با سرد شدن هوا در روزهای گذشته و بارش برف در اکثر استان‌های ایران، بار دیگر ناترازی گاز برجسته شده و دولت ناچار به تعطیل و نیمه‌تعطیل کردن نیمی از مدارس و ادارات و سازمان‌ها شده است.
ورود یک توده هوای سرد به ایران و بارش برف و باران در ۳۱ استان ایران سبب کمبود شدید گاز شده و بار دیگر ناترازی گاز در دومین کشور دارنده بزرگترین ذخایر گاز جهان را برجسته کرده است.
بارش برف و باران در دو روز گذشته سبب کاهش دما در اکثر نقاط ایران شده است. سازمان هواشناسی استان قم گزارش داده که «توده سنگین کولاک برف در مسیر استان قم، تمام شهرستان‌های استان آماده مقابله با کولاک برف باشند. نیمه‌شب پیش رو تا صبح فردا شدیدترین برف امسال را خواهیم داشت.»
وبسایت «جام‌جم آنلاین» شامگاه یکشنبه ششم اسفندماه گزارش داده که هم‌اکنون وسف کهک در جنوب استان قم از مسکوی روسیه سردتر است و «دمای وسف شهرستان کهک امشب منفی ۱۴ درجه سانتی‌گراد می‌باشد در حالی که دمای مسکو در روسیه منفی ۵ درجه سانتی‌گراد است.»
کهک قم سردتر از مسکو شد!
با ورود یک جبهه هوای سرد به ایران سرمای بی‌سابقه بعضی مناطق را فرا گرفته است.
دمای هوا در منطقه «وسف کهک» در جنوب استان قم یکشنبه شب ششم اسفندماه به منفی ۱۴ درجه سانتی‌گراد رسید.
برخی منابع داخی ایران نوشتند، هوا در کهک قم از مسکوی روسیه سردتر شده است… pic.twitter.com/QcvMHLx0Fk— KayhanLondon کیهان لندن (@KayhanLondon) February 26, 2024
محمد پیشوایی سخنگوی شرکت ملی گاز ایران صبح دوشنبه هفتم اسفندماه ۱۴۰۲ رقم تولید گاز کشور را در حال حاضر نزدیک ۸۵۰ میلیون مترمکعب اعلام کرد و گفت که «روز گذشته حدود ۶۰۰ میلیون مترمکعب فقط در بخش خانگی، تجاری و صنایع غیرعمده مصرف شد.»
شرکت ملی گاز ایران با انتشار اطلاعیه‌ای بر «مدیریت مصرف گاز» در استان‌های تهران، گیلان، البرز، خراسان جنوبی، خراسان رضوی، خراسان شمالی، مازندران، گلستان، اردبیل، آذربایجان‌غربی و آذربایجان شرقی تأکید کرده است.
شرکت ملی گاز ایران تهدید کرده که در صورت «عدم مدیریت مصرف» احتمال قطع گاز در نیروگاههای تولید برق نیز وجود دارد و در پی آن «قطع برق منازل» رخ خواهد داد.
این اطلاعیه در حالی صادر شده که به دلیل کمبود، گاز از ابتدای پاییز امسال در بسیاری از صنایع ایران سهمیه‌بندی شد و بسیاری از نیروگاههای تولید برق در پی قطع گاز ناچار به سوزاندن مازوت شدند.
اکنون گزارش‌ها نشان می‌دهد در استان تهران مصرف گاز در اکثر ادارات، صنایع و نهادهای دولتی محدود شده است. حامد یزدی‌مهر مدیرکل مدیریت بحران با تأکید بر خاموش بودن موتورخانه ادارات و صنایع استان تهران هشدار داده در صورتی که محدودیت در مصرف گاز از سوی صنایع و ادارات اعمال نشود گاز این صنایع و ادارات بطور کلی قطع خواهد شد.
کارگروه مدیریت انرژی خراسان شمالی نیز از شامگاه یکشنبه ششم اسفند ۱۴۰۲ تصویب کرد که «به منظور مدیریت مصرف گاز» مدارس و ادارات در این استان در روز دوشنبه تعطیل شوند.
