Page 14 - (کیهان لندن - سال سى و سوم ـ شماره ۲۱۸ (دوره جديد

‫صفحه ‪ - Page 14 - 14‬شماره ‪۱۶۸۴‬‬
‫جمعه ‪ ۱۴‬تا پنجشنبه‪ ۲۰‬تیر ماه ‪139۸‬خورشیدی‬

‫از کجا‪ ...‬تا ناکجا‪ ...‬خاطرات تبعید (پایان)‬

‫حاجی آقا شان ‌هچی در پاریس‬

‫استاد دانشگاه صنعتی شریف در پاریس مغازه نانوایی باز کرد و من هم با او‬
‫همکار شدم‬

‫داستان مهاجرت و مهاجرین از آن جمله داستا ‌نهاست که به قول خواجۀ شیراز «از هر زبان که م ‌یشنوم نامکرر است»‪.‬‬
‫پیشازاین‪،‬خاطراتیرااززنانومردانیکهپسازانقلاباسلامی‪،‬هرکدامبهدلیلی‪،‬ناگزیرازترکوطنوپناهگرفتندرکشورهایدیگرشد ‌هاند‪،‬دراینصفحهخواند ‌‌هاید‪.‬‬
‫تاز ‌هترین کتاب در این زمینه خاطرات کیان کاتوزیان (حاج سید جوادی) است با عنوان «از کجا‪ ...‬تا ناکجا ـ خاطرات تبعید» که @‪nashrenoghteh‬‬

‫‪( yahoo.fr‬نشر نقطه) انتشار داده است‪.‬‬
‫کیان کاتوزیان همسر علی اصغر حاج سید جوادی است که خود‪ ،‬در انقلاب سهم داشت ولی از نخستین کسانی بود که «صدای چکمه» را شنید و زبان‬

‫به افشای ماهیت رژیم جدید گشود و ناچار به اختفا و سپس ترک وطن شد‪.‬‬
‫همسر و دو دختر حاج سید جوادی پس از چندی در غربت به وی پیوستند‪ .‬در مقدمۀ کوتاهی بر کتاب‪ ،‬خانم حاج سید جوادی م ‌ینویسد در سال‬
‫‪ 1378‬دفتر اول خاطراتم «از سپیده تا شام» را با این جمله به پایان رساندم‪« :‬فصلی از سرنوشت خانواده ما ورق خورد و فصل جدیدی شروع شد که‬

‫خود قصۀ دیگری است» و اینک آن قصه‪ .‬قصۀ از کجا تا ناکجا‪ .‬وقتی که به «ناکجا» رسیدی از تو می‌پرسند‪ :‬از کجا می‌آیی؟‬
‫در بخش دیگری از کتاب‪ ،‬نویسنده در حاشیۀ سرگذشت خویش‪ ،‬نیم نگاهی نیز به زندگی دوستان غربت زده دارد‪ .‬آن دسته از ایرانیان که در رؤیای‬
‫دیگری به سر م ‌یبردند و چون بیدار شدند خود را در جهنم یافتند و مانند او و خانواد ‌هاش محکوم به جلای وطن و اقامت در غربت شدند‪ ،‬و در پاریس‬

‫ب ‌هنحوی با آنها رفت و آمد یا همکاری داشت ‌هاند‪.‬‬

‫همسر و فرزندان خردسالش بود‪ ،‬به من‬ ‫مجرد را مسکن داده بود و در حد‬ ‫بخش رئیس جمهوری اقداماتی کردند‬ ‫دکتر لاهیجی تلفن کرد و خبر داد که‬ ‫به ندرت برای شام به منزل کسی‬ ‫در پاریس رسم شده بود که مراسم‬
‫سپردند‪ .‬او در چند خط وفاداری خود‬ ‫توانایی به هر کدام مقرری م ‌یداد‪ .‬او و‬ ‫که او را به ایران بازگردانند‪ .‬حاجی دو‬ ‫حاجی در فرودگاه اورلی است و چون‬ ‫می‌رفت‪ .‬بیشتر ترجیح می‌داد که‬ ‫سنتی عقد ایرانی را حاج آقا شان ‌هچی‬
