Page 14 - (کیهان لندن - سال سى وهشتم ـ شماره ۳۵۸ (دوره جديد
P. 14
صفحه - Page 14 - 14شماره 1824
جمعه ۲تا 8اردیبهشتماه ۱۴۰۱خورشیدی
داشتند در دفاع از نظام اسلامی علیه کودتای نوژه ،از شکلگیری تا شکست آن (پخش پایانی) بلافاصله پس از شکست«کودتای
کودتاچیان وارد کارزار شوند .افزون بر نوژه» آیتالله خمینی فرمان اعدام
آن احتمال واکنش مردم علیه کودتا شکست کودتا و پیامدهای آن تمام افراد دستگیر شده را صادر
قویتر از آن چیزی بود که پیشبینی میکند .پس از یک محاکمه سرسری،
شده بود .از سویی دیگر مشاهده دستور خمینی برای اعدام فوری همه دستگیرشدگان نشانه وحشت او از کودتای نظامیان بود ۱۴۴تن از دستگیرشدگان اعدام
میشود اگر چه در همان سالهای میشوند .در ۱8جولای ،پنج تن در
اولیه اپوزیسیون رو در رو با نظام ماه ژوئیه یادآور یکی از وقایع پاریس در تلاشی ناموفق برای ترور
اسلامی به رشد قابل توجهی در افکار تلخ و بدفرجام دوران بعد از انقلاب شاپور بختیار یک پلیس فرانسوی
عمومی دست یافته بود ،ولی نیمی از اسلامی است که تقویت سپاه پاسداران را به قتل میرسانند و سه رهگذر را
جمعیت بیست میلیونی دارنده حق و تضعیف باز هم بیشتر ارتش را مجروح میسازند .پس از حمله عراق
رأی در جولای ۱۹8۰در انتخابات در پی داشت :کودتای نوژه!مارک به ایران در سپتامبر ۱۹8۰بسیاری
شرکت میکنند و به کاندیداهای گاسیوروسکی ،استاد علوم سیاسی از خلبانها و پرسنل نظامی که در
اسلامگرایان تندرو و میانهرو رأی در دانشگاه ایالتی لوئیزیانا ،درباره این رابطه با کودتای نوژه دستگیر شده
میدهند .این روند نشان میداد که رویداد که به اشکال مختلف ـ و در بودند به شرط شرکت در جنگ از
رژیم هنوز در بین تودههای مردم کم و مواردی کامل ًا مغرضانه و مغلطهآمیز زندان آزاد میشوند .موج اتهامات از
بیش از محبوبیت برخوردار بود .نتیجه ـ روایت شده است ،چندی پیش یک سوی تندروها علیه فرماندهان نظامی
کودتا هرچه میبود ولی احتمال هرج مقاله تحقیقی انتشار داد که حاصل ارتش شدت میگیرد .در پی آن بین
و مرج و بیثباتی در کشور پیشبینی گفت و گوی او با تنی چند از دست ۲۰۰۰تا ۴۰۰۰پرسنل نظامی از
میشد و بیم آن میرفت که ایران به اندرکاران یا مطلعین از واقعه است از خدمت در ارتش منفصل و اخراج
ورطه یک جنگ داخلی کشیده شود. جمله سرهنگ باقر بنی عامری ،پرویز میشوند .همچنین خواسته میشود
شایان توجه است که ببینیم اگر کودتا قادسی ،سعید تیموری ،پرویز شیبانی بدنه سپاه پاسداران تقویت شود تا از
متوقف نمیشد ،عراق در مرحله بعدی وقوع کودتاهای نظامی دیگر در آینده
و دکتر سیروس آموزگار. ممانعت به عمل آید .بنیصدر که از
چگونه واکنش نشان میداد. مقاله توسط فرزین .پ و کورش ارتشیان دفاع میکرد متهم میشود
همانگونه که پیشتر بحث شد عراق اعتمادی ترجمه شده و روی وب سایت که از ابتدا با کودتاچیان در رابطه بوده
یک سال قبل از این ماجرا خود را است .اسلامگرایان تندرو که از انتخاب
برای حمله به ایران آماده میکرد .در قرار گرفته است. بنیصدر به مقام ریاست جمهوری
جولای ۱۹8۰روابط دو کشور رو به رژیم اسلامی سخت آزرده خاطر
وخامت میگذارد .بسیاری از ناظرین کودتای نوژه تهدید م ّهمی برعلیه نظام ترس حاکمان جمهوری اسلامی از حکومت ادامه میدهند که چندان اقدامات نظامی علیه جمهوری اسلامی شده بودند با بهره جستن از حادثه
بر این عقیده بودند که خصومت عراق اسلامی بود و نیز نشانگر گستردگی عقاید گسترده ضد حکومتی در بین موفقیتآمیز نبود .احمدی هم تا اوایل فراهم خواهد شد .رابطه رهبران گروه نوژه به دفاتر مرکزی حزب ایران و
با جمهوری اسلامی بیشتر ناشی اپوزیسیون رژیم و احساس خطر ارتشیان و میل آنها برای هم پیمانی ۱۹۹۰تا پیش از ترورش به مبارزات «نقاب» با شاپور بختیار رو به تیرگی جبهه ملی یورش برده این مراکز را
