گسست و انشقاق در بریتانیای کبیر

کامیار بهرنگ- بحث و بهت به دلیل جدایی بریتانیا از اتحادیه اروپا با شدت تمام ادامه دارد. با اینکه بیشتر نظرسنجی‌ها از پیش نشان می‌داد که هواداران جدایی از اتحادیه اروپا و به تعبیر برخی از آنها «استقلال پادشاهی متحد» و نیروهای مدافع ماندن در این اتحادیه از نظر شمار آرا فقط اندکی تفاوت دارند، اما دولت کامرون و هواداران ماندن در اتحادیه اروپا و هم‌چنین کارشناسان و ناظران اطمینان داشتند که بریتانیا در اتحادیه اروپا باقی خواهد ماند.

این نتیجه‌ اما در رفراندوم به دست نیامد و با اختلاف نزدیک به ۱/۵ میلیون رأی، حالا دولت بریتانیا از سوی اتحادیه اروپا فرا خوانده شده تا هر چه زودتر  مقدمات خروج  خود از این اتحادیه را فراهم آورد.

رفراندوم بریتانیا اما در روز پنج‌شنبه و با این نتیجه به پایان نرسید بلکه نه تنها هواداران ماندن در اتحادیه اروپا به تکاپو افتاده‌اند تا مسیر پیامدهای آن را تغییر دهند بلکه بسیاری از شهروندانی هم که به خروج از این اتحادیه رأی داده‌اند تازه به تأمل درباره رأی خود و بازنگری در آن پرداخته‌اند.

گروهی از شهروندان که هر لحظه به تعداد آنها اضافه می‌شود (در لحظه نگارش متن نزدیک به ۱/۵ میلیون نفر) با امضای یک درخواست اینترنتی از دولت و پارلمان بریتانیا خواستار برگزاری دوباره‌ی رفراندوم شده‌اند.

آنها درخواست کرده‌اند تا قانونی در مجلس به تصویب برسد که بر اساس آن اگر رفراندوم  ماندن یا نماندن در اتحادیه اروپا با میزان مشارکت کمتر از ۷۵ درصد و با رای کمتر از ۶۰ درصد شرکت کنندگان برگزار شود، نتیجه‌ی آن به رسمیت شناخته نشده و برای برگزاری یک رفراندوم دیگر تلاش شود.

بر اساس قانون این‌گونه درخواست‌های آنلاین که در سایت پارلمان انگلیس ثبت می‌شود اگر بالای ۱۰ هزار امضا داشته باشد دولت بریتانیا ملزم به پاسخگویی رسمی به آن خواهد بود. اگر تعداد امضاها از ۱۰۰ هزار امضا بیشتر شود پارلمان آن درخواست را در دستور کار بررسی قرار داده و نسبت به رد و قبول آن تصمیم‌گیری خواهد کرد.

در همین حال اسکاتلند، ایرلند شمالی و لندنی‌ها بالاترین رای‌ را برای باقی‌ماندن در اتحادیه اروپا به صندوق‌ها ریختند؛ به این ۳ بخش باید جبل‌ الطارق را  هم اضافه نمود که یک مناقشه‌ی قدیمی درباره مالکیت آن بین بریتانیا و اسپانیا وجود دارد.

نیکولا استورجن، رییس دولت اسکاتلند از سوی شهروندان این بخش از بریتانیا که رای محکمی برای باقی‌ماندن در اتحادیه اروپا دادند، آماده شدن لایحه برگزاری دومین رفراندوم جدایی اسکاتلند از بریتانیا را اعلام کرد. استورجن از دولت مرکزی خواست که در تمام مذاکراتی که با اتحادیه اروپا خواهد داشت شرکت داشته باشد و از سوی دیگر تاکید کرد که او به صورت جداگانه با رهبران کشورهای اروپایی دیدار‌هایی خواهد داشت تا پیام مردم اسکاتلند را برای باقی‌ماندن در اتحادیه اروپا با آنها در میان بگذارد.

احزاب ملی‌گرای ایرلند شمالی نیز همزمان با اسکاتلند خواستار برگزاری رفراندوم جدایی از بریتانیا و اتحاد با جمهوری ایرلند شدند. همزمان دولت اسپانیا درخواست حاکمیت مشترک بر جبل الطارق را ارائه کرده و اعلام کرده است این بهترین فرصتی است که اکنون به دست آمده است. جبل‌الطارق منطقه‌ای راهبردی در خاک اسپانیاست که از سال ۱۷۱۳ تحت حاکمیت بریتانیا قرار دارد. بیشتر از ۹۵ درصد شهروندان ساکن جبل الطارق رای به ماندن در اتحادیه اروپا داده‌اند و حالا با بیرون رفتن از این اتحادیه باید آماده‌ی پیامدهای آن باشند.

