Page 15 - (کیهان لندن - سال سى و هشتم ـ شماره ۳۳۲ (دوره جديد

P. 15

‫صفحه ‪ 1۵‬ـ ‪ Page 15‬ـ شماره ‪1۷98‬‬
‫جمعه ‪ ۸‬تا پنجشنبه ‪ ۱۴‬اکتبر ‪2۰2۱‬‬

‫ملی نجیبالله بازتاب تغییر در سیاست‬ ‫چهار عضو کابینه طالبان زندانیان سابق گوانتانامو هستند‬ ‫از جمهوری‬ ‫= تحول دولت‪ -‬ملت با‬
‫خارجی اتحاد جماهیر شوروی بود که‬ ‫اسلامی‬ ‫اصلاحات در دوران سلطنت‬
‫در راستای تفاهم و همگرایی با غرب‬ ‫کودتایکمونیستهاعلیهجمهوری‬ ‫پاکستان به خاطر اختلافات مرزی هر‬ ‫در افغانستان را بر پایههای استواری قرار‬ ‫افغانستان‬ ‫امانالله خان آغاز شد (‪-1919‬‬
‫در حال انجام بود‪ .‬نتیجه این سیاست‪،‬‬ ‫سیاست خارجی موازنه منفی (دوری‬ ‫گز دوستانه نبود‪ ،‬اما روابط با ایران‪ ،‬نه‬ ‫داد‪ .‬تاثیر آن اصلاحات و اقدامات بعدی تا‬ ‫تا امارات‬ ‫‪.)19۲9‬افغانستاندارایقانون‬
‫کاهش شدید کمکهای اقتصادی و‬ ‫یکسان از شرق و غرب) در زمان ظاهرشاه‬ ‫گرم اما همواره دوستانه بود‪ .‬شاه ایران از‬ ‫آن اندازه است که با وجود تبلیغات عظیم‬ ‫اسلامی‬ ‫اساسی مدون گردید و دولت‬
‫نظامی شوروی به دولت نجیب بود‪.‬‬ ‫در عمل به سود گسترش مناسبات با‬ ‫سستی برخورد ظاهرشاه با کمونیستها‬ ‫قومپرستانه‪،‬قبیلهگرایانهودینخوییهای‬ ‫مشروطه سلطنتی مستقر‬
‫خزانهای که با کمک شوروی پر میشد‪،‬‬ ‫همسایه شمالی‪ ،‬شوروی‪ ،‬انجامیده بود‪.‬‬ ‫و ضعف در انجام اصلاحات ناخشنود‬ ‫بنیادگرایانه که در این سالها شاهد آن‬ ‫طالبان راهی‬ ‫شد‪ .‬روند ملتسازی در همان‬
‫دیگر خالی شده بود‪ .‬برای دولت نجیب‬ ‫سیاست خارجی فعال داودخان در پیش‬ ‫بود و آن را حمل بر بیحالی ظاهرشاه‬ ‫بودهایم‪ ،‬همه افغانستانیها با هرگونه‬ ‫بود‬ ‫مسیری قرار داده شد که‬
‫راهی جز مصالحه با گروههای جهادی‬ ‫گرفتن روابط فعال با شرق و غرب‪ ،‬به‬ ‫میکرد‪ .‬اسدالله علم در گزارش پنجم‬ ‫پیشینه زبانی و نیاکانی خود را افغان‬ ‫نسیم آن از غرب وزیده بود‬
‫که از پشتیبانی سخاوتمندانه کشورهای‬ ‫ویژه گسترش مناسبات با همسایگان‬ ‫آذر ‪ )۱۹۶۹( ۱3۴۸‬نظر شاه را نسبت‬ ‫مینامند و افغانستانی میدانند‪ .‬جالب‬ ‫قدرت انحصاری خود را اعمال میکنند‪،‬‬ ‫و در ترکیه آتاتورکی و ایران‬
‫نفتخیز عرب‪ ،‬جمهوری اسلامی ایران‪،‬‬ ‫و دولتهای ثروتمند عرب که همه در‬ ‫به افغانستان و ظاهرشاه اینگونه گزارش‬ ‫است که در افغانستان هیچ قوم و‬ ‫بدون آنکه توانایی سیاسی و بوروکراتیک‬ ‫رضاشاهی در حال انجام بود‪.‬‬
‫غرب و چین برخوردار بودند باقی‬ ‫جبهه غرب بودند‪ ،‬بر سیاست داخلی‬ ‫کرده است‪« :‬شرفیابی‪ .‬قحطی در اطراف‬ ‫قبیلهای به نام افغان وجود ندارد‪ .‬افغان‬ ‫برای اداره جامعه داشته باشند‪ .‬بر طبل‬ ‫امانالله خان پس از سفری به‬