‫را به همسرش و به اصول اخلاق ‌یاش‬ ‫همسرش بدون چشمداشت‪ ،‬بیش از‬ ‫ماهی در آسایشگاه ماند و اواخر سپتامبر‬ ‫هنگام خروج از ایران کار ‌تهای اقامت‬ ‫به اتاقش بروند‪ .‬یکی از این دو اتاق‬ ‫اجرا کند که مورد احترام همه ایرانیان‬
‫و به ایرانش‪ ،‬برای بازماندگان ب ‌هثبت‬ ‫توان خود زندگیشان را وقف آوار‌هها‬ ‫‪ 98‬از همانجا راهی فرودگاه شد و بدون‬ ‫و پناهندگی خود را تحویل داده و‬ ‫بسیار کوچک را آشپزخانه کرده بود‬ ‫تبعیدی بود‪ .‬او در سنین پیری‪ ،‬با وجود‬
‫رساند‪ .‬حدود یک سال پس از خروج‬ ‫کرده بودند‪ .‬حسن کار آقای برومند‬ ‫اینکه از من خداحافظی کند به تهران‬ ‫هیچ مدرکی در دست ندارد‪ ،‬او را به‬ ‫و در آن دوش گذاشته بود‪ .‬برای سفره‬ ‫تمام مبارزاتش بر ضد رژیم پهلوی و‬
‫ما از ایران‪ ،‬خانم مسعودی و دو دختر‬ ‫در این بود که به گروه خاصی کمک‬ ‫رفت‪ .‬تا روز آخر که با او صحبت کردم‬ ‫خاک فرانسه راه نم ‌یدهند‪ .‬او با دکتر‬ ‫همیشه از کاغذهای روزنامه و تبلیغات‬ ‫تمام فداکار ‌یهایش در رژیم جمهوری‬
‫خردسالش از ایران خارج شدند و خود‬ ‫نم ‌یکرد‪ .‬از هر دسته و گروه سیاسی‬ ‫دلش نم ‌یخواست بگوید که م ‌یرود و‬ ‫لاهیجی تماس گرفته و کمک خواسته‬ ‫که در خیابان‌ها پخش می‌کردند‪،‬‬ ‫اسلامی‪ ،‬مجبور شده بود برای نجات‬
‫را از راه استانبول به پاریس رساندند‪.‬‬ ‫در میان آن جوانان بودند‪ :‬چپ و ملی‬ ‫از ما جدا م ‌یشود‪ .‬ولی بالاخره رفت‪ .‬و‬ ‫بود‪ .‬دکتر لاهیجی به فرودگاه م ‌یرود و‬ ‫استفاده م ‌یکرد‪ .‬آنها را روی زمین‬ ‫جانش از دست دوستان قدیم که‬
‫و مذهبی و تود‌های‪ .‬چون در آن سالها‬ ‫جایش خصوصاً برای من خیلی خالی‬ ‫معلوم م ‌یشود که حاجی را به محض‬ ‫پهن م ‌یکرد‪ ،‬قابلمه پلو و خورش را‬ ‫جلادان جمهوری اسلامی شده بودند‬
‫کار در نانوایی‬ ‫واقعاً همگی محتاج کمک بودند‪ .‬من و‬ ‫ماند‪ .‬مد ‌تها پس از بازگشت حاجی‬ ‫ورود به تهران بازداشت م ‌یکنند و در‬ ‫هم م ‌یآورد و جلوی میهمانان غذا را‬ ‫وطن را ترک گوید‪ ،‬از زندگی و حال‬
‫برم ‌یگردم به شرح حال خانوادۀ‬ ‫دو دخترم وقتی به پاریس رسیدیم یک‬ ‫و تا تحویل اتاق او به شهرداری‪ ،‬من‬ ‫همان فرودگاه سه روز نگه م ‌یدارند و‬ ‫م ‌یکشید و چقدر دور آن سفره بدون‬ ‫هوا و ج ّو بازاری دست بکشد و خانه و‬