از رشد اسلام رادیکال بود .اگر چه رژیم از سقوط ،ا ّما حاصل کار بسیار با بخشی از اپوزیسیون سکولار جهت خود علیه جمهوری اسلامی ادامه میرود و آنها به واسطه این طرز تفکر مورد چپاول قرار میدهند و دستور
عراقیها ادعا میکردند در صورتی به سو ِد اسلامگرایان تندرو و به ضرر نابودی جمهوری اسلامی بوده است. میدهد .هادی عزیز مرادی نماینده توقف انتشار روزنامه جبهه ملی را نیز
که میانهروهای سکولار نظیر رهبران اپوزیسیون آنها تمام شد .و به راستی نیروهای نظامی ستون نظام فرمانده لشکر زرهی اهواز که یکی از او سرخورده میشوند. صادر میکنند .هواداران حکومت به
گروه«نقاب» موفق میشدند در پی بعد از نوژه ،مخالفان میانهرو نظام پادشاهی در ایران بود که در برانداختن از شرکتکنندگان اصلی در کودتای تیموری و شیبانی نقشه کودتای دفتر حزب توده که گفته میشد در
یک کودتا قدرت را به دست گیرند، اسلامی دیگر هرگز نتوانستند خطر مصدق – پدر جنبش دمکراتیک ملی نوژه بود به همکاری خود با شاپور جدیدی را با شاپور بختیار در میان رابطه با کشف کودتای نوژه اطلاعات
تنش بین عراق و جمهوری اسلامی ایران -در سال ۱۹53و بازگرداندن بختیار تا زمانی که ترور میشود ادامه میگذارند و شاپور بختیار با کمک مالی مهمی را در اختیار رژیم قرار داده بود
کاهش مییافت .اما تصرف کویت جدی برای رژیم به حساب آیند. قدرت به شاه نقش محوری ایفاء کرد. میدهد .قربانی فر برخلاف دیگر به آنها مخالفت میکند .بدینسبب یورش میبرند و برای مدتی دفتر این
توسط ارتش عراق یک دهه پس از نوژه اکثر شرکتکنندگان غیرنظامی در رهبران کودتای نوژه به همکاری با آنها هم رابطه خود با شاپور بختیار حزب را مهروموم میکنند تا مانع ادامه
دلیل رد این ادعا است و نشاندهنده اگر کودتا موفق میشد کودتای نوژه از حزب ایران بودند. رژیم اسلامی روی میآورد و در جریان را قطع میکنند .به دنبال همه این
این واقعیت است که خصومت دولت حزبی که سازمانده اصلی افراد و «ایران ـ کنترا» چهره کلیدی ماجرا فراز و نشیبها شاپور بختیار تمایل فعالیتهای این حزب شوند.
عراق با ایران در ۱۹8۰بیانگر خواست اما شکست کودتای نوژه از هر سو گروههای دمکرات -ملی و سکولار محسوب میشود ،او سپس به تدریج خود جهت تهیه کمک مالی برای اکثر رهبران گروه «نقاب» که
صدام حسین برای اشغال خوزستان به سود عراق خاتمه یافت .دستگیری، در کوران تدارک و اجرای طرح کودتا خانوادههای بازمانده کودتا در داخل دستگیر نشده بودند مخفی میشوند.
بود که دارای بزرگترین ذخایر نفت اعدام و تصفیه نیروهای زبده ارتش از انظار عمومی محو میشود. کشور را از دست میدهد و با پرداخت قادسی چند روز پس از شکست
ایران و دربرگیرنده جمعیت بزرگی از موجب تضعیف روحیه نیروهای کودتای نوژه با یک هواپیمای تجاری،
عربهای ایرانی بود .در نتیجه اگرکودتا ایران را به مقصد اروپا ترک میکند.
پیروز میشد هرج و مرج پس از آن سرتیپ محققی (نفر دوم راست) در کنار چند تن از افسران کودتای نوژه بنیعامری ،شیبانی ،قربانیفر و برخی
بیشتر صدام حسین را تشویق میکرد دیگر از سازماندهندگان کودتا توسط
تا فرمان حمله به خاک ایران را صادر نظامی ایران به فاصله کوتاهی قبل علیه رژیم اسلامی بود .تمایل همکاری بررسی و نتایج پول به بنیعامری جهت تهیه سلاح شبکهای از قاچاقچیان که از قبل با
کند .از اینرو حاصل کار کودتا هر چه از حمله سپتامبر ۱۹8۰عراق شد. نیروهای ملی و سکولار با ارتشیان در پاکستان مخالفت میکند .شاپور آنها گفتگو شده بود ،از مرز ترکیه
میبود ،عراق از آن سود میجست و به افزون بر آن در بین دستگیرشدگان نشان دهنده رفع همه بیاعتمادیها از بحث بالا میتوان نتیجه گرفت که بختیار کوشش میکند بنیعامری را به اروپا میروند .آنها چندین ماه در
3۰تن از مجربترین خلبانