Page 15 - (کیهان لندن - سال سى و هفتم ـ شماره ۲۷۹ (دوره جديد

‫صفحه ‪ 15‬ـ ‪ Page 15‬ـ شماره ‪1۷45‬‬
‫جمعه ‪ ۱8‬تا پنجشنبه ‪ ۲4‬سپتامبر ‪۲۰۲۰‬‬

‫مارتیناسکورسیزی‪،‬جرجلوکاس‪،‬ویلیام‬ ‫گفتگو با بهمن مقصودلو؛ (بخش ‪)۲‬‬ ‫=دردههیچهلخورشیدی‬
‫باراهافتادناقتصادوگسترش‬
‫فردکین‪ ،‬سیدنی پولاک‪ ،‬باب رافائلسون‪،‬‬ ‫آیا باید برای دوران طلایی سینما مرثیه خواند؟‬ ‫مدرنیته‪ ،‬پایههایاولینموج‬
‫موج نو سینما در بیست کشور جهان‬ ‫نوی سینمای ایران به همت‬
‫رابرت آلتمن‪ ،‬جان کاساوتیس‪ ،‬استیون‬ ‫فروغ فرخزاد (خانه سیاه‬
‫است‪،)1961،‬ابراهیمگلستان‬
‫اسپیلبرگ‪ ،‬ترنس مالیک‪ ،‬پل شرایدر‪،‬‬ ‫(خشت و آینه‪ ،)1964 ،‬فرخ‬
‫غفاری (شب قوزی‪)1963 ،‬‬
‫برایان د پالما‪ ،‬هال اشبی‪ ،‬آلن جی پاکولا‬ ‫و فریدون رهنما (سیاوش‬
‫در تخت جمشید‪)1966 ،‬‬
‫و چند تن دیگر سینمای نوی هالیوود را‬ ‫گذاشته شد‪ .‬این سینماگران‬
‫هم روشنفکر‪ ،‬غربدیده و‬
‫به وجود آوردند و خون جدیدی وارد‬ ‫هنرشناسبودندوهمبربستر‬
‫تحولات فرهنگی‪ ،‬هنری و‬
‫رگهای هالیوود کردند‪ .‬چند فیلم این‬ ‫اقتصادی ایران در دههی‬