‫بر و مند که پس ا ز ته‌کشید ن‬ ‫هفته در استودیویی زندگی کردیم که‬ ‫گاهی شماره تلفن او را م ‌یگرفتم و‬ ‫انواع و اقسام توهی ‌نها را هم م ‌یشنود‬ ‫تزئینات‪ ،‬نشستن و شام خوردن برای‬ ‫زندگی را بگذارد و در زمستان‪ 1360‬به‬
‫سرمای ‌هشان زن و شوهر مجبور شدند‬ ‫آقای برومند موقتاً در اختیار همسرم‬ ‫صدای زنگ تلفن را که م ‌‌یشنیدم‪،‬‬ ‫و روز جمعه از همان فرودگاه مهرآباد او‬ ‫من لذت داشت‪ .‬هر بار که برادرم و‬ ‫پاریس بیاید‪ .‬حاجی‪ ،‬چهار فرزند خود را‬
‫کمربندها را محکم ببندند و شروع‬ ‫گذاشته بود‪ .‬بعد از یک هفته نقل‬ ‫تمام خاطرات سا ‌لهای تنهایی حاجی‬ ‫راسوارم ‌یکنندوم ‌یگویند‪:‬بروهمانجا‬ ‫خانمش به دیدن ما م ‌یآمدند‪ ،‬اولین‬ ‫از دست داده بود؛ دو پسر و دو دختر که‬
‫به کار کنند‪ .‬آقای برومند بالاخره‬ ‫و آن اتاق کوچک‪ ،‬آن سفره‪ ،‬آن گ ‌لهای‬ ‫که تا به حال بود‌های‪ .‬دکتر لاهیجی با‬ ‫جایی که با هم م ‌یرفتیم منزل حاجی‬ ‫همگی در راه رسیدن به آرما ‌نهای خود‬
‫پیشنهاد یک شرکت راهسازی سویسی‬ ‫مکان کردیم‪.‬‬ ‫مصنوعی‪ ،‬آن سماور و عکس‌های‬ ‫ارائه توضیحات لازم به پلیس فرودگاه‬ ‫بود‪ .‬برادرم م ‌یگفت‪ :‬اتاق حاجی برای‬ ‫کشته شده بودند‪ .‬دختر بزرگ حاجی‬
‫را پذیرفت که به لیبی برود‪ .‬در نتیجه‬ ‫دو سه سال این وضع ادامه داشت تا‬ ‫فرزندانش که به دیوار آویخته بود و‬ ‫برای حاجی کارت موقت م ‌یگیرد و‬ ‫من از دیدنی‌های ارزشمند پاریس‬ ‫در رژیم پهلوی تیرباران شد و پسر و‬
‫همسر جوان و دو کودک خردسال‬ ‫سرمایه آقای برومند کم کم تمام شد‪.‬‬ ‫عکسدکترمصدقوشریعتیوطالقانی‬ ‫او را به خان ‌هاش م ‌یبرد‪ .‬ما با عجله به‬ ‫است‪ .‬در حقیقت باید بگویم اتاق حاجی‬ ‫دختر کوچکش که هر دو دانشجو بودند‬
‫خود را در پاریس گذاشت و مدت سه‬ ‫امیدها مبدل به یأس شد‪ .‬انتظارها‬ ‫که کنار هم ردیف آویزان بودند‪ ،‬جلوی‬ ‫دیدنش رفتیم‪ .‬اما حاجی زرد و لاغر‬ ‫خانقاهیبودمرکزملاقا ‌تهاوبح ‌ثهاو‬ ‫در شش ماهه دوم سال‪ 60‬در خان ‌ههای‬
‫سال و نیم در لیبی کار کرد و هر وقت‬ ‫طولانی و همگی فهمیدیم که راه‬ ‫چشمم رژه م ‌یرفتند‪ .‬تلفن را پس‬ ‫و کلافه و عصبی به همه چیز و همه‬ ‫جد ‌لهایسیاسی‪،‬ازگرو‌ههایمختلف‪.‬‬ ‫تیمی به دام افتادند و از بین رفتند‪.‬‬