همچنین مدارس در بسیاری از استان‌های ایران تعطیل اعلام شده است. بر اساس اعلام آموزش و پرورش، همه مدارس در تمامی مقاطع در «خراسان شمالی»، همه مدارس در همه مقاطع در شهر کرمان و برخی شهرستان‌های این استان، همه مدارس در استان مرکزی، و برخی مقاطع در شماری از شهرها در استان‌های اصفهان، چهارمحال و بختیاری، آذربایجان شرقی، سمنان، یزد و «خراسان رضوی» نیز روز دوشنبه تعطیل اعلام شده‌اند.
در استان تهران نیز تمامی مدارس چهار شهرستان فیروزکوه، دماوند، رودهن و پردیس در نوبت صبح تعطیل هستند.
ایران با بیش از ۳۲ تریلیون مترمکعب مخازن گازی دومین دارنده ذخایر گاز طبیعی در جهان است. با اینهمه سال‌ها ناکارآمدی جمهوری اسلامی در توسعه و به‌روزرسانی صنعت گاز، سبب کاهش سرمایه‌گذاری و کاهش تولید گاز شده است.
مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی دی‌ماه امسال در گزارشی نسبت به افزایش معنادار ناترازی تولید و مصرف گاز هشدار داده بود.
بر اساس این گزارش در سال ۱۴۰۱، میزان ناترازی به صورت متوسط در سه ماه سرد سال و در سردترین ماه سال به‌ترتیب ۲۲۷ و ۳۱۵ میلیون مترمکعب در روز بوده است. این گزارش هشدار داده بود که ادامه روند کنونی تأمین انرژی کشور را با چالش بسیار جدی‌تری روبرو خواهد کرد.
آرش نجفی رئیس کمیسیون انرژی اتاق ایران اما گفته که ناترازی گاز در آینده نزدیک به عدد ۵۰۰ میلیون مترمکعب خواهد رسید.
رئیس کمیسیون انرژی اتاق ایران هشدار داده که «سالانه بیش از ۳۰۰ میلیون مترمکعب در ایام سرد سال ناترازی داریم و با توجه به صنایعی که وارد خط مصرف گاز می‌شوند، برآورد می‌شود ظرف سه تا چهار سال آینده به ۵۰۰ میلیون مترمکعب ناترازی برسیم. «ناترازی انرژی یک موضوع سنواتی است، علت اینکه امروز ناترازی انرژی برخورد کردیم این است که از ابتدا تمهیداتی برای بهینه‌سازی و کنترل شدت مصرف انرژی نیندیشیدیم و با بی‌برنامگی برای کاهش مصرف اکنون دچار مصرف افسار گسیخته در حوزهٔ بنزین، گاز و برق هستیم.»
آرش نجفی معتقد است که شرایط تأمین تکنولوژی، آموزش و سرمایه‌گذاری وجود دارد، اما به‌دلیل عدم اطمینان به ایفای تعهدات و بازگشت سرمایه توسط دولت سرمایه‌گذاران دچار شک و شبهه هستند. ذی‌نفع نهایی هرگونه فرایند کاهش شدت مصرف انرژی در کشور دولت است و از این فرایند منتفع می‌شود و باید بازگشت سرمایه و تأمین انتفاع را برای سرمایه‌گذار تضمین کند. عمده مشکل ما در حال حاضر عدم پاسخگویی دولت به سرمایه‌گذاران و عدم جلب اطمینان آنها است.
مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی در گزارشی که دی‌ماه امسال منتشر کرد تأکید کرده بود که «راه‌حل اصلی برای حل مسئلهٔ ناترازی فصلی (ناترازی در دورهٔ اوج مصرف) گاز طبیعی، ذخیره‌سازی گاز در مخازن زیرزمینی در فصل گرم و برداشت گاز ذخیره‌شده در فصل سرد است. درحالی‌که متوسط نسبت ذخیره‌سازی گاز به‌کل مصرف در دنیا ۱۱ درصد است و در آمریکا، روسیه و اروپا این شاخص، حدود ۲۰ درصد است، ایران دارای ظرفیت ذخیره‌سازی ۱.۴ درصدی از کل مصرف است. لذا ضروری است ظرفیت ذخیره‌سازی گاز طبیعی حداقل به ۱۰ درصد مصرف سالیانهٔ گاز طبیعی کشور افزایش یابد.»
