Page 7 - (کیهان لندن - سال سى و سوم ـ شماره ۱۶۵ (دوره جديد
P. 7
صفحه 7ـ Page 7ـ شماره 165
جمعه 15تا پنجشنبه 21ژوئن 2018
هنرمندی که انسانیت را به مقام و مال و مکنت نفروخت شگفت یهایاصفهانومیراثایران
در نقش جعفر در فیلم دزد بغداد؛ ۱۹۴۰ رضا پرچ یزاده -در روزگار تارا بیگلری -هنر دوران اسلامی،
سیاهی زندگی م یکنیم .آنهایی که معماری و تجل یهای قدرت مضامینی
سرگرد ارتش رایش سوم است که به در سن تهای سبک اکسپرسیونیسم باید «الگو»ی مردم باشند خودشان چگونه غذا و هنر به هم پیوند است؟ هستند که سوسن بابایی عمر خود
کازابلانکا در مراکش فرستاده م یشود است که همچون یک فیلم ترسناک به بدترین کسان تبدیل شد‌هاند. م یخورند؟ -اصفهان چنانکه برای اغلب ایرانیان را صرف بررسی و کشف آنها کرده
تا جلوی فرار یکی از سران مقاومت م ینماید .شخصیت جوکر در دنیای نویسنده مجیز مستبد را م یگوید؛ چنین بوده است ،برای بازدید در است .دکتر بابایی نویسنده کتا بها و
اروپا به آمریکا را بگیرد .در فیلمی به بتمن که بازیگران بزرگی چون جک هنرپیشه و خواننده سنگ جنایتکار -تاریخ هنر یک رشته دیسیپلی نهای ایام تعطیلات محل زیبا و دلنشینی مقالات زیادی در چند دهه گذشته و
کارگردانی مایکل کرتیز با موسیقی نیکلسون و هیث لجر در نق شاش را به سینه م یزنند؛ و فیلمساز در تاریخی است که بررس یهای خود را از است .من در واقع این شهر را وقتی از جمله متخصصین برجسته فرهنگ
متن رومانتیک و خاطر‌هانگیز ماکس درخشید‌هاند وامدار گوینپل ِن وایت جشنوار‌ههای بی نالمللی برای رژیم مطالعه فرهنگ مادی و اسناد عینی و دانشجوی کارشناسی ارشد در
اشتاینر– که او هم یکی از اروپای یهای فاشیستی لابی و تبلیغ م یکند. یا فضایی آغاز م یکند .تاریخ هنر در نیویورک بودم بازکشف کردم! اصفهان و میراث ایران است.
تبعیدی بود ،و در کنار بزرگانی چون است. «روشنفکر» ُکمپارادور شده و کارش مورد فهم تاریخی از مصنوعات است؛ وسوسه علمی من بوده است و در وی در ایران زاده شده و در آمریکا
همفری بوگارت ،اینگرید برگمن ،کلود با این وجود وایت زیاد در آمریکا توجیه نکبت موجود است .مردم به صنعت خلاقانه مواد و فضاها؛ و این آثارم و یا طول تدریس تا کنون هسته تحصیل کرده و متخصص هنر و
رینز ،پل هنرید ،پیتر لوره ،و سیدنی نماند .با از راه رسیدن سینمای با که نگاه کنند؟ به که پناه بیاورند؟ و از پرسش که چرا آنها ساخته شد‌هاند؟ اصلی تحقیقاتم مانده است .این شهر معماری دوران صفوی است .او در امر
گری نستریت ،کنراد وایت اثری آفرید صدا و گرایش هالیوود به رئالیسم که درس ادب و اخلاق بیاموزند؟ کدام منشأ آنها چه بوده و معنا و اهداف از باشکوه و تاریخی است و مهمتر از هماهنگی و اداره نمایشگاه موزه سکلر
کرد که اغراق نیست اگر بگوییم در اواخر دهه بیست ،بازی فیزیکی انسان وارسته را «مرجع تقلید» خود پکن و استانبول و روم و پاریس است. دانشگاه هاروارد و موزه هنر دانشگاه
مانیفس ِت سینماست .جالب است که اغرا قشد‌هی وایت چندان به کار قرار دهند؟ ارز شها وارونه شد‌هاند. ساخت نشان چه بوده و…؟
در این فیلم وایت بالاترین دستمزد را هالیوود نم یآمد .پس به آلمان اخلاق ب یمعنی شده .این نکبت تحقیقات من مبتنی بر این تشریفات دکتر سوسن بابایی میشیگان فعالیت داشته است.
