از میان دو هزار کارگر معدن زغال سنگ «معدنجو» طبس، ۷۰۰ کارگر طی روزهای گذشته استعفا دادهاند و وعده افزایش حقوق ۳ میلیون تومانی کارگران معدن نیز هنوز عملی نشده است. معدن زغال سنگ معدنجو با گذشت یک ماه از انفجار مرگباری که به دلیل رعایت نشدن اصول ایمنی و عدم مجهز بودن به دستگاه‌های هشداردهنده سبب مرگ ۵۳ کارگر شد، فعالیت خود را آغاز کرد.
روزنامه «هم‌میهن» در شماره امروز دوشنبه ۱۳ آبان‌ماه در گزارشی میدانی به وضعیت معدن زغال سنگ «معدنجو» طبس پرداخته و نوشته بررسی‌‌های میدانی نشان می‌‌دهد کارگرانی از بلوک B معدن معدنجوی طبس که از دوم مهرماه سر کار نرفتند، جریمه شده‌‌اند.
این گزارش افزوده که از دو هزار کارگر معدن «معدنجو» طبس ۷۰۰ نفر استعفا دادهاند وعده افزایش حقوق ۳ میلیون تومانی کارگران معدن هنور عملی نشده است.
در گزارش«هم‌میهن» آمده که آنهایی که مانده‌اند می‌گویند ما شهید زنده‌ایم. آنهایی که استعفا داده و رفته‌اند می‌گویند، طاقت کار کردن نداشتیم. آنهایی که مانده‌اند می‌گویند، هر روز معدن ما را می‌خورد. آنهایی که رفته‌اند می‌گویند، یادآوری اول مهرماه گوشت تن‌مان را می‌ریزد.
مرد میانسالی از قدیمی‌های «معدنجو» بیرون از کارگاه می‌گوید: «وقتی بچه‌هایمان را بیرون از معدن می‌دیدی فکر می‌کردی از بالاشهر تهران آمده‌اند. نه اینجوری مثل من. خوش‌تیپ و خوش‌هیکل.» جمله‌اش را با صدای ضعیفی اینطور تمام می‌کند: «اما از بدن ۸۰ کیلویی بعضی از آنها ۱۰ کیلو باقی مانده بود.»
روز حادثه معدنجوی طبس، به کارگرانی که در شیفت ۱۵ روزه استراحت‌شان بودند اطلاع داده می‌شود که هر کسی توان و دل و جرأتش را دارد برگردد و اجساد را از دل معدن بیرون بیاورد. حدود ۱۰ نفر از کارگران این دعوتنامه را قبول می‌کنند تا حلق زمین را بشکافند.
یکی از کارگران در پاسخ به این پرسش که «مگر امدادگران معدن این کار را نکرده بودند؟» گفته که «نه خانم. ما آنها را بیرون می‌کشیدیم. سوار واگن‌ها می‌کردیم و امدادگران جنازه که می‌آمد بالاتر، آنها را تحویل می‌گرفتند. بقیه حاضران هم آنجا بودند، ناهارشان را می‌خوردند و می‌رفتند. دست آخر هم از همه تقدیر کردند اما یک نفر اسم ما را نیاورد.»
«هم‌میهن» درباره کارگرانی که بعد از انفجار فراخوانده شدند تا پیکر بی‌جان همکاران‌شان را پیدا کنند نوشته آنها باید نزدیک به ۱۰۰ متر زیر کوه زغال پایین می‌رفتند تا برسند به بچه‌ها. ۱۵-۱۰ متر اول معدن راه باز بود اما بقیه مسیر به دیواره سفت و سخت صخره‌ها برخورد می‌کردند. این چهار نفر یک کلنگ بردند که به‌زور سنگ‌ها را از دل کوه جدا می‌کرد. چند سانتی‌متر، چند سانتی‌متر جلو می‌رفتند. تونل می‌زدند و قطعه‌های سنگ را با دست بیرون می‌بردند. قطر تونل‌شان ۴۰ سانت بیشتر نمی‌شد. فقط در همین اندازه که خودشان بتوانند جا شوند. روی زانو و کف دست راه می‌رفتند. وقتی زمین را هم‌اندازه با طول یک زمین چمن استادیوم آزادی تراشیدند، به اولین جسدها رسیدند. به ۲۰ بدن بی‌جان. راه هر روزه آنها ۲۰ برابر طولانی‌تر از چیزی بود که آن روز کندند.
کارگران معدنجو در روزهای عادی ابتدا ۷۰۰ متر مستقیم می‌رفتند تا برسند به کوچه پس‌کوچه‌هایی که زیر زمین حفر شده بود. صدها کیلومتر بعد از این تازه می‌رسیدند به کارگاه‌ها. هرکدام از کارگاه‌ها در یکی از این کوچه‌های زیرزمینی قرار داشت که در دل خاک، سیاهی را شکافته بود. ارتفاع دیواره این تونل‌ها در اول ورودی معدن از یک‌متر شروع می‌شد و کم‌کم به ۴۰ سانتی‌متر می‌رسید.
آنها قبلاً برای رسیدن به همینجا پنج دقیقه داخل نفربر می‌نشستند و بقیه راه را ۲۵ دقیقه پیاده‌روی می‌کردند. اما حالا قضیه فرق می‌کرد. بعد از انفجار، دیواره‌ها و سقف خراب شده بودند. داخل تونل‌ها پر از گاز بود و این سرعت رسیدن کارگران به اجساد را کم می‌کرد. ناجیان برای رسیدن به همکاران زیر آوار، سه روز در راه بودند. سه روز پتک می‌زدند، عرق می‌ریختند و سنگ جابه‌جا می‌کردند تا دست‌شان به دست بی‌جان آنها برسد. به دست امیرعلی، به احسان، به عباس و دیگران. دو روز هم بیرون آوردن‌شان زمان برد.