‫گروه بهتنهایی با فروشهای بالا موقعیت‬ ‫با بازگشت دموکراسی در سال‪،۱98٣‬‬ ‫فیلمها حاکم شد و اغلب فیلمسازان‬ ‫برجستهی ایران هم از حزب تودهی‬ ‫فرشتگان (یرژی کاوالروویچ‪،۱9۶۱ ،‬‬ ‫شصت بالیده بودند‪.‬‬
‫در حدود ده سال بعد از آن یعنی از‬ ‫خوب کوبا به آمریکا مهاجرت کردند و با‬ ‫ایران استعفا کرد‪.‬‬ ‫فیلمی بدون تم جنگ که در صومعهای‬ ‫=موج نوی سینمای ایران‬
‫مالی هالیوود را در دههی هفتاد تضمین‬ ‫اواسط دههی نود‪ ،‬موج نوی دوم سینمای‬ ‫ساختن آثارشان در آنجا‪ ،‬اختناق رژیم و‬ ‫در قرن هفدهم میگذرد)‪ ،‬چاقو در آب‬ ‫قالبهایسنتیسینمایایران‬
‫برزیل ظهور کرد و با چهرههای جدی و‬ ‫غیبت آزادی بیان را مورد انتقاد قرار دادند‪.‬‬ ‫چکسلواکی‬ ‫(رومن پولانسکی‪ ،)۱9۶۲ ،‬برد بدون‬ ‫را به چالش کشید‪ .‬بنابراین‬
‫کرد‪ .‬فیلمهای (پدرخوانده‪،)۱97۲ ،‬‬ ‫با فیلمهایی مانند چهار روز در سپتامبر‬ ‫در دههی شصت با تغییرات در‬ ‫مسابقه (یرژی اسکولیموفسکی‪،)۱9۶4 ،‬‬ ‫فیلمهای خوشساختی را‬
‫(‪ ،)۱997‬ایستگاه مرزی (‪ )۱998‬و شهر‬ ‫آمریکایلاتینوحکومتهاینظامی‬ ‫رهبری حکومت‪ ،‬یکسری اصلاحات‬ ‫دستنوشتهی ساراگوسا (وویچیخ هاس‪،‬‬ ‫که اگرچه در همین دوره‬
‫(جنگیر‪( ،)۱97٣ ،‬آروارهها‪ )۱97۵ ،‬و‬ ‫خدا (‪ )۲۰۰۲‬در دنیا و در فستیوالهای‬ ‫برای آزادیهای بیشتر در کشور به وجود‬ ‫‪ ،)۱9۶4‬مرگ یک شهرستانی (کریستف‬ ‫ساخته شدهاند ولی از نظر‬
‫برزیل و آرژانتین‬ ‫آمد‪ .‬در این راستا الکساندر دوبچک که‬ ‫زانوسی‪ )۱9۶۶ ،‬و همچنین ساختار‬ ‫محتوایی حامل نگرش نوینی‬
‫(جنگ ستارگان‪ )۱977،‬از آن جملهاند‪.‬‬ ‫جهانی خوش درخشید‪.‬‬ ‫از اواسط دههی پنجاه‪ ،‬در برزیل‬ ‫اصلاحطلب بود در اوایل سال ‪۱9۶8‬‬ ‫نیستند و حتی نگاهی سنتی‬
‫دولتهای ملی بر سر کار آمدند و با‬ ‫رهبری را به دست گرفت و سانسور را‬ ‫بلورها (کریستف زانوسی‪.)۱9۶9،‬‬ ‫دارند‪ ،‬من در گروه «موج‬
‫آسیا‬ ‫سینمایآرژانتین‬ ‫سرمایهگذاریها ِیسنگین‪،‬ثباتسیاسی‬ ‫لغو کرد‪ .‬شوروی بر اساس پیمان ورشو‬ ‫کارگردانان موج نوی لهستان همه از‬ ‫نو»ی سینمای ایران قرار‬
‫درسال‪ ۱97۶‬کودتاینظامیاندست ِ‬ ‫و اقتصادی را درآن کشور پدید آوردند‪ .‬در‬ ‫به پراگ حمله کرد و دوبچک را در سال‬ ‫مدرسهیسینمایی«لودز»فارغالتحصیل‬ ‫نمیدهم چرا که موج نو سنت‬
‫کرهی جنوبی‪ ،‬دموکراسی و‬ ‫راستی به حکومت الیزابت پرون پایان‬ ‫فاصلهی سالهای‪ ۱9۵۶‬تا‪ ۱9۶4‬برزیل‬ ‫را نمیپذیرد‪ .‬مثل ًا «قیصر»‬
‫فیلمخوشساختوموفقیاز‬
‫شکوفاییاقتصادی‬ ‫نظر تجاری است ولی عناصر‬
‫سنتیوواپسگرارامیستاید‪.‬‬
‫کرهی جنوبی پس از استقلال در سال‬ ‫مثل ًا طرفدار قصاص است‬
‫و برای قانون را به دست‬
‫‪ ،۱9۵۶‬در دههی شصت دو فیلم بسیار‬ ‫خود گرفتن و کنار گذاشتن‬
‫دادگستری تبلیغ میکند و‬
‫موفق در جهان داشت اما تمام تلاش‬ ‫میخواهد به اینجا برسد که‬