‫نمانده بود‪ .‬سالهای آخر حکومت‬ ‫افغانستان موثر واقع شد‪ .‬جلب حمایت‬ ‫کابل زندگی نزدیک به ‪ 2۰۰٫۰۰۰‬نفر‬ ‫همواره نام مجموعهای از مردمانی بوده‬ ‫اسلامگرایی میکوبند تا ملتگرایی‬ ‫ایران و ترکیه سخت تحت‬
‫نجیبالله در تلاش برای تشکیل یک‬ ‫مالی این کشورها بدون محدودیت‬ ‫را به خطر انداخته است‪ ،‬ولی آنطور که‬ ‫است که در سر زمینی که به نام آن‬ ‫و انسانگرایی را از میدان بهدر کنند‪.‬‬ ‫تاثیر اصلاحات اجتماعی و‬
‫دولت انتقالی متشکل از همه نیروهای‬ ‫فعالیت کمونیستها در داخل و ورود‬ ‫به شاه گفتم‪ ،‬هیچکس حاضر نیست‬ ‫مجموعه افغانستان نامیده میشود‪،‬‬ ‫این دولتها آنارشیسم تولید میکنند‬ ‫دولتیآنکشورهاقرارگرفت‬
‫مخالف برای گذار به حاکمیت ملی‬ ‫به پیمانهای ضدکمونیستی غیرممکن‬ ‫کمترین اقدامی برای بهبود وضع بکند‪.‬‬ ‫میزیستهاند‪ .‬ریشهیابی زبانشناختی‬ ‫و با دیکتاتوری از آن حفاظت میکنند‪.‬‬ ‫و مصمم گردید که همان‬
‫در افغانستان گذشت‪ .‬اسلامگرایان‬ ‫بود‪ .‬چنین سیاستی اسلامگرایان و‬ ‫شاه گفت‪ ،‬کشور آنها اصلا دولت ندارد‪.‬‬ ‫این واژه‪ -‬افغان‪ -‬در زبانهای اوستایی‪،‬‬ ‫اینگونهجریانهاباسرمایهگذاریخارجی‬ ‫اصلاحات را در کشورش به‬
‫مسلح که فروپاشی دولت نجیبالله را‬ ‫کمونیستها را علیه او شوراند‪.‬‬ ‫از او در باره پادشاه افغانستان پرسیدم‪.‬‬ ‫پهلویوسانسکریتمیتواندنظریههایی‬ ‫ایجاد میشوند تا ابزاری برای تسویه‬
‫به دلیل نداشتن حمایت بینالمللی‬ ‫اسلامیستها که از پاکستان و عربستان‬ ‫[شاه]جواب داد‪ ،‬اصلا برایش [برای‬ ‫را در باره تغییرات آوایی این واژه مطرح‬ ‫اجرا درآورد‪.‬‬
‫و قطع کمک مالی شوروی قطعی‬ ‫سعودی حمایت میشدند‪ ،‬به دلیل‬ ‫ظاهرشاه] مهم نیست‪ .‬انگار فقط منتظر‬ ‫کند بدون آنکه بتواند این نام را به قوم‬ ‫حسابهای ژئوپلیتیک گردند‪.‬‬ ‫= جا لب ا ست که د ر‬
‫میدانستند از سازش و قبول مصالحه‬ ‫حضور کمونیستها در دولت از داودخان‬ ‫نشسته تا مرگ به سراغش بیاید‪ .‬خودش‬ ‫تلاش تاریخی افغانها در‬ ‫افغانستانهیچقوموقبیلهای‬
‫ملی سرباززدند‪.‬با فروپاشیدولتنجیب‬ ‫ناراضی بودند‪ .‬از سوی دیگر حزب‬ ‫به من گفت که تا وقتی زنده است‬ ‫خاصی منتسب گرداند‪.‬‬ ‫به نام افغان وجود ندارد‪ .‬افغان‬
‫(‪ ،)۱۹۹2‬مجاهدین وارد کابل شدند و‬ ‫دمکراتیک خلق افغانستان– طرفدار‬ ‫هیچ چیز عوض نخواهد شد و روسها‬ ‫واکنشدربرابردولتسازیمدرن‬ ‫ملتسازی‬ ‫همواره نام مجموعهای از‬
