Page 16 - (کیهان لندن - سال سى و هفتم ـ شماره ۳۲۰ (دوره جديد
P. 16
صفحه - Page 16 - 16شماره 1۷86
جمعه 2۵تا 3۱تیرماه۱۴00خورشیدی
گوش نمیرسد .جیوان گاسپاریان به نوازنده وقتی در «سمت سیاه زمستان»
راستی تمام انرژی و احساس خود را با ایستاده باشی…
عشق در سازش دمید .به پاس تلاش دودوک که
پیگیر او بود که این ساز در دنیا شناخته مهم آن است که موسیقیدان و نوازنده = « من خو د م ر ا نه
شد و نوازندگان جوانی مانند من در به درستی و با زیبایی و با استفاده از تمام یک عمر با نویسنده ،نه گریمور و نه
مسیر هموارتری پیش رفتند .خودش امکانات ساز خود آن را بنوازد .در مورد فیلمساز میدانم ،شاید یک
میگفت که جاده را من آسفالت کردم دودوک ،بدون شک نوازندگی جیوان عشق هنرمندی هستم که سعی
و چراغهایی در مسیر جاده در دو طرف گاسپاریان بود که باعث میشد مردم میکنم تلفیقی از کارهای
گذاشتهام ،حال این جوانان میتوانند در سازش هنری انجام دهم ،گاه نقاشی،
این جاده مسطح را با سرعت طی کنند با موسیقی او زود ارتباط برقرار کنند. گاه خواندن ،گاه کتاب نوشتن
=آیا جیوان گاسپاریان تغییرات دمید و تلاش میکنم همه اینها را
و به مقصدهای دوردست برسند. و نوآوریهایی هم در ساختار دودوک به هم نزدیک کنم و از این
=هانس زیمر آهنگساز موسیقی =«جیوان گاسپاریان به تلفیق یک اثر هنری ارائه
فیلم«گلادیاتور»باستایش ازجیوان داشت؟ راستی تمام انرژی و احساس
گاسپاریانصحبتمیکندوهمچنین -فکر نمیکنم .ساز دودوک به گفته خود را با عشق در سازش کنم».
پیترگابریلوبریانمی.ولیمعروفیت کارشناسانی مانند او حدود 3000سال دمید .به پاس تلاش پیگیر او
گاسپاریان در میان ایرانیان نتیجه سابقه تاریخی دارد ولی سیر تحول آن بودکهاینسازدردنیاشناخته از ویدئوی «سمت سیاه زمستان» فیروزه رمضانزاده -رامش
همکاری او و حسین علیزاده بوده که برای ما چندان شناختهشده نیست. شد و نوازندگان جوانی مانند صفوی نویسنده ،فیلمنامهنویس و
از حدود 15سال پیش آغاز شد .در کارشناسان معتقدند که این ساز در مندرمسیرهموارتری پیش با تحقیق زیاد و از طریق رفت و آمد دلیل دستگیر شدم و این دستگیری گریمور ایرانی ساکن استکهلم متولد
این مورد چون شما با نوازندگان ایرانی ابتدا از نی بوده ولی بعدها از چوب رفتند .خودش میگفت که با این افراد و به دست آوردن اطلاعات باعث شد پرونده خانوادگی ما دوباره ۷اردیبهشت ۱3۵0در تهران است .او
وترکیهمتجربههایمشترکیدارید، یکدست درخت زردآلو ساخته شده که جاده را من آسفالت کردم و از زندگی آنها آماده کردم .داستان در به جریان بیفتد .هر از گاهی احضاریه از سالهای نوجوانی به نقاشی علاقمند
نماد ارمنستان است .نوک دودوک مانند چراغهایی در مسیر جاده در مورد یک پسر نوجوان همجنسگرا و به دستم میرسید و میبایست خودم بود و تصمیم داشت در این رشته ادامه
لطف ًابیشترتوضیحبدهید. گذشته از نی است .به نظر میرسد دو طرف گذاشتهام ،حال این یک دختر ترنس ساکن ایران است را معرفی میکردم و این آزاردهنده تحصیل بدهد ولی ابتدا در رشته زبان
-ببینید ،به هر حال موسیقی ملل در ابتدا دودوک را «شیپور زردآلو» جوانان میتوانند این جاده که از خانه طرد شدهاند و برای امرار انگلیسی دانشگاه پذیرفته شد .پس از
