Page 12 - (کیهان لندن - سال سى و سوم ـ شماره ۱۸۹ (دوره جديد

‫خود بر جای گذاشت که بنا بر شرایط‬ ‫داریوشهمایونروزنام ‌هنگاریبرجسته‪،‬‬ ‫صفحه ‪ - Page 12 - 12‬شماره ‪1655‬‬
‫موجود در خاورمیانه‪ ،‬بسیاری از آنها‬ ‫نظری ‌هپردازی جستجوگر و نوجو‪ ،‬و‬ ‫جمعه ‪ 9‬تا پنجشنبه‪ 15‬آذ‌رماه ‪1397‬خورشیدی‬
‫همچنان معتبرند و گویی همین امروز‬ ‫سیاستمداری مل ‌یگرا و میه ‌ندوست‬
‫نگاشته شده‌اند‪ .‬مقالات قدیم ‌یوی‬ ‫بود که بر نقش موثر ایران در مناسبات‬ ‫دو قرن فراز و نشیب مطبوعات در ایران (‪)97‬‬
‫در دهه‌های سی تا پنجاه خورشیدی‬
‫همچنین بازتاب مستند موقعیت‬ ‫منطق ‌های و جهانی آگاهی داشت‪.‬‬ ‫( کیهان لندن شماره ‪) 1278‬‬
‫سیاسی و اجتماعی ایران هستند‪.‬‬ ‫وی سال‌های طولانی در روزنام ‌ههای‬
‫داریوش همایون‬ ‫از همین رو ما به بازنشر گلچینی از‬ ‫معتبر ایران قلم زد و از بنیانگذاران‬ ‫احمد احـرار‬ ‫شد چه بهتر وال ّا باید دانست که ایران‬ ‫مذاکرات «مجلس عالی دربار» در‬
‫آثار داریوش همایون می‌پردازیم که‬ ‫اصلی روزنامه‌ی «آیندگان» بود‬ ‫محو خواهد شد‪ .‬و این تهدید در دو‬ ‫خاطرات دول ‌تآبادی (حیات یحیی)‬
‫(‪۵‬مهر‪،۱۳۰۷‬تهران‪۸-‬بهمن‪،۱۳۸۹‬ژنو)‬ ‫در سال‌های تبعید پس از انقلاب ‪۵۷‬‬ ‫که صفح ‌ه‌ای نوین در تاریخچه‌ی‬ ‫جمله آخر اعتراض بود به مشیرالدوله‬ ‫سه جای یادداشت تکرار شده است‪...‬‬
‫با کیهان لندن نیز همکاری نزدیک‬ ‫روزنامه‌نگاری ایران گشود‪.‬همایون‬ ‫رئی ‌سالوزرای سابق که روبروی ناطق‬ ‫شنوندگان‪ ،‬همه ب ‌هغیر از کسانی که‬ ‫چنین گزارش شده است‪:‬‬
‫داشت‪ .‬مقالاتی که در این ستون‬ ‫مهارت روزنامه‌نگاری و تسلط خود‬ ‫نشسته بود و نباید تصور کرد که‬ ‫از مضمون یادداشت آگاه بود‌هاند به‬ ‫رئیس الوزرا که از تندروان ملت‬
‫م ‌یخوانید‪ ،‬از آرشیو کیهان لندن‬ ‫بر زبان فارسی را با ایده‌های سیاسی‬ ‫ناطق با یادداشت سخن گفته باشد‬ ‫حیرت فرو م ‌یروند و از گوشه و کنار‬ ‫ملاحظه دارد از خود دفاعی کرده‬
‫خویش در هم آمیخت و از دهه‌ی ‪۳۰‬‬ ‫زیرا نقشه مشترک یادداش ‌تدهندگان‬ ‫پس از تمام شدن قرائت لایحه وزارتی‬
‫انتخاب شد‌هاند‪.‬‬ ‫خورشیدی به این سو‪ ،‬نوشت ‌ههایی از‬ ‫و عده‌ای از نمایندگان این است‬ ‫کلمات تنفرآمیز شنیده م ‌یشود‪.‬‬ ‫م ‌یگوید من یادداشت سفارت انگلیس‬
‫که راجع به لزوم تعجیل در افتتاح‬ ‫یادداشت به آخر م ‌یرسد و سکوت‬ ‫را فقط به این مجلس آورد‌هام بی آن‬