‫خود را بر زیرسازی صنعت کشور متمرکز‬ ‫حکومت مدنی لازم نیست‪.‬‬

‫کرد تا اینکه در دهههای هشتاد و نود به‬ ‫آدومصابونچیان‪ -‬در بخش نخست‬
‫گفتگو با دکتر بهمن مقصودلو به بستر‬
‫شکوفایی اقتصادی رسید‪.‬‬ ‫تاریخی و فرهنگی موج نو در سینما‬
‫صحبت کردیم و به سینمای کشورهای‬
‫کرهی جنوبی پس از برنامهریزی‬ ‫اروپایی سر زدیم‪ .‬در بخش دو و پایانی‬
‫این گفتگو به سفر خود در کشورهای‬
‫درست در صنعت سینما و حتی گذشتن‬ ‫اروپای شرقی و همچنین آمریکا و‬
‫آمریکای لاتین و آسیا و در آخر خط‪،‬‬
‫از یک بحران اقتصادی کوتاه در اواخر‬
‫ایران‪ ،‬ادامه میدهیم‪.‬‬
‫دههی نود و آغاز هزاره‪ ،‬صاحب سینمایی‬ ‫=در مورد موج نو یا سینمای‬
‫نوین کشورهای اروپای شرقی برای‬
‫نو و شاهد ورود فیلمسازانی فوقالعاده به‬
‫خوانندگان ما بگویید‪.‬‬
‫صحنهی جهانی فستیوالها شد‪.‬‬ ‫‪-‬من سه کشور مجارستان‪ ،‬لهستان و‬
‫چکسلواکی را برای این منظور انتخاب‬
‫کن جی‪ -‬گیو (شیری‪ ،)۱999،‬کواک‬
‫کردهام‪.‬‬
‫جیانگ (دختر وقیح من‪ ،)۲۰۰۱ ،‬پارک‬
‫لهستان‬
‫چن ووک (پسر پیر‪ ،)۲۰۰٣ ،‬بونگ‬ ‫در سپتامبر ‪ ۱9٣9‬روسیه از شرق‬
‫و آلمان نازی از غرب به لهستان حمله‬
‫جون‪-‬هو (برفشکن‪ ۲۰۱٣ ،‬و انگل‪،‬‬ ‫کردند و کشور را بین خود تقسیم‬
‫کردند که این مسئله سبب یکی از‬
‫‪ ،۲۰۱9‬برندهی چهار اسکار)‪ ،‬کیم کی‬ ‫عظیمترین مهاجرتها و فجایع در تاریخ‬
‫لهستان شد‪ .‬پس از جنگ‪ ،‬لهستان‬
‫دوک (دختر نیکوکار‪ ،۲۰۰4 ،‬برندهی‬ ‫زیر سلطهی حکومت سوسیالیستی‬
‫شوروی قرار گرفت‪ .‬سینما در سه‬
‫فستیوال ونیز)‪( ،‬جزیره‪ ۲۰۰۰ ،‬و آدرس‬ ‫بهمن مقصودلو با میکلوش یانچو‬ ‫دنیس هاپر و بهمن مقصودلو‬ ‫کشور لهستان‪ ،‬چکسلواکی و مجارستان‬
‫که هر سه زیر یوغ آلمان نازی و بعد‬
‫نامشخص‪.)۲۰۰۱ ،‬‬ ‫روسیهی سوسیالیستی و فشار شدید‬
‫دیکتاتوری استالین بودند سرنوشت‬
‫هندوستان‪ ،‬استقلال و بالیوود‬ ‫داد و به مدت هجده سال تا سال ‪۱984‬‬ ‫دو رئیسجمهور ترقیخواه به خود دید‬ ‫‪ ۱9۶9‬معزول کرد‪.‬‬ ‫شده بودند‪ .‬همچنین تأثیر لهستان بر‬ ‫مشابهی داشت‪ .‬بعد از جنگ به دلیل‬
‫نظامیان بر این کشور حکومت کردند‪.‬‬ ‫کهبرپیشرفتوتعالیفرهنگیآنکشور‬ ‫تأثیر موج نوی فرانسه و موج نوی‬ ‫فیلمسازان چکسلواکی‪ ،‬مجارستان و‬ ‫آنچه ممانعت آلمانها از فیلمسازی بر‬
‫هندوستان توسط ماهاتما گاندی در‬ ‫تأثیر مثبتی گذاشتند‪ .‬در چنین بستری‬ ‫لهستان‪ ،‬همراه با اصلاحات و آزادیهای‬ ‫سرشان آورده بود‪ ،‬و همینطور از آنجا‬
‫در سال ‪ ۱984‬با رفتن نظامیان‬ ‫و با الهام از نئورئالیسم ایتالیا و موج نوی‬ ‫بیشتر‪ ،‬یکی از پربارترین موج نوهای‬ ‫یوگسلاوی بسیار است‪.‬‬ ‫که وطنپرستی لهستانیها معروف بود‪،‬‬
‫سال ‪ ۱948‬مستقل شد و دموکراسی‬ ‫دموکراسی بار دیگر به آرژانتین بازگشت‬ ‫فرانسه‪ ،‬سینمای نوین برزیل زاده شد‪.‬‬ ‫سینمای اروپا را در اواسط دههی‬ ‫با وجود خرابیهای بنیادین جنگ شروع‬
‫و این بستری شد تا در دههی نود‬ ‫فیلمسازان سرشناسی مانند گلوبر روشا‪،‬‬ ‫شصت در چکسلواکی شکل داد که با‬ ‫مجارستان‬ ‫به ساختن زیربنای سینمای خود کردند‬
‫در آنجا پا گرفت‪ .‬سینمای هند با تولید‬ ‫سینمای آرژانتین شکوفا و متفاوت‬ ‫روی گوئرا‪ ،‬کارلوس دیهگو و نلسون پیرا‬ ‫حملهی شوروی و مهاجرت فیلمسازان‬ ‫و اولین اقدامشان هم تأسیس مدرسهی‬
‫شود و موج نو خلق گردد با فیلمهایی‬ ‫دوسانتیس در این موج حضور داشتند‪.‬‬ ‫و هنرمندان پایان یافت‪ ،‬اگرچه تظاهرات‬ ‫سینما ی مجا ر ستا ن بیشتر ین‬ ‫سینمایی «لودز» بود در سال ‪۱948‬‬
‫بیش از نهصد فیلم سینمایی در سال‪،‬‬ ‫مانند‪ :‬داستان رسمی (لوئیس پوئنس‪،‬‬ ‫گلوبر روشا در ‪ ۱9۶4‬فیلم «خدای‬ ‫دانشجویی و بهار پراگ به سراسر دنیا‬ ‫تکنیسین‪ ،‬مدیر و نابغه و هنرمند را‬ ‫که یکی از معتبرترین مدارس سینمایی‬
‫‪ ،۱98۵‬برندهی جایزهی اسکار که‬ ‫سیاه‪ ،‬شیطان سفید» را ساخت که در‬ ‫منتقل شد‪ .‬فیلمسازان مهم موج نوی‬ ‫به سینمای هالیوود تحویل داده است‪.‬‬ ‫دنیا گردید‪.‬موج نوی سینمای لهستان‪،‬‬
‫به زبانهای مختلف‪ ،‬بزرگترین صنعت‬ ‫واکنش سریعی در مقابل حکومت‬ ‫آن با میزانسنهای دقیق و حسابشده‬ ‫چکسلواکی عبارتند از‪ :‬میلوش فورمن‬ ‫به عنوان مثال ویلیام فاکس کمپانی‬ ‫در دههی شصت‪ ،‬تحت تأثیر موج نوی‬
‫نظامیان آرژانتین بود)‪ ،‬سفر (فرناندو‬ ‫و با برخوردی انتقادی– سیاسی‪ ،‬فقر و‬ ‫با فیلمهای پیتر سیاه (‪ ،)۱9۶٣‬بلوند‬ ‫فاکس را تأسیس کرده‪ ،‬آدولف زوکر‬ ‫فرانسه و پس از تحمل سالها فشار زیر‬
‫تولید فیلم در جهان را دارد‪ .‬سینمای نو‬ ‫پینو سولاناس‪ ،)۱99۲ ،‬گوشهی سیاه‬ ‫گرسنگی را به تصویر و نقدی بیرحمانه‬ ‫عاشق (‪ ،)۱9۶۵‬جشن آتشنشانها‬ ‫کمپانی پارامونت را پایهگذاری کرده و‬
‫قلب (الیسو سوبیلا‪ ،)۱99۲ ،‬مکانی در‬ ‫کشید‪ .‬ولی به زودی بستر شکوفایی‬ ‫(‪ ،)۱9۶7‬یارومیل ییرش با فیلمهای‪:‬‬ ‫الکساندر کوردا که در سینمای انگلستان‬ ‫یوغ روسیه و آلمان بودن خلق شد‪.‬‬
‫یا سینمای موازی در هندوستان از بنگال‬ ‫جهان (آدولفو آریستاریان‪ ،۱99۲،‬نامزد‬ ‫سینمای نوین برزیل از بین رفت‪ .‬در سال‬ ‫شوخی‪ ،۱9۶9( ،‬اقتباسی از رمان معروف‬ ‫فعالیت میکرد‪.‬مجارستان بعد از جنگ‬ ‫باید اشاره کرد که آغاز موج نوی‬
‫اسکار‪ ،‬فیلمی که مسائلی اجتماعی مثل‬ ‫‪ ۱9۶4‬در برزیل کودتا شد و نظامیان سر‬ ‫میلان کوندرا)‪ ،‬ایوان پاسر (بعدازظهر‬ ‫جهانی دوم زیر سلطهی استالین و رژیم‬ ‫لهستان ده سال پس از پایان جنگ با‬
‫غربی در تقابل با سینمای سنتی رایج با‬ ‫بیخانمانی و جنایت را مطرح کرد)‪ ،‬تضاد‬ ‫کار آمدند که تا سال ‪ ۱98٣‬حکومت‬ ‫کسالتآور‪ ،)۱9۶۵ ،‬یان کادار (مغازه در‬ ‫کمونیستی روسیه قرار گرفت‪ .‬ایمره‬ ‫سهگانهی آندره وایدا‪ ،‬سردمدار نسل‬
‫در بوئنوس آیرس (آلخاندرو آگرستی‪،‬‬ ‫کردند‪ .‬در طی این دوره نظامیان در‬ ‫خیابان اصلی‪ ،۱9۶۵ ،‬برندهی جایزهی‬ ‫نگی‪ ،‬یک رفرمیست کمونیست بود‬ ‫اول فیلمسازان پس از جنگ در سالهای‬
‫آنشکلتجاری‪،‬سطحیوخیالانگیزش‬ ‫‪ ۱99۶‬که زیبایی احساس را در سایهی‬ ‫صدد نابودی دستاوردهای فرهنگی و‬ ‫اسکار فیلم خارجی) و یرژی منزل‬ ‫که در سال ‪ ۱9۵٣‬نخستوزیر شد و‬ ‫دههی پنجاه بود که تأثیر بسیاری‬