همجوار نزدیکی بیشتری به همدیگر مسطح را با سرعت طی کنند معاش مجبور به ارتکاب کارهای خلاف شده بود». پایان تحصیلات و بعد از آنکه به عنوان
دارد .مثل ٌا آهنگ معروف فولکوریک مینامیدند. و به مقصدهای دوردست هستند .این فیلمنامه جزو کارهایی وی ادامه میدهد «بعد از مدتی آموزگار انگلیسی مشغول به کار شد،
«ساری َگلین» به ترکی آذری و «دختر =آیا بعد از اینکه چوب درخت است که بسیاری از دفاتر سینمایی خانهنشینی و بیکاری شروع کردم در رشته کارگردانی سینما نیز شروع
کوهسار» به ارمنی ،که محتوای ترانه زردآلو جانشین نی شد ،صدای این برسند». در ایران با آن مخالفت کردند؛ برخی به انجام کارهایی که ربطی به رشته به تحصیل کرد .حاصل آن دوران،
در هر دو زبان بهم نزدیک است ولی از آنها یا اطلاعات زیادی در مورد تحصیلی یا علائق من نداشتند مثل ساختن چهار فیلم کوتاه بود که یکی
در نسخههای فارسی ،کردی و ترکیهای ساز تغییر کرد؟ جیوان گاسپاریان نوازنده سرشناس موضوع نداشتند یا این موضوع را منشیگری در شرکتهای مختلف و از آنها به نام «پارازیت» حدود بیست
اینطور نیست؛ به دل مردم کشورهای -بله ،بعد از آن صدای این ساز ثبات، ارمنی ساز دودوک ششم ژوئن در ۹2 تابوی بزرگی میدانستند ،در سوئد چون حاضرنبودم به قیمت کسب درآمد سال پیش به جشنوارههای هلسینکی
قفقاز جنوبی ،ایران و شرق ترکیه غلظت و غنای بیشتری نسبت به صدای سالگی در گذشت .از نوای موسیقی این فیلمنامه را بدون سانسور و بدون در محیطهای ناسالم به مناسبات فنلاند ،درسدن و اوبرهاوزن آلمان و
(آناتولی) مینشیند .بهخصوص این نی ارمنی پیدا کرده و جای نتها دقت او در آثار سینمایی معروفی از جمله رعایت خط قرمزهای وزارت ارشاد کثیف اجتماعی تن بدهم دوباره مجبور
آهنگ در میان آذربایجانیها و ارمنیها بیشتری یافتند .من بر این عقیدههستم «گلادیاتور» و «آخرین وسوسهی به خانهنشینی شدم .در سه سال آخر بورکینافاسو راه پیدا کرد.
که این تغییر از آن جهت پیش آمد که مسیح» استفاده شده است .گاسپاریان اسلامی بازنویسی کردم». زندگی در ایران خانهنشین شده بودم این نویسنده که از شاگردان
عمیقاً ریشه دوانده. دودوک از جنس چوب درخت زرد آلو با حسین علیزاده نیز همکاری نزدیکی «سمت سیاه زمستان» تازهترین چون نه فیلمنامههایم راه به جایی حمید سمندریان کارگردان بنام
به دلیل همین نزدیکیهاست که به روحیه و روانشناسی ارامنه که همواره داشت و همراه او در سال 200۷نامزد اثر رامش صفوی است که به تازگی میبردند ،نه به عنوان منتقد فیلم تئاتر ایران بوده در کنار فیلمسازی
در کنسرت 20۱3حسین علیزاده این غم و حرمان در آن موج میزند ،نزدیکتر دریافتجایزهمعتبر« ِگ ِرمی»برایآلبوم از سوی نشر «باران» در سوئد منتشر بعد از وقایع ۸۸در روزنامهها کاری و حضور در کلاسهای نویسندگی
آهنگ به ترکی آذری ،ارمنی و فارسی است .ولی با وجود غنای بالای صدا ،به «به تماشای آبها» شد .گاسپاریان شده است .خواننده با خواندن این اثر، برایم وجود داشت .تا اینکه به دلیل و فیلمنامهنویسی ،نوشتن را کنار
