Page 13 - (کیهان لندن - سال سى و هفتم ـ شماره ۲۷۹ (دوره جديد

‫صفحه ‪13‬ـ ‪ Page 13‬ـ شماره ‪1۷45‬‬
‫جمعه ‪ ۱8‬تا پنجشنبه ‪ ۲4‬سپتامبر ‪۲۰۲۰‬‬

‫افسرده شد؛ البته فقط برای مدتی‪.‬‬ ‫دچار فلج فکری فیلسوفها میشویم‪.‬‬ ‫اما کسی نفهمید که واشر را خودش‬ ‫اما مدیران ناسا‪ ،‬در کمال شادمانی از‬ ‫مرد برجسته‬ ‫سال ‪ ۱9۱8‬میلادی در بروکلین‬
‫«با اینکه احمقانه بود اما نسبت به‬ ‫یکی میگوید‪ :‬تو حرفهایت را‬ ‫قبل از انداختن در آب‪ ،‬با گیره نصف‬ ‫این گزارش نتیجه گرفته بودند که‬ ‫نیویورک در یک خانواده یهودی به‬
‫هر چیزی که ساخته میشد حس بدی‬ ‫نمیفهمی و دومی جواب میدهد‪:‬‬ ‫فیزیک‬ ‫دنیا آمد‪ .‬با اینکه به حرف افتادن یک‬
‫پیدا کرده بودم‪ .‬فکر میکردم چرا دارند‬ ‫حرف یعنی چه؟ تو یعنی چه؟ فهم‬ ‫کرده است!‬ ‫«ضریب ایمنی» حلقهها ‪ ٣‬است!‬ ‫بچه در ‪ ٣‬سالگی خیلی ناامید کننده‬
‫این پل را میسازند؟ وقتی به زودی‬ ‫او عاشق درس دادن بود‪ .‬وقتی از‬ ‫فاینمن احتمال میداد که بر خلاف‬ ‫و‬ ‫است‪ ،‬اما از همان ‪ 4‬ـ ‪ ۵‬سالگی معلوم‬
‫یعنی چه؟‪.‬‬ ‫طرف دانشگاه پرینستون دعوت به‬ ‫ادعای مسؤولان ناسا‪ ،‬این واشرها در‬ ‫بود که ریچارد فاینمن وقتی بزرگ شود‬
‫نابود خواهد شد؟»‬ ‫«گرانش‪ ،‬همان چیزی است که شما‬ ‫کار شد‪ ،‬پیشنهاد را به خاطر اینکه‬ ‫دمای پائین‪ ،‬انعطافشان را از دست‬ ‫برنده‬ ‫یک چیزی میشود‪ .‬البته پدرش در این‬
‫فاینمن ‪ ٣‬بار ازدواج کرد؛ نه اینکه‬ ‫را الان روی صندلیهایتان نگه داشته‬ ‫شامل تدریس نبود رد کرد‪ .‬وقتی‬ ‫میدهند و ترد و شکننده میشوند‪.‬‬ ‫قضیه نقش مهمی داشت و با طبیعت‬
‫آدم خوشگذرانی باشد؛ شاید بیشتر‬ ‫است؛ البته دلیل واقعی‪ ،‬ترکیبی است‬ ‫آرام و خلاق بود‪ ،‬شاگردها منابع‬ ‫این احتمال را اطلاعات داخلی یکی‬ ‫جایزه‬ ‫گردیهایی که برای پسرش تدارک‬
‫بد شانس بود‪ .‬زن اولش سل داشت‪.‬‬ ‫الهامش بودند و وقتی آشفته‪ ،‬منبع‬ ‫از مهندسین پروژه تقویت کرد و‬ ‫میدید عشق به کشف و فهم جهان‬