‫اگر فورد شکست نخورده بود‬ ‫مجلس صحبت بشود و چون عدۀ‬ ‫بهت‌انگیزی در مجلس حکمفرما‬ ‫که بخواهم از آن مدافعه کنم‪ .‬و به‬
‫انتخاب‌شدگان تا این وقت کافی‬ ‫می‌گردد و بالاخره سکوت مجلس‬ ‫این بیان دو مطلب را م ‌یرساند‪ .‬یکی‬
‫کیهان لندن شماره ‪ 26 - 1144‬بهمن ماه ‪1385‬‬ ‫نیست سی نفر از این مجلس عالی‬ ‫درهم شکسته می‌شود به خواندن‬ ‫مض ّر بودن یادداشت و دیگر آن که‬
‫انتخاب شده موقتاً کسر نمایندگان‬ ‫لایحه از طرف هیأت روحانیان‪.‬‬ ‫او اصراری به موافقت کردن با آن‬
‫به انقلاب رسيدند‪ ،‬م ‌یتوان سراغ کرد‬ ‫بيايد‪ ).‬اما چرا همه جامع ‌ههائی که به‬ ‫بيست و هشتمين سالروز انقلاب‬ ‫مجلس را جبران کنند برای مذاکره‬ ‫حاصل مضمونش آن که ما با کسی‬ ‫ندارد‪ .‬و اضافه م ‌یکند هرچه در این‬
‫در جای ديگر بود‪ .‬ايران نيز در موقعيت‬ ‫حال انقلاب م ‌یافتند‪ ،‬بدين معنی که‬ ‫اسلامی چند هفته‌ای پس از مرگ‬ ‫راجع به یادداشت انگلیس یا روح‬ ‫سر جنگ نداریم‪ .‬سفیر فو ‌قالعاده به‬ ‫مجلس رأی داده شد همان را ب ‌هموقع‬
‫انقلابی‪ ،‬نمونه‌ای از بد اداره کردن‬ ‫عوامل جامعه شناختی انقلاب در آنها‬ ‫جرالد فورد رئيس جمهوری پيشين‬ ‫روسیه فرستاد‌هایم‪ ،‬باید منتظر شویم‬ ‫اجرا خواهم گذاشت‪ ...‬و در آخر نطق‬
‫بحران را به نمايش گذاشت‪ .‬در يک‬ ‫جمع است‪ ،‬دچار انقلاب نم ‌یشوند؟‬ ‫امريکا فرا م ‌یرسد‪ .‬در نخستين نگاه‬ ‫قرارداد‪.‬‬ ‫خویش م ‌یگوید چنین ب ‌هنظر م ‌یرسد‬
‫دوره نسبتا کوتاه‪ ،‬که برای ايران از شش‬ ‫پاسخ يکی بيشتر نيست‪ .‬توانائ ‌یهای‬ ‫ميان اين دو رويداد ارتباطی نم ‌یتوان‬ ‫ناطق دوم باز یکی از سه نفر‬ ‫از او چه خبر خواهد رسید‪.‬‬ ‫هیأتی از میان این مجلس انتخاب‬
‫ماه درنگذشت‪ ،‬حکومت به هر اشتباه‬ ‫نيروی پيش برنده انقلاب از يک سو‬ ‫ديد‪ .‬ولی در ميان عواملی که در توضيح‬ ‫نمایندگان است‪ .‬سید محمد تدین‬ ‫مقصود هیأت روحانی این است که‬ ‫شود که آن هیأت در یادداشت سفارت‬
‫و کوتاهی که می‌شد تن درداد‪ .‬هر‬ ‫و کيفيت اداره بحران از سوی ديگر‬ ‫آن انقلاب برشمرد‌هاند جرالد فورد را‪،‬‬ ‫که مفاد نطق همکار و هم‌پیمان‬ ‫ما هنوز در معرض تهدید بلشویک‬ ‫دقت نظر نماید‪ .‬مرادش این است که‬
‫چه را م ‌یبايست نکرد و هر تصميمی‬ ‫در جامع ‌ههای دچار موقعيت انقلابی‬ ‫در واقع شکست انتخاباتی او را در‬ ‫خود را ب ‌هعبارت دیگر بیان م ‌ینماید‬ ‫روس نم ‌یباشیم چون که سفیر ما‬ ‫یادداشت در مجلس عمومی خوانده‬