‫فقر در بوئنوس آیرس تصویر میکند) و‬ ‫(قطارهای بهدقت مراقبتشده‪،۱9۶۶ ،‬‬ ‫تلاش کرد فشارها و محدودیتهای‬ ‫بر جوانان فیلمساز لهستان گذاشت‪.‬‬
‫در قالب بالیوود هندوستان (که ریشهای‬ ‫فیلم پیتزا‪ ،‬آبجو و سیگار (برونو استاگنار‪،‬‬ ‫هنری بزرگ آن کشور بودند‪.‬‬ ‫برندهی اسکار فیلم خارجی) و چند‬ ‫شدید استالین و حزب کمونیست را‬ ‫سهگانهی وایدا عبارت بود از فیلمهای‪:‬‬
‫گلوبر روشا در سال ‪۱9۶۵‬مانیفست‬ ‫در مجارستان تا میتواند کم کند و در‬ ‫یک نسل (‪ ،)۱9۵۵‬کانال (‪ )۱9۵7‬و‬
‫بسیار عمیق و ارتباطی قدیمی با زبان‬ ‫‪.)۱997‬‬ ‫سینمای نو را نوشت و آن را‬ ‫فیلمساز دیگر‪.‬‬ ‫عوض آزادیهای نسبی را در فرهنگ و‬ ‫خاکسترها و الماسها (‪ .)۱9۵8‬این سه‬
‫«زیباییشناسی گرسنگی» نامید‪ .‬در‬ ‫هنر و جامعهی مجارستان برقرار سازد‪،‬‬ ‫فیلم‪ ،‬اولین پایهها را گذاشت و تحلیل‬
‫هندی داشت) به وجود آمد‪.‬‬ ‫آمریکا (هالیوود)‬ ‫آن مانیفست‪ ،‬روشا دکترین سینمای نو‬ ‫چین‬ ‫اما او با فشار روسیه و حزب‪ ،‬پس از‬ ‫هوشمندانهایازعناصرجهانیتجربههای‬
‫را مطرح کرد‪ .‬تا قبل از سینمای نوین‪،‬‬ ‫دو سال از کار برکنار شد‪ .‬نگی بین‬ ‫لهستان در جنگها و تقلای آن برای‬
‫ساتیاجیت رای‪ ،‬مرینال سن‪ ،‬شیام‬ ‫سینمای آمریکا در دههی شصت و‬ ‫سینمای برزیل تحت سلطهی فیلمهای‬ ‫چین بعد از انقلاب ‪ ۱947‬و با روی‬ ‫نویسندگان‪ ،‬روشنفکران و مردم عادی‬ ‫حفظ شرف انسانی زیر فشارهای شدید‬
‫اوایل دههی هفتاد از نظر تجاری رو به‬ ‫سطحی کمدی موزیکال‪ ،‬جنایی و درام‬ ‫کار آمدن مائو در جایگاه رهبر حزب‬ ‫مجارستان بسیار محبوب بود چون او را‬ ‫سیاسی‪ ،‬طی سالهای متمادی بود که‬
‫بنگال و ریتویک گاتاک از سردمداران‬ ‫سقوط بود و از نظر هنری هم الگویش‬ ‫بود‪ .‬روشا در مانیفست خود سینمای‬ ‫کمونیست‪ ،‬در دههی شصت شاهد قلع و‬ ‫نماد اصلاح در مقابل عناصر سختگیر و‬ ‫نظردنیاراهمبهخودجلبکرد‪.‬فیلمهای‬
‫کهنه شده بود‪ .‬از آن طرف موج نوی‬ ‫حاکم را به مبارزه خواند و سینمایی‬ ‫قمع کور ایدئولوژیک تحت عنوان انقلاب‬ ‫اصولگرای مجارستان (که مورد حمایت‬ ‫موج نوی لهستان عبارتند از‪ :‬مادر یوآنای‬
‫این سینمای نو هستند‪ .‬موج نوی هند‬ ‫فرانسه هم بر هالیوود سایه انداخته‬ ‫با حضور مردم عادی و با داستانها ِی‬ ‫فرهنگی بود‪ .‬انقلاب فرهنگی‪ ،‬صنعت‬ ‫رژیم استالین بود) میدیدند‪ .‬از این رو‬
‫بود‪ .‬در سال ‪ ۱9۶۰‬بیش از چهل و سه‬ ‫مردمی معرفی کرد‪ ،‬سینمایی فاقد‬ ‫سینمای چین را تقریباً فلج کرد‪ .‬بیشتر‬ ‫برکناری او موجب اعتراضهای فراوان و‬
‫از نئورئالیسم ایتالیا‪ ،‬رئالیسم شاعرانهی‬ ‫میلیون نفر در هفته به سینما میرفتند‬ ‫سانتیمانتالیسم (احساساتگرایی)‬ ‫هنرمندان سابق سینما زندانی‪ ،‬شکنجه‪،‬‬ ‫انقلاب در مجارستان شد و نگی در ‪۲4‬‬
‫که این رقم در اواخر دههی شصت‬ ‫و خارج از چهارچوب ساختار روایی‬ ‫محکوم و محبوس شدند و نمایش تمام‬ ‫اکتبر ‪ ۱9۵۶‬بار دیگر نخستوزیر شد‬
‫فرانسه‪ ،‬ادبیات هند و بنگال و رئالیسم‬ ‫به پانزده میلیون نفر رسیده بود‪ .‬تأثیر‬ ‫کلاسیک و دارای پایانی باز‪ ،‬سینمایی‬ ‫و دولت اصلاحطلب او بار دیگر کنترل‬
‫سینمای مستند‪ ،‬آوانگارد و تلویزیون‬ ‫که بیباکانه شرایط موجود را به نقد‬ ‫فیلمهای قبل از انقلاب ممنوع شد‪.‬‬ ‫حکومت را در دست گرفت‪ .‬او این بار در‬
‫اجتماعی تأثیر پذیرفته و قبل از موج نوی‬ ‫انکارناپذیر بود‪ .‬جامعهی آمریکا هم‬ ‫میکشید و با پرداختی تمثیلی بر تساوی‬ ‫با مرگ مائودر سپتامبر‪ ۱97۶‬انقلاب‬ ‫عرضیکماهپلیسمخفیرامنحلکرد‬
‫مشکلات فرهنگی و سیاسی بسیار‬ ‫و عدالت اجتماعی تکیه داشت و ضرورت‬ ‫فرهنگی پایان یافت و آکادمی سینمایی‬ ‫و وعدهی برقراری حکومتی دموکراتیک‬
‫فرانسه و موج نوی ژاپن در اوایل دههی‬ ‫داشت‪ .‬برادران کندی و مارتین لوتر‬ ‫پکن که ویران شده بود بازسازی شد‪.‬‬ ‫را داد و اعلام کرد اول نوامبر از پیمان‬
‫کینگ ترور شده بودند‪ ،‬اعتصابها‬ ‫انقلاب را مطرح میکرد‪.‬‬ ‫بهترین فارغالتحصیلان این آکادمی از‬ ‫ورشو خارج میشود‪ .‬به فرمان خروشچف‬
‫پنجاه در این کشور شکل گرفته است‪.‬‬ ‫و تلاشها برای احقاق حقوق مدنی‬ ‫«سینما نوو» در مقابل سینمای‬ ‫جمله بهترین فیلمسازان نسل پنجم‬ ‫روسیه با ارتشی مجهز به مجارستان‬
‫سیاهان‪ ،‬تظاهرات شدید ضد جنگ‬ ‫سنتی برزیل که موزیکال‪ ،‬کمدی و‬ ‫چین هستند که با آثار فوقالعادهی‬ ‫حمله کرد و روز چهارم نوامبر ‪ ۱9۵۶‬او‬
‫حضور ژان رنوار‪ ،‬سینماگر برجستهی‬ ‫ویتنام‪ ،‬جنبش فمینیسم‪ ،‬تجربهی‬ ‫پر از حماسههای کلیشهای هالیوودی‬ ‫خود موج نوی سینمای چین را بین‬ ‫را از نخستوزیری خلع و پس از محاکمه‬
‫مدرنیسم و ظهور پستمدرنیسم سبب‬ ‫بود‪ ،‬شکل گرفت و بر بستر دموکراسی‬ ‫سالهای ‪ ۱98٣‬تا نیمهی دههی نود به‬
‫فرانسوی برای ساختن فیلم «رودخانه»‬ ‫حیرانی فیلمسازان شده بود که اکنون و‬ ‫و اقتصاد خوب کشور برزیل به وجود‬ ‫وجود آوردند و جوایز جشنوارههای مهم‬ ‫در سال ‪ ۱9۵8‬اعدام کرد‪.‬‬
‫آمد‪ .‬سینما نوو در برزیل رمزآلود‪ ،‬آئینی‬ ‫جهانی را هم ربودند‪ .‬کارگردانهایی‬ ‫یوناس کادار در ‪ ۱9۵۶‬نخستوزیر‬
‫در سال ‪ ۱9۵۰‬در هند نقش مهمی در‬ ‫در این شرایط چه باید بسازند‪.‬‬ ‫و سیاسی همراه با پرداختن به مسائل‬ ‫چون‪ :‬چن کایگه با فیلمهای (زمین‬ ‫شد و سعی کرد لیبرال باشد‪ .‬درنتیجه‬
‫در این میان در اواخر دههی شصت‬ ‫زرد‪( ،)۱984 ،‬پادشاه کودکان‪ )۱987،‬و‬ ‫در بسیاری از موارد قوانین را سهلتر‬
‫شکل گرفتن این سینما داشته است‪.‬‬ ‫چند فیلم مهم ساخته شد که درهای‬ ‫استوایی است‪.‬‬ ‫(بدرود محبوب من‪ ،۱99۲ ،‬برندهی نخل‬ ‫و آسانتر کرد و این سبب شد در‬
‫جدیدی را به فیلمسازان و هالیوود نشان‬ ‫دیگر فیلمهای گلوبر روشا عبارتند‬ ‫طلای کن) و همکلاساش جانگ ییمو‬ ‫عرصهی هنر و فرهنگ هم آزادیهای‬
‫رنوار مشوق ساتیاجیت رای در ساختن‬ ‫داد مانند‪ :‬فارغالتحصیل (مایک نیکولز‪،‬‬ ‫از‪ :‬زمین محنتزده (‪ )۱9۶7‬و اژدهای‬ ‫با فیلمهای (جو دو‪( ،)۱99۰ ،‬فانوس‬ ‫بیشتری برقرار شود‪ .‬این دوره بستری‬
‫‪ ،) ۱9۶7‬بانی و کلاید (آرتورپن‪،)۱9۶7،‬‬ ‫شیطان علیه جنگجوی مقدس (‪،۱9۶9‬‬ ‫سرخ را بلند کن‪ )۱99۱ ،‬و (داستان‬ ‫شد برای خلق موج نوی مجارستان در‬
