Page 15 - (کیهان لندن - سال سى و سوم ـ شماره ۱۸۹ (دوره جديد
P. 15
صفحه 15ـ Page 15ـ شماره 1655 از نان تا هنر همه چیز سیاسی است
جمعه 30نوامبر تا پنجشنبه 6دسامبر 2018
بهجت صدر ،پیشتاز مدرنیسم ایران
را دریافت کرد .در سال ۱۹۶۳تنها هنرهای زیبای تهران شد .او در آنجا با اولین نمایشگاه بریتانیایی که به نوعی آشنا با جنایتیم؛ و هنر تئاتر سالیان دراز این شخص .او چوب ههایی = نمایش «سرزمینهای
دخترش میترا (که کاکوتی صدایش سهراب سپهری و بسیاری دیگر مانند یک نقاش نوگرای ایرانی اختصاص نباید این را فراموش کند .تر سهای ما، را در نقاط مختلف م یکارد و سای ههای تبعیدی تارا-ب» روایت
م یزد) را پیش از آنکه از همسرش جدا حسین زنده رودی ،بهمن محصص، یافته در ماه اکتبر در «موزاییک روم» اندوههای ما و حتی توح شهای پنهان آنها را در فصلها مختلف اندازه قدیمی کسانی است که
پرویز تناولی و مارکوس گریگوریان که لندن گشایش یافت .این نمایشگاه ما در قلب نزدیکانمان و فرزندانمان م یگیرد .امروز م یتوانیم بگوییم که کار ناپدید شدهاند .در ایران
شود به دنیا آورد. بعدها از از چهرههای برجسته هنر ایران مجموع های از شاهکارهای هنری را او پای ههای اساسی دانش اخترشناسی نیز عد های ناپدید شد هاند.
در زمان یک فرصت مطالعاتی شدند آشنا شد .او در هنگام تحصیل با خود به ارمغان م یآورد که پیش از نفوذ م یکنند». است .زمانی که این داستان را شنیدم پس بخشی از ایران هم با
در پاریس در سال ۱۹۶۶میلادی، در دانشگاه با ابوالحسن صدر ازدواج این هرگز در بریتانیا دیده نشده بود. کاظم شهریاری میگوید :درواقع از خودم پرسیدم این آدم چه دردی آنان ناپدید شده است و تا
بهجت صدر دستیار گوستاو سینگیر، کرد و در سال ۱۹۵۲طلاق گرفت. صدر در توسعه هنر مدرن ایران نقشی نمایش«سرزمی نهایتبعیدیتارا-ب» داشته است؟! انگیزه کنجکاوی او از کجا وقتی که آنها پیدا نشوند و
یک نقاش ب یقاعده از بلژیک شد که با افتخارات زیادی از دانشگاه در کلیدی ایفا کرده و نخستین نقاش زن داستان مردی هنرمند و آزادیخواه است آغاز م یشود که سای هها روند نشستن ماجرایشان به انجام نرسد
در دانشکدهی هنرهای زیبا تدریس سال ۱۹۵۴فارغ التحصیل شد و معاصر است که ه متراز با همکاران مرد که هنر همراه اوست ،و تفکر بدون و نوشیدن و خوردن و خوابیدن او را این داستان ادامه خواهد
م یکرد .در سال ۱۹۶۸که به ایران باز توانست بورسیه تحصیل در ایتالیا هنر معیوب است .تنها از طریق هنر م یآشوبند؟! این داستان تمام زندگی
گشت ،رئیس بخش هنرهای تجسمی را به دست آورد .وی با این بورس خود مورد توجه واقع شده است. م یتوان به تفکر رسید و هنرمندانه مرا هم تا به امروز ب یتاب کرده است داشت.
