یک هفته از جدیدترین برنامه سرکوبگرانه جمهوری اسلامی علیه زنان ایران که با نام «طرح سراسری نور» در حال اجراست گذشت. شمار زیادی از زنان در شهرهای مختلف طی هفتهای که گذشت بازداشت شدند یا مورد ضرب و جرح، توهین و تحقیر مأموران حکومتی قرار گرفتند. امام جمعه مشهد اما این روند وحشیانه را «تذکر محترمانه و ارشاد» خوانده است!
«طرح سراسری نور» که در ابتدا به عنوان طرح عفاف و حجاب از آن نام برده میشد، شنبه گذشته ۲۵ فروردین در ایران آغاز شد. اکنون با گذشت یک هفته از اجرای این طرح، به نظر میرسد جمهوری اسلامی برنامهای سازمانیافته برای محدود ساختن بیشتر فضای اجتماعی و سرکوب زنان با هدف هراسآفرینی و در دست گرفتن نبض تحرکات در فضای جامعه طراحی کرده است.
در طول هفته گذشته ماشینهای گشت ارشاد به خیابانهای ایران بازگشته و مأموران زیادی در معابر عمومی مستقر شدند.
ویدئوها و تصاویر زیادی از حمله وحشیانه مأموران زن و مرد به زنان و دختران جوان، و کشاندن آنها به درون ونهای گشت ارشاد منتشر شده است. برخی ویدئوها نیز بیانگر درگیری شهروندان با مأموران، و حتی نجات دادن زنان از دست مأموران است.
بابا، برادر، همشهری، هممیهن!
دختران و زنان ایران را در کام جمهوری اسلامی و نیابتیهای داخلیاش تنها نگذارید!در هجومی که جمهوری اسلامی ضدایرانی و ضدزن با مأموران مستقیم و نیابتیاش بار دیگر علیه زنان ایران در اجرای طرح «حجاب و عفاف» با نام بیمسمّای «نور» از سر گرفته، سرکوبگران… pic.twitter.com/J1GUPazxF6
— KayhanLondon کیهان لندن (@KayhanLondon) April 17, 2024
در برابر موجی از خشم و انتقاد عمومی از شرایط جنگی ایجاد شده علیه زنان، برخی مقامات در پی توجیه برآمده و انگشت اتهام را به سوی زنانی دراز کردهاند که از پوشش اختیاری استفاده میکنند.
مجتبی ذوالنوری نایب رئیس مجلس شورای اسلامی مدعی شده که «لایحه عفاف و حجاب به صورت پلکانی است؛ یعنی کسانی که حجاب غیرکاملی دارند، داغ و درفش نمیشوند بلکه رفتار در مورد آنها متنبهکننده، ارشادی و اصلاحی است. تندی برخورد با کسانی است که هنجارشکن متعمد هستند.»
نایب رئیس مجلس شورای اسلامی افزوده تفاوت این لایحه با لایحه قبلی آن است که این برخوردها را تفکیک و ملایم کرده است که زمینه اصلاح عیوب و نواقصی که هست، فراهم شود. بچههای ما در دامن دشمن نیفتند و دچار عقده نشده و زده نشوند و کار اصلاحی باشد.
این در حالیست که موسی غضنفر آبادی رئیس کمیسیون حقوقی و قضایی مجلس شورای اسلامی گفته طرحی که با عنوان «طرح سراسری نور» از یک هفته پیش آغاز شده اصلا ارتباطی با طرح «حجاب و عفاف» ندارد!
تنگ کردن فضای اجتماعی به بهانه «طرح سراسری نور»؛ محدودیتها به دانشگاهها رسید
احمد علم الهدی امام جمعه مشهد در خطبههای نماز جمعه امروز (۳۱ فروردین) این شهر گفته یک عده افراد ناآگاه و مغرض برای اینکه اسلام را بکوبند، می گویند این حرکت یک برخورد زورمندانه است و اینطور جلوه میدهند که بنای نیروی انتظامی بر برخورد و مقابله است؛ نخیر اینطور نیست. تشکلهای حجاب و عفاف به همراه طلایهداران امر به معروف و نهی از منکر، همراه نیروی انتظامی شدهاند. رویکرد اصلی طرح نور، تذکر محترمانه و ارشاد است، نه برخورد و اقدام قهری.«
امام جمعه مشهد با بیان اینکه «طرح نور، تذکر محترمانه و ارشاد باکرامت کسانی است که بیحجابی دارند» گفته که «در یک محاسبهای که اخیراً انجام شده معلوم است که درصد افراد بیحجابی که اصرار بر تخطی از قانون دارند، بخش بسیار محدود و اندکی از جمعیت افراد بیحجاب است. به همین دلیل، طرح نور نه به عنوان یک برنامه قهری بلکه در مقام یک طرح تبیینی، ارشادی و فرهنگی مطرح است.»