‫به حکومت ‪ ۱۴‬ساله حزب دمکراتیک‬ ‫شوروی سابق‪ -‬سیاست خارجی داود‬ ‫فاصلهشان را حفظ خواهند کرد‪ ،‬منتهی‬ ‫نردیک به سه سده تحول دولت و‬ ‫در افغانستان پایههای دولت در‬ ‫مردمانی بودهاستکهدرسر‬
‫خلق افغانستان پایان دادند‪ .‬نجیبالله‬ ‫را غربگرا و ضدیت با شوروی تلقی کرد‬ ‫اگر برود‪ ،‬فقط خدا میداند چه اتفاقی‬ ‫ملتسازیدرافغانستانراههموارینبوده‬ ‫مفهوم جدیدتر آن به وسیله احمد‬ ‫زمینی که به نام آن مجموعه‬
‫برای حفظ جان به دفترسازمان ملل‬ ‫و در صدد واکنش علیه دولت بود‪ .‬این‬ ‫بیفتد‪ .‬من نمیفهمم چگونه کسی با‬ ‫و هر گام اصلاحات با واکنشهای منفی‬ ‫شاه ُد ّرانی ریخته شد (‪ .) ۱۷۴۷‬پیش‬ ‫افغانستان نامیده میشود‪،‬‬
‫متحد در کابل پناه برد‪ .‬چهار سال بعد‬ ‫واکنش به صورت کودتایی خونین که‬ ‫این طرز فکر میخواهد بر یک مملکت‬ ‫نیروهای سنتگرا که قادر به همگامی‬ ‫از آن سلسلهای عشیرهای از امیران‬ ‫میزیستهاند‪ .‬ریشهیابی‬
‫با تسلط طالیان بر کابل‪ ،‬طالبان او را از‬ ‫در آن رییس جمهور داودخان و بسیاری‬ ‫با پیشرفت و نوسازی کشور نبودهاند‬ ‫محلی قندهار و پیرامون آن (هوتکیان)‬ ‫زبانشناختی این واژه‪-‬‬
‫دفتر سازمان ملل بیرون کشیدند‪ ،‬به طرز‬ ‫از اعضای خانوادهاش کشته شدند‬ ‫حکومت بکند…‪».‬‬ ‫روبرو شده است‪ .‬نخستین واکنش در‬ ‫حکمرانیهایی در زیر سایه قدرت‬ ‫افغان‪ -‬در زبانهای اوستایی‪،‬‬
‫وحشیانه کشتند‪ ،‬جسدش را دور شهر‬ ‫به وقوع پیوست (‪ ۷‬ثور‪ /‬اردیبهشت‬ ‫برابر اصلاحات در دوران اخیر به وسیله‬ ‫صفویان داشتند و مرزبانان شرقی‬ ‫پهلویوسانسکریتمیتواند‬
‫گرداندند و بر سر چهار راهی بر چراغ‬ ‫‪ .)۱۹۷۸/۱3۵۷‬کمونیستها این کودتا‬ ‫گذار از مشروطه سلطنتی به‬ ‫فردی به نام حبیبالله کلکانی (معروف‬ ‫امپراتوری صفویان محسوب میشدند‪.‬‬ ‫نظریههایی را در باره تغییرات‬
‫را «انقلاب ثور» و سرآغاز فصلی نو در‬ ‫جمهوری با کودتا‬ ‫به بچه سقا) رهبری شد‪ .‬دولت مشروطه‬ ‫محمود و اشرف از جمله امیران هوتکی‬ ‫آوایی این واژه مطرح کند‬
‫راهنمایی آویزان کردند!‬ ‫تاریخ خلق افغانستان نامیدند‪ .‬سرنگونی‬ ‫ساقط شد و بجای آن امارت افغانستان‬ ‫بودند که دولت صفویه را برانداختند و‬ ‫بدون آنکه بتواند این نام را به‬
‫جمهوری سکولار و دمکراتیک محمد‬ ‫کودتای محمد داودخان (‪)۱۹۷3‬‬ ‫ایجاد گردید (‪ )۱۹2۹‬و قوانین شرع جای‬ ‫مدتی بر اصفهان حکومت کردند‪ .‬احمد‬ ‫قوم خاصی منتسب گرداند‪.‬‬
‫آغاز هرج و مرج اسلامی‬ ‫داود شاهد دیگریست بر این مدعا که در‬ ‫و برکناری ظاهرشاه پاسخی بود به‬ ‫قوانین عرفی را گرفت‪ .‬امارت بچه سقا‬ ‫ُد ّرانی از سرداران وفادار افغانی در ارتش‬ ‫=پسازکودتایاردیبهشت‬