‫سهگانهی آپو‪ :‬پاتر پانچالی (‪،)۱9۵۵‬‬ ‫گروه خشن (سام پکینپا‪،)۱9۶8 ،‬‬
‫اودیسهی فضایی ‪( ۲۰۰۱‬استنلی‬ ‫برنده بهترین کارگردان کن)‪.‬‬ ‫چیو جو‪.)۱994 ،‬‬ ‫دههی شصت‪.‬‬
‫آپاراجیتو (‪ )۱9۵۶‬و دنیای آپو (‪)۱9۵۶‬‬ ‫کوبریک‪ )۱9۶8 ،‬و ایزی رایدر (دنیس‬ ‫گلوبر روشا یک فیلمساز هوشمند‬ ‫امروزه اما‪ ،‬کمتر خبری و فیلمی از‬ ‫در این دوره فیلمها بیشتر آلیگوریکال‬
‫هاپر‪ .)۱9۶9 ،‬این فیلمها از نظر فروش‬ ‫سیاسی بود که فیلمهایش آلگوریکال‬ ‫سینمای چین شنیده و دیده میشود و‬ ‫و تمثیلی شدند‪ ،‬کارگردانها از پرداختن‬
‫بوده است‪.‬‬ ‫موفق بودند‪ ،‬سبکهای قراردادی را کنار‬ ‫بود همراه با تمهای انتقادی سیاسی و‬ ‫سینمایچینبهشدتتجاریشدهاست‪.‬‬ ‫به تمهای مشکلساز دست کشیدند و‬
‫زدند‪ ،‬پایان خوش نداشتند و کاراکترهای‬ ‫میزانسنهای دقیق‪ ،‬زیبا و روشنفکرانه‪.‬‬ ‫منتقد اوضاع اجتماعی شدند‪ ،‬به فیلمها‬
‫قهرمانان فیلمهای سینمای نوی‬ ‫آنهاطغیانگر‪،‬راهگشاوعلیهجریاناصلی‬ ‫او گرسنگی‪ ،‬فقر‪ ،‬بدبختی و خشونت را‬ ‫کوبا‬ ‫اجازهدادهشددرفستیوالهاشرکتکنند‬
‫در جامعهی برزیل تصویر میکرد‪ .‬سینما‬ ‫و کارگردانانی چون کارولی ماک‪ ،‬ایشتوان‬
‫هند همه انسانهایی عادیاند‪ ،‬بدون‬ ‫جامعه بودند‪.‬‬ ‫نوو بر تساوی اجتماعی‪ ،‬خردورزی و‬ ‫در سال ‪ ۱9۵9‬فیدل کاسترو‬ ‫ژابو و میکلوش یانچو به میدان آمدند‪.‬‬
‫از آن طرف در اواخر دههی‬ ‫اندیشهورزی تأکید میکند و فیلمسازان‬ ‫رژیم باتیستا را ساقط کرد و حکومت‬ ‫کارولی ماک با فیلم «عشق در کن»‬
‫جاهطلبیهایبیاندازهکهمثل ًاازفقررها‬ ‫شصت‪ ،‬جوانان فیلمسازی که اغلب از‬ ‫سینما نوو سعی میکردند فیلمهایی‬ ‫سوسیالیستی را در کوبا بنا نهاد و در‬ ‫جایزه گرفت‪ ،‬و میکوش یانچو با سبک‬
‫دانشکدههای سینمایی فارغالتحصیل‬ ‫ارزان با الگوی نئورئالیسم بسازند و با‬ ‫مارس همان سال انستیتوی هنر و‬ ‫فوقالعادهاش‪ ،‬نماهای طولانی‪ ،‬کاتهای‬
‫شوند و دختری ثروتمند بیابند‪ .‬همهی‬ ‫شده بودند‪ ،‬عاشق فیلم و سینما بودند‪،‬‬ ‫سبکی شخصی در میان تماشاگران‬ ‫صنعت سینمای کوبا تأسیس شد‪ .‬ده‬ ‫کم و حرکت طولانی افقی دوربین خالق‬
‫تاریخ سینما را خوب میشناختند و با‬ ‫پایگاه ایجاد کنند‪ .‬سینما نوو پاسخی‬ ‫سال بعد دوران سینمای نو در کوبا به‬
‫آنها زیر فشار زندگی روزانه سر میکنند‪.‬‬ ‫سینمای اروپا آشنایی کامل داشتند‪ ،‬وارد‬ ‫بود به شورشهای طبقاتی برزیل و تحت‬ ‫وجود آمد و با فیلمهای لوچیا (امبرتو‬ ‫پلان سکانس گردید‪.‬‬
‫میدانعملشدندوبافیلمهایشانقدرت‬ ‫تأثیرنئورئالیسمایتالیاوموجنویفرانسه‪.‬‬ ‫سولاس‪ ،)۱9۶9،‬خاطرات عقبماندگی‬ ‫با اعدام ایمره نگی بسیاری از احزاب‬
‫مرینال سن و ریتویک گاتاک هر دو‬ ‫را از استودیو و تهیهکننده به کارگردان‬ ‫(توماس گوتیرس آلیا‪ ،)۱9۶8 ،‬دو تن‬ ‫کمونیست دنیا و روشنفکران با روسیه‬
‫منتقل کردند‪ .‬فرانسیس فورد کاپولا‪،‬‬ ‫از بهترین کارگردانان کوبا از آن دوران‬ ‫قطع رابطه کردند‪ .‬احمد شاملو شاعر‬
‫مارکسیست هستند و نوعی سینمای‬ ‫طلایی سربرآوردند‪ .‬اما ایدئولوژی بر‬