‫درباره ازدواج دومش مختصر و مفید‬ ‫از گرانش و ادب»‪.‬‬ ‫آرمشش‪ .‬قانونی داشت که میگفت‬ ‫فاینمن برای اجرای یک نمایش تاریخ‬ ‫نوبل‬
‫نوشتهاند «کوتاه و ناموفق بود»‪ .‬اما‬ ‫فاینمن یکی از اعضای «پروژه‬ ‫اگر چیزی را نشود برای یک دانشجوی‬ ‫آماده شد‪ .‬روزی که قرار بود کمیته‬ ‫اطراف را در او پرورش داد‪.‬‬
‫سومی تا مرگ فاینمن دوام آورد‪ .‬آنها‬ ‫منهتن» بود؛ همان ماجرای جمع شدن‬ ‫سال او توضیح داد‪ ،‬هنوز کامل ًا‬ ‫راجر در حضور اعضای کنگره گزارش‬ ‫برای آدم عادی توضیحش بدهم که‬ ‫او میگوید‪« :‬آن موقع یک دزدگیر‬
‫یک پسر داشتند و یک دختر را هم به‬ ‫یک عده فیزیکدان و نظامی در یک‬ ‫فهمیده نشده است‪ .‬کتاب اصلی او با‬ ‫بدهد‪ .‬فاینمن یکی از این واشرها را‬ ‫به من جایزه نوبل نمیدادند!»‪ .‬دروغ‬ ‫اختراع کرده بودم‪ .‬یک وسیله بسیار‬
‫فرزندی قبول کردند‪ .‬دخترش میگوید‬ ‫بیابان برهوت به اسم «لس آلاموس»‬ ‫عنوان «سخنرانیهای فاینمن دربارۀ‬ ‫با خودش برد و بعد از اینکه خیلی‬ ‫میگفت‪ .‬چند سال بعد به نیوزیلند‬ ‫ساده که وقتی در اتاقم باز میشد زنگ‬
‫پدرش آدمی دوست داشتنی‪ ،‬حمایت‬ ‫برای ساختن بمب اتم و قال جنگ را‬ ‫فیزیک» حاصل ‪ ٣‬سال تدریس‬ ‫معصومانه از یکی از مدیران ناسا دربارۀ‬ ‫رفت تا الکترودینامیک کوانتومی‬ ‫به صدا در میآمد‪ .‬یک شب پدر و مادرم‬
‫کننده‪ ،‬کمی گیج اما فوقالعاده بوده‬ ‫کندن‪ .‬البته فاینمن آن موقع‪ ۲7‬سالش‬ ‫مباحث پایۀ فیزیک است که هر چند‬ ‫رفتار واشرها در دمای پایین سؤال کرد‬ ‫را برای مردم توضیح بدهد‪ .‬از نوبل‬ ‫به خانه آمدند و خیلی آرام در اتاقم را‬
‫است‪ .‬روابطش با پسرش حتی بهتر‬ ‫بود و مثل اوپنهایمر از کله گندههای‬ ‫هیچوقت از طرف دانشگاهها به عنوان‬ ‫و دفاعیات اطمینان دهندۀ او را شنید‪،‬‬ ‫دل خوشی نداشت‪« :‬چیزی از جایزه‬ ‫باز کردند‪ .‬ناگهان آن زنگ عظیم با‬
‫بوده‪ ،‬چون هر دو علایق مشترکی‬ ‫گروه به حساب نمیآمد‪ .‬هر کاری از‬ ‫متن درسی پذیرفته نشد‪ ،‬اما تاکنون‬ ‫یک لیوان آب یخ درخواست کرد‪.‬‬ ‫نوبل نمیدانم‪ .‬نمیفهمم چه ربطی به‬ ‫صدایی وحشتناک به صدا در آمد‪ :‬بنگ‪،‬‬
‫مثل ریاضیات‪ ،‬مورچهها و مریخیها‬ ‫دستش بر میآمد میکرد از جمله‬ ‫بیشتر از ‪ ٣‬میلیون نسخه از آن‪ ،‬در‬ ‫واشر را با یک گیرۀ کوچک‪ ،‬در لیوان‬ ‫کجا دارد؟ یا چقدر میارزد؟ ولی اگر‬ ‫بنگ‪ ،‬بنگ‪ .‬من از جا پریدم و خوابآلود‬
‫«حل کردن معادلههای نوترونی برای‬ ‫دنیا به فروش رفته است‪ .‬خیلیها‪،‬‬ ‫انداخت و وقتی مدیر بیچاره به همۀ‬ ‫آدمهای آکادمی سوئد تصمیم گرفتهاند‬
‫داشتهاند‪.‬‬ ‫راکتور اتمی لس آلاموس»‪ .‬گاهی هم‬ ‫علاقه به فیزیک یا کشف دوبارۀ آن‬ ‫اعضای حاضر دربارۀ مقاومت حلقهها‪،‬‬ ‫که نوبل به ‪ X‬یا ‪ Y‬یا ‪ Z‬برسد‪ ،‬خب‪،‬‬ ‫فریاد زدم‪ :‬کار کرد‪ ...‬کار کرد!»‬
‫از الکترو دینامیک کوانتومی تا نانو‬ ‫که حوصلهاش سر میرفت (به نظرش‬ ‫در دانشگاه را مدیون همین سخنرانها‬ ‫اطمینان داد‪ ،‬با خونسردی حلقه را از‬ ‫بگذار برسد‪ .‬من از افتخارات و عناوین‬ ‫با استعدادی که در ریاضیات داشت‬
‫تکنولوژی‪ ،‬از ذرات بنیادی تا کوانتومی‪،‬‬ ‫آنجا کار زیادی برای انجام دادن وجود‬ ‫هستند؛ مدیون لحن ساده و سبکی که‬ ‫آب بیرون آورد‪ .‬گیره را جدا کرد و به‬ ‫خوشم نمیآید‪ .‬افتخار‪ ،‬اعصاب خورد‬ ‫و بردن جایزه ریاضی دانشگاه نیویورک‪،‬‬
‫تقریباً جایی از فیزیک نیست که اثر‬ ‫نداشت) با ور رفتن به قفل کمدها و‬ ‫حواسش به حوصلۀ شما هم هست و‬ ‫همه نشان داد که واشر حتی سرمای‬ ‫میکند‪ .‬افتخار‪ ،‬سردوشی است‪ .‬افتخار‪،‬‬ ‫توانست به دانشگاه ام‪.‬آی‪.‬تی برود‪ .‬او‬
‫انگشت فاینمن رویش نمانده باشد و‬ ‫میزها تفریح میکرد؛ جاهایی که اسناد‬ ‫صفر درجه را تاب نیاورده و نصف شده‬ ‫در سال ‪ ۱9٣9‬لیسانس فیزیک گرفت‬
‫اثر انگشت‪ ،‬اینجا واقعاً برازنده است؛‬ ‫محرمانه پروژه‪ ،‬نگهداری میشدند‪.‬‬ ‫طنزش را از شما دریغ نمیکند‪.‬‬ ‫است‪ .‬آن روز‪ ،‬فاینمن ‪ ۶8‬ساله بود و‬ ‫یونیفرم است‪».‬‬ ‫و سر از دانشگاه پرینستون در آورد‪.‬‬
‫چون خیلی وقتها با نگاه کردن به‬ ‫فاینمن هم مثل بقیه فیزیکدانهای‬ ‫«هیچ چیز را نمیشود دقیق تعریف‬ ‫تنها ‪ ۲‬سال با مرگ فاصله داشت‪.‬‬ ‫وقتی شاتل چلنجر در ‪ ۱98۶‬با‬ ‫دکترایش را در سال ‪ ۱94۲‬با راهنمایی‬