دریافت کرد؛ دستمزدی که شاید یک بازگشت و تلاش کرد در زادگاهش به عمومی به آینه نیاز دارد .زشت یها و ذهنیات از مطالعاتم جدا و بیگانه او در حال حاضر استاد کالج هنر
قران آن هم به جیب خودش نرفت کار ادامه دهد .این زمان مصادف شد را باید در مقابل زیبای یها قرار داد تا نیست و عجیب نیست که بررس یهایم نور شهر ،هوا و بوی آن متمایز است. کورتولد لندن در رشته «هنر ایران
چرا که وایت در تمام سا لهای ده هی با آغاز قدر تگیری ناز یها در آلمان. عیار هر کدام معین شود .بر این مبنا، را از کا خها و جش نها و بز مها به کیفیت نور در اوایل شب ،هنگامی و اسلام» است که بخشی از دانشگاه
۱۹۳۰و ۱۹۴۰تقریبا تمام درآمدی از ابتدای ده هی ،۱۹۳۰با استفاده از در این مقاله قصد دارم نشان دهم سمت موضوعات و فعالی تهایی ببرم که شما در مقابل بازار سلطنتی در
که از حرف هاش کسب م یکرد را برای وضع فلاک تبار اقتصاد آلمان تحت بود‌هاند هنرمندانی که قید موقعیت که این ساختما نها و مراسم به خود میدان ایستاد‌هاید ب یهمتا است .تابش لندن به شمار م یرود.
کمک به تلا شهای بی نالمللی جهت حکومت جمهوری وایمار ،ناز یها خوب خود در یک سیستم فاسد را دید‌هاند .این طبق هبندی و نظم ذهنی پرتو انواری که از خورشید در حال پیش از ضیافت و سخنرانی دکتر
مبارزه با نازیسم خرج م یکرد .وی جوانان ناآگاه و به‌تن گ آمده از شرایط زدند تا انسان بمانند؛ و نه تنها زیر بار مرا واداشت که به دنبال پرسش از چه غروب م یتابد و بر کاش یهای آبی بابایی در بنیاد آموزشی پرشیا که
از حامیان مشهور ارتش انگلیس و را برای قبض هی خشون تآمیز قدرت فاشیسم نرفتند که تا آخرین نفس با و چگونه نمایش خوردن باشم .غذا و گنبد م یپاشد و پیاد‌هرو در امتداد مضمون آن در رابطه با سلیق هی
آمریکا در نبرد با ناز یها و هیتلر بود بسیج کردند .با آگاهی از تاثیرگذاری پخت و پز و موضوعات آن انگیز‌هی زایند‌هرود با گردش در کنار همه ایرانی در خوراک و هنر بود ،کیهان
که اروپا را به خاک و خون کشیده عمیق هنر و به ویژه سینما ،ناز یها به آن مبارزه کردند. لایف توانست با وی در مورد علائق
شدت علاقمند بودند هنرمندان را به کنراد وایت Conrad Veidtستار‌هی من برای این تحقیقات بود. رودها متفاوت است. تحقیقاتی و شیفتگی همیشگی وی
بودند. خود جذب کنند تا از آنها استفاد‌هی سینمای آلمان در نیم هی اول قرن = موضوع کتاب یا پروژه بعدی درنگی بر گنبد خاکی مسجد جامع نسبت به اصفهان ،گفتگویی داشته
در نقش سرگرد اشتراسر ،وایت تبلیغاتی کنند .برای وایت نیز همین بیستم ،دقیقا چنین هنرمندی بود. (۱۱قرن پیش) و نگاه به خود گنبد
تمام سابق هی سینمای وحش تاش را وایت را به عنوان نماد سینمای شما چیست؟ کماکان هیجا نانگیز است .هیجان باشد.
به کار گرفت و به یاد مخاط ِب معاصر خواب را دیده بودند. اکسپرسیونیت آلمان ،پای هگذار -ارتباطات و تقاطع بین فرهنگ نق شهای هندسی ساخته شده از =کتاب شما با نام «اصفهان و
آورد تا بر پرد‌هی نقر‌های ،ناز یها را به یوزف گوبلز ،بزرگترین ایدئولوگ شخصیت ترسناک در سینما ،و عینی و آشپزی موضوع کتاب آتی من خش تهای ساده و ب یپیرایه ،در کا خهایش» رابطه بین معماری و
زش تترین شکل ممکن تصویر کند. ناز یها و بعدها وزیر تبلیغات هیتلر، بزرگترین نمود بدم نهای نازی در است .همچنین یک پروژه تحقیقاتی را پادشاهی را از لحاظ اجتماعی-
او با ازخودگذشتگی با زشت نشان به وایت پیشنهاد کرد به حکومت نازی سینمای جهان م یشناسند .اما در دنبال م یکنم که بر ارتباطات متقابل جایی که با شکست سطوح ،نق شها فرهنگی بررسی م یکند و نگاه
دادن خود در حقیقت زشتی دشمن سوگند وفاداری بخورد ،و قول داد در پس تک تک شخصی تهای خطرنا ِک تاریخی هنرهای مدرن و معاصر ایران و اشکال آفریده م یشوند. ویژ های به بز مها و جش نها دارد.