‫جهان دوقطبی گذشته اتخاذ سیاست‬ ‫این سستی و برای خروج از بنبست‬ ‫بیش از‪ ۹‬ماه دوام نیاورد و توسط محمد‬ ‫بزرگ نادرشاه افشار بود که پس از به‬ ‫‪ 19۷8‬در افغانستان پناه‬
‫با ورود مجاهدین به کابل و سقوط‬ ‫خارجی فعال بین دو اردوگاه متخاصم‬ ‫و انزوایی که منجر به رکود اقتصادی‬ ‫نادر از نظامیان و سیاستمداران دوران‬ ‫قتل رسیدن نادر به وسیله تعدادی از‬ ‫آوردن افغانها به کشورهای‬
‫دولت نجیبالله دوران جدیدی از هرج‬ ‫در افغانستان و رشد کمونیستها در‬ ‫مشروطیت پیشین از میان برداشته شد‪.‬‬ ‫سردارانش به قندهار بازگشت و با جلب‬ ‫همسایه‪ ،‬برای جمهوری‬
‫و مرج و کشت و کشتار در افغانستان‬ ‫کاری دشوار بوده است‪.‬‬ ‫آنجا شده بود‪ .‬محمد داود رهبر کودتا‬ ‫محمد نادر بار دیگر مشروطیت سلطنتی‬ ‫حمایت رؤسای طوایف مختلف افغان‪،‬‬ ‫اسلامی پاکستان‪ ،‬جمهوری‬
‫آغاز شد‪ ۱۵ .‬جریان اسلامگرا که تا‬ ‫حکومت ‪ ۱۴‬ساله «حزب دمکراتیک‬ ‫دولتمردی بود که از اراده لازم برای‬ ‫را بر اساس قانون اساسی جدیدی که‬ ‫دولت دورانی افغانستان را بنیاد نهاد‪ .‬به‬ ‫اسلامی ایران و کشورهای‬
‫دیروز به زعم خود با کفار کمونیست‬ ‫خلق افغانستان» آغازی شد برای تسویه‬ ‫اصلاحات اجتماعی و خارج کردن‬ ‫محافظهکارانهتر از قانون اساسی پیشین‬ ‫این ترتیب در نیمه سده هجدهم یک‬ ‫ا سلا می عر ب فر صت‬
‫جهاد میکردند‪ ،‬حالا به جان هم افتادند‬ ‫حسابهای خونین بین دو فراکسیون‬ ‫افغانستان از انزوای سیاسی برخوردار‬ ‫تدوین شده بود بر قرار کرد‪ .‬در حکومت‬ ‫دولت مستقل در بین هند‪ ،‬ایران و روسیه‬ ‫مناسبی بود تا از احساسات‬
‫و برادران مسلمان خود را بیرحمانه‬ ‫«خلق» و «پرچم» در درون حزب‪،‬‬ ‫بود‪ .‬نخست فضای سیاسی را باز کرد‬ ‫محمد نادر به روحانیون قدرت زیادی‬ ‫تزاری شکل گرفت و روند ملتسازی را‬ ‫میهنپرستانه مهاجرین سوء‬
‫میکشتند‪ .‬اسلامگرایان که در قتل و‬ ‫درهم شکستن حاکمیت ملی‪ ،‬مداخله‬ ‫و همه نیروهای سیاسی از چپ تا‬ ‫واگذار شد و اصلاحات اجتماعی کند‬ ‫در قلمرو افغانستان آغاز کرد‪ .‬روند تبدیل‬ ‫استفادهکنند‪.‬اینحکومتها‬
‫کشتار قهار و حرفهای عمل میکنند‪ ،‬در‬ ‫خارجی و کوچیدن میلیونها افغانی‬ ‫راست‪ ،‬از کمونیست تا اسلامگرا‪ ،‬امکان‬ ‫گردید‪ ،‬اما بنیادهای دولتی تقویت شد‬ ‫مردم افغان (مردمیکه در طول تاریخ در‬ ‫در اتحاد با کشورهای غربی با‬
‫دولتسازیوجامعهگردانیبیاستعدادند‪.‬‬ ‫به خارج از وطنشان‪ .‬در این دوره‬ ‫مشارکت سیاسی در جمهوری سکولار‬ ‫و اصلاحات اقتصادی ادامه یافت‪ .‬پس از‬ ‫آن بوم زیستهاند) به ملت افغانستان‪ ،‬گام‬ ‫حمایت مالی‪ ،‬تسلیحاتی و‬