‫یک فرم یا روش محاسبه‪ ،‬میتوانید‬ ‫پروژه منهتن‪ ،‬بعد از انفجار هیروشیما‪،‬‬ ‫کرد‪ .‬اگر بخواهیم چنین کاری بکنیم‪،‬‬ ‫چند سرنشین‪ ،‬چند ثانیه بعد از پرتاب‬ ‫جان ویلر ـ یکی از فیزیکدانهای مهم‬
‫حدس بزنید که این کار فاینمن است‪.‬‬ ‫آتش گرفت‪ ،‬فاینمن به کمیتۀ راجر‬ ‫آن زمان ـ گرفت‪ .‬در دوران دانشگاه‬
‫دو تا از مهمترین دستاوردهای فیزیکی‬ ‫(کمیته ویژه رئیس جمهور برای بررسی‬ ‫با اینکه رشته اصلیاش فیزیک بود‪،‬‬
‫او‪ ،‬نمایش انتگرال مسیر در مکانیک‬ ‫حادثه) دعوت شد‪ .‬اسناد ناسا را زیر‬ ‫شوق یاد گرفتن چیزهای جدید او را به‬
‫کوانتومی و دیاگرامهای فاینمن در‬ ‫و رو کرد‪ ،‬مدیران ارشد و مهندسان‬ ‫موضوعات متنوعی مانندزیستشناسی‬
‫ذرات بنیادی‪ ،‬نمونههای عالی این‬ ‫را به حرف گرفت و چیزهای جالبی‬
‫دستگیرش شد که معروفترینش به‬ ‫و فلسفه میکشاند‪.‬‬
‫اتفاقند‪.‬‬ ‫قضیه حلقههای لاستیکی راکتهای‬ ‫«همیشه به زیستشناسی علاقه‬
‫فاینمن میگفت‪« :‬یکی از دلایل‬ ‫پیشران شاتل بر میگردد‪ .‬نتایج اولیه‬ ‫داشتم‪ .‬آنها درباره چیزهای جالبی‬
‫اثبات اینکه فیزیکدانها آدم هستند‪.‬‬ ‫آزمایش تحمل تنش نشان داده بود که‬ ‫حرف میزدند‪ .‬یک بار موجوداتی را‬
‫حماقتآمیز بودن واحدهایی است که‬ ‫بعضی از این حلقهها زیر فشار‪ ،‬تا حدود‬ ‫زیر میکروسکوپ به من نشان دادند‪.‬‬
‫برای اندازهگیری انرژی به کار میبرند»‪.‬‬ ‫یک سوم ضخامتشان‪ ،‬ترک میخورند‪.‬‬ ‫یک سری سلول گیاهی که لکههای‬
‫فاینمن سرطان داشت‪ .‬سالها با‬ ‫سبزی به نام کلورپلاست داشتند‬
‫آن دست و پنجه نرم کرد‪ .‬اما زمستان‬ ‫توی آن میچرخیدند‪ .‬من پرسیدم‬
‫‪ ۱988‬دیگر آخر راه بود‪ .‬او موسیقی‬ ‫اینها چطوری میچرخند؟ چی قلشان‬
‫را دوست داشت‪ .‬طبل میزد‪ ،‬نقاشی‬
‫میکرد و روسی‪ ،‬مایایی و ژاپنی‬ ‫میدهد؟ هیچکس نمیدانست‪».‬‬
‫میدانست؛ «چیزی را که نتوانم خلق‬ ‫در ‪ ،۱9۶۵‬وقتی ‪ 47‬سالش بود‬
‫کنم‪ ،‬نمیتوانم بفهمم»‪ .‬اینها آخرین‬ ‫به همراه شوینگر و توماناگا‪ ،‬نوبل‬