یکی‌یکی رفقای‌شان را روی کول می‌انداختند و از دل شب بیرون می‌آوردند. بدون دستکش، بدون ماسک و بدون کیسه نجات؛ فقط با یک چراغ قوه و کلنگ. کارگر ۲۶ ساله‌ای که همکارانش را بیرون آورده با شش سال سابقه کار می‌گوید: «همه را شناختم. بدن‌ها بریده‌بریده شده بودند. من اما به‌جز پنج یا شش نفر که سوخته بودند، بقیه را شناختم. بعد هم تا واگن‌ها آوردم‌شان و داخل واگن آنها را به بیرون از معدن فرستادم. بعد از پنج روز هم با لباس پاره و دست و بال زخمی بیرون آمدم.»
از سر گرفته شدن فعالیت در «معدنجو»؛ مدیران و مالکان آزاد هستند و ایمن‌سازی هم صورت نگرفت!
به گزارش «هم‌میهن» حالا هم همه آن کارگران ناجی از معدنجو استعفا دادهاند. می‌گویند از آخرین بار که با بدن بی‌جان رفقای‌شان بیرون آمده‌اند، نتوانسته‌اند پایشان را معدن بگذارند. زندگی برای آنها از حالا به بعد معنی دیگری دارد. یک لحظه که از زمان غافل شوند، ردیف بدن‌های پاره‌پاره و اجساد یخ‌زده است که جلوی چشم‌شان ردیف می‌شود.
از کارگران بیرجندی ۱۰ تا ۲۰ نفر، از مشهدی‌ها ۳۰ تا ۴۰ نفر و از کارگران قوچان حدود ۲۰۰ نفر استعفا دادهاند. بقیه بازمانده‌ها با اماواگر و شاید ماندند و احتمال دارد همین روزها آنها هم بیایند بیرون.
شورای شهر قوچان برای بعضی از آنها در یک شرکت لبنیاتی، یک کارگاه معدن و کارگاه دیگری در شهرک صنعتی کار پیدا کرده است.
مرد ۳۰ ساله اهل اطراف این شهر که هنوز بعد از استعفا کار پیدا نکرده، گفته که «بعضی از همکاران‌مان که استعفا دادند در این مشاغل شروع به‌کار کرده‌اند که حقوق یکی از آنها ماهی هشت میلیون تومان است. می‌شنوید؟ ماهی هشت میلیون تومان. سیستم‌اش هم این است که یک ماه پشت سر هم کار می‌کنی و دو روز مرخصی می‌گیری.»
بقیه استعفادهندگان فعلاً بیکارند و احتمالاً تا چند ماه آینده فقط بیمه بیکاری بگیرند. بعضی از آنها می‌گویند که اگر حقوق‌مان را بیشتر کنند شاید برگردیم معدن. این وعده را مدیرعامل معدنجو به آنها داده است.
چند کارگر می‌گویند که آنها آقای رئیس را هیچ‌وقت ندیده بودند: «نه که نیامده باشد، می‌آمد اما کارگر که اجازه نزدیک شدن به او را نداشت.» با این حال به گفته آنها، محمد مجتهدزاده بعد از آوار طبس باشگاه معدن آمده و قول داده که به جز امکانات ایمنی، حقوق‌ها را از همین ماه سه میلیون تومان افزایش بدهد. یعنی حدوداً از ۱۳ میلیون تومان برسد به ۱۶ میلیون. حقوقی که تا دیروز هنوز واریز نشده است.»
در همین جلسه به گوش کارگران رسیده مسئولان معدن وسایل خارجی برای افزایش ایمنی خریده‌‌اند و فعلاً این تجهیزات در گمرک مانده است. آنها می‌گویند، مدیریت از حقوق و بیمه هر کسی که یک هفته مرخصی گرفته بود کم کرده‌اند. کارگران بلوک C که تا اول آبان‌ماه تعطیل بودند اما کارگران بلوک B مجبور شدند از همان دوم مهرماه با بیل و کلنگ و چراغ قوه دوباره کار را شروع کنند. هر کسی هم نبوده، جریمه شده است.
حادثه انفجار ناشی از نشت گاز متان در معدن زغال سنگ «معدنجو» طبس حدود ساعت ۲۱ شنبه ۳۱ شهریور ۱۴۰۳ رخ داد و کارگرانی که شمار آنها ۶۵ نفر اعلام شده در دو بلوک B و C معدن محبوس شدند و ۵۲ تن جان خود را از دست دادند.
سه کمیسیون صنایع و معادن، اجتماعی و اصل ۹۰ قانون اساسی مجلس شورای اسلامی در نشست علنی اول آبان‌ماه جاری گزارش مشترک خود را درباره حادثه انفجار در معدن زغال سنگ «معدنجو» ارائه دادند. این گزارش رعایت نشدن نکات ایمنی در معدن و تجهیز نبودن معدن به ابزار ایمنی را عامل اصلی در جان باختن ده‌ها کارگر اعلام کرده است.
علی نسائی زهان دادستان خراسان جنوبی که به عنوان بازپرس ویژه پرونده انفجار در معدن زغال سنگ «معدنجو» فعال است نیز چند روز پیشتر تأکید کرده بود که «افرادی که قصور متوجه‌شان باشد به دادسرا احضار و پاسخگوی موارد خواهند بود؛ ما تابع قانون هستیم.»
یک هفته پس از اظهارات بازپرس پرونده اما مشخص شد بدون ایمن‌سازی یا تغییراتی، فعالیت در معدنجو از سر گرفته شده و مدیران و مالکان آن نیز آزادانه به فعالیت اقتصادی خود ادامه می‌دهند.