اجرا شد و گاسپاریان در آن کنسرت نظر میرسد که صدای دودوک همواره نقش مهمیدر شناساندن این ساز به خود را در دنیای رئالیسم جادویی احضاریههای متعدد وزارت اطلاعات نگذاشت تا اینکه در همان سالها
احساس میکند ،داستانی پر کشش با به پیشنهاد خواهرم تصمیم به خروج از موفق به نوشتن فیلمنامهای به نام
آن را خواند. از دور میآید. دنیا داشته است. بار فلسفی عمیق که رویدادها و حوادث کشور گرفتم .با وجود ترس از بازداشت «دگردیسی» شد که در ایران اجازه
موسیقی این آهنگ بسیار قوی و من در مصاحبههایی که در لندن جیوان گاسپاریان که تلفظ ارمنی زندگی یک خانواده و اطرافیانش از یا ممنوعیت خروج ،از طریق مرز هوایی انتشار پیدا نکرد .او بعدها این فیلمنامه
دلنشین است زیرا در «دستگاه شور» داشتم همواره گفتهام که دودوک مظهر همان کلمه «جوان» فارسی است، دوران انقلاب و تحولات سالهای پس به ترکیه و از آنجا به بعد در یک مسیر و رمانی با عنوان «انبه» را برای انتشار
ساخته شده که در میان هفت دستگاه هویت و تاریخ خونبار ارامنه است .برای به گفتهی تیگران آلکسانیان یکی از از دوران انقلاب را زیر ذرهبین میبرد. زمینی در طول مدت سه ماه به یونان به نشر «اچاند اس مدیا» در انگلستان
موسیقیایرانیبسیاردلنشیناست.حال من که در ارمنستان به دنیا آمدهام و شاگردان او که در لندن اقامت دارد ،مانند هر شخصیت در این داستان ،نما ِد سپرد .به گفته رامش صفوی هیچیک از
معلوم نیست که آیا ابتدا این آهنگ در در محیطی که صدای موسیقی ارمنی اسمش در دوران سالمندی نیز به راستی یک واقعیت یا تجربه است که نویسنده و از آنجا به سوئد رفتم». فیلمنامههای او به خاطر رعایت نکردن
میان ارامنه ساخته شده و یا در میان و نوای دودوک در آن غالباً شنیده سعی دارد آن را به خواننده منتقل رامش صفوی در توضیح این خطوط قرمز جمهوری اسلامی موفق به
آذربایجانیها .به هر حال به روحیه این میشد پرورش یافتهام صدای آن به دلی جوان داشت. کند؛ «پری» و «نظام» جوانان پیش مهاجرت میگوید« :مسیر سخت
دنیای درونیام نزدیک است .من ابتدا تیگران آلکسانیان حدود بیست سال از انقلاب هستند؛ «رزمین» جوان و پیچیدهای بود ،چنان تحت تاثیر دریافت مجوز ساخت نشدند.
ملل همجوار بسیار نزدیک است. از اینکه شنوندگان غیرارمنی از صدای است که در لندن اقامت دارد .وی طی سیاسی دوران انقلاب و سپس دهه اتفاقات سفر بودم که مدت طولانی این نویسنده که در ایران دورههای
=اساس ًا هنرمندان و آثارشان دودوک تعجب میکنند ،از تعجب آنان این سالها در کنسرتهای متعددی ۶0با گرایشهای ایدئولوژیک چپ بیمار شدم .بعد از ورود به سوئد ۴سال تدوین و همچنین گریموری سینما را
با وجود رقابتها و دشمنیهای متعجبمیشدم.طیبیستسالیکهدر همراه با نوازندگان کشورهای مختلف است .همچنین «روشنا» و «رامین» در کمپ زندگی کردم .نه راه بازگشت گذرانده است در سوئد نیز این دوره را
ریشهدار بین برخی مردم ارامنه و بریتانیا زندگی کردهام ،با ساز دودوک در همکاری داشته است .او نواختن دودک که در دوران انقلاب بزرگ میشوند داشتم و نه علاقه به ماندن؛ به افسردگی به شکل تخصصی و فشرده تکمیل کرد.