‫فرصتی دست م ‌یداد چند روزی برای‬ ‫بازگشت مسدود شده است‪ .‬ماه‌ها‬ ‫از آنکه دو سه بار زنگ م ‌یزد‪ ،‬قطع‬ ‫کس بد و بیراه م ‌یگفت‪ .‬حاجی دیگر‬ ‫حاجی برای همه ما سمبل همه کسانی‬ ‫پسر ارشدش محسن مدیر شان ‌هچی‬
‫دیدار عزیزانش به پاریس م ‌یآمد‪ .‬در‬ ‫پس از این که ما استودیوی آقای‬ ‫دل نداشت‪ .‬خبر مثل برق بین همه‬ ‫بود که در راه به ثمر رساندن انقلاب‬ ‫که از رهبران فدائیان اقلیت بود‪ ،‬پس‬
‫این مدت مقداری سرمایه جمع کرد و‬ ‫برومند را ترک کردیم‪ ،‬ایشان خانم‬ ‫م ‌یکردم‪.‬‬ ‫ایرانیان پیچید و همه را به ‌تزده کرد‪.‬‬ ‫ایران بسیار کوشیدند و پس از به قدرت‬ ‫از خروج حاجی از تهران‪ ،‬در سر قرار‬
‫پس از پایان قرارداد‪ ،‬به پاریس آمد‬ ‫و دو دختر کوچک مرحوم منوچهر‬ ‫حاجی رفت‪ .‬خاطرات زیادی از خود‬ ‫خبر در تهران هم پخش شد و بازاریان‬ ‫رسیدن آخوند‪ ،‬گرفتار خشم او شدند‬ ‫به دست مأمورین افتاد و با سیانور‬
‫و یک مغازه عکاسی باز کرد‪ .‬چند‬ ‫مسعودی را در آنجا مستقر کرد؛ بدون‬ ‫به جای گذاشت و خاطرات زیادی را با‬ ‫و دوستان حاجی از قضیه مطلع شدند‪.‬‬ ‫و بهای سنگینی پرداختند‪ .‬حاجی‬ ‫خودکشی کرد‪ .‬تنها بازمانده این چهار‬
‫سالی هم زن و شوهر شبان ‌هروز در این‬ ‫اینکه کوچکترین آشنایی با آنها داشته‬ ‫خود برد‪ .‬حالا که بعضی مواقع امضای او‬ ‫ضرب ‌های که حاجی از این سفر سه‬ ‫شان ‌هچی گاهی از خاطراتش م ‌یگفت‪،‬‬ ‫فرزند پسرک کوچکی بود‪ ،‬نوه حاجی‬
‫مغازه کار کردند و چون در این رشته‬ ‫باشد‪ .‬فقط با یک سفارش من که از‬ ‫را پای اعلامی ‌ههای رسیده از ایران‪ ،‬در‬ ‫کار در بازار‪ .‬فعالیت او در جبهه ملی در‬ ‫که در زندان اوین و پس از خودکشی‬
‫رقابت زیاد بود‪ ،‬مغازه را فروختند و‬ ‫ایشان برای خانم مسعودی تقاضای‬ ‫سید علی آقا پائین خیابانی‬ ‫دوران حکومت مصدق‪ ،‬ما‌ههای پایانی‬
‫در سال ‪ )1374(95‬به فکر باز کردن‬ ‫کمک کردم‪ .‬خانم مسعودی در بدو‬ ‫حاج محمد شان ‌هچی‬ ‫انقلاب‪ ،‬ریاست دفتر آقای طالقانی و‪...‬‬ ‫پدر و بازداشت مادر به دنیا آمد‪.‬‬
‫یک نانوایی صنعتی و ساندوی ‌چفروشی‬ ‫ورود در یک اتاق کوچک که متعلق به‬ ‫روزه خورد‪ ،‬آن قدر سنگین بود که او‬ ‫م ‌یگفت‪ :‬مجموعاً چند میلیون تومان‬ ‫حاج آقا در اوایل ورودش به پاریس‪،‬‬
‫افتادند‪ .‬من که م ‌یدانستم آنها هیچ‬ ‫دوست شوهرش بود مسکن گزید‪ .‬بعد‬ ‫میان دیگر امضاها م ‌یبینم خوشحالم‬ ‫را روز به روز پژمرد‌هتر و بیمارتر کرد‪.‬‬ ‫پول را دو ماه قبل از انقلاب هر شب‬ ‫خانه این و آن می‌خوابید و گاهی‬