‫اجتماعیرادرمقابلسینمایاومانیستی‬

‫ساتیاجیت رای خلق کردند‪ .‬مرینال سن‬

‫با مهارت به ارزشها و تفاوتهای طبقاتی‬

‫می پردازد و بیعدالتی و وضعیت طبقات‬

‫محروم انسانی را در سیستمهای سیاسی‬

‫به طرزی شاعرانه تصویر میکند‪ .‬از‬

‫فیلمهای مهم مرینال سن میتوانم به‬

‫پایان شب (‪ ،)۱9۵۶‬زیر آسمان آبی‬

‫(‪ )۱9۵9‬و روز عروسی (‪ )۱9۶۰‬اشاره‬

‫کنم‪.‬سینمای نو هند در جشنوارههای‬

‫جهان بسیار خوش درخشیده و جوایز‬

‫بسیاری هم کسب کرده است‪.‬‬

‫ایران‪ ،‬مدرنیته و انقلاب اسلامی‬

‫=آقایمقصودلو‪،‬کیمیرسیمبه‬

‫موج نوی سینمای ایران؟‬

‫‪-‬همین حالا‪ .‬ابتدا بگویم که ایران هم‬

‫دارای دو موج نو بوده است‪ .‬ایرا ِن قاجاریه‬

‫برای مدت سیصد سال خواب بود‪ .‬در آن‬

‫دورهموسیقی‪،‬هنرهایتجسمیونقاشی‬

‫پرتره و مجسمهسازی بر اساس مذهب‬

‫شیعه ممنوع بود‪ .‬انقلاب مشروطیت و‬

‫آمدن رضاشاه یک کشور عقبمانده را‬

‫که خرابهای بیش نبود صاحب بنیادهای‬

‫اساس ِی یک کشور مدرن کرد‪ .‬رضاشاه‬

‫کشور سنتی ایران را مدرنیزه کرد و‬

‫پسرش‪ ،‬محمدرضاشاه هم راه او را ادامه‬

‫داد‪ .‬مدرنیسم پهلوی ساختار اجتماعی و‬

‫نظام قضایی را دگرگون کرد و اقتصاد و‬

‫ادامه در صفحه ‪۱7‬‬ ‫صنعت نو را بنا نهاد‪.‬‬