جمهوری آذربایجان میراث فرهنگی کنسرتهای متعددی شرکت داشتهام. را تدریس نیز میکند .آلکسانیان و مهاجرت میکنند .رامش صفوی در شدید رسیده بودم ،در طول این مدت رامش صفوی پس از دریافت اقامت
مشترک آنها شمرده میشوند .آثار شنوندگان بسیاری پس از اجرا به پشت علاوه بر جیوان گاسپاریان از محضر این رمان با کنار هم چیدن روایت و در کمپ با هیچکس رفت و آمدی در سوئد وارد تئاتر ملی این کشور شد
این هنرمندان و ترانهای مانند «ساری صحنه آمده و گفتهاند که با شنیدن استادانی مانند ولادیمیرهاروتونیان، خردهروایتها در متن داستان ،تصویری و در آنجا به عنوان نویسنده به مدت
گلین»تجسمدوستیوآرزویحسن صدای ساز شما نمیدانیم که چه چیزی یقیشه مانوکیان و آراهاختیکیان نیز از این خانواده را در دوران پس از نداشتم و فقط مینوشتم». دو سال کار کرد .این نویسنده همچنین
همجواری بین ملل قفقاز است که در ما اتفاق افتاده که دنیای درونیمان آموخته است .به گفته او هر استاد سبک انقلاب و سپس دهه ۶0خورشیدی اولین اثری که در آن زمان از رامش چند داستان کوتاه به زبان انگلیسی
اندیشههای افراطی ناسیونالیستی و و سلیقه خاص خود را دارد و نوازندهای صفوی منتشر شد رمان «انبه» بود. نوشته که از سوی انجمن بینالمللی
شوونیستینتوانستهآنهارانابودکند. زیر و رو شد. که میخواهد راه خود را بیابد هرچند ارائه میکند. رامش صفوی در این رمان به ماجرای
-جیوان گاسپاریان همواره به ما من بعدها پاسخ این پرسش را که که باید از هرکدام از اساتید بیاموزد ،ولی رامش صفوی در مورد این اثر سفر غیرقانونی چهار دختر ایرانی به پن منتشر شدهاند.
میگفت که دین و مذهب بد وجود چرا نوای دودوک به دل ما و غیرارمنیان نهایتاً تمام این آموختهها را با هم ترکیب توضیح میدهد« :در “سمت سیاه اروپا میپردازد .او در تمامی آثارش وی در سال 20۱۷نمایشنامهای با
ندارد .انسانهای بد و خوب وجود دارند. مینشیندیافتمزیراصدایدودوکشبیه میکند تا به سبک و شیوه نوازندگی زمستان” بسیاری از شخصیتها ایدههایش را از تجربههای خود گرفته. عنوان «خیابان تاریک شماره »۱3به
انسانهایی که از شرارت و حسد لبریز صدای درونی انسانهاست .همین باعث واقعی هستند از جمله «رامین» و بهره بردن از تجربیات و موقعیتهای زبان انگلیسی و سوئدی منتشر کرد که
هستند و در حق انسانهای دیگر بدی غلیان در دنیای درونی شنونده میشود. خاص خود دست یابد. «روشنا»ی داستان دوقلو هستند، خود نویسنده در طول مسیر مهاجرت به عنوان بهترین نمایشنامه از سوی
میکنند .درنقطه مقابل آنها ،انسانهای = دودوک برخلاف سازهای آلکسانیان میگوید شهرت جیوان من یک برادر دوقلو دارم که در ایران از ترکیه به سوئد و آمیختن آن با انجمن تئاتر ملی سوئد شناخته شد و
خوشطینت هم هستند که نسبت به پیشرفتهموسیقیکلاسیک،ساختار گاسپاریان بیش از بیست سال پیش از زندگی میکند؛ «رزمین» داستان که ساختار تو در توی تخیل نکته قابل
دیگران نظرخوبدارندوبانگاهیمثبت مرزهای ارمنستان و کشورهای شوروی دو سال بزرگتر است سیاسی است و در جشنواره شیلی شرکت کرد.