‫ابتداصبغتاللهمجددیکهنهاسلامگرای‬ ‫قانون اساسی جدیدی در راستای‬ ‫محمد داود را یافتند‪ .‬برنامه زمانبندی‬ ‫محمد نادر پسرش ظاهرشاه به سلطنت‬ ‫به گام با چالشهای بزرگی روبرو گردیده‬ ‫امنیتی‪ ،‬بسیاری از مهاجران‬
‫اِخوانی (اخوانالمسلمین) برای ‪ 2‬ماه‬ ‫سمتگیری سوسیالیستی تصویب شد‪.‬‬ ‫شده برای توسعه اقتصادی و اصلاحات‬ ‫رسید (‪ .)۱۹۷3- ۱۹33‬دردوران ‪۴۰‬‬ ‫است‪ .‬در دولتسازیهای جدید‪ ،‬انطباق‬ ‫را در سازمانها و گروهای‬
‫رییس دولت شد‪ .‬دولتی که درواقع‬ ‫حزب برنامه مترقی همه جانبهای را به‬ ‫بنیادی ارضی و توسعه حقوق اجتماعی‬ ‫ساله سلطنت ظاهرشاه مسیر پیشرفت‬ ‫ملت با دولت و یا برعکس دولت با ملت‬ ‫بنیا د گر ا ی ا سلا می که‬
‫وجود خارجی نداشت‪ .‬سپس اِخوانی‬ ‫تصویب رساند که به دلیل نبود ثبات‬ ‫تنظیم شد‪ .‬سیاست خارجی برخلاف‬ ‫اجتماعی به شیوه محافظهکارانه ادامه‬ ‫اغلب کار دشواری بوده است و این‬ ‫خود را جهادی مینامیدند‬
‫دیگری‪ -‬برهانالدین ربانی‪ -‬ریاست‬ ‫سیاسی و در شرایط فقدان حاکمیت‬ ‫دوران ظاهرشاه در مسیر فعال کردن‬ ‫یافت‪ .‬در این دوره طولانی‪ ،‬ثبات سیاسی‬ ‫دشواری دو چندان میگردد چنانچه پای‬ ‫سازماندهی کردند‪ .‬اساس‬
‫همان دولتی را که وجود نداشت به عهده‬ ‫ملی و تحتالحمایگی و جنگ قابلیت‬ ‫روابط با جامعه بینالمللی به ویژه با‬ ‫بر اصلاحات اجتماعی مقدم بود‪ .‬در‬ ‫مصالحژئوپلیتیکیاتحریکاتاستعماری‬ ‫جنگهاینیابتیدرخاورمیانه‬
‫گرفت‪ .‬بیش از پانزده جریان اسلامگرا‬ ‫اجرا نداشت‪ .‬پناه آوردن افغانها به‬ ‫همسایگان و کشورهای عربی قرار‬ ‫‪ )۱3۴3( ۱۹۶۴‬قانون اساسی جدیدی‬ ‫هم در میان باشد‪ .‬افغانها در شرق و‬
‫هر یک به پیروی از کارفرماهای بیگانه‬ ‫کشورهای همسایه‪ ،‬برای جمهوری‬ ‫گرفت‪ .‬اما غربیها اهمیت کودتا را یا‬ ‫با تعدیلاتی بر قانون اساسی پیشین به‬ ‫جنوب سرزمینشان با هند بریتانیا و‬ ‫از همین زمان گذاشته شد‪.‬‬
‫خود‪ ،‬مرتبا در حال کشتن یکدیگر و‬ ‫اسلامی پاکستان‪ ،‬جمهوری اسلامی‬ ‫درک نکردند و یا آن را چپ ارزیابی‬ ‫تصویب رسید که گامی به پیش در مسیر‬ ‫در شمال با روسیه تزاری همسایه بودند‬ ‫=با خواندن اصول مبتنی‬
‫ویران کردن افغانستان بودند‪ .‬سرانجام‬ ‫ایران و کشورهای اسلامی عرب فرصت‬ ‫کردند و آگاهانه از تامین اعتبارهای‬ ‫دمکراتیزه کردن کشور و وحدت ملی بود‪.‬‬ ‫و در روند دولت‪ -‬ملتسازی خویش با‬ ‫بر اسلام در قانون اساسی‬
‫جریان سرهمبندی شده طالبان که در‬ ‫مناسبیبودتاازاحساساتمیهنپرستانه‬ ‫مالی لازم برای یاری رساندن به‬ ‫مشکل مهم افغانستان به ویژه بعد از‬ ‫این قدرتهای بزرگ در چالش بودهاند‪.‬‬ ‫جمهوری اسلامی افغانستان‬