‫تجرب ‌های در این کار ندارند پیشنهاد‬ ‫آقای برومند او و دو دخترش را به خانۀ‬ ‫که دوباره به خانه خود و خاک خود‬ ‫چند ماه بعد دچار سرگیجه و ناراحتی‬ ‫بردم در خانه مستمندان قسمت کردم‬ ‫زیر پُ ‌لها شب را به صبح م ‌یرساند‪.‬‬
‫کمک و همکاری دادم‪ .‬آنها با میل‬ ‫خود برد‪ ،‬از آنها پذیرایی کامل کرد و‬ ‫بازگشته‪ .‬این سرنوشت را مرحوم علی‬ ‫قلبی شد و دچار وحشت از اینکه در‬ ‫و گفتم‪ :‬از طرف امام خمینی آورد‌هام‪.‬‬ ‫مدتی بعد اتاقی زیر شیروانی از یک‬
‫پذیرفتند‪ .‬در نتیجه از اوت ‪ 95‬که‬ ‫بعد هم آن استودیو را برای مدت دو‬ ‫بابایی و حاج رضایی پیدا نکردند و در‬ ‫تنهایی از بین برود‪ .‬م ‌یگفت‪ :‬ش ‌بها‬ ‫م ‌یگفت‪ :‬همین سیدعلی خامن ‌های که‬ ‫فرانسوی اجاره کرد و قرار شد به جای‬
‫مغازه افتتاح شد‪ ،‬من هم مشغول به‬ ‫که م ‌یخواهم بخوابم‪ ،‬در اتاق را نیمه‬ ‫حالا رهبر انقلاب شده‪ ،‬همشهری من و‬ ‫پرداخت اجاره‪ ،‬سگ آقا را روزها به‬
‫کار شدم؛ ب ‌هصورت نیم ‌هوقت و درست‬ ‫سال در اختیارشان گذاشت‪.‬‬ ‫غربت ناخواسته به خاک رفتند‪.‬‬ ‫باز م ‌یگذارم که اگر اتفاقی افتاد و ُمردم‪،‬‬ ‫مشهدی است‪ .‬او سا ‌لهای سال قبل از‬ ‫گردش ببرد‪ .‬خودش می‌گفت‪ :‬من‬
‫بهتر است ذکر خیری کنم از منوچهر‬ ‫مردی از اهالی کرمان‬ ‫در این اتاق نمانم‪ ،‬بو نگیرم‪ .‬اگر کسی‬ ‫انقلاب دو ماهه محرم و صفر را با زن و‬ ‫میلیو ‌نها در بازار از مردم طلب دارم‬
‫پس از شش ماه بیکاری‪.‬‬ ‫مسعودی وکیل جوان دادگستری و‬ ‫به سراغم بیاید و در را باز ببیند وارد‬ ‫بچه به خانه ما م ‌یآمد برای این که در‬ ‫و هیچ کس به روی خودش نم ‌یآورد‬
‫مغازه در پورت اورلئان و تقریباً به‬ ‫مشاور قضایی آقای بن ‌یصدر رئیس‬ ‫در طول زمستان ‪ 95‬در جستجوی‬ ‫م ‌یشود و موقعیت مرا م ‌یفهمد‪ .‬اما کار‬ ‫مراسم مختلف عزاداری روضه بخواند و‬ ‫که برای من پولی حواله کند‪ .‬چندی‬
‫محل اقامت من نزدیک بود‪ .‬فضایی‬ ‫جمهور‪ .‬او در سن ‪42‬سالگی‪ ،‬در‬ ‫کار به همه جا سر کشیدم‪ .‬برای‬ ‫به اینجا نکشید و او در اوایل تابستان‬ ‫پولی درآورد‪ .‬هر شب این پسران من‬ ‫بعد شهرداری پاریس‪ ،‬همراه با کارت‬
‫کوچک‪ ،‬بسیار زیبا تزیین شده با‬ ‫مهرماه سال ‪ 1360‬و در اوج کشتار‬ ‫همان ‪ 70‬ساعتی که مطابق قانون‬ ‫‪ 1998‬شبی دچار سکته قلبی شد و به‬ ‫بودند که برای او و خانواد‌هاش رختخواب‬ ‫پناهندگی دو اتاق کوچک زیر شیروانی‬