‫را که بيشتر به زيانش بود گرفت‪ .‬از‬ ‫که بسيار پرشمارند تفاوت می‌کند‪.‬‬ ‫‪ ،1976‬نمی‌بايد از نظر دور داشت‪.‬‬ ‫و پیداست که س ّیمی یعنی سردار‬ ‫آنجا در کار سؤال و جواب است و‬ ‫نشود و نتیج ‌های که از این مجلس‬
‫آنجا بود که نالازم ترين انقلاب تاريخ‪،‬‬ ‫در همه آنها جامعه نمی‌خواهد اما‬ ‫در آن سال فورد در امريکا رياست‬ ‫معظم خراسانی هم همان را خواهد‬ ‫خبرهای مساعد از طرف او م ‌یرسد‪.‬‬ ‫م ‌یگیرند فقط این باشد که انجمنی‬
‫آسان‌ترينش نيز شد‪ .‬حکومتی که‬ ‫در بيشترشان‪ ،‬در تقريبا همه‌شان‪،‬‬ ‫جمهوری را با فاصل ‌های اندک به جيمی‬ ‫گفت ولی نوبت نگارنده پیش از اوست‪.‬‬ ‫بدیهی است این عنوان اساسی و‬ ‫را از میان خود انتخاب کرده کار‬
‫نمی‌توانست‪ ،‬به دست خود مردمی‬ ‫حکومت می‌تواند با استراتژی‌های‬ ‫کارتر باخت و آن پيکار انتخاباتی در‬ ‫برخاسته م ‌یگویم این مجلس بسیار‬ ‫جواب حقیقی یادداشت مزبور است‬ ‫مطالعه کردن در یادداشت و تعیین‬
‫را که نمی‌خواستند‪ ،‬هلهله‌کنان به‬ ‫گوناگون از عهده برآيد‪ .‬خود لنين‬ ‫آن سوی جهان‪ ،‬در ايران‪ ،‬در ديناميسم‬ ‫محترم است‪ ،‬اعلیحضرت همایونی‬ ‫زیرا م ‌یفهماند ضرورتی اقتضا نکرده‬ ‫تکلیف دولت در ر ّد و قبول آن ب ‌هعهدۀ‬
‫احمقانه‌ترين انقلاب تاريخ راند‪ .‬در‬ ‫تا پيش از جنگ هيچ انتظار نداشت‬ ‫پيکار ديگری که ده ‌هها در جبه ‌ههای‬ ‫تشریف آورده آن را رسمیت داد‌هاند‪،‬‬ ‫است ما قشون و مالیه خود را در‬ ‫این انجمن باشد و این عین نظریه‬
‫رهبری انقلاب‪ ،‬خمينی با بالاترين‬ ‫انقلاب روسيه را ببيند‪ .‬در انقلاب نيز‬ ‫گوناگون درگير بود تاثيری قاطع‬ ‫حجج اسلام‪ ،‬شاهزادگان‪ ،‬بزرگان‬ ‫یادداشت دهندگان و کارکنان ایرانی‬
‫مانند جنگ (البته جنگ ميان نير‌وهای‬ ‫بخشيد‪( .‬از همان درونمايه حقوق‬ ‫از رجال دولت و ملت حاضرند ولی‬ ‫اختیار انگلستان واگذار نمائیم‪.‬‬
‫رهبران کشور در رقابتی سخت بود‪.‬‬ ‫کمابيش همزور) همه چيز بستگی به‬ ‫بشر در پيکار انتخاباتی کارتر و تاخير‬ ‫پس از خوانده شدن لایحۀ‬ ‫آنهاست‪.‬‬
‫ايران يک ويژگی شر ‌مآور ديگر نيز‬ ‫کيفيت اداره دو طرف دارد؛ و البته‬ ‫طولانی در فرستادن پاسخ تبريک شاه‪،‬‬ ‫روحانیان‪ ،‬بعضی از وزرا و پار‌های از‬
‫داشت که در انقلابات ديگر ديده نشده‬ ‫با مداخله بخت يا تصادفات‪ .‬ناپلئون‬ ‫مخالفان قويدل شدند و شاه روحيه را‬
‫است و آن تکيه محض در اداره بحران‬ ‫ژنرال‌های خوش اقبال برای ارتش‬ ‫حسن وثوق (وثوق الدوله ) رئيس الوزرا به اتفاق جمعي از مقامات و رجال دوره احمدشاه‬
‫به دو دولت بزرگ غربی بويژه امريکا‬ ‫باخت)‪.‬‬
‫بود تا جائی که برای روياروئی پرزور‬ ‫خود م ‌یخواست‪.‬‬ ‫دستگاه حکومت فورد اساسا همان‬ ‫باوجود این‪ ،‬این مجلس برای مذاکره‬ ‫انتخا ‌بشدگانبراینمایندگیمجلس‬ ‫رئی ‌سالوزرا سکوت م ‌یکند ب ‌هانتظار‬
‫با انقلابيان از رئيس جمهوری امريکا‬ ‫***‬ ‫دستگاه نيکسونی و با همان روحيه‬ ‫کردن در موضوع این یادداشت که‬ ‫شورای ملی تقاضا م ‌یکنند مجلس را‬ ‫جواب اما کسی جوابی به او نم ‌یدهد‪.‬‬
‫نوشته می‌خواستند و به اجازه‌های‬ ‫ايران سال ‪9-1978 / 7-1356‬‬ ‫بود ـ مردانی چون کيسينجر وزير‬ ‫از سفارت انگلیس رسیده است‬ ‫منظم کنند و ی ‌کیک با اجازه صحبت‬ ‫ناچار م ‌یپرسد یادداشت حاضر است‪،‬‬
‫زبانی خرسند نمی‌بودند‪ .‬آن رئيس‬ ‫ب ‌یترديد در موقعيت انقلابی م ‌یبود‪:‬‬ ‫خارجه و شلزينگر وزير دفاع‪ ،‬با بينش‬ ‫صلاحیت ندارد‪ .‬آنگاه صدای خود را‬ ‫آیا در انجمنی که انتخاب م ‌یشود‬
‫جمهوری از بخت بد ايران نه جرالد‬ ‫بحران مشروعيت رژيم‪ ،‬فضای سياسی‬ ‫ژرف استراتژيک و آشنائی از نزديک‬ ‫بلند کرده م ‌یگویم نه تهران‪ ،‬ایران‬ ‫سید محمد تدین‬ ‫خوانده شود یا در همین مجلس؟‬
‫فورد که جيمی کارتر بود که نامش‬ ‫آشت ‌یناپذير‪ ،‬فاصل ‌ههای از همه گونه‬ ‫با کارکرد قدرت‪ ،‬و اراده استوار برای‬ ‫است و نه ایران‪ ،‬تهران‪ .‬صدای تحسین‬ ‫از هر طرف صدا بلند م ‌یشود که در‬
‫در تاريخ امريکا به ناتوانی ثبت شده‬ ‫و فزاينده؛ احساس عمومی رنجوری‬ ‫جلوگيری از برهم خوردن تعادل بويژه‬ ‫بلند می‌شود و از گوشه‌ای شنیده‬ ‫بدارند‪ .‬رئی ‌سالوزرا به شها ‌بالدوله امر‬ ‫همین مجلس‪ .‬رئی ‌سالوزرا به معاون‬
‫است‪ .‬اگر در ايران آن شش ماهه‬ ‫‪ malaise‬در گروه‌های فرمانروا و‬ ‫در حسا ‌سترين مناطق جهان‪ ،‬از جمله‬ ‫م ‌یشود امی ‌نالشریعه نمایندۀ فارس‬ ‫م ‌یکند مجلس را منظم سازد‪ .‬نگارنده‬ ‫خود امر می کند یادداشت را قرائت‬
‫يک بخش گروه فرمانروا بجای دفاع‬ ‫برخوردار‪ ،‬همراه با احساس عمومی‬ ‫حوزه خليج فارس‪ .‬نم ‌یبايد فراموش‬ ‫در حال پریشا ‌نخاطری که دارد از این‬
‫از خود و کشور به نابودی جناح‬ ‫بيزاری و طغيان تا مرز خودويرانگری‬ ‫کرد که نيکسون‪ ،‬همه عيب‌هايش‬ ‫م ‌یگوید و نه تهران این مجلس‪.‬‬ ‫که نتواند حرف حقی بگوید خوشحال‬ ‫نماید‪.‬‬
‫ديگر م ‌یکوشيد و وزيران کابينه در‬ ‫در هر گروه ديگری که تصورات مبهم‬ ‫به کنار‪ ،‬يکی از بزرگ‌ترين روسای‬ ‫نگارنده نطق خود را تعقیب کرده‬ ‫م ‌یشود که ب ‌هنوبت خود هرچه باید‬ ‫یادداشت روی صفح ‌ههای کوچک‬
‫پشتيبانی از انقلابيان برضد حکومت‬ ‫خود را از دگرگونی می‌داشت‪ .‬آن‬ ‫جمهوری امريکا در سياست خارجی‬ ‫م ‌یگویم یادداشت باید برود به مجلس‬ ‫بگوید خواهد گفت و اجازه م ‌یخواهم‬ ‫آب ‌یرنگ نوشت ‌هشده شاید بیش از ده‬
‫خود اعلاميه م ‌یدادند و برای تقديم‬ ‫موقعيت انقلابی به کوشش بيست‬ ‫بود و تنها دوگانه استثنائی ترومن‬ ‫شورای ملی‪ .‬اما کدام مجلس شورای‬ ‫و چون نامم ثبت م ‌یشود آسود‌هخاطر‬ ‫صفحه و حک و اصلا ‌حها در متن و‬
‫کشور به آخوند‌ها مسابقه درگرفته‬ ‫ساله روشنفکران و سياستگرانی بيشتر‬ ‫و اچسون از ترکيب سهمگين او و‬ ‫ملی؟ مجلسی که اکثریت آن طرف‬ ‫حاشیه شده است که کار خواندن را‬
‫بود‪ ،‬در امريکا نيز همتايانشان هرکدام‬ ‫غير آخوند‪ ،‬داشت از سر تا پا رنگ تند‬ ‫کيسينجر در می‌گذشت‪ .‬با شکست‬ ‫توجه و اعتماد ملت بوده باشد‪ .‬پس‬ ‫م ‌یگردم‪.‬‬ ‫مشکل کرده چنانکه خواننده مکرر‬
‫ساز خود را م ‌یزدند و رئيس جمهوری‪،‬‬ ‫اسلامی م ‌یگرفت‪ .‬موقعيت برای انقلاب‬ ‫فورد آن گروه کارديده جای خود را‬ ‫بهتر است که پیش از انعقاد مجلس‬ ‫حاج آقای شیرازی در کسوت‬ ‫توقف می‌کند و گاهی از متن به‬
‫آون ‌گآسا در دو سر ترديد و ندانم کاری‬ ‫اسلامی‪ ،‬که لابد اگر بجای بهمن مثلا‬ ‫به نورسيدگانی از رئيس جمهوری تا‬ ‫شورای ملی برای رفع اعتراضات که بر‬ ‫روحانی انتخا ‌بشده از فارس‪ ،‬نخست‬ ‫حاشیه می‌رود‪ .‬یادداشت مشتمل‬
‫در نوسان بود‪ .‬به خوبی م ‌یتوان تصور‬ ‫در آذر روی داده بود پس از ده پانزده‬ ‫پائين داد‪ ،‬مردمانی ب ‌‌یاعتماد به خود و‬ ‫انتخابات پار‌های از آقایان هست و افکار‬ ‫رخصت نطق طلبیده می‌گوید ما‬ ‫است بر یادآوری حوادث گذشته‬
‫کرد که اگر کيسينجر کهنه سرباز‬ ‫سالی انقلاب آذر نامگذاری می‌شد‪،‬‬ ‫با تصورات مبهم و ناپخته‪ ،‬که کمترين‬ ‫ملت را مشوش دارد فکری بشود‪...‬‬ ‫هیأت نمایندگان (مرادش سی نفر‬ ‫و نمودن اوضاع حاضر ایران‪ ،‬با‬
‫جنگ سرد بجای سايروس ونس‪ ،‬بره‬ ‫آماده م ‌یبود‪ .‬با اينهمه ايران آن زمان‬ ‫صلاحيت را برای اداره شرايط بحرانی‬ ‫اینجا همهمه در میان نمایندگان‬ ‫نمایندۀمتحدشدهم ‌یباشدکهمخالف‬ ‫منت‌گذاردن از مساعدت‌هایی که‬
‫ب ‌یگناه در ‪ Foggy Bottom‬نشسته‬ ‫اتفاقا کمتر از هر کشور ديگری در‬ ‫داشتند؛ و در اينجاست که ارتباط‬ ‫افتاد‪ .‬چند تن از آنها مخصوصاً سه‬ ‫قرارداد نمی‌باشند) بعد از تبادل‬ ‫یادداشت دهندگان با ما نموده‌اند‬
‫بود چه اندازه همه چيز تفاوت م ‌یکرد‪.‬‬ ‫موقعيت انقلابی ــ دست کم نيمی از‬ ‫ميان آن انتخابات و آن انقلاب آشکار‬ ‫نفر نمایندۀ نمایندگانی که نام برده‬ ‫نظر‪ ،‬سه نفر را از میان خود انتخاب‬ ‫و ضمناً تذکر داد‌هاند که از قرارداد‬
‫(نام مقر وزارت خارجه در واشينگتن‬ ‫اعضای سازمان ملل متحد ــ بدبختی‬ ‫شدند زبان به‌اعتراض می‌گشایند‬ ‫کرد‌هایم که در این مجلس صحبت‬ ‫وثوق‌الدوله هیجده ماه می‌گذرد و‬
‫در آن دوره مصداق کامل «گودی مه‬ ‫آن را داشت که قربانی چنان انقلابی‬ ‫م ‌یشود‪.‬‬ ‫و می‌گویند توهین شد‪ ،‬خارج از‬ ‫بدارند‪ .‬یکی من هستم که م ‌یگویم‬ ‫هنوز بی‌تکلیف مانده است‪ .‬و این‬
‫آلودی» بود که کارتر امريکا را در آن‬ ‫با چنان رهبری از آخوند و بويژه غير‬ ‫انقلاب اسلامی را («انقلاب بهمن»‬ ‫موضوع سخن گفته شد‪ ،‬اگر کسی‬ ‫کارها از محور خود خارج شده و‬ ‫که هرچه زودتر باید تکلیف آن‬
‫انداخت‪ ).‬نقش امريکا در جلوگيری‬ ‫در کوششی برای اختراع تاريخ)‬ ‫به انتخابات اعتراض دارد باید بعد‬ ‫می‌شود‪ .‬این گونه مطالب باید در‬ ‫معلوم گردد‪ .‬و هم اظهار می‌کنند‬
‫از انقلاب اسلامی قاطع می‌بود زيرا‬ ‫آخوند‪ ،‬گردد‪.‬‬ ‫مانند همه انقلابات يا از نظرگاه‬ ‫از افتتاح مجلس در مجلس بگوید‪.‬‬ ‫مجلس شورای ملی مطرح گردد‪ ،‬باید‬ ‫که به‌محض اقتضا نمودن وقت‪،‬‬
‫رژيم پادشاهی همه امکانات را برای‬ ‫درکنار همه عوامل جامعه شناختی‬ ‫جامع ‌هشناسی صرف م ‌یتوان بررسی‬ ‫بالجمله صدای هیاهوی نمایندگان‬ ‫ب ‌هفوریت مجلس را باز کرد‪ ،‬یادداشت‬ ‫قشونی که ما در ایران داریم خواهد‬
‫جلوگيری از فاجعه داشت ولی از‬ ‫که برای آن انقلاب م ‌یشمرند از اين‬ ‫کرد ـ آنچه عموما می‌کنند ـ يا از‬ ‫بلند م ‌یشود و بیشتر آنها در اعتراض‬ ‫را به مجلس برد و هرچه رأی دادند‬ ‫رفت و ناچار برای حفظ پایتخت از‬
‫توهم توطئه امريکا به فلج افتاده بود‪.‬‬ ‫واقعيات نم ‌یبايد چشم پوشيد که در‬ ‫نظرگاه جامع ‌هشناسی و اداره بحران‪.‬‬ ‫بر نگارنده شرکت م ‌یکنند و یکی از‬ ‫مجری گردد‪ .‬باز کردن مجلس هم‬ ‫حملۀ متجاسرین و غیره باید در این‬
‫ب ‌یتصميمی و نادانی کارتر آن توهم را‬ ‫‪ 78-79 / 1356-7‬ايران برای بسياری‬ ‫در بررسی انقلاب نيز مانند هر چه‬ ‫آنها فریاد م ‌یکند ناطق را بزنید از‬ ‫معطلی ندارد‪ ،‬دیگران هم نخواستند‬ ‫مملکت استعدادی (قوایی) موجود‬
‫قوت داد و فلج غير لازم را بدتر کرد‪.‬‬ ‫از جهانيان يک نمونه رشد شتابان‬ ‫ديگر‪ ،‬نظرگاه (پرسپکتيو) بيشترين‬ ‫مجلس بیرون کنید‪ .‬چون کسی گوش‬ ‫باشد‪ .‬ملت انگلیس هم دیگر حاضر‬
‫در آن اوضاع و احوال رهبری سياسی‬ ‫اقتصادی به شمار م ‌یآمد که به تندی‬ ‫اهميت را دارد‪ .‬اين را نقاشان رنسانس‬ ‫به حرف او نم ‌یدهد یکمرتبه قسمت‬ ‫بکنند وگرنه م ‌یتوانستند‪.‬‬ ‫نیست به ایران کمک مالی بنماید‬
‫عاجز ايران همه مسئوليت را به دوش‬ ‫در مسير صنعتی شدن پيش م ‌یرفت‬ ‫به ما آموختند‪ :‬چشم م ‌یبيند؛ عمده‬ ‫عمدۀ نمایندگان برخاسته در برابر‬ ‫ولی م ‌یتوان از کیس ‌ههای خصوصی‬
‫امريکائی انداخته بود که خود عاجزی‬ ‫و اقتصادش شکوفان بود و داشت برای‬ ‫آن است که از کدام گوشه بنگرد‪.‬‬ ‫نگارنده ایستاده مرا ملامت م ‌یکنند‪.‬‬ ‫برای تهیه آن استعداد مساعدتی‬
‫بيش نم ‌یبود‪( .‬به هر سوی آن انقلاب‬ ‫نخستين بار جامع ‌های از زنان و مردان‬ ‫سودمندی نظرگاه در نقاشی در اين‬ ‫مجلس ب ‌هحال انقلاب افتاده است و‬ ‫کرد و این مساعدت به قرضی که‬
‫وارونگی همه چيز بنگريم م ‌یبايد عرق‬ ‫درس خوانده و امروزين پرورش م ‌یداد؛‬ ‫است که بزرگی و کوچکی (درواقع‬ ‫نگارنده ساکت ایستاده رفتار کودکانۀ‬ ‫در قرارداد وثوق‌الدوله ذکر شده‬
‫در جنگ خارجی شکست نخورده يا‬ ‫فاصله و نور) را برجسته م ‌یکند؛ اشياء و‬ ‫کسانی را که م ‌یخواهند کشتی یک‬ ‫مربوط نمی‌باشد‪ .‬و هم تذکر داده‬
‫شرم را از پيشانی ملی پاک کنيم)‪.‬‬ ‫فرسوده نشده بود و بهترين روابط را با‬ ‫کسان را در جای خودشان م ‌یگذارد و‬ ‫مملکت پرآشوب را به ساحل نجات‬ ‫شده که افراد این قوه باید از میان‬
‫با چنان «اداره» بحران‪ ،‬رهبری‬ ‫هر دو اردوگاه جهانی برقرار م ‌یداشت‪.‬‬ ‫از اين رو به ژرفاهائی م ‌یرود که انسان‬ ‫بکشانند تماشا م ‌یکنم و چون اصرار‬ ‫قزاق و ژاندارم و سرباز حاضر ایران‬
‫انقلابی بيش از آن کار چندانی نداشت‬ ‫هيچ کشور ديگری در چنان شرايطی به‬ ‫پيشامدرن به ندرت به آنها م ‌یرسيد‪.‬‬ ‫م ‌یکنند ناطق را از مجلس بیرون‬ ‫جم ‌عآوری شده مرتب گردد‪ .‬در این‬
‫که منتظر اشتباهات و امتياز دهی‬ ‫انقلابی که با سود شخصی روشنرايانه‬ ‫(مقايسه با مينياتور که از پرسپکتيو‬ ‫کنید م ‌یگویم من حرف حق زدم‪،‬‬ ‫صورت لازم است اختیار قوۀ نظامی‬
‫بيشتر رژيم بنشيند و حد اکثر امتيازات‬ ‫بيشتر دست درکارانش هم در تضاد‬ ‫تهی است بهتر اين تفاوت را نشان‬ ‫چرا بروم‪ .‬هرکس نمی‌تواند حرف‬ ‫و اختیار مالیه ایران در دست ما بوده‬