هشدار جدیدی درباره ناترازی گاز کشور؛ ۵۵۰ میلیون مترمکعب کسری گاز در سال ۱۴۱۰
عرفان افاضلی دبیر کل فدراسیون صنعت نفت نیز آذرماه امسال اعلام کرد که ناترازی گاز که پارسال ۲۵۰ میلیون مترمکعب در روز بود امسال به ۳۰۰ میلیون مترمکعب در روز می‌رسد و تا پایان ۱۴۱۰ به ۵۰۰ تا ۵۵۰ میلیون مترمکعب در روز خواهد رسید.
او با اشاره به آمارهای سال ۲۰۲۱ میلادی گفته رقم تولید گاز طبیعی در کشور ۲۷ میلیارد مترمکعب بوده که ۶/۴ درصد تولید کل گاز طبیعی در جهان است، در همین سال رقم مصرف گاز ۲۴۱ میلیارد مترمکعب بوده یعنی ما به لحاظ تولید سومین کشور بعد از روسیه و آمریکا و به لحاظ مصرف در مقام چهارم جهان هستیم.
عرفان افاضلی یکی از دلایل افزایش رقم ناترازی گاز در کشور را «عدم تحقق ظرفیت‌های پیش‌بینی شده برای تولید گاز طبیعی خصوصا از مخزن پارس‌جنوبی» عنوان کرده و تأکید نموده است در حالی که مقامات دولتی می‌گویند باید تولید افزایش پیدا کند اما «برنامه‌هایی که برای بهره‌برداری از پارس‌جنوبی پیش‌بینی شده بود به صورت کامل و صد درصدی تحقق نیافته است.»
«عدم تنوع در سبد مصرف انرژی در کشور» یکی دیگر از دلایلی است که از سوی دبیرکل فدراسیون صنعت نفت برای ناترازی گاز کشور عنوان شده است. او توضیح داده که «۷۵ درصد (سه‌چهارم) سبد انرژی کشور به گاز اختصاص دارد و ۹۸ درصد مناطق کشور گازرسانی شده‌اند، در صورتی که می‌توانستیم علاوه بر گاز از سایر فرآورده‌ها و انرژی تجدیدپذیر هم بهره‌مند شویم، حال آنکه سهم انرژی تجدیدپذیر در پرتفوی سبد انرژی کشور کمتر از یک درصد است.»
بر اساس توضیحات این فعال صنفی، «بدمصرفی» نیز از دیگر دلایل ناترازی گاز در کشور است. به عقیده عرفان افاضلی، ایران یکی از بدترین کشور‌های دنیا از نظر شدت مصرف انرژی است بطوری که «تقریبا مصرف سرانه گاز در ایران به تنهایی ۴ برابر اتحادیه اروپا با ۲۷ کشور است و این بدان معناست که در حوزه مصرف باید اقدام جدی صورت بگیرد.»
هشدار درباره ناترازی گاز؛ روزانه ۲/۱۵ میلیون مترمکعب کسری گاز در ۱۴۰۴
همزمان در آذرماه امسال اتاق بازرگانی تهران در گزارشی اعلام کرده بود که کسری گاز ایران در سال ۱۴۰۴ روزانه به ۲/۱۵ میلیون مترمکعب خواهد رسید. به همین ترتیب، میزان ناترازی گاز برای سال ۱۴۲۰ حدود ۱۱۱ میلیون مترمکعب در روز تخمین زده شده است.
اتاق بازرگانی و صنایع معادن تهران با تأکید بر اینکه «گاز یک کالای امنیتی، اقتصادی، رفاهی و اجتماعی است که کاهش و نوسانات آن به ویژه در ۶ ماهه دوم سال بحران‌های امنیتی- انتظامی به همراه خواهد داشت» نسبت به تداوم ناترازی گاز در کشور هشدار داده است.
این گزارش افزوده که «عدم تأمین به‌‌موقع گاز صنایع، اثرات مستقیمی بر شاخص‌های کلان اقتصادی از جمله کاهش صادرات و رشد اقتصادی از محل کاهش تولید بخش صنعت، کاهش درآمدهای ارزی و به‌تبع آن کاهش درآمدهای دولت و تشدید کسری بودجه به همراه خواهد داشت توقف صادرات گاز و عدم ایفای تعهدات صادراتی و به دنبال آن ایجاد مسائل در روابط بین‌الملل به ویژه با همسایگان و کاهش قدرت دیپلماتیک از مشکلات ایجاد شده در فضای بین‌الملل خواهد بود.»