اما داستان تدارک برای جدا شدن بخش‌هایی از بریتانیایی که شاید دیگر «کبیر» نماند و نظام پادشاهی که به نظر نمی‌رسد چندان «متحد» باشد، در اینجا پایان نمی‌یابد.

صدیق خان، شهردار لندن در اولین واکنش به نتایج این رفراندوم خطاب به «شهروندان اروپایی مقیم لندن» پیامی منتشر و تاکید کرده است: «شما به اینجا بسیار خوش‌ آمده‌اید. ما به خاطر تمام خدماتی که شما در این شهر انجام داده‌اید سپاسگزاریم و نتیجه این رفراندوم تأثیری در این موقعیت نخواهد داشت. نزدیک به یک میلیون شهروند اروپایی در لندن زندگی می‌کنند و مزایای بسیاری را برای لندن به ارمغان آورده‌اند […] همه ما حالا مسئولیت داریم که نتیجه رفراندوم را التیام بخشیده و بر سیاست‌هایی تمرکز کنیم که بیش از آنکه ما را از هم جدا کند بیشتر به اتحاد ما بیانجامد».

نیکولا استورجن، رییس دولت اسکاتلند در نطق خود پس از اعلام نتایج به گفتگو با صدیق خان اشاره کرد که او نیز نگاهی مشابه در مورد رفراندوم دارد. علاوه بر این نظرات، برخی از شهروندان لندن برای یک گردهمایی در عصر روز سه‌شنبه برنامه‌ریزی کرده‌اند تا لندن هم با جدا شدن از  بریتانیا بتواند در اتحادیه اروپا باقی بماند.

در اعلامیه‌ی این گردهمایی، رای به جدایی بریتانیا از اتحادیه اروپا «تصمیمی نژادپرستانه» خوانده‌ شده و تاکید گشته که نمی‌توان این «تصمیم بد» را باور کرد. دعوت‌کنندگان به این گردهمایی، قصد دارند در مخالفت با، به گفته‌ی آنها «بزرگترین فاجعه سیاسی در تاریخ اخیر»، در روز سه‌شنبه اعلام کنند که «شهروندان لندن در کنار اروپا ایستاده‌اند».

همزمان در درخواست اینترنتی دیگر از صدیق خان درخواست شده تا لندن را به عنوان «مرکزی مستقل» اعلام کند تا به این ترتیب پایتخت بریتانیا در اتحادیه اروپا و پیمان شنگن باقی بماند.

با وجود تمام این بحران‌های سیاسی و درخواست‌های شهروندان به نظر نمی‌رسد که رفراندوم دومی برگزار شود. اما باید دید که پس از اعلام استعفای دیوید کامرون، نخست وزیر بریتانیا چه تصمیمی در کنگره حزب محافظه‌کار گرفته خواهد شد. بوریس جانسون، شهردار سابق لندن و مایکل گاو، وزیر دادگستری بیشترین شانس برای رهبری حزب و البته اعلام او به عنوان نخست وزیر جدید بریتانیا را خواهند داشت. اما این خود آغاز مشکلی جدید است؛ اکثریت اعضای پارلمان بریتانیا از ۴ حزب بزرگ (محافظه کار، کارگر، حزب ملی اسکاتلند و لیبرال دموکرات) مخالف خروج از اتحادیه اروپا هستند. با این حساب نخست وزیر آینده کار راحتی پیش روی نخواهد داشت و حتی امکان انحلال پارلمان و برگزاری انتخابات مجدد پارلمانی وجود دارد. این در حالیست که بخشی از اعضای حزب کارگر نیز فشار برای کناره‌گیری جرمی کوربین را تشدید کرده‌اند. آنها بر این باورند که او نتوانسته کمپین باقی ماندن در اتحادیه اروپا را به خوبی رهبری کند و البته با توجه به امکان برگزاری انتخابات زود هنگام پارلمانی علاقه‌ای به حضور کوربین در جایگاه رهبر حزب ندارند.

هر چه هست بریتانیای کبیر با تصمیم تاریخی که یک اکثریت شکننده برای اقلیتی قوی گرفته، با بحرانی روبرو شده است که مدیریت آن کار بس دشواریست و دست تا چند ماه آینده هم بریتانیایی‌ها و هم اتحادیه اروپا را به شدت به خود مشغول خواهد کرد.