکی رئیس جمهوری اوکراین نیز که روسیه دو سال پیش با تجاوز نظامی جنگی را به کشورش تحمیل کرده که هنوز ادامه دارد گفت که پوتین باید در مورد قتل ناوالنی پاسخگو شود.
زلینسکی در یک کنفرانس خبری مشترک با اولاف شولتز صدراعظم آلمان در برلین گفت: «برای من واضح است که او کشته شده است. پوتین تا زمانی که در قدرت باشد، اهمیتی نمی‌دهد که چه کسی می‌میرد.»
ملانی جولی وزیر خارجه کانادا نیز گفت: «مرگ ناوالنی یک یادآوری دردناک از استمرار رژیم سرکوبگر پوتین است.»
کی‌را یارمیش سخنگوی ناوالنی گفته شرایط زندان در سیبری «بسیار بدتر» از شرایطی بود که او در نزدیکی مسکو در جایی که قبلا نگهداری می‌شد داشت. وی هشدار داده بود «جایی که ناوالنی زندانی است بسیار سرد است و فقط دو ساعت در روز آفتاب دارد… آنها [دولت روسیه] قطعاً سعی دارند ناوالنی را منزوی کنند.»
آلکسی آناتولیویچ ناوالنی حقوقدان و سیاستمدار منتقد سیاست‌های ولادیمیر پوتین رئیس جمهور روسیه از رهبران سرشناس اعتراضات سال‌های ۲۰۱۱ و ۲۰۱۲ در این کشور بود. وی که در اوت ۲۰۲۰ به طرز مشکوکی دچار مسمومیت شده و برای درمان به آلمان سفر کرده بود، پس از به دست آوردن دوباره سلامتی خود با وجود توصیه به ماندن در این کشور، ۱۷ ژانویه ۲۰۲۱ به روسیه بازگشت ولی به اتهام اختلاس در فرودگاه دستگیر و به سه سال و نیم زندان محکوم شد. همان زمان دولت آلمان اعلام کرد که مسمومیت این شخصیت سرشناس مخالف پوتین بر اثر سم «نوویچوک» بوده که با خوردن یا تنفس و یا تماس پوستی وارد بدن می‌شود.
مرگ مشکوک آلکسی ناوالنی در زندان همزمان با پایان دوران محکومیت وی و در آستانه انتخابات ریاست جمهوری روسیه که قرار است ۱۷ مارس ۲۰۲۴ برگزار شود روی داده است.