مقاومت زن جوان در برابر فردی که از زنان فیلمبرداری میکرد
ویدیویی در شبکههای مجازی منتشر شده که گفته میشود مربوط به پنجشنبه ۳۰ فروردینماه است و نشان میدهد زنی در تبریز پس آز آنکه متوجه میشود مردی در حال فلیمبرداری از او و زنان دیگر است به او معترض میشود و با وجود تهدید… pic.twitter.com/tHLG4IMvqo
— KayhanLondon کیهان لندن (@KayhanLondon) April 19, 2024
گزارشها همچنین از بازداشت دختران نوجوان حتی دختر ۱۲ ساله در اجرای این طرح خبر میدهند؛ این کودکان به همراه زنان بازداشتشده با ونهای گشت ارشاد به پلیس امنیت منتقل میشود. همچنین گزارشها حاکی از آن است نیروهای لباس شخصی نیز به عنوان نیروهای پوششی برای جلوگیری از بروز درگیری میان مردم و مأموران عمل میکنند.
هرچند طی هفته گذشته به ظاهر نیروهای حکومتی توانستهاند فضای خیابانها را به دست گرفته و هزاران زن در را شهرهای مختلف به بهانه اجرای «طرح سراسری نور» زیر فشار قرار دهند اما واکنشهای مردم در ویدئوهای منتشر شده و همچنین اظهارات کاربران در شبکههای اجتماعی گویای جوشش ظرفیت اعتراضی در جامعه است.
به نظر میرسد هراس از ایجاد موج جدیدی از اعتراضات مردمی در واکنش به این طرح سبب واکنشهایی نیز در توجیه آن شده است.
مهدی فضائلی عضو دفتر نشر آثار علی خامنهای در شبکه اجتماعی ایکس نوشت: «رهبر انقلاب: کشف حجاب، هم حرام ـ شرعی است، هم حرام ـ سیاسی است… منتها…دشمن با نقشه و برنامه وارد این کار شده، ما هم باید با برنامه و نقشه وارد بشویم؛ کارهای بیقاعده و بدون برنامه نباید انجام بگیرد.
پ.ن: بتازگی برخی مسئولان بدلیل کارهای بیقاعده تذکر دریافت کرهاند.»
دفتر حفظ و نشر آثار علی خامنهای:
رهبر به برخی مسئولان بخاطر کارهای بیقاعده اخیر در زمینه حجاب تذکر داد!مهدی فضائلی عضو دفتر حفظ و نشر آثار علی خامنهای روز جمعه ۳۱ فروردین در اکانت ایکس خود نوشت:
«رهبر انقلاب: کشف حجاب، هم حرام شرعی است، هم حرام سیاسی است… منتها… دشمن با… pic.twitter.com/d6AlgHQijF— KayhanLondon کیهان لندن (@KayhanLondon) April 19, 2024
غلامحسین محسنی اژهای رئیس قوه قضاییه نیز گفته «در قضیه عفاف و حجاب و برخورد با هنجارشکنان باید با تدبیر، هماهنگی و همکاری عمل شود؛ قطعاً ما نمیخواهیم هر فردِ کم توجه به قوانین در کف خیابان را کیفر کنیم.»
رئیس قوه قضاییه افزوده که «در این زمینه ستاد عفاف و حجاب در وزارت کشور، مسئولیتهایی دارد؛ همچنین خطاب به دستگاههای امنیتی و اطلاعاتی برای شناسایی عناصری که به صورت سازمانیافته مبادرت به هنجارشکنی میکنند، تاکیداتی داشتهایم. قطعاً باید به گونهای اتخاذ تدبیر کرد که در قضیه مزبور، از خلاف شرع جلوگیری شود و زمینه سوءاستفاده دشمنان نیز فراهم نشود.»
از سوی دیگر علی خالقی دانشیار گروه حقوق جزا و جرمشناسی دانشگاه تهران اما در توضیحاتی نشان داده چرا بازداشت زنان به بهانه حجاب غیرقانونی است.
این حقوقدان نوشته «انجام هر اقدامی توسط ضابطان باید برای اهداف مذکور «لازم» و «ضروری» باشد. یک تصور نادرست که در ذهن بسیاری از مأموران و حتی برخی از قضات وجود دارد، این است که «به موجب قانون اساسی هیچکس را نمیتوان دستگیر کرد، مگر به حکم و ترتیبی که قانون معین میکند و در صورت عدم رعایت ترتیبات قانونی، بازداشتکننده قابل مجازات است. در جرائم مشهود، حکم و ترتیب قانونی بازداشت متهم در دو ماده ۴۴ و ۴۶ قانون آیین دادرسی کیفری ذکر شده است. مطابق ماده نخست، در این جرائم، ضابطان میتوانند تمام اقدامات «لازم» را به منظور «حفظ آلات، ادوات، آثار، علائم و ادله وقوع جرم و جلوگیری از فرار یا مخفیشدن متهم و یا تبانی» انجام دهند. از جمله این اقدامات میتواند «جلب» متهم باشد. اما به صراحت ماده فوق، چنین اقدامی باید برای اهداف مذکور «لازم» باشد، یعنی «ضرورت» داشته باشد.»