به دیگران در فکر سازندگی و خلاقیت پیچیدهاینداردوباوجوداین،امکانات سابق پا فراتر گذاشت و با حضور دستگیر میشود؛ «پری» مادر داستان توجه رمان «انبه» است. این اثر روایتگر پنج دختر مهاجر
هستند .او به حزب و این قبیل چیزها نوای موسیقی او در موسیقی متن الهام گرفته از شخصیت دخترعموی اثر بعدی او فیلمنامه «دگردیسی» غیرقانونی ساکن یک کمپ در سوئد
زیادی برای برانگیختن احساسات فیلمهایی نظیر «گلادیاتور» اثرهانس من است که در کودکی یک ازدواج در ژانر جنایی -عاشقانه حاصل تلاش است که از پنج کشور متفاوت خود
هم معتقد نبود. زیمر و «آخرین وسوسهی مسیح» اجباری داشت ،در طول 20سال که چندین ساله نویسنده در مورد وضعیت را به سوئد رساندهاند و منتظر دریافت
=علاوه بر یادگیری موسیقی از شنونده دارد .شاید به همین دلیل اثر پیتر گابریل شهرت جهانی یافت. صاحب دو فرزند شده بود تلاش کرد اقلیتهای جنسی در ایران است که در
گاسپاریان چه خاطراتی از وی دارید؟ هرچند ایرانیان علاقمند به موسیقی برای طلاق اما خانوادهاش مانع شدند قالب داستانی جنایی و عاشقانه از سوی اجازهی اقامت هستند.
-من هر سال که به ارمنستان سفر ارتباط بین نوازنده و این ساز بسیار فولکلوریک قفقازی و موسیقی فیلمها، و در نهایت در 3۵سالگی خودکشی نشر «اچاند اس مدیا» در انگلستان چندی پیش رمان دیگری از این
میکردم حتما به دیدار گاسپاریان اسم گاسپاریان را شنیدهاند ولی با کرد .همین اتفاق برای پری در داستان نویسنده ایرانی -سوئدی با عنوان
میرفتم و او هم با گشادهرویی و مهربانی نزدیک است .آیا اینطور است؟ آغازهمکاری این موسیقیدان با حسین رخ میدهد ،بسیاری از شخصیتهای منتشر شده است. «سمت سیاه زمستان» به کوشش نشر
پذیرای من بود .گاسپاریان آدم بسیار -بله؛ این ساز تنها ده سوراخ ،یعنی علیزاده از حدود پانزده سال پیش (چه در داستانهای من از واقعیتهای زندگی رامش صفوی در مورد این اثر توضیح «باران» منتشر شد که واکاوی زندگی و
خاکیای بود و زندگی سادهای داشت. هشت تا روی آن و دو سوراخ در زیر کنسرتهایی در ایران و چه در کشورهای خودم میآیند ،همه به نوعی رگی از میدهد”« :دگردیسی” فیلمنامهای اعضای خانواده خود نویسنده را در طول
اصل ًا و ابداً با وجود شهرت جهانی ،تکبر دارد .در مورد سازهای بادی دیگر هم دیگر) جیوان گاسپاریان در میان ایرانیان رئالیسم جادویی دارند این اتفاقات الهام در مورد اقلیتهای جنسی در ایران چهار دهه حاکمیت جمهوری اسلامی
و خودشیفتگی نداشت .همواره میگفت آنچه شما گفتید تا حد زیادی صادق است که آن را حدود 2۵سال پیش
که ستارگا ِن خواننده و هنرپیشه وجود است ولی در مورد دودوک ،جنبههای نیز شهرت و محبوبیت یافت. گرفته از ذهن خودم است». به نمایش میگذارد.
