Page 14 - (کیهان لندن - سال سى و سوم ـ شماره ۱۴۷ (دوره جديد

‫صفحه ‪ - Page 14 - 14‬شماره ‪147‬‬
‫جمعه ‪ 13‬تا پنجشنبه‪19‬بهم ‌نماه ‪1396‬خورشیدی‬

‫گفت استاندار آن روز به من قول داد‬ ‫گذر عمر‪ :‬خاطراتی از گذشت ‌ههای دور (‪)6‬‬ ‫خوانندگان عزیز ما با نام اشرف‬

‫که در تبریز خواهد ماند و پست خود‬ ‫سرنوشت‪ ،‬مرا که لیسانسیه حقوق سیاسی بودم از ورود به وزارت خارجه بازداشت و روانه وزارت کشور کرد!‬ ‫پزشکپور (ا‪.‬پ‪.‬تگزاس) و رشحات‬

‫را ترک نخواهد کرد‪ .‬آن روز گذشت و‬ ‫هواپیماهای شوروی بر سر شهر بمب م ‌یریختند واستاندار و‬ ‫قلمی ایشان ـ به‌قول قدما ـ‬
‫همراهان به زیرزمین تنگ و تاریک بنای قدیمی شم ‌سالعماره‬
‫عصر شد و من در دفتر مشغول کشف‬ ‫آشنایی دارند‪.‬‬
‫پناه برده بودند‬
‫تلگرام رمز سهیلی وزیر کشور بودم‬ ‫آقای پزشکپور‪ ،‬از صاحب‬

‫که نوشته بود دیشب شرفیاب شدم‪،‬‬ ‫منصبان وزارت کشور و از آن‬

‫اعلیحضرت فرمودند پس استاندار‬ ‫جمله «جوانان سابق» است که‬

‫چه می‌کند‪ ،‬چرا از تحرکات آن‬ ‫گذر عمر خوشبختانه از ذهن فعال‬

‫سوی مرکز گزارش نم ‌یدهد‪ .‬رو ‌سها‬ ‫و طبع وقاد ایشان چیزی نکاسته‬

‫دارند تدارک حمله م ‌یبینند‪ ،‬استاندار‬ ‫و شاهد آن‪ ،‬علاوه بر مطالبی که‬

‫خبر ندارد‪ .‬با شنیدن صدای پرواز‬ ‫گهگاه در «کیهان» نگاشته‌اند‪،‬‬

‫هواپیما فوری خودم را به استاندار‬ ‫دفتر خاطراتی است که با عنوان‬

‫که به همراه فرماندار با نگرانی پرواز‬ ‫«گذر عمر» ب ‌هچاپ رساند ‌هاند‪.‬‬

‫هواپیماها را تماشا م ‌یکردند‪ ،‬رساندم‪.‬‬ ‫کاین اشارت ز جهان گذران ما را بس‬ ‫بنشین بر لب جوی و گـذر عمر ببین‬ ‫بخشی از این دفتر‪ ،‬به خاطراتی‬