‫ماشین‌های مختلف پخت نان و‬ ‫جوانان مبارز‪ ،‬در زندان اوین تیرباران‬ ‫حق داشتم‪ .‬دلم نم ‌یخواست در خانه‬ ‫وسیله یکی از دوستان که در کنارش‬ ‫حاضر م ‌یکردند‪ .‬و او به ما رحم نکرد‬ ‫در اختیار حاجی گذاشت‪ .‬او در این دو‬
‫شیرینی‪ ،‬آشپزخانه‌ای کوچک با‬ ‫شد‪ .‬منوچهر مسعودی سالها قبل از‬ ‫بیکار بنشینم و پول دولت را مجانی‬ ‫بود‪ ،‬به بیمارستان منتقل گردید‪ .‬حاجی‬ ‫و در دوران قدر قدرت ‌یاش فرزندانم را‬ ‫اتاق هر شب چندین نفر را پذیرایی‬
‫یک میز معمولی برای درست کردن‬ ‫انقلاب عضو حزب ملت ایران بود و‬ ‫خرج کنم‪ .‬اتفاقاً در پاریس با خانوادۀ‬ ‫ده روز در بیهوشی کامل بود و کسی‬ ‫م ‌یکرد که به دیدارش م ‌‌یرفتند‪ .‬هر‬
‫ساندویج‪ .‬ساندوی ‌چهای درست شده با‬ ‫همکاری نزدیک با مرحوم داریوش‬ ‫نازنینی آشنا شده بودیم ب ‌هنام برومند‬ ‫امید به زنده ماندنش نداشت‪ .‬ایرانیان‬ ‫کشتند و او به روی خود نیاورد‪.‬‬ ‫شب شامی تهیه م ‌یدید‪ .‬عبایش را‬
‫نا ‌نهای گرم و تاز‌ه از فر بیرو ‌نآمده‪ .‬من‬ ‫فروهر داشت (داریوش فروهر و همسر‬ ‫که کرمانی هستند‪ .‬زن و شوهر جوان‬ ‫مقیم پاریس هر روز عصر سالن پشت‬ ‫اما حاجی چهره دومی هم داشت‬ ‫به کول م ‌یانداخت و در گوشه اتاق‬
‫هم از تجرب ‌های که از کار در آشپزخانه‬ ‫شجاع و فرزان ‌هاش پروانه در پاییز سال‬ ‫و دو فرزند خردسال که ایران را ترک‬ ‫اتاق حاجی را پُر م ‌یکردند و یا در‬ ‫که برای ما همه تحسین برانگیز بود‬ ‫در انتظار میهمان م ‌ینشست‪ .‬و اگر‬
‫پیدا کرده بودم استفاده کردم و به آنجا‬ ‫‪ ،1377‬ب ‌هطرز فجیع و ب ‌ینهایت سبعانه‬ ‫کرده بودند‪ .‬آقای رضا برومند که استاد‬ ‫حیاط بیمارستان م ‌یایستادند که از‬ ‫و آن قدرت مطابقت او بود با شرایط‪.‬‬ ‫این میهمان که همیشه ناخوانده بود و‬
‫ب ‌هدست جلادان جمهوری اسلامی در‬ ‫دانشگاه صنعتی شریف بود با دکتر‬ ‫حال او باخبر شوند‪ .‬بالاخره پزشکان او‬ ‫یک کلمه زبان فرانسه نم ‌یدانست‪ .‬او‬ ‫سرزده م ‌یآمد اتفاقاً شبی دیر م ‌یکرد‬
‫جلوه و تنوع زیادی دادم‪.‬‬ ‫احمد مدنی روابط نزدیک دوستی و‬ ‫را نجات دادند‪ .‬پس از خروج از بیهوشی‬ ‫تمام متروها را م ‌یشناخت‪ ،‬تنهایی به‬ ‫و یا اصل ًا نم ‌یآمد‪ ،‬حاجی بدون خوردن‬