دانشگاه تهران شد و در آنجا تا سال رهسپار ایتالیا شد؛ جایی که در آن با مدیر این نمایشگاه گفته است که باید فکر کرد .چرا که درون هر انسان بطوری که هنوز هرگاه به اسم این
۱۹۷۹به تدریس مشغول بود .پس از توصیه گریگوریان ،روبرت ملی ،نقاش این نمایشگاه «هنر دراماتیک صدر را یک هنرمند نهفته است .مسئله آزادی انسان میاندیشم رعشهای در تنم کتایون حلاجان – «سرزمی نهای
انقلاب اسلامی ،این هنرمند با دخترش و مجسم هساز ایتالیایی را ملاقات کرد در مواجهه با رویدادهای سیاسی تلخ مهمتر از نان است؛ مسئل های که تمام میافتد .هنوز این پرسش من که تبعیدی تارا -ب» ( Territoires
و ملی پذیرفت که استاد بهجت باشد. دیکتاتورها و حتی جمهوریخواهان و چه انگیزهای باعث م یشود که فردی ) Exilés Tara-Bنام نمایشنامه
به پاریس مهاجرت کرد. پس از اتمام تحصیلات در آکادمیdi به نمایش در م یآورد». دموکرا تها گاهی مطرح م یکنند… به دنبال سای هها به راه بیافتد پاسخ تازه کاظم شهریاری است که این
صدر در اواخر ده هی ۹۰میلادی Belle Artiابتدا در رم و سپس در وی همچنین افزوده است« :فقر و مضحک است… آنها میگویند که لازم خود را نیافته است .گر چه خوب روزها در پاریس به روی صحنه رفته
به بیماری سرطان پستان مبتلا شد ناپل ،از طرف ملی به صاحب گالر یها کمبود اطلاعا تمان از آثاری که صدر مسئله اساسی همان مسئله نان م یدانم که این همان کنجکاوی بشری و روزهای پنجشنبه و جمعه و شنبه تا
ولی به نقاشی ادامه داد تا اینکه در و منتقدان معرفی شد .اولین نمایشگاه در طول حیاتش داشت و حتا درباره است… پس نا نتان را بخورید و بس. است .همان چیزی که ناظم حکمت در ١۵ماه دسامبر ۲۰۱۸در پاریس به
سال ،۲۰۰۹در جزیرهی کورسیکا بزرگ این هنرمند در ۱۹۵۶برگزار نحوه مرگش همواره باید به عنوان یک در صورتی که اگر شما آزاد نباشید اواخر عمرش چنین تفسیرکرد« :تنها
در مدیترانه ،به علت سکت هی قلبی شد و آثار او در بیست و هشتمین دو آن نانی که م یخورید معجونی است یک درد دارم ،اینکه دیگر کنجکاو روی صحنه خواهد رفت.
سالانه ونیز ()Venice Biennial نکته خاص در نظر گرفته شود». و شما را به حیوان مبدل میکند. نیستم» و در واقع او در سوگ این بود این نمایش داستان ناپدید شدن
درگذشت. به نمایش در آمد.بهجت صدر در طی مدیر نمایشگاه گفت« :این نمایشگاه این کنجکاوی است که باعث م یشود مردی با نام «مارا-زد» « »Mara-Z
آثار بهجت صدر هم در ایران و هم در این سا لها توانست سبک اختصاصی کشمک شهای درونی و روحی او را به که انسان در چالههایی که دیروز که پیش از آنکه بمیرد مرده باشد». است .داستان در منطقه گالا مستعمره
خارج به نمایش گذاشته شدهاند :موزه خود را توسعه دهد .بوم را افقی روز عنوان یک زن آشکار م یکند که مجبور افتاده دوباره فرو نیافتد و تبدیل به کاظم شهریاری تاکید م یکند« :کار اتیوپی که خود مستعمره ایتالیا است
هنرهای مدرن شهر پاریس (،)۱۹۶۳ زمین م یخواباند و با کاردک رن گها را بود با صحنه و وضعیتی که تحت سلطه تئاتر نوعی کنجکاوی در راه زایش در سرزمین ابیسینی Abyssinie
بنیاد گ ِری ،در َسن پُل مین هسوتا روی بوم م یگذاشت .مجله هنر آسیا مصر فکننده نشود». تفکر است .هنر رسالتش در اینجاست اتفاق م یافتد .ماراِ -زد در سال ١٩٣۵
( ،)۱۹۷۱موزههای سلطنتی هنرهای پاسیفیک در سال ۲۰۰۹در مورد وی نگاه مردانه بود مبارزه کند». به گفتهی این هنرمند «ما در باور دارد که م یتواند در مقابل پادشاه
زیبا بلژیک در بروکسل ( ،)۱۹۷۲مرکز نوشت« :او تسلط مخصوص و ویژهای او معتقد است که «این نمایشگاه عصری زندگی م یکنیم که نم یتوانیم که مسئولیت و شعاع تفکر را به جایی مستبد بایستد .فعالی تهای او که در
هنر نورویت در آراس ( ،)۱۹۸۵گالری بر ابزار انتخابی خود داشت ».و «آثاری شبیه یک منشور و وصیتنامه است که نس لها را به حال خویش رها کنیم .در برساند که یک سوال مطرح شده جستجوی آزادی است سرانجام او را
هنر گری در نیویورک ( ،)۲۰۱۰انجمن خلق کرد که در آن طی فهای رنگی ،با نشان م یدهد بهجت صدر چگونه راه را نمایش«سرزمی نهایتبعیدیتارا-ب» جواب خود را در مجموع جوا بهای مجبور به ترک میهنش م یکند و وی
آسیا در نیویورک (،)۲۰۱۴-۲۰۱۵ اشکال هندسی یک نور تزئینی شاعرانه برای آزادی و رهایی زنان نسل آینده میبینیم که نوهی مر ِد ناپدیدشده داده شده بیابد .در این حوزه است که رهسپار ایتالیا میشود .کشوری که
موزه هنرهای مدرن شهر پاریس/ م یسازند ،یعنی حرکتی از قاطعیت تا (مارا-زد) به دنبال حقیقت که بخشی معنایی که به زندگی م یدهیم شعله درآن زمان زیر سلطه فاشیس تها به
هموار و سنگفرش کرده است». از معنای زندگانی اوست م یگردد .او مرکزی زندگانی اجتماعی ما خواهد رهبری موسولینی Mussoliniاداره
ماکسی رم (.)۲۰۱۴-۲۰۱۵ متانت». در گالری سه فضای اختصاصی در روایتی را مطرح م یکند که در مقطعی شد .پس تمام جوا بها برای پاسخی م یشد .داستان عبور این مرد ،از دنیایی
در سال ،۲۰۰۴نمایشگاه بزرگی به در ادامه این مطلب آمده بود: «موزاییک روم» در نظر گرفته شده شکسته شده اتفاق افتاده است .و راهی هوشمندانه به آن سوال ،جوا بهایی پیدا به دنیایی ناپیداست .او در این سفر
او اختصاص یافت که جزیی از سری «برخلاف اینکه صدر توان و دانش است که هر فضا به عنوان نماد به یکی نیست؛ این روایت امروز باید به انجام لاز ماند .از نظر من جواب یعنی جمع ناپدید م یشود! در این نمایش ما با نوه
نمای شهای بنیانگذاران هنر مدرن در خوبی در خوشنویسی فارسی داشت از سه شهر تهران و رم و پاریس اشاره برسد .این روایت روایتی تازه نیست .در تمام جوا بها .م یگویند مردم هیچگاه او همراه می شویم تا نشان ههایی از وی
ایران بود که در موزه هنرهای معاصر ترجیح داد از تکنیک سیال استفاده دارد که هر سه شهر در شک لگیری ایران نیز عدهای ناپدید شدهاند .پس اشتباه نم یکنند و این بسیاردرست
کند .تکنیک استفاده از علائم گرافیکی بخشی از ایران هم با آنان ناپدید شده است؛ اما اضافه م یکنم که تودههای پیدا کنیم.
تهران برگزار شد. به معنای ثبت لحظ های که در آن مانند هنر و عمل صدر نقش داشت هاند. است و تا وقتی که آنها پیدا نشوند و رهبر یشده اشتباه م یکنند زیرا نه تنها کاظم شهریاری راه بسیاری را
«اتا قهای موزاییکی» در سال ۲۰۰۸ عکس فوری و بدون ژست ،عواطف اولین اتاق بر روی دوران زندگی او ماجرایشان به انجام نرسد این داستان در این رهبری آنها تبدیل به یک وسیله پیموده تا امروز بتواند به عنوان
به عنوان ابتکار عمل غیرانتفاعی ثبت م یشود؛ این وضعیت نوعی در ایتالیا متمرکز شده است و نشانگر ساده م یشوند بلکه در همان حال تنوع هنرمندی مستقل در پاریس صدای
بنیاد آ.م.کتان ()A.M. Qattan اولین برخورد او با مدرنیته غربی ست. ادامه خواهد داشت». خود را از دست داده و تفکر خود را نیز «سرزمی نهای تبعیدی» را به گوش
که یک سازمان بشردوستانه فعال در حرکت از درون به بیرون است». اتاق اصلی -اتاق دوم-بیانگر ایام زندگی کاظم شهریاری درباره این بخش که دیگران برساند .او هر سال یک و یا دو
زمین هی فرهنگ و آموزش با تمرکز بهجت بعدا با مرتضی حنانه آهنگساز او در تهران است و بر روی «آثار هنر از شعری از ناظم حکمت الهام گرفته پایمال م یکنند». اثر نمایشی را با بودج های محدود به
بر روی کودکان ،معلمان و هنرمندان مشهور ایرانی که در ایتالیا زندگی جنبشی و حرکتی عالی و نقاش یهایی است م یگوید« :روایت این است که این کارگردان تئاتر در ادامه م یگوید:
جوان است ،تأسیس شد« .اتا قهای م یکرد ازدواج کرد .این زوج سپس به که صرفاً با رنگ سیاه پدید آمدهاند» ناظم حکمت یک روز نامه ای از یک «زندگی این است که ما مدام یک روی صحنه م یبرد.
موزاییکی» به صورت یک فضای چند ایران بازگشتند و بهجت در آنجا مشغول متمرکز شده و چنانکه مسئولان رفیق ایتالیایی دریافت می کند .این لاش های را با خود حمل م یکنیم و تا کاظم شهریاری در گفتگو با کیهان
رشت های درآمده که وق ِف فرهنگ تدریس در دانشکده هنرهای زیبا شد. گالری م یگویند ا ین بخش مربوط به نامه شرح یافتن چند شعر در کشوی این لاشه را از خود جدا نکنیم بوی لندن م یگوید« :طبیعی است که من
معاصر در خاور نزدیک و جهان عرب در سال ،۱۹۶۲آثار او در دوسالانه «تردستی و چالاکی او در به کار بردن میز در یک اتاق است .او م ینویسد در تعفن او را با خود همراه داریم .در برای کسب درآمد مهاجرت نکردهام
شده است که با نمایشگاههای هنری، ونیز ،دوسالانه سائو پائولو و سومین رنگ برای رسیدن به نتایج درخشان و هتلی که اقامت دارم دس تنوشت های نمایش«سرزمی نهایتبعیدیتارا-ب» آن هم به فرانسه ،کشوری که بنیانگذار
پخش فیلم ،سخنرانی وقایع روز، دوسالانه نقاشی تهران به نمایش پیدا کردهام که حاوی چند شعر است در هتلی که مارا-زد ناپدید شده است بردهداری است .نا گفته نماند که این
معرفی کتاب و برنام ههای آموزشی و گذاشته شد و جایزه سلطنتی بزرگ خیرهکننده» است. که ظاهرا مردی برای همسر خود نوشته یک لاشه صد ساله وجود دارد و با مسئله اهمیت کمتری پیدا میکند
اشتغال به فعالیت خود ادامه م یدهد. اتاق سوم بیانگر دوره نهایی زندگی و این مرد به گفته زن نگهبان هتل وجود گذشت زمان هنوز در اتاق چون من خود را جزیی ازوارثان
هنری صدر در پاریس است .او در این دو روز پیش اعدام شده است .داستان این هتل بوی تعفن به مشام م یرسد کمون پاریس م یدانم .هویت من در
*منبع :کیهان لایف دوره از زندگی خود تجاربی را که از «تارا -ب» از دل این چهار شعر در (البته باید دماغ لازم را برای حس این عدم هویت من است .این یک اندیشه
*ترجمه و تنظیم از کیهان لندن راه خودشناسی و ارجاع به درون آمده و اکنون شما آن را رو ی صحنه بو داشت) .زمانی که آقای نلو (Nello فلسفی است و توضیح آن در دو
شکل م یگرفت از راه هنر کلاژ به کارگاه هنر نمایش ( Art Studio یکی از شخصی تهای نمایش) در این دقیقه ساده نیست .وقتی شکسپیر در
رشد هنری رساند.در این نمایشگاه هتل اقامت م یگزیند .لاشه را نه تنها جوانی اندیشه مرا به آشوب م یکشاند
همچنین تعدادی از عک سهایی که )Théâtreم یبینید». بو م یکند بلکه آن را حس م یکند، بدین معنی است که شکسپیر جزیی
صدر در سفرهای تحقیقاتی از معماری در پایان کاظم شهریاری اضافه آن را م یشنود و جستجو م یکند و از شخصیت من است .شما اگر یک
مدرن و بومی در سرتاسر دنیا گرفته م یکند« :شروع ها برای من اهمیت سرانجام مییابد .زمانی میتوان از پزشک هستید فقط کودکان محله
بود و همچنین «اطل ِس بصر ِی جو ِی» ویژهای دارند زیرا هر شروعی پایانی بوی تعفن لاشه راحت شد که آن خود را مداوا نم یکنید؛ پزشک باید
او که بر شهایی از تصاویر چش ماندازها م یباید .اگر چیزی شروع شد بدین را پیدا کرد ،مطرح کرد ،غبار از آن تفکر مداوای بی نالمللی انسان را داشته
معنی است که نیازی هست پس گرفت با آن یک فنجان قهوه خورد باشد .هنر و هنرمند نیز مصداق همین
و مناظر است به نمایش درآمده بود. بنابراین باید آن را تا پایان دنبال کرد و در کنارش گریه سر داد و فصلی
بهجت ،دختر محمد صدر محلاتی و و پایان به معنای مرگ نیست بلکه به را به پایان برد .ما آدمها حیواناتی مثال است…»
قمر امینی صدر است .او در سال ۱۹۲۴ معنای آغاز دیگری است .پایان مانند خشونتآموخته -خشونتآموز و به کاظم شهریاری اضافه میکند:
در اراک متولد شد .برادر بزرگتر او زندگی است .اگر شما به من زندگی «همه چیز سیاسی است؛ از نان تا
نصرت الله امینی بعدها از سال ۱۹۵۱تا م یدهید من باید روندی را طی کنم هنر .و هنر هم مانند زبان یک وسیله
۱۹۵۳در زمان نخست وزیری مصدق، پیر بشوم و بروم .رفتن من هم جا و بیش نیست .ما در هنر به دنبال شرح
شهردار تهران شد و در دهه ۱۹۷۰ هم مشغل ههایی برای تو باقی م یگذارد. نیازهای وجود خود هستیم .سالیان
وکیل خصوصی نخست وزیر بود. اگر بر گردن جوانی یا کسانی طناب دراز به ما میآموختند :اگر کسی