‫قهاریت و جباریت از پیشکسوتان خود‬ ‫مهاجرین سوء استفاده کنند‪ .‬این‬ ‫اصلاحات سیاسی و اقتصادی داود سر‬ ‫دهه شصت میلادی‪ ،‬کمبود منابع مالی‬ ‫در طول سده ‪۱۸۰۰( ۱۹‬تا ‪)۱۹۰۰‬‬ ‫بهتر میتوان فهمید که‬
‫جلو زده بود‪ ،‬از پاکستان ظهور کرد و‬ ‫حکومتها در اتحاد با کشورهای غربی‬ ‫باز زدند‪ .‬این ناآگاهی یا سستی غرب‬ ‫برای توسعه اقتصادی بود که کمبود آن‬ ‫دولتتازهتأسیسافغانستاندرکنشهای‬ ‫چطور ارتشهایی با آنهمه‬
‫بساط گروههای جهادی پیشکسوت‬ ‫با حمایت مالی‪ ،‬تسلیحاتی و امنیتی‪،‬‬ ‫در جهان دو قطبی آن روزگار برای‬ ‫تداوم ثبات سیاسی افغانستان را تهدید‬ ‫رقابتآمیز دو قدرت بزرگ امپریالیستی‬ ‫یال و کوپال از عهده طالبان‬
‫را جمع کرد تا امارت اسلامی طالبان‬ ‫بسیاری از مهاجران را در سازمانها و‬ ‫آینده افغانستان فاجعهبار و برای غرب‬ ‫میکرد‪ .‬دوران سلطنت ظاهرشاه با دوران‬ ‫روسیه و بریتانیا تا مرز اضمحلال پیش‬ ‫بر نیامدند و ارتش سیصد‬
‫را برقرار کند (‪ .)2۰۰۱-۱۹۹۶‬چهره‬ ‫گروهای بنیادگرای اسلامی که خود را‬ ‫گران تمام شد‪ ،‬و راه را برای حضور‬ ‫جنگ سرد بین دو اردوگاه شرق و غرب‬ ‫رفت و در اثر ضعف حاکمیت‪ ،‬تحول در‬ ‫هزار نفری افغانستان ناپدید‬
‫رهبر اسرارآمیز این گروه– ملاعمر– را‬ ‫جهادی مینامیدند سازماندهی کردند‪.‬‬ ‫نظامی شوروی در افغانستان گشود‪.‬‬ ‫همزمان بود‪ .‬اتخاذ سیاست بیطرفی‬ ‫ملتسازی مختل گردید‪ .‬پس از جنگ‬ ‫گردید‪ .‬طالبان با چنین قانون‬
‫هرگز کسی ندید‪ .‬اما حکومت طالبان‬ ‫اساس جنگهای نیابتی در خاورمیانه از‬ ‫محمدرضا شاه در« پاسخ به تاریخ»‪،‬‬ ‫بین دو اردوگاه متخاصم بینالمللی از‬ ‫جهانی اول و تحولات انقلابی در روسیه‪،‬‬ ‫اساسی و چنین ساختار‬
‫نامی ماندگار در شیوه ناب حکومتداری‬ ‫همین زمان گذاشته شد‪ .‬در افغانستان دو‬ ‫غرب را در یاری نکردن به جمهوری‬ ‫سوی دولت افغانستان‪ ،‬این کشور را‬ ‫توازن قدرت در جهان تغییر کرد و این‬ ‫دولتی از یک عنصر بیرونی‬
‫اسلامی شد‪ .‬امارت اسلامی طالبان تنها‬ ‫نیرویایدئولوژیکمتخاصمبهنیابتازدو‬ ‫داودخان مقصر میداند و از احتمال‬ ‫که محصور بین اتحادیههای نظامی و‬ ‫تغییر توازن این امکان را برای افغانستان‬ ‫به مهمانی خانگی مبدل شده‬
‫از سوی سه دولت پاکستان‪ ،‬عربستان‬ ‫اردوگاه غرب و شرق جنگی خونین را آغاز‬ ‫همکاری و تغییر سیاست ژئوپلیتیک‬ ‫اقتصادی دو اردوگاه متخاصم بود‪ ،‬با‬ ‫به وجود آورد تا بار دیگر به استقلال کامل‬ ‫بود!طالبانهمازبیرونتغذیه‬