‫مغازه مثل تمام نانوای ‌یهای پاریس‬ ‫منزل خود تک ‌هتکه شدند)‪.‬‬ ‫همکاری سیاسی داشت؛ خصوصاً پس‬ ‫به بخش قلب منتقل شد‪ .‬ما هر روز عصر‬ ‫آلمان م ‌یرفت‪ .‬جنب و جوش داشت‬ ‫شام تا ساعت ده و یازده شب به انتظار‬
‫از شش صبح باز می‌شد و پس‬ ‫خطا ی جبر ا ن‌ناپذ یر منو چهر‬ ‫از انقلاب که ایشان استاندار خوزستان‬ ‫به دیدارش م ‌یرفتیم‪ .‬ضعیف و خسته‬ ‫و به قول خودش کاسبی م ‌یکرد و‬ ‫م ‌ینشست‪ .‬من‪ ،‬حاجی را در ایران یکی‬
‫از حاضر شدن اولین سری نان و‬ ‫مسعودی پس از دستگیری معلوم‬ ‫شده بود‪ .‬پس از خروج اجباری دکتر‬ ‫بود‪ .‬مدتی او را به یکی از آسایشگاههای‬ ‫پول در م ‌یآورد‪ .‬م ‌یگفت‪ :‬روزهایی که‬ ‫دو بار در خانه خودمان دیده بودم‪ .‬یک‬
‫شیرینی‪ ،‬از ساعت هفت رسماً شروع‬ ‫شد‪ .‬ایشان علاوه بر دشمنی‌های‬ ‫مدنی از ایران‪ ،‬ایشان هم ناخواسته‬ ‫سالمندان منتقل کردند که استراحت‬ ‫بازار روز است‪ ،‬مقداری از بازار جنس‬ ‫بار همسرم به شام به خان ‌هاش رفته بود‪.‬‬
‫به فروش می کرد‪ .‬قرار شد که من‬ ‫خصوصی و شخصی‪ ،‬قربانی دست دادن‬ ‫ترک یار و دیار کرده و به پاریس آمده‬ ‫کند‪ .‬او دیگر توانایی بازگشت به آن اتاق‬ ‫م ‌یخرم مثل جوراب یا شلوار جین یا‬ ‫اما در پاریس به او به شدت علاقمند‬
‫از ساعت نُه صبح بروم تا سه بعد از‬ ‫با خان ‌مها در دفتر ریاست جمهوری شد‬ ‫بود‪ .‬خالصانه تمام پ ‌سانداز خانوادگی‬ ‫زیرشیروانی و تنهایی را نداشت‪ .‬خبر‬ ‫طالبی و وقتی بازار تعطیل م ‌یشود‪،‬‬ ‫شدم‪ .‬دیدن قیافه او‪ ،‬پریشانی حال او‬
‫ظهر‪ .‬روزهای اول بسیار ک ‌م مشتری‬ ‫خود را در خدمت دکتر مدنی و جوانان‬ ‫بیماری حاجی به تهران رسید و از دفتر‬ ‫گوش ‌های روی زمین م ‌ینشینم‪ ،‬بساطم‬
‫داشتیم‪ .‬من از ساختن ده ساندویچ‬ ‫که مجازات اعدام داشت‪.‬‬ ‫ایرانی فراری که به پاریس م ‌یرسیدند‪،‬‬ ‫را پهن م ‌یکنم و آن چه دارم کمی‬ ‫و تنهایی او‪ ،‬دلم را به درد م ‌یآورد‪.‬‬
‫شروع کردم‪ .‬در فروش هم کمک‬ ‫زنده‌یاد‪ ،‬حسین نایب‌حسینی‪،‬‬ ‫گذاشت‪ .‬خان ‌ههای متعدد اجاره کرده‬ ‫گرا ‌نتر م ‌یفروشم و منفعت م ‌یکنم‪.‬‬ ‫م ‌یگفت‪ :‬نادر است ش ‌بهایی که‬
‫م ‌یکردم‪ .‬آقای برومند نان م ‌یپخت‬ ‫دوست نازنین و همکار با لیاقت ما در‬ ‫بود‪ .‬در هر کدام سه چهار نفر فراری‬ ‫ما به حاجی می‌خندیدیم که چه‬ ‫تنها باشم‪ ،‬اما اگر تنها باشم‪ ،‬ساع ‌تها‬
‫و خانم فروش م ‌یکرد‪ .‬چقدر متأثر‬ ‫جنبش‪ ،‬که همیشه صورتی خندان‬ ‫حوصل ‌های دارد‪ .‬ولی روحیه مبارز او‬ ‫با خدا راز و نیاز م ‌یکنم و ساعت ها با‬