‫با نزدیک شدن هواپیماها دیگر‬ ‫از دوران خدمتشان به‌عنوان‬

‫مجال درنگ نبود‪ ،‬با عجله خودمان‬ ‫فرماندار همدان‪ ،‬شهردار مشهد‪،‬‬

‫را به طبقه زیرزمین شم ‌سالعماره‬ ‫فرماندار تبریز و معاون استاندار‬

‫رساندیم که لابیرنت عجیبی بود و‬ ‫آذربایجان و دیگر مأموریت‌های‬

‫دهلیزهای تو در تو و پیچ در پیچ‬ ‫دولتی اختصاص دارد و بخش دیگر‬

‫خطرناک داشت که من تا آن روز آن‬ ‫ـ که آن را ما برای مطالعۀ شما‬

‫طبقه را ندیده بودم و به تصور اینکه‬ ‫برگزید ‌هایم ـ به خاطرات جوانی و‬

‫در آنجا از خطرات احتمالی بمباران‬ ‫دوران تحصیل‪.‬‬

‫در امان خواهیم بود‪ ،‬لحظات بسیار‬ ‫در این قسمت‪ ،‬نویسندۀ کتاب‬

‫وحشتناکی را گذراندیم‪ .‬در طول‬ ‫شما را با خود در فضای اجتماعی‬

‫آن چند دقیقه که فکر می‌کردیم‬ ‫و فرهنگی ایران هفتاد سال پیش‪،‬‬

‫در پناهگاه و جای امن قرار داریم‪.‬‬ ‫در کوچه و خیابان تبریز و تهران‬

‫طولانی‌تر از سال به نظر آمد‪ .‬هر‬ ‫گردش می‌دهد و از مردم آن‬

‫بار که صدای انفجار بم ‌بها را در‬ ‫روزگار‪ ،‬از مدرس ‌هها‪ ،‬از معلمان‪ ،‬از‬

‫بالای سرمان در اطراف استانداری‬ ‫دانشکده حقوق و استادانی چون‬

‫م ‌یشنیدیم‪ .‬عمارت کهنه و قدیمی‬ ‫دکتر ولی‌الله خان نصر‪ ،‬صدیق‬

‫شمس‌العماره طوری به لرزه در‬ ‫حضرت مظاهر‪ ،‬ابوالحسن فروغی‪،‬‬

‫م ‌یآمد که هر آن انتظار فرو ریختن‬ ‫شیخ محمد سنگلجی و ذکاءالدوله‬

‫ساختمان را بر سرمان داشتیم و‬ ‫غفاری یاد م ‌یکند‪.‬‬

‫ناخودآگاه در همان دهلیز تنگ و‬ ‫خاطرات‪ ،‬از آن رو که با بیان‬

‫کوتاه سرمان را خم کرده و دولا دولا‬ ‫شیرین و نثر روان و نکته‌ها و‬

‫با دو دست کمر نفر جلویی را گرفته‬ ‫تلمیحات همراه است‪ ،‬خواننده‬

‫و سعی م ‌یکردیم به هم بچسبیم تا‬ ‫را به دنبال می‌کشاند‪ .‬با هم‬

‫مگر از خطر در امان باشیم و در این‬ ‫م ‌یخوانیم‪...‬‬

‫حالت بمب بر سر ما فرود نیاید یا اگر‬ ‫اشرف پزشکپور در میان پدر و برادرانش‬ ‫در تلاش معاش و جستجوی‬
‫کار‬
‫آمد‪ ،‬کاری نکند!‬ ‫بودند‪ ،‬از قرار نام ‌های به فرمانده لشکر‪،‬‬ ‫«شرح زندگانی من و تاریخ دوران‬ ‫که به وزارتخانه رفتم معلوم شد اعلام‬ ‫اما لازم است به شما بگویم اینجا‬
‫سپهبد شاه بختی سرلشکر آن روز‬ ‫قاجاریه» مستغنی از تعریف و توصیف‬ ‫موافقت کرد‌هاند و من با پایۀ سه و‬ ‫وزارت امور خارجه است و شما باید‬ ‫بعد از این مقدمه که متأسفانه‬
‫خلاصه الآن هم که بعد از گذشت‬ ‫م ‌ینویسند‪ .‬در جواب نام ‌های از رئیس‬ ‫است از افتخارات و شان ‌سهای خودم در‬ ‫ح ‌قالکفاله پایه‪ 5‬با‪ 79‬تومان حقوق‪ ،‬به‬ ‫هر روز ری ‌شتان را بتراشید و لباستان‬ ‫طولانی هم شد به نظرم آمد که برای‬
‫ستاد لشکر به این مضمون م ‌یرسد‪،‬‬ ‫دوران خدمت م ‌یدانم‪ .‬هرگز آن روزها و‬ ‫سمت رئیس دفتر استانداری منصوب و‬ ‫مرتب باشد‪ .‬این فرمایش رئیس ادارۀ‬ ‫سرگرمی و پر کردن اوقات فراغت و‬
‫سالیان دراز مشغول نوشتن خاطرۀ‬ ‫که نامه شما به عرض رسید‪ ،‬این طور‬ ‫آن موقعیت بسیار گرانبها را که تقدیر‬ ‫کارگزینی از آن جهت به ما برخورد که‬ ‫بیکاری گوش ‌ههایی از خاطرات دوران‬
‫مقرر فرمودند‪ .‬البته مستوفی کسی نبود‬ ‫بر سر راه من قرار داده بود و در واقع‬ ‫عازم تبریز شدم‪.‬‬ ‫سر و وضع ما به مراتب از خود او بهتر‬ ‫حیات و خدمت در دستگا‌ههای دولتی‬
‫آن روز شوم هستم‪ ،‬خودم را در‬ ‫که این ب ‌یاحترامی را ب ‌یپاسخ بگذارد‪.‬‬ ‫برای من حکم تحصیل در یک دانشگاه‬ ‫امروز وقتی فکر می‌کنم که اگر‬ ‫بود و خلاصه ما از این کار منصرف‬ ‫را که ممکن است از نظر تاریخی و‬
‫در جواب نامه را به ستاد بر م ‌یگرداند‬ ‫را داشت‪ ،‬فراموش نم ‌یکنم‪ .‬اما اعتراف‬ ‫به جای تبریز‪ ،‬مجبور به اقامت در‬ ‫شدیم‪ .‬حالا که ‪ 70‬سال از آن ماجرا‬ ‫اوضاع اجتماعی در شصت هفتاد سال‬
‫آن حال و هوا م ‌یبینم و ترس برم‬ ‫و می‌نویسد‪ ،‬این طرز نامه‌نگاری‬ ‫م ‌یکنم که متأسفانه آن زمان من جوان‬ ‫تهران و یا عزیمت به مأموریت در یک‬ ‫م ‌یگذرد‪ ،‬بر این باورم که این اولین‬ ‫پیش جالب و خواندنی باشد‪ ،‬برای‬
‫فقط مخصوص ذات همایونی است‬ ‫بودم و تجربه امروز را نداشتم اگر چه‬ ‫شهرستان م ‌یشدم‪ ،‬چگونه م ‌یتوانستم‬ ‫اشتباه من در دوران زندگی بود و مسلماً‬ ‫آگاهی فرزندان و آمدگان و ناآمدگان‬
‫م ‌یدارد و با خودم م ‌یگویم «ما را به‬ ‫که اوامرشان را وزارت دربار یا دفتر‬ ‫به قدر استعداد و توانم سعی خودم را‬ ‫با این حقوق زندگی کنم‪ ،‬جای تأمل‬ ‫اگر به وزارت خارجه رفته بودم‪ ،‬میدان‬ ‫به رشتۀ تحریر درآورم‪ ،‬تا چه قبول‬
‫مخصوص به مقامات ابلاغ م ‌یکنند‪،‬‬ ‫کردم که از فیض حضور و خدمت در‬ ‫برای ترقی و پیشرفت من بازتر بود‪.‬‬ ‫افتد و چه در نظر آید‪ .‬اما دربارۀ‬
‫سخت جانی خود‪ ،‬این گمان نبود!!»‬ ‫دیگر از این نام ‌هها برای من نفرستید‪.‬‬ ‫دارد‪.‬‬ ‫یادش به خیر شادروان عبدالله مستوفی‬ ‫دوستان و سرورانی که این مجموعه‬
‫شاه بختی در جواب می‌نویسد اگر‬ ‫یک روز بعد از ظهر حضور مرحوم‬ ‫استاد بزرگ و گرانقدرم استاندار وقت‬ ‫به عنوان هدیه از طرف ارادتمند‬
‫باری‪ ،‬صدای پرواز هواپیماها قطع‬ ‫بخواهیم وارد این مسائل بشویم و ایراد‬ ‫هم بر این عقیده بود و در نام ‌های به‬ ‫و یا بر حسب تصادف به دستشان‬
‫بگیریم‪ ،‬گفتنی زیاد است‪ .‬بهترین شاهد‬ ‫وزارت کشور و پیشنهاد ترفیع رتبه‬ ‫م ‌یرسد‪ ،‬ناگزیر از اشاره به داستان‬
‫شد و ما از زیرزمین بیرون آمدیم‪.‬‬ ‫با اینکه حس ‌بالامر جهان مطا ‌عالقاب و‬ ‫برای بنده مرقوم فرمودند‪« :‬در حقیقت‬ ‫آن مفتش هستم که در رسیدگی به‬
‫عناوین بکلی ملغی شده‪ ،‬هنوز هم مردم‬ ‫فلانی در عدم مراجع به وزارت خارجه‪،‬‬ ‫شکایات مأمورین در یک شهرستان‬
‫تا یادم نرفته بگویم خانوادۀ استاندار‬ ‫به شما حضرت اشرف خطاب م ‌یکنند‬ ‫یک رتبه به خودش ضرر زده است‪».‬‬ ‫و در برخورد با یک نفر از شاکیان که‬
‫و شما ایراد که نم ‌یگیرید سهل است‬ ‫تصادفاً آن روزها به یکی از دوستانم‬ ‫خیلی هارت و پورت م ‌یکرد‪ ،‬از او‬
‫همان روز سوم شهریور به اتفاق‬ ‫خوشتان هم می‌آید‪ .‬در اینجا باید‬ ‫که رئیس دفتر اداره کارگزینی وزارت‬ ‫پرسید مواجبت چند است؟ جواب‬
‫یادآور شوم که من دسترسی به اصل‬ ‫کشور بود برخوردم که گفت فلانی چرا‬ ‫داد سی و دو تومان‪ .‬مفتش ب ‌یدرنگ‬
‫خانواد‌ههای فرمانده لشکر «به همراه‬ ‫نام ‌هها نداشتم و آنچه در اینجا م ‌یآورم‪،‬‬ ‫به وزارت کشور نم ‌یآیی‪ .‬قرار گذاشتیم‬ ‫به او گفت به اندازۀ مواجبت حرف‬
‫و در اولین مراجعه‪ ،‬تلگرام برای مخابره‬ ‫بزن‪( .‬گفتنی است در آن ایام که ما‬
‫رئیس شهربانی» و خانواد‌هاش تبریز‬ ‫مسموعات و نقل به مضمون است‪.‬‬ ‫به فرماندار همدان تهیه شد که مرا‬ ‫را وقت خوش بود‪ ،‬حقوق یک کارمند‬
‫مستوفی در جواب م ‌ینویسد‪« :‬اگر‬ ‫برای معاونت فرمانداری پیشنهاد‬ ‫پایۀ یک‪ ،‬با دو تومان اعطائی ملوکانه‪،‬‬
‫را به مقصد تهران ترک گفته بودند‪.‬‬ ‫نادانان گاهی به من و متملقان همیشه‬ ‫کردند خوشبختانه تلگرام که برای امضا‬ ‫جمعاً بالغ بر سی و دو تومان م ‌یشد)‪.‬‬
‫به شما حضرت اشرف خطاب م ‌یکنند‬ ‫خدمت جناب فریدونی معاون وزارتخانه‬ ‫حال شما خوانندۀ گرامی قدرت ریال‬
‫من به استاندار پیشنهاد کردم ماندن‬ ‫‪ »...‬متأسفانه باقی داستان را نم ‌یدانم‪.‬‬ ‫فرستاده شد‪ ،‬ایشان در هامش نامه‬ ‫و این پول به ظاهر ناقابل را بنگرید‬
‫اینجا باید یادآور شوم در تبریز‬ ‫نوشتند‪ ،‬آقای رماندار شخصی دیگری‬ ‫که یک کارمند زندگی‪ ،‬یک عائله را‬
‫شما در اینجا و در این موقعیت به‬ ‫هم ایشان را حضرت اشرف خطاب‬ ‫را برای این سمت پیشنهاد کرد‌هاند فکر‬ ‫بدون آنکه نیاز به فعالی ‌تهای جنبی‬
‫م ‌یکردند و م ‌یکردم و ایراد نگرفتند‪،‬‬ ‫دیگری برای فلانی بکنید‪ .‬خوشبختانه‬ ‫و کار دوم و سوم نظیر آنچه که در‬
‫نظر بنده درست نیست‪ ،‬لطف کنید‬ ‫اما یادم هست وقتی شادروان حاج‬ ‫گفتم به این دلیل که آن روز نه من و‬ ‫حال حاضر در میهن ما مأمورین‬
‫عزالممالک به جای ایشان استاندار‬ ‫نه دوستم حدس نم ‌یزدیم که پانزده‬ ‫دولت برای گذران زندگی ناگزیر از‬