بهجت در سال ۱۹۴۸وارد دانشکده دار انداخت هایم ،هیچ مقول های و هیچ نوشتاری را منتشر نکرده است حتما
فلسف های و هیچ تزویر و حیل های قادر استعداد لازم را نداشته .این را کسانی
پاراگراف :۱۰گذشت هی بازیافته یا احیا و عادت به به حل این بغرج نخواهد بود .جدا از این م یگفتند که در اصل از «عقده از ما
شرایط ضدبشری؟! امر که این ننگ تا ابدیت تاریخ آرامش بهتران» رنج م یبردند زیرا هر چه شما
بنویسید ارزش خواندن دارد .چه منتشر
ممکن نیست؟ یا اینکه فقط یک ویدئو آیا قص هنوشتن کار آد مهاییست که نخواهد یافت». بشود چه نشود! زمانی که م ینویسید
وسوس هی شخصی است؟ از واقعیت به عالم هپروت م یگریزند؟ کاظم شهریاری تصمیم دارد دو در حقیقت درگیر ترجمه دنیای درونی
محدود م یکنند؟! مثلا پذیرش حجاب آیا شاعرها و قص هنوی سها نزد مردم از بخش دیگر این تریلوژی ()trilogie خود شدهاید .دنیایی که شما نیاز به
-تصویری که میشل ولبک در به شکلی که حتی برای پذیرفته شدن همان لطف و اغماضی برخوردارند که را نیز به روی صحنه ببرد .بخش نخست مطرح کردن آن دارید .چه زیباست
رمان خود به نام «تسلیم» دربارهی کودکان و دیوان ههای ب یآزار؟ وقتی این آن «سرزمی نهای تبعیدی تارا-ب» اگر بتوانیم از این زاویه به یک نوشته
همکاری چپگرایان و اسلامگرایان قانون یاش مبارزه نیز م یکنند! قص هنویسی با محدودی تهای سیاسی در آفریقا (اتیوپی) زادگاه انسان آغاز
در فرانس هی سال ۲۰۲۲و روی کار -چطور م یشود از تلاش برای حقوق و ایدئولوژیک ،با محدودی تهای اسلام بنگریم».
آمدن اسلامیس تها در این کشور ارائه زنان و روشنگری درباره توتالیتاریسم سیاسی ،روبرو م یشود ،چه بر سرش م یشود. کاظم شهریاری ادامه م یدهد« :یکی
اسلامی به داستان و قص هنویسی نقب م یآید؟ ب یخطر و ب یمایه و تکراری؟ یا از داستانهایی که در جوانی تاثیر
م یدهد تا چه اندازه واقعی است؟ زد؟ چه روشنگری در قص هپردازی به ادعای برخی ،در سانسور ،خلاقتر از بسزایی در زندگی من گذاشته و آن
ممکن است که در تحقیق و آمار، را به نوعی دگرگون کرده داستان مردی
حتی آزادی م یشود؟! یونانی در ٢۵٠٠سال پیش است .این
شهلا شفیق جامع هشناس و نویسنده مرد روزی متوجه تغییر طول سای هها در
که از سال ۱۹۸۳در فرانسه زندگی فص لهای مختلف م یشود .کنجکاوی
م یکند و آثاری به زبان فارسی و وی از جایی شروع م یشود که م یبیند
فرانسویدارد،مهماناینپاراگرافاست. سایه درخت روبروی او در تابستان در
-با توجه به اینکه مسلمانان مهاجر ساعت ۶بعد از ظهر در آنجایی نیست
در فرانسه کم نیستند ،آیا توتالیتاریسم که در همان ساعت در زمستان است.
اسلامی و حقوق زنان و اسلام سیاسی، و به اینگونه چراهای او آغاز م یشود و
بازتاب یکسانی در زندگی مسلمانان شروع به نوشتن ،تحقیق و کنکاش
م یکند و همین تبدیل م یشود به کار
این دو جامعه دارند؟
-به چه دلیل بخشی از مسلمانان
مهاجر در جوامع آزاد ،داوطلبانه خود را