ضرب و جرح زنان در خیابان توسط مأموران جمهوری اسلامی
این «تذکر لسانی» مأموران رژیم برای رعایت «قانون حجاب و عفاف» است که هنوز به تصویب نرسیده!
تصویب قوانین ضدبشری علیه زنان و شهروندان نه تنها برخلاف حقوق انسانی است بلکه خلاف قوانین بینالمللی در ارتباط با وظایف و مسئولیت حکومتها… pic.twitter.com/11YmBb829c— KayhanLondon کیهان لندن (@KayhanLondon) April 19, 2024
علی خالقی در ادامه افزوده «مطابق ماده دوم هم اصولا ضابطان «نمیتوانند متهم را تحت نظر نگه دارند» و در جرائم مشهود نیز نگهداری او توسط آنها در صورتی مجاز است که این اقدام «برای تکمیل تحقیقات ضروری باشد».
دانشیار گروه حقوق جزا و جرمشناسی دانشگاه تهران افزوده که «انجام هر اقدامی توسط ضابطان باید متناسب با اهمیت جرم و وضعیت متهم باشد. از عناصر تشخیص ضرورت، «تناسب» است؛ یعنی اقدام ضابط برای حفظ آلات و ادوات جرم و جلوگیری از فرار متهم و… باید متناسب با اهمیت جرم، وضعیت متهم و ادله توجه اتهام به او باشد تا ضرورت داشته باشد. بنابراین، مثلا برای حفظ ادله و جلوگیری از فرار متهم به ارتکاب سرقت مشهود که مجازات حبس و شلاق دارد، جلب او مجاز است، اما جلب مالک آپارتمانی مشرف به خیابان که استفاده او از تجهیزات دریافت امواج ماهواره با نصب دیش در بالکن، مشهود است، به منظور حفظ ادله یا جلوگیری از فرار صاحبخانه در جرمی که مجازات آن جزای نقدی است، متناسب نبوده و در نتیجه «ضرورت» ندارد. به همین ترتیب، دستگیری و سلب آزادی حدود ۵۰۰ نفر از زنان و دختران در روز نخست اجرای طرح نور در تهران توسط ضابطان در جرم مشهودی که مجازات قانونی آن صرفا تدابیر جایگزین حبس یا حداکثر یکونیم میلیون تومان جزای نقدی است، برای رسیدن به اهداف مذکور در ماده ۴۴ «ضرورت» نداشته و منطبق با قانون نیست.»
او همچنین تأکید کرده که در صورت جلب نیز متهم باید فورا به مرجع قضائی (دادسرا و در جرم مذکور که بطور مستقیم در دادگاه مطرح میشود، به دادگاه) اعزام و در مورد او تعیین تکلیف شود. بنابراین، محل حضور و انجام وظیفه مقام قضائی از حیث رعایت «استقلال و شأن قاضی» نیز موضوعیت داشته و عزیمت او به مقر انتظامی برای تفهیم اتهام به متهمان دستگیرشده صحیح نیست.
ورود «جهادی» حکومت به موضوع حجاب؛ چراغ سبز علی خامنهای به «آتشبهاختیار»ها علیه مردم
علی خامنهای رهبر جمهوری اسلامی روز چهارشنبه ۲۲ فروردین در سخنرانی نماز عید فطر خود با فرمانی جدید به «آمران به معروف» که پیشتر آنها را «آتش به اختیار» توصیف کرده بود، از آنها خواست تا «با هنجارشکنی دینی برخورد کنند.»
ساعاتی پس از این دستور علی خامنهای، فرماندهی انتظامی تهران اعلام کرد طرح موسوم به «نور» را برای «مقابله با کشف حجاب» از شنبه ۲۵ فروردین در تهران اجرا میکند.
همزمان محسن مظاهری دبیر ستاد امربه معروف اصفهان روز سهشنبه ۲۱ فروردین ۱۴۰۳ در جمع شماری از آمران به معروف این استان خواستار «ورود جهادی» به مسئله حجاب شده و گفته بود «چون در کشور در خصوص حجاب متولی خاصی [وجود] ندارد حجاب و پوشش اولویت امربه معروف و نهی از منکر قرار گرفته است و باید در این خصوص جهادی تلاش کنیم.» منظور از «جهادی» هم این است که هر کسی از طرفداران نظام میتواند به جان مردم بیفتد و مزاحم آنها شود!
دبیر ستاد امر به معروف اصفهان با این ادعا که «فتنه دشمن سوق دادن جامعه به سمت و سوی بی حجابی و بد پوششی بود» گفته بود «متأسفانه مسئولین در جنگ شناختی دشمن در خصوص فتنه حجاب شکست خوردند و تنها کسی که از سران قوا موضع گیری کرده رئیس قوه قضائیه بود و ما گلایهمندیم از مسئولین دیگر که در این خصوص موضع گیری و اقدامی موثری انجام ندادند.»