‫کلماتی بود که روی تخته سیاهش‬ ‫فیزیک گرفت؛ به خاطر پیشبرد نظریه‬
‫نوشته بود‪ .‬شاید میخواسته چیز‬ ‫الکترودینامیک کوانتومی‪ ،‬به خاطر ابداع‬
‫عجیبی را برای یک آدم معمولی‬ ‫دیاگرامهایی برای فهم اندر کنش ذرات‬
‫توضیح دهد؛ کاری که بزرگترین‬ ‫بنیادی و اگر بیشتر بخواهید‪ ،‬جوابی‬
‫که خودش به خبرنگار مجله پیپل‬
‫علاقهاش بوده است‪.‬‬ ‫داد‪ ،‬برازنده است؛ «اگر میتوانستم‬

‫‪۲ 69‬‬

‫‪4‬‬

‫‪59۷‬‬ ‫(سودوکو)‬

‫‪۲6‬‬ ‫‪ 15 14 13 1۲ 11 1۰ 9 8 ۷ 6 5 4 3 ۲ 1‬عمودی‪:‬‬

‫‪۲6‬‬ ‫‪۱‬ـ نویسنده‪ ،‬پژوهشگر و مورخ معروف‬ ‫‪1‬‬
‫و فقید معاصر ایران‬ ‫‪۲‬‬
‫‪۷ 34 8‬‬ ‫‪3‬‬
‫‪۲‬ـ از شهرهای ایران ـ دریاچهای در‬ ‫‪4‬‬
‫‪453 6‬‬ ‫‪3۲‬‬ ‫‪1‬‬ ‫آسیا ـ گودبرداری‬ ‫‪5‬‬
‫‪۲1‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪6‬‬
‫‪1 3۷‬‬ ‫‪٣‬ـ باریکه ـ انتشار دهنده ـ اعلامیه‬ ‫‪۷‬‬
‫‪4‬ـ ظرفی است ـ از کارخانجات‬ ‫‪8‬‬
‫‪34‬‬ ‫‪5‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪4۲‬‬ ‫‪9‬‬
‫اتومبیلسازی اروپا ـ آهنگ‬ ‫‪1۰‬‬
‫‪95‬‬ ‫‪81‬‬ ‫‪34‬‬ ‫‪۵‬ـ کشوریست ـ دفینه ـ بهره‬ ‫‪11‬‬
‫‪۶‬ـ آهنگساز و پیانو نواز معروف‬ ‫‪1۲‬‬
‫‪8‬ـ از پادشاهان ایران‬ ‫عمودی‪:‬‬ ‫‪11 1۰ 9 8 ۷ 6 5 4 3 ۲ 1‬‬ ‫‪13‬‬
‫قبل از یورش عربها‬ ‫کشورما‬ ‫‪14‬‬
‫‪۱‬ـ از شعرا و غزلسرایان‬ ‫‪1‬‬ ‫‪7‬ـ از حرکات آب ـ ابد ـ خاندان ـ‬ ‫‪15‬‬
‫ـ پسوند تشبیه‬ ‫معاصر و فقید ایران‬
‫‪9‬ـ در بلا افتادن ـ‬ ‫‪۲‬ـ پشیمانی ـ جایز‬ ‫‪۲‬‬ ‫پایه و اساس‬
‫‪8‬ـ جمعیت ـ آراستن و زینت دادن‬
‫شریک و رفیق‬ ‫‪٣‬ـ جای اصلی ـ از‬ ‫‪3‬‬
‫‪۱۰‬ـ آنسوی ـ کشوری‬ ‫پادشاهان صفوی‬ ‫ـ توان‬
‫‪4‬ـ بزرگسالان ـ علم‬ ‫‪4‬‬ ‫‪9‬ـ نوار تزئینی ـ اشک ـ از روزنامههای‬
‫است‬
‫‪۱۱‬ـ حیوانی است ـ هم‬ ‫‪۵‬ـ سرمایه جاودانی ـ‬ ‫‪5‬‬ ‫قدیمی ایران‬ ‫افقی‪:‬‬
‫پدر بزرگ است و هم‬ ‫سلسله کوهی است‬ ‫‪6‬‬ ‫‪۱۰‬ـ مزهایست ـ کشوری است ـ‬
‫‪۱‬ـ فیلسوف‪ ،‬ریاضیدان‪،‬‬
‫مربی کودک‬ ‫‪۶‬ـ از شهرهای معروف‬ ‫‪۷‬‬ ‫لم یزرع‬ ‫‪9‬ـ ضمیری است ـ موجودی‬ ‫منجم و شاعر بزرگ ایران‬
‫آلمان ـ حشرهای‬ ‫‪۱۱‬ـ در داخل هر خانه پیدا میشود‬ ‫تخیلی ـ گاز مورد لزوم‬ ‫در اواخر قرن پنجم و اوایل‬
‫‪8‬‬
‫موذی ـ وسط‬ ‫‪9‬‬ ‫ـ ملاقات‬ ‫برای تنفس‬ ‫قرن ششم هجری‬
‫‪7‬ـ سرگشته و حیران ـ‬ ‫‪۱۲‬ـ دشمن «خوشبینی» ـ ملبس به‬ ‫‪۱۰‬ـ قعر ـ سر ـ داخل دهان‬ ‫‪۲‬ـ واضع و پیشگام علم‬
‫من و تو ـ عددی است‬
‫لباس کهنه و پاره‬ ‫است‬ ‫روانکاوی ـ روشنایی‬
‫‪1۰‬‬ ‫‪۱٣‬ـ مددکار ـ ارتفاع ـ از ییلاقات‬ ‫‪۱۱‬ـ پروهشگر‪ ،‬مورخ و مؤلف‬ ‫‪٣‬ـ پیکره ـ تازه ـ از هنرپیشگان‬
‫معروف ایران و رجل‬ ‫قدیمی هولیود و برنده‬
‫حل جدول شماره قبل‬ ‫‪11‬‬ ‫کنار تهران قدیم‬ ‫سیاسی و دانشمند دوران‬
‫‪۱4‬ـگروهودستهـخانهوکاشانهـزینت‬ ‫جایزه اسکار‬
‫‪۱۵‬ـ از وسایل بازی بچهها ـ از‬ ‫پهلوی‬ ‫‪4‬ـ تکرار یک حرف ـ از‬
‫‪۱۲‬ـ درگذشت ـ نوعی طبل‬ ‫حبوبات ـ سقف دهان ـ‬
‫رشتههای آموزش عالی‬
‫ـ جنس مؤنث‬ ‫سر و صدا و غوغا‬
‫حل جدول شماره قبل‬ ‫‪۱٣‬ـ خوراکی است متداول‬ ‫‪۵‬ـ شیر ـ از وسایل موسیقی‬
‫ـ از پرندگان ـ گذشته ـ‬
‫‪8‬ـ اقتصاد معروف انگلیس و‬ ‫افقی‪:‬‬ ‫ـ جنس مذکر‬
‫مؤلف «ثروت ملل»‬ ‫متحرک‬ ‫‪۶‬ـ واحداندازهگیری سطح ـ‬
‫‪۱‬ـ از رجال اصلاحطلب‬ ‫‪۱4‬ـ از شهرهای شمال ایران‬ ‫نام قطعه خاص از موسیقی‬
‫‪9‬ـ فرستاده شده ـ اهل ادب‬ ‫دوران پهلوی و وزیر‬ ‫ـ ستارهای در منظومه‬ ‫کلاسیک ـ پسوند تشبیه‬
‫‪۱۰‬ـ جدید التأسیس ـ‬ ‫پیشین دادگستری ایران‬ ‫‪7‬ـ از روزنامهنگاران فرهیخته‪،‬‬
‫‪۲‬ـ محل کسب و کار ـ‬ ‫شمسی‬ ‫توانا و فقید ایران ـ‬
‫میوهایست‬ ‫‪۱۵‬ـ از اعضاء داخلی بدن‬
‫‪۱۱‬ـ حرف خطاب ـ از وسایل‬ ‫حیثیت‬ ‫انسان ـ وسیلهای برای‬ ‫رویگردان‬
‫‪٣‬ـ منکر شدن ـ پرپیچ و خم‬ ‫تامین نیروی الکتریسته‬ ‫‪8‬ـ از خلفای عباسی ـ شهری‬
‫آرایش ـ درختی است‬ ‫‪4‬ـ وحشی ـ زیبا و خوشگل‬
‫‪۵‬ـ از خوانندگان خوش‬ ‫ـ نظامی‬ ‫در ایران‬
‫صدا و فراموش ناشدنی‬

‫کشورما‬
‫‪۶‬ـ گله ـ میش بی سر‬
‫‪7‬ـ نیروئی است ـ مرغی‬

‫است‬