را به تمام و کمال به تصویر کشید. آن صورت ناز یها برای همسر یهودی ب هیادماندنی که جلوی دوربین به آنها و دوران نخست مدرن هنر ایرانی علت انتخاب این موضوع چیست؟
وایت دربار‌هی بازی در این نقش وایت کارت شناسایی «آریایی» صادر جان بخشید ،وایت هنرمندی وارسته م یپردازد .این پروژه توانای یهای همچنین یک سردر کاشیکار یشده -این کتاب با کنجاوی من آغاز
گفته« :در شخصیت سرگرد اشتراسر کنند .وایت زیر بار نرفت و به عوض و انسانگرا بود که حاضر نشد به خاطر تفکر در سراسر طیف رسانه و زمان شگف تانگیز در «بقعه هارون ولایت» م یشود که چرا کاخ های صفوی
من تلاش کردم تمام زشت یها و به انگلیس رفت و نقش یک یهودی موقعیت و مناف عاش از اید‌ها لهای را موشکافی م یکند؛ یعنی آنچه ما وجود دارد؛ از اوایل قرن ۱۶دروازه در اصفهان ،در همان دوران نخست
ب یرحم یها و تمایلات جنایتکاران هی را بازی کرد .وی در پرسشنامه خروج انسانی خود بگذرد .با ظهور نازیسم از هنر معاصر ایران دربار‌هی تاریخ ورودی با کاشیکاری سه وجهی چنان مدرن ،به این اندازه با بناهای دیگر
یک ناز ِی تیپیکال را گرد آورم .من از کشور نیز دی ناش را «یهودی» در آلمان ،وایت به یکی از مشهورترین زیبا و بدیع از طر حها و کاش یهای موجود در جهان اسلام متفاوت
این مرد را خیلی خوب م یشناسم. نوشت .این مجموعه مسائل باعث شد و فعالترین مخالفان هیتلر و حکومت قدیم یتر م یآموزیم ،و برعکس. لعابدار نفیس کار شده که توجه است .گرایشی وجود دارد که از
او فرد متعصبی است که به سرزمین که وقتی وایت به آلمان بازگشت تا به نازی تبدیل شد .هنگامی که پای =شما یکی از شناخت هشد هترین بیشتری را به جزییات جلب م یکند. کا خهای دوران اسلامی به صورتی
مادر یاش ،دوستانش و خویشتن خانواد‌هاش سر بزند ،حکومت نازی او انتخاب میان موقعیت و ارز شهایش متخصصین و دانشگاهیان در حوزه اینها صرفا چند مثال بود ولی در صحبت م یکند که گویی همه آنها
خویش خیانت کرد ،فقط برای اینکه را تحت محاصر‌هی خانگی قرار دهد، رسید ،او ارز شها را انتخاب کرد و از فرهنگ و میراث ایران هستید. مورد معماری شهر و فضای شهری و در مضامین معماری و تجلی قدرت
شهو تاش برای صعود از نردبان و حتی م یخواستند او را ترور کنند. آسودگی گذشت تا با تباه یهایی که چه چیزی باعث شد این رشته را گردشگا‌ههایش و نیز با غها و کا خها و یکسان هستند؛ در حالی که چنین
قدرت را جام هی عمل بپوشاند». وایت در ۱۹۳۳از آلمان فرار کرد و کشورش و قار‌هی اروپا را در خود غرق خان هها و بازار و پ لها و اهالی محلات نگرشی برای ایجاد حسی از مفاهیم
وایت چندی بعد تحت فشا ِر جنگ، دیگر هرگز به زادگاهش بازنگشت. انتخاب کنید؟ باید کتا بها نوشت .به همین دلیل مشترک کارا است اما برخی از آنها
کنشگری و کار در سن پنجا‌هسالگی رژیم نازی او را از شهروندی آلمان کرده بود مبارزه کند. هیچگاه فکر نم یکنم به خاطر درنگی از ویژگ یهای خاص فرهنگی و
سکته کرد و از دنیا رفت .با این وجود، محروم و تمام اموالش را مصادره کرد. کنراد وایت در ۱۸۹۳در پُتسدام، -من از رشته طراحی گرافیک که بر مطالعه روی اصفهان داشت هام زیس تشناسی و جغرافیایی غفلت
کازابلانکا و بازی درخشان وایت در ایستگاه بعدی وایت انگلیس بود .در شهری کوچک در نزدیکی برلین ،به و استودیو در دوره لیسانس به
آن به یکی از مهمترین عواملی تبدیل آنجا او در چند اثر بزرگ ،عموما در دنیا آمد .از کودکی به تئاتر علاقمند تاریخ هنر تغییر رشته دادم .ابتدا افسوس بخورم. م یکنند.