‫مشروط تاکتيکی و زبانی بدهد («همه‬ ‫آشکار م ‌یبود تسليم نشده است‪ .‬در‬ ‫م ‌یدهد)‪ .‬در بررسی انقلابات نيز بسيار‬ ‫حق بشنود روانه شود‪ .‬این را م ‌یگویم‬ ‫باشد بدون دخالت وزارت مالیه ایران و‬
‫چيز آزاد است در چهارچوب اسلام») و‬ ‫هر انقلاب ديگری انقلابيان پيروز با‬ ‫مهم است که از چه گوش ‌های بنگريم‪.‬‬ ‫یا وزارت جنگ‪ .‬اگر این تقاضا پذیرفته‬
‫استوار بر موضع خود ــ پيروزی با هر‬ ‫دستگاه حکومتی از هم گسيخته‪،‬‬ ‫بحث از نظرگاه جامعه شناختی يا‬ ‫و ب ‌هجای خود م ‌ینشینم‪.‬‬
‫بها و ب ‌یهيچ قيد و شرط ــ بايستد و‬ ‫ارتشی تحليل رفته‪ ،‬و خزانه ای تهی‬ ‫از نظرگاه اداره بحران برای نگريستن‬
‫در لحظه سرنگونی رژيم چشمان خود‬ ‫به انقلاب‪ ،‬ما را به لنين م ‌یرساند‪ .‬او با‬
‫روبرو بوده اند‪.‬‬ ‫تفاوت گذاشتن ميان موقعيت انقلابی‬
‫را از ناباوری بمالد‪.‬‬ ‫آسي ‌بپذيری مرگبار ايران آن سال‪،‬‬ ‫و انقلاب‪ ،‬نخستين بار ما را راهنمائی‬
‫***‬ ‫که در همه انقلا ‌بهای پيروزمند‪ ،‬يعنی‬ ‫کرد که به تفاوت ميان جامعه شناسی‬
‫اگ ‌رها در تاريخ بيش از ورز ‌شهای‬ ‫در آن موقعي ‌تهای انقلابی معدود که‬ ‫انقلاب و اداره بحران پی ببريم‪ .‬تکيه او‬
‫فکری هستند‪ .‬تاريخنگاری از جمله‬ ‫البته نه بر نقش حکومت (اداره بحران)‬
‫برای نشان دادن اين است که رويدا ‌دها‬ ‫بلکه بر نيروی انقلابی (حزب پيشتاز‬
‫م ‌یتوانستند گونه ديگر بگيرند؛ و در‬ ‫پرولتاريا از نظر او) در تبديل موقعيت‬
‫امور بشری با دست گشاده‌ای که‬ ‫به رويداد نهائی بود‪ .‬ولی درسی به‬
‫اراده انسان دارد نه جبری هست (به‬ ‫همه انقلابيان و به حکومت‌های در‬
‫معنی امر مقدر) و نه اجتناب ناپذيری‪.‬‬ ‫خطر انقلاب داد که بسياری در گروه‬
‫رويکرد رايج به انقلاب که يا آن را فرا‬
‫آمد توطئه بشمارند يا نتيجه اجتناب‬ ‫دوم‪ ،‬ناخوانده عمل م ‌یکنند‪.‬‬
‫ناپذير گذشته بلافاصله پيش از آن‪،‬‬ ‫نگاه جامعه شناختی‪ ،‬عوامل پديد‬
‫مسئوليت شخصی و ملی را لوث‬ ‫آمدن موقعيت انقلابی را به خوبی‬
‫می‌کند‪ ،‬همت جامعه را به پستی‬ ‫تصوير م ‌یکند ــ چرا يک جامعه به‬
‫می‌کشاند‪ ،‬و عادت نگرش سياسی‪،‬‬ ‫حال انقلاب می‌افتد؟ پاسخش به‬
‫به زبان ديگر کاسبکارانه‪ ،‬را به تاريخ‬ ‫گفته مشهور لنين هنگامی است که‬
‫جامعه نم ‌یخواهد و حکومت نم ‌یتواند‬
‫ديرپا ‌یتر م ‌یسازد‪.‬‬ ‫(در اين تعبير‪ ،‬نم ‌یتواند با جامعه راه‬
‫اگر فورد انتخاب شده بود‪...‬‬