‫م ‌یشدم که م ‌یدیدم که مردی که‬ ‫داشت‪ ،‬همراه با نیروی مبارزه و‬ ‫و ایستادگی او را در مقابل سخت ‌یها‬ ‫صدای بلند فریاد م ‌یزنم خدا‪ ،‬خدا‪،‬‬
‫باید سر کلاسهای درس خودش در‬ ‫شجاعتی ب ‌ینظیر‪ ،‬نیز در زمستان ‪60‬‬ ‫خدا‪ .‬اما خوشحالم و سربلندم که چهار‬
‫دانشگاه صنعتی شریف باشد و آنچه‬ ‫اسیر جلادان اوین شده بود‪ .‬او مد ‌تها‬ ‫فراموش نم ‌یکردیم‪.‬‬ ‫فرزندم در راه خواست ‌ههای برحق خود‬
‫را که سالها آموخته است به نسل‬ ‫همبند منوچهر مسعودی بود‪ .‬او پس‬ ‫حاج آقا شان ‌هچی تا سال ‪1997‬‬ ‫کشته شدند‪ .‬ناگفته نماند که با وجودی‬
‫جوان منتقل کند‪ ،‬مشغول بیرون‬ ‫از شش ماه زندان و هنگام آزادی‪،‬‬ ‫در فرانسه طاقت آورد‪ .‬اما در دوران‬ ‫که حاجی به شعائر مذهبی احترام‬
‫کشیدن نان از تنور است‪ .‬کاری را که‬ ‫وصیتنامه منوچهر مسعودی را برای‬ ‫ریاست خاتمی برای او پیغام فرستادند‬ ‫م ‌یگذاشت و نمازش ترک نم ‌یشد‪،‬‬
‫یک کارگر ساده م ‌یتواند انجام بدهد‪،‬‬ ‫خانمش ب ‌هیادگار آورد و تعریف کرد‬ ‫که بازگردد‪ .‬از سفارت ایران در آلمان‬ ‫سه تن از فرزندانش در گروههای چپ‬
‫چرا؟ چون هدفی جدا از سردمداران‬ ‫که‪ :‬غروب شده بود که د ِر سلول ما باز‬ ‫هم برایش پاسپورت فرستادند‪ .‬حاجی‬ ‫و مارکسیستی فعالیت داشتند و حاجی‬
‫جمهوری اسلامی داشت و به ایرانی‬ ‫شد و منوچهر مسعودی را صدا زدند‪.‬‬ ‫خوشحال و خرم در اتاق کوچکش‬ ‫با جان و دل به افکار و اندیش ‌ههای‬
‫دیگر م ‌یاندیشید‪ .‬و کم نیستند امثال‬ ‫او به من گفت‪ :‬نایب مرا برای اعدام‬ ‫را بست و یک روز س ‌هشنبه با پرواز‬ ‫آنان احترام م ‌یگذاشت و به گروه آنها‬
‫او که سرمای ‌ههای ایران بود‌هاند و حالا‬ ‫م ‌یبرند‪ .‬گفتم‪ :‬به دلت بد نیار‪ ،‬این‬ ‫ایران ایر به تهران رفت‪ .‬سه روز بعد‬ ‫کمک مالی م ‌یکرد‪ .‬من تقریباً هر شب‬
‫در گوشه و کنار دنیا برای ادامۀ حیات‬ ‫هم جزء بازپرس ‌یهای نابهنگام است‪.‬‬ ‫یعنی روز جمعه که باز روز پرواز‬ ‫با حاجی تلفنی صحبت م ‌یکردم‪ .‬اگر‬
‫و بزرگ کردن فرزندان به هر کاری تن‬ ‫او رن ‌گپریده رفت و دیگر بازنگشت‪.‬‬ ‫هواپیمایی ملی ایران ‪ ،‬به پاریس بود‪.‬‬ ‫تنها بود بیشتر حرف م ‌یزدیم‪ .‬حاجی‬
‫درداد‌هاند‪ .‬ادامه در صفحه ‪17‬‬ ‫مأموران همان شب وصیتنامۀ او را که‬
‫حاکی از علاقۀ شدیدش به ایران و به‬