‫سعودیواماراتمتحدهعربیبهرسمیت‬ ‫کردند‪ .‬اشغال نظامی افغانستان به وسیله‬ ‫غرب و شرق در منطقه و تاثیر منفی‬ ‫مشکل بزرگ تامین منابع مالی برای‬ ‫دست یابد (‪ ۱۹‬اوت ‪ ۱۹۱۹‬استقلال‬ ‫میشد و هم از درون‪ .‬بسیاری‬
‫شناخته شد‪ .‬با امارت طالبان‪ ،‬افغانستان‬ ‫ارتش سرخ شوروی‪ ،‬نبرد اسلامگرایان را‬ ‫آن در آینده ایران ابراز نگرانی میکند‪:‬‬ ‫اصلاحات اقتصادی و اجتماعی روبرو‬ ‫از سیاستمداران افغان که زیر‬
‫مبدل به جولانگاه تروریسم بینالمللی‬ ‫«آزادیبخش» جلوه داد و پرده استتار بر‬ ‫«پیروی از همین اصل [صلحطلبی] ما‬ ‫کرده بود‪ .‬دو همسایه غربی و جنوبی‬ ‫افغانستان)‪.‬‬ ‫سایه ائتلاف غربی به قدرت‬
‫گردید‪ .‬سرانجام با حمله ائتلافی از‬ ‫ماهیتایدئولوژیبنیادگرایانهآنهاکشید‪.‬‬ ‫را بر آن داشت در زمانی که افغانستان‬ ‫افغانستان– یعنی ایران و پاکستان‪ -‬از‬ ‫در افغانستان از زمان بازیابی‬ ‫رسیدند و مقامات حساس‬
‫نیروهای بینالمللی به رهبری آمریکا و‬ ‫ارتش سرخ سرانجام پس از ‪ ۹‬سال‬ ‫با مشکلات اقتصادی روبرو شده بود‪،‬‬ ‫طریق پیمان سنتو با اتحادیههای نظامی‬ ‫استقلال (‪ )۱۹۱۹‬تا ‪ 2۰2۱‬که بار دیگر‬ ‫را اشغال کردند‪ ،‬در ذهن و‬
‫پشتیبانی بریتانیا و همکاری جبههای از‬ ‫جنگ بیسرانجام پای خود را از باتلاق‬ ‫به او [ظاهرشاه] یاری بدهیم‪ .‬متعاقب‬ ‫و امنیتی اردوگاه غرب پیوند داشتند‬ ‫اسلامگرایان قدرت را به دست گرفتند‪،‬‬
‫نیروهای شمال در افغانستان حکومت‬ ‫افغانستان بیرون کشید و نیروهایش را‬ ‫این احوال‪ ،‬تغییری در دولت و موضع‬ ‫و همسایه شمالی نیز اتحاد جماهیر‬ ‫روند ملتسازی به تبع تغییرات مکرر‬ ‫کارکرد طالبانی بودند!‬
‫مخیالراسجدیایک)‪.‬رسدم(تلب‪۷‬یی‪»۶‬خ‪3‬ن‪۱‬رجیخیدواربراشل«یلمهدصیا‪/‬ل ‪۹‬ح‪۸‬ه‪۱۹‬‬ ‫سیاسی افغانستان رخ نمود‪ .‬قدرتهای‬ ‫شوروی سوسیالیستی بود که از پیمان‬ ‫در شکل دولتسازی مختل شده است‪.‬‬
‫طالبان ساقط گردید (‪.)2۰۰۱‬‬ ‫پس از خروج نیروهای شوروی‪ ،‬دولت‬ ‫غربی خم به ابرو نیاوردند‪ .‬در حالی‬ ‫سنتو و اعضای آن ناخشنود بود‪ .‬در این‬ ‫این مرحله از تحول دولت‪ -‬ملت با‬ ‫احمد تاجالدینی ‪ -‬در هفتههای‬
‫حزب دمکراتیک افغانستان تا سه سال‬ ‫که بیدرنگ رژیم جدید افغانستان‬ ‫دوران سیاست دوری از هر دو اردوگاه‬ ‫اصلاحات در دوران سلطنت امانالله‬ ‫گذشته تصویرهای تکاندهندهای از‬
‫افغانستان کلکسیونی از انواع‬ ‫دیگر دوام آورد‪ .‬در این سالها نجیبالله‬ ‫[جمهوری محمد داود] را به رسمیت‬ ‫عملا افغانستان را به انزوا کشاند‪ .‬چنین‬ ‫خان آغاز شد (‪ .)۱۹2۹-۱۹۱۹‬افغانستان‬ ‫افغانستان در رسانههای کوچک و بزرگ‬
‫دولتها‬ ‫(رییس جمهور ‪ )۱۹۹2-۱۹۸۶‬با طرح‬ ‫شناخته و به کمکهای اقتصادی‬ ‫انزوایی به سود شوروی تمام شد و‬ ‫دارای قانون اساسی مدون گردید و‬ ‫جهان انتشار یافت‪ .‬دولت «جمهوری‬