‫به اتفاق آقای هدایت تشریف بیاورید‬ ‫شد‪ ،‬بار اول که ایشان را حضرت اشرف‬ ‫سال بعد من خودم فرماندار همدان‬ ‫آن هستند داشته باشد‪ ،‬اداره م ‌یکرد‬
‫خطاب کردم‪ ،‬گفتند جنابعالی بگوئید‪،‬‬ ‫خواهم شد! چند روز بعد که دوباره‬
‫منزل پدرم ببینیم تا چه زاید سحر‪.‬‬ ‫دوستم را دیدم‪ ،‬گفت فلانی شانس‬ ‫و خم به ابرو نم ‌یآورد!‬
‫همان معنی را م ‌یدهد ‪...‬‬ ‫آوردی‪ ،‬موقعیت خوبی پیش آمده‬ ‫مقصودم از این حکایت آن است‬
‫مرحوم اردلان در جواب من گفتند‪،‬‬ ‫استاندار آذربایجان رئیس دفتر ندارد‬ ‫که اگر شما خواننده گرامی هم آمادۀ‬
‫سوم شهریور ‪1320‬‬ ‫میل داری تو را پیشنهاد کنیم و اضافه‬ ‫خواندن و شنیدن خاطرات یک‬
‫بیائیم منزل شما‪ ،‬رئیس دفتر استاندار‬ ‫کرد گر چه استاندار خیلی سختگیر‬ ‫مواجب بگیر سی و دو تومانی باشید‬
‫سرانجام آن روز شوم سوم شهریور‬ ‫است و کار کردن با او مشکل است‬ ‫و توقع و انتظار بیش از حد و مواجب‬
‫که هستی‪ ،‬بهائی هم که هستی‪،‬‬ ‫فرا رسید‪ .‬حاج عزالممالک اردلان‬ ‫و تا حالا چند نفر را هم که پیشنهاد‬ ‫او را نداشته باشید‪ .‬زهی مایۀ امتنان‬
‫استاندار بود‪ .‬من آن روز صبح بعد‬ ‫کرد‌هایم رد کرده‪ ،‬معذالک سنگ مفت‬
‫فردا مردم م ‌یریزند سرمان‪ .‬نه این‬ ‫از خوردن صبحانه طبق معمول عازم‬ ‫و گنجشک مفت‪ ،‬بیا و بختت را بیازما‪.‬‬ ‫و سپاس است‪.‬‬
‫استانداری شدم‪ .‬اما قبل از بیرون رفتن‬ ‫اعتراف م ‌یکنم که در حقیقت بخت‬ ‫از آنجا شروع می‌کنم که بعد‬
‫کار را صلاح نمی‌دانم‪ .‬من جوابی‬ ‫از خانه‪ ،‬صدای تق و توقی از کوه عین‬ ‫یاری کرد و گذشته از اینکه برای من‬ ‫از فراغت از تحصیل و در پایان‬
‫علی (عون بن علی) شنیدم و آن را به‬ ‫آن روز داشتن چنین پست و مقامی در‬ ‫خدمت وظیفه‪ ،‬به فکر استخدام در‬
‫به ایشان ندادم اما از طرز نگاه من‬ ‫حساب مانور سربازان گذاشتم‪ .‬وقتی‬ ‫زادگاه خودم تبریز و با موقعیت خوبی‬ ‫دستگاه‌های دولتی افتادم و چون‬
‫به استانداری رسیدم‪ .‬مرحوم هدایت‬ ‫که پدرم در آن شهر داشت و خانه و‬ ‫رشتۀ تحصیلی من علوم سیاسی‬
‫ایشان متوجه ناراحتی من شدند‪.‬‬ ‫فرماندار و معاون استاندار را در محوطۀ‬ ‫زندگی بسیار اید‌هآل بود‪ ،‬کار کردن‬ ‫بود‪ ،‬در درجۀ اول به درد استخدام‬
‫باغ شم ‌سالعماره دیدم که گویا منتظر‬ ‫با شخصیت والامقامی نظیر مرحوم‬ ‫در وزارت خارجه می‌خورد‪ .‬یک‬
‫گفتند مگر تو بهائی نیستی؟ عرض‬ ‫بیرون آمدن استاندار از عمارت بود‪ .‬تا‬ ‫عبدالله مستوفی نیز نه تنها شانسی‬ ‫روز به همراه یکی از رفقا برای‬
‫مرا دید‪ ،‬گفت خبر داری که روسها‬ ‫بزرگ‪ ،‬بلکه مایه افتخار بود‪ .‬شاید به‬ ‫تقدیم درخواست شغل در وزارت‬
‫کردم تعجب م ‌یکنم از این که یک‬ ‫بالاخره حمله کردند‪ .‬آنها از مرز‬ ‫مصداق «خدا گر ز حکمت ببندد دری‪،‬‬ ‫امور خارجه‪ ،‬خدمت رئیس اداره‬
‫گذشته و در حال پیشروی به سوی‬ ‫ز رحمت گشاید در دیگری»‪ .‬فت ‌حالبابی‬ ‫کارگزینی رسیدم‪ .‬ایشان بعد از‬
‫سال است در خدمتتان مشغول کارم‬ ‫تبریز هستند! بعد استاندار هم به ما‬ ‫اعضای دولت موقت ملی از چپ ‪ :‬محمد علی نظام مافی‪ ،‬امان الله اردلان‪ ،‬سید حسن‬ ‫بود برای جبران ناکامی استخدام در‬ ‫مطالعۀ درخواست‪ ،‬نگاهی به سراپای‬
‫ملحق شد و طبق معمول‪ ،‬کار روزانه‬ ‫مدرس‪ ،‬رضاقلی مافی‪ ،‬محمد علی فرزین‪ ،‬حسین سمیعی‪ ،‬قاسم صوراسرافیل‬ ‫وزارت خارجه‪ .‬با خود گفتم الخیر فی‬ ‫ما دو جوان انداخت و گفت در حال‬
‫و مرا نشناختید‪ .‬خندیدند گفتند با‬ ‫را شروع کردیم‪ .‬ساعت حدود ده بود‬ ‫ماوقع‪ .‬باری از این پیشنهاد استقبال‬ ‫حاضر پست خالی برای استخدام‬
‫که سرکنسول ترکیه به دیدن استاندار‬ ‫کردم‪ .‬تلگرام مخابره شد و دو روز بعد‬ ‫نداریم اما شما م ‌یتوانید چند ماه به‬
‫مزه است‪ .‬اوایل ورود آمدند به من‬ ‫آمد‪ .‬ضمن اظهار همدردی و تسلیت‬ ‫زیر دست ایشان بهره ببرم‪ ،‬ولی از بخت‬ ‫مستوفی شرفیاب شدم‪ .‬ایشان به گرمی‬ ‫طور استاژ در یکی از ادارات مشغول‬
‫شروع به بحث کردند که من از جریان‬ ‫بد متأسفانه آن دوران دیری نپائید و‬ ‫مرا پذیرفتند‪ ،‬از تحصیلاتم پرسیدند و‬ ‫کار شوید که به طرز کار اداری‬
‫گفتند کارها همه درست است اما یک‬ ‫خبردار نشدم و بعدها سرکنسول به من‬ ‫بعد از هفت‪ ،‬هشت ماه ایشان احضار‬ ‫اینکه آیا فرانسه م ‌یدانم و م ‌یتوانم‬ ‫آشنا شوید اگر در این مدت پست‬
‫شدند و تأسف دیگری هم که دارم از‬ ‫صحبت کنم یا خیر که جواب من‬ ‫خالی پیدا شود‪ ،‬استخدام م ‌یشوید‪.‬‬
‫اشکال در کار است و آن اینکه رئیس‬ ‫این بابت است که چرا از نوشت ‌هها و‬ ‫نیز مثبت بود‪ ،‬چون پدرم موقعی که‬
‫مکاتبات ایشان برای امروز کپی نگه‬ ‫من در کلاس ششم ابتدایی بودم‪ ،‬به‬
‫دفتر شما بهائیست‪ .‬این اولین اتهام‬ ‫نداشتم چون در مواردی که ایشان از‬ ‫من و خواهرم در اوقات فراغت فرانسه‬
‫طرز کار یک دستگاه و یا مأموری در هر‬ ‫درس م ‌یداد‪ .‬یادم هست ابتدا صرف‬
‫در طول خدمت در وزارت کشور بود‬ ‫درجه و مقامی ناراضی م ‌یشدند‪ ،‬نظیر‬ ‫دو فعل کمکی داشتن و بودن را که‬
‫مکاتباتشان با لقمان نفیسی رئیس اداره‬ ‫در دانستن زبان فرانسه نقشی مهم‬
‫که بر من وارد شد‪ ،‬دومی و سومی را‬ ‫کل غله که برای حل مشکل نان در‬ ‫دارد‪ ،‬یاد گرفتیم و به تدریج با این‬
‫آذربایجان به خصوص تبریز آمده بود‪ .‬با‬
‫هم بعدها از سر گذراندم که شرحش‬ ‫آن سبک مخصوص و قلم کوبنده امان‬ ‫زبان آشنا شدم‪.‬‬
‫طرف را م ‌یبریدند و با وزارتخان ‌هها هم‬ ‫خلاصه کارم را شروع کردم که در‬
‫به موقع خواهد آمد‪ .‬باری‪ ،‬بعد از این‬ ‫همین رویه را به کار م ‌یبردند‪ .‬چنانکه‬ ‫بادی امر خدمت زیر دست مردی‬
‫یک بار مرحوم علی اصغر حکمت وزیر‬ ‫مانند عبدالله مستوفی به نظرم مشکل‬
‫مکالمه‪ ،‬استاندار متقاعد شد که شب‬ ‫کشور در اشاره و اعتراض به یک نامه‪،‬‬ ‫می‌نمود‪ ،‬و چون به طرز کار اداری‬
‫نوشت در فلان نامه به وزارت کشور‬ ‫آشنا نبودم‪ ،‬پی ‌شنوی ‌سها را منش ‌یها‬
‫را در خانۀ پدرم بخوابد‪ .‬در این موقع‬ ‫اهانت شده نویسندۀ پیش‌نویس را‬ ‫می‌نوشتند‪ .‬معمولاً ایشان قبل از‬
‫معرفی کنید تا مورد مؤاخذه قرار‬ ‫پاکنویس پی ‌شنوی ‌سها را م ‌یدیدند و‬
‫یک سرباز موتور سوار آمد‪ ،‬پیغامی‬ ‫گیرد‪ .‬مستوفی در جواب نوشت‪ ،‬در‬ ‫پاراف م ‌یکردند و گاهی هم تصحیح‬
‫این استان نام ‌های صادر نم ‌یشود مگر‬ ‫م ‌یکردند‪ .‬یک روز به من گفتند من‬
‫از طرف فرمانده لشکر آورد که از‬ ‫آنکه نامه را خودم انشا کرده باشم‪ ،‬یا‬ ‫به خط شما پی ‌شنویس نم ‌یبینم‪ ،‬فرزند‬
‫دستور جواب را پای نامه داده باشم و‬ ‫تو مای ‌هداری‪ ،‬بنویس‪ .‬و از آن به بعد‬
‫استاندار خواسته بود فوری به دیدن‬ ‫در آن نامه هم نه خدای ناکرده از ره‬ ‫من شروع به نوشتن کردم و در مدت‬
‫توهین به مقام وزارت‪ ،‬بل نظر تنبه‬ ‫کوتاهی چم و خ ‌م کار را به دست آوردم‪.‬‬
‫او بروند‪ .‬قرار شد من و آقای هدایت‬ ‫کارمندان و مسؤولین ادارات بوده بر‬ ‫باید اذعان کنم در قبال تأسفی که‬
‫نمد چوبی‪ ،‬اگر آن مرد زد بر نمدکی‬ ‫از انصرافم از استخدام در وزارت امور‬
‫برویم خانه و منتظر ایشان باشیم‪.‬‬ ‫چوب زد برگرد زد‪ ،‬معروف است‪.‬‬ ‫خارجه در دل داشتم این حسن تصادف‬
‫موقعی هم که استاندار آذربایجان غربی‬ ‫و آغاز خدمت در مکتب شادروان‬
‫ما رفتیم و از ترس بمباران در زیر‬ ‫عبدالله مستوفی را که اثر معروف او‬

‫زمین خانه در روشنایی یک شمع‬

‫برای اختفا از دید هواپیماها نشستیم‬

‫و منتظر استاندار بودیم که یک‬

‫ساعت بعد رانندۀ استاندار با پیامی از‬

‫طرف ایشان برای آقای هدایت آمد‬

‫که از او خواسته بود هر چه زودتر‬

‫به استانداری برود و معلوم شد شبانه‬

‫تبریز را ترک گفتند‪ .‬من عقیده دارم‬

‫استاندار ابتدا قصد رفتن و ترک تبریز‬

‫را نداشتند ولی ندانستم در ملاقات‬

‫با سرلشکر مطبوعی چه گفتند و‬

‫شنیدند که تصمیم به رفتن گرفتند‪.‬‬

‫آن روز و آن شب وحشتناک‬

‫گذشت‪ ،‬دیگر شهر ب ‌یصاحب شده‬

‫ادامه در صفحه ‪17‬‬ ‫بود‪.‬‬