ندارند .او میگفت :چه ستارهای؟! خاصی مانند دمیدن نفس در آن از =آقای آلکسانیان ،شما نقش او در پایان میگوید« :من خودم را رامش صفوی که در خانوادهای بزرگ
ستارهها فقط در آسمانها هستند .ما درون بدن و در هماهنگی با آن حرکات جیوان گاسپاریان در شهرت ساز نه نویسنده ،نه گریمور و نه فیلمساز شده که همگی از همان آغاز پیروزی
فرهنگ و هنر خود را ارائه دادهایم و لب ،زبان و انگشتان برای نیمهباز کوچک دودوک را چگونه توضیح میدانم ،شاید یک هنرمندی هستم که انقلاب اسلامی فعالیت سیاسی داشتند
مردم پسندیدهاند و شهرت پیدا کردهایم. گذاشتن و یا بستن کامل سوراخها، میدهید؟ برخی میگویند این سعی میکنم تلفیقی از کارهای هنری به کیهان لندن میگوید« :بعد از انقلاب
همین و بس! ما شهروندان معمولی مانند همگی باعث میشود که نوازنده برای دودوک بود که گاسپاریان را به انجام دهم ،گاه نقاشی ،گاه خواندن ،گاه برادر بزرگم به دلیل مشکلات سیاسی
بیان احساس با سازش ،از روح و جان کتاب نوشتن و تلاش میکنم همه اینها دستگیر و به دو سال زندان محکوم
دیگران هستیم». خود مایه گذارد .در حالی که صداهای شهرت جهانی رساند… را به هم نزدیک کنم و از این تلفیق شد .این اتفاق تاثیر منفی بسیاری در
گاسپاریان با تمام وجود مردم را تولید شده در سازهای موسیقی -به نظر من هردو بطور مساوی یک اثر هنری ارائه کنم .در “سمت سیاه زندگی ما گذاشت بطوری که پدرم
دوست داشت و محبوبیت زیادی در بین کلاسیک غربی بسیار مشخص هستند صادق است و هر دو مکمل هم بودهاند. زمستان” با بودجه اندک و با استفاده از در ۵۴سالگی به دلیل افسردگی زیاد
آنان داشت .او میگفت کار من نواختن هرچند مسلماًشدت و ضعف ضربه روی اگر جیوان گاسپاریان با عشق و علاقه تجربه گریم با همکاری یکی از دوستانم ناشی از بیقراری دیدن برادرم و تلاش
دودوک در حد عالی است تا در دل کلید پیانو و شاسیهای سازهای بادی خود را وقف این ساز نمیکرد و با حسی فیلم کوتاهی تهیه کردم و گریمهای برای آزادی او از دنیا رفت .مرگ پدرم
مردم خودم و نیز جهانیان جا باز کند. روی کیفیت صدا تاثیر دارد ولی این به عمیق آن را نمینواخت و از سوی دیگر، مختلفی بر روی صورتم انجام دادم و شیرازه زندگی ما را از هم جدا کرد.
گاسپاریانچهدرجمهوریسوسیالیستی پیچیدگی و ظرافت حرکات نوازنده در اگر صدای خاص و دلنشین دودوک تصویر چند شخصیت از شخصیتهای بازداشت برادرم باعث شد که همه
ارمنستان و چه در جمهوری ارمنستان حین نواختن دودوک نیست .اگر این نبود ،آهنگسازان برجسته بینالمللی در داستان را در این فیلم ارائه کردهام». ما به نوعی زیر ذرهبین بودیم .بعدها
مفتخر به دریافت نشان مهم «هنرمند ظرایف نباشد ،نوای دودوک زیبا به زمینههایمختلف فیلم،پاپوکلاسیک به عنوان منتقد فیلم با چند مجله و
شایسته» شد .وقتی در خیابان راه از این نوازنده چیرهدست و نوای دلنشین روزنامه همکاری کردم و در جریانات
میرفت بسیاری با او سلام و خوش اعتراضات خیابانی سال ۸۸با وجود
و بش میکردند و او با گشادهرویی سازش استفاده نمیکردند. آنکه جرو تظاهرکنندگان نبودم چون
جواب میداد .او با مردم و در دل مردم اعتقادی به اصل نظام نداشتم بدون
میزیست.
ناگفته نگذارم با فیلمی که در یک
شبکه تلویزیونی کردی در مورد موسیقی
ارمنستان ساخته شده که در آن با
گاسپاریان هم مصاحبه شده است ،او در
میان کردان نیز ناشناخته نیست.