شد که اذهان عمومی در آمریکا را نقش جاسو سهای نازی ،بازی کرد. بود .در نوجوانی ماکس راینهارت، رنسانس ایتالیا را خواندم .هرچند = به چه دلیل یک مورخ هنری برای نمونه کاخی مانند عالی قاپو
علیه نازیسم بسیج کرد و بدین ترتیب اما ب ه یاد ماندن یترین نقشی که در این فیلمساز اسطور‌های آلمان ،او را روی که گرد شهای علمی ما در دانشکده مانند شما روی بز مها و جش نها را در نظر بگیرید؛ ساختمانی در
روند ارسال نیروهای نظامی آمریکایی دوره بازی کرد نقش جعفر در «دزد صحنه کشف کرد .از آنجا پایش به هنرهای زیبای دانشگاه تهران تاریخ تمرکز م یکند؟ روی سن تهای پنج اشکوب که در آن در روزهای
به اروپا برای نبرد با هیتلر را تسهیل بغداد» ( )۱۹۴۰بود .در اقتباسی آزاد سینما باز شد .آنچه او را به ستاره معماری ایران را در معرض ما قرار مربوط به پذیرایی ایرانیان؟ و مشخصی از هفته دیوان قضا دایر و
از حکایت علاالدین در هزار و یکشب، تبدیل کرد و توجه جهان را به وی داد ،ولی هیچگاه در عمل تاریخ هنر و محلی با کاربرد ویژه جهت برگزاری
نمود. وایت در نقش وزیر خبیث و جادوگر معطوف نمود بازی درخشانش در معماری ایران را به ما آموزش ندادند. تشریفات رسمی بود .این کا خها در
کازابلانکا در ظاهر داستان احمد ،سلطان بغداد ،بازی م یکند. نقش چزاره ،قاتل خوابگرد ،در اثر من برای دریافت مدرک فوق لیسانس قرن ۱۷در طول حکومت سلسله
مثلث عشقی ریک ،الزا و ویکتور او احمد را فریب م یدهد تا با لباس بزرگ سینمای اکسپرسیونیستی در رشته هنرهای رنسانس به آمریکا صفوی ،مختص اصفهان بودند .این
در پی شزمینه‌ی جنگی بی‌امان مبدل از قصر بیرون برود و گرفتار آلمان «کابینه دکتر کالیاری» رفتم .در دوران مطالعات دوره دکترا کا خها ایوانی با ستو نهای چوبی زیبا
است .در آغاز جنگ جهانی دوم و ( )۱۹۲۰به کارگردانی رابرت وینر بود. بود که هنرهای پارسی را از زاوی هی داشتند که از سه جهت گشوده م یشد
حین حمله‌ی نازی‌ها به فرانسه، شود تا خودش جای او را بگیرد. این فیلم داستان یک هیپنوتیست رشت ه تاریخ هنر دوباره کشف کردم.
ریک که یک آمریکای ِی تبعیدی این اثر د لانگیز در ژانر فانتزی یکی دیوانه (ورنر کراوس) را روایت م یکند =آیا باز هم به ایران سفر کردید و اجازه اِشراف صد و هشتاد درجه
و از مخالفان مشهور ناز یهاست از آثار ماندگار سینماست .دزد بغداد که خوابگردی را به عنوان آلت قتل به و اگر تازگ یها سفری به ایران کامل اشکوب بر صحن میدان عمومی
از پاریس می‌گریزد تا در تبعیدی از اولین آثار رنگی تاریخ سینماست کار م یگیرد .دکتر کالیاری با استفاده یا باغ را م یداد .آنها به اندازه کافی
دیگر در کازابلانکا روزگار بگذارند. که جلو‌ههای ویژه در قالب «پرد‌هی از ابزارهای صحن هی اغرا قشده، داشت هاید ،نظرتان چیست؟ فراخ بودند که میزبان صدها مهمان
در آنجا او کافه ریک را راه می‌اندازد آبی» را برای تصویر کردن جنب ههای نورپردازی غیرمعمول ،و شبیه کردن -من از سال ۲۰۰۵به بعد دیگر به شامل حاکمان و سفرا و هیئ تهای
که یک پاری ِس جها نوط ِن کوچ ِک جادویی قصه همچون پرواز روی حرکت بازیگران به حرکات اجساد بلندپایه از نمایندگان تجاری اروپا و
نوستالژیک است که هنوز ناز یها قالیچ هی پرنده به کار گرفت .این متحرک ،گون های کابوس تصویری را ایران نرفتم.
آن را اشغال نکرد‌هاند .همینجاست فیلم برند‌هی سه جایز‌هی اسکار شد. رقم زد که پای هگذار سینمای وحشت *منبع :کیهان لایف دیگر افراد باشند.
که ویکتور لازلو ،از سران جبهه‌ی با وجود اینکه دزد بغداد در انگلیس شد .امروز فیلم ترسناک و فیلم نوآر *ترجمه از کیهان لندن تفاوت اینجا در این حقیقت نهفته
مقاومت اروپا ،و الزا لاند ،عشق ساخته شده بود ،اما با کشیده شدن و ژانر روانی به شدت وامدار این اثر است که این مراسم را شا ِه ایران
قدیمی ریک ،او را به طرزی جنگ جهانی دوم به انگلیس ،در برگزار م یکرد در حالی که سلطان
غیرمنتظره ملاقات م یکنند و آمریکا پخش شد .وایت هم مجبور هستند. عثمانی هرگز در چنین مراسمی دیده
از او برای فرار به آمریکا کمک شد دوباره جلای وط ِن جدید کرده به دنبال موفقیت دکتر کالیاری، نم یشد وهیچ یک از امپراتوران مغول
م یخواهند .در این نبرد اساطیری و در آن سوی اقیانوس اطلس رحل وایت در چند اثر بزرگ دیگر هم بازی هند شخصا مقید به خوردن و نوشیدن
میان خیر و ش ّر ،سرگرد اشتراسر در کرد و دستمزدش بسیار بالا رفت، با مهمانان نبودند .شکل ساختمان،
نقش ش ّر ظاهر می‌شود .با این وجود، اقامت افکند. بطوری که به دومین هنرپیش هی کیفت فضای باز مشخص و سلسله
دقیق‌تر که نگاه کنیم م یبینیم که در دور جدید حضورش در هالیوود، مراتب ساختار فضایی آن باعث شد تا
کازابلانکا در حقیقت حدیث نفس وایت معمولا در نقش افسران نازی گران آلمان تبدیل شد. به بررسی اهمیت اجتماعی و فرهنگی
سرگرد اشتراسر است ورای دوربین. ظاهر م یشد .مهمترین نقش او همین باعث شد او را برای همکاری این کا خها و توسعه شهری اصفهان در
یک بار دیگر کازابلانکا را تماشا کرده در این قالب که شاید مشهورترین به هالیوودی دعوت کنند که تازه
نقش تمام زندگی هنر یاش هم داشت از تکنی کهای اروپایی قرن هفدهم بپردازم.
و خودتان قضاوت کنید. باشد سرگرد هاینریش اشتراسر در گرت هبرداری م یکرد .در آمریکا وایت = ارتبا ط شما با اصفهان و با
«کازابلانکا» ( )۱۹۴۲است که یک در یک اثر ب هیادماندن ِی دیگر در زیبایی و معماری آن چگونه بوده
سبک اکسپرسیونیسم بازی کرد .در
«مردی که م یخندد» ( )۱۹۲۸اثر
پل لنی ،که برداشتی خاص از رمان
مشهور ویکتور هوگو است ،وایت در
نقش گوینپلین بازی کرد ،مردی
احساساتی که خند‌های زشت بر
سرتاسر صورتش نقش بسته .وایت
در این نقش درخشان ظاهر شد و در
حالی که گریم سنگینی چهر‌هاش را
پنهان کرده بود از تمام توانای یهایش
برای انتقال احساسات گوینپلین به
بیننده بهره گرفت.
به قول راجر ایبرت فقید ،مردی
که م یخندد هم ملودرام است هم
شمشیربازی دارد ،اما چنان غرق