‫مصالحه ملی در مسیر تفاهم با نیروهای‬ ‫خودمان ادامه میدادیم‪ .‬از بیاعتنایی‬ ‫توانست با ارائه کمکهایی نه چندان زیاد‬ ‫دولت مشروطه سلطنتی مستقر شد‪.‬‬ ‫اسلامی افغانستان» ساقط شد‪ ،‬بدون‬
‫افغانستان در دوران جدید هفت نوع‬ ‫اسلامگرا گام برداشت‪ .‬سیاست مصالحه‬ ‫غرب و پیامدهای احتمالیاش برای‬ ‫اما ارزان در افغانستان نفوذ کند‪ .‬با وجود‬ ‫روند ملتسازی در همان مسیری قرار‬ ‫آنکه دولت جدیدی جایگزین آن گردد‪.‬‬
‫دولت را تجربه کرده است‪:‬‬ ‫ایران نگران شده بودم‪ .‬نکند که‬ ‫این‪ ،‬روابط افغانستان با ایران و پاکستان‬ ‫داده شد که نسیم آن از غرب وزیده بود‬ ‫از ‪ ۱۵‬اوت که بنیادگرایان مسلح طالبان‬
‫‪ -۱‬استبداد سلطنتی‬ ‫ابرقدرتها سیاست خود را در این‬ ‫تفاوت زیادی داشت‪ .‬روابط سیاسی با‬ ‫و در ترکیه آتاتورکی و ایران رضاشاهی‬ ‫وارد کابل شدند تا امروز‪ ،‬این کشور ‪3۶‬‬
‫‪-2‬مشروطهسلطنتی‬ ‫بخش از دنیا تغییر داده باشند؟» (ص‬ ‫در حال انجام بود‪ .‬امانالله خان پس از‬ ‫میلیونی در خلاء حاکمی ِت یک دولت‬
‫‪-3‬جمهوری‬ ‫سفری به ایران و ترکیه سخت تحت‬ ‫قانونی‪ ،‬دوران هرج و مرج را آغاز کرده‬
‫‪.)2۷۱‬‬ ‫تاثیر اصلاحات اجتماعی و دولتی آن‬
‫‪ -۴‬جمهو ر ی د مکر ا تیک خلق‬ ‫کشورها قرار گرفت و مصمم گردید که‬ ‫است‪.‬‬
‫(سوسیالیستی)‬ ‫همان اصلاحات را در کشورش به اجرا‬ ‫آنچه در افغانستان حاکم شده‪ ،‬نمونه‬
‫درآورد‪ .‬اصلاحات بنیادین دولت امانی در‬ ‫دیگری از حکومت ایدئولوژیک اسلامی‬
‫‪ -۵‬د و لت ا سلا می ر با نی ‪-‬‬ ‫رواج آموزش و پرورش جدید‪ ،‬آزادیهای‬ ‫است‪.‬ایندولتهاازبحرانسربرمیآورند‪،‬‬
‫مجددی(آنارشیستی)‬ ‫اجتماعی‪ ،‬تحول در ساخت دولت‬ ‫در بحران زیست میکنند و در نهایت در‬
‫متناسب با ارزشهای مدرن‪ ،‬ملتسازی‬ ‫بحران غرق میگردند‪ .‬دولتهایی‬
‫‪ -۶‬ا ما ر ت ا سلا می ا فغا نستا ن‬ ‫هستند متزلزل که با ترور و کشتار‬
‫(توتالیتاریستی‪-‬آنارشیستی)‬

‫‪-۷‬جمهوری اسلامی افغانستان‬
‫این کلکسیون رنگارنگ به روشنی‬
‫ژرفای بیثباتی سیاسی در این کشور را‬
‫نشان میدهد‪ .‬بجز سه دولت نخستین‬
‫(‪ 2،۱‬و ‪ )3‬بقیه آنها محصول مستقیم‬
‫رقابتهای ژئوپلیتیک قدرتهای‬
‫بزرگ هستند که همسایگان افغانستان‬
‫ودولتهای عرب عضو شورای همکاری‬
‫خلیج فارس هم در این بازی سهمی‬
‫به عهده گرفتهاند‪ .‬با تمام این احوال‬
‫مسئولیت مردم هر کشور در سرنوشت‬
‫خود اهمیت درجه اول دارد و هیچ عاملی‬

‫رافع این مسئولیت نیست‪.‬‬
‫ادامه در صفحه ‪۱۷‬‬

10 11 12 13 14 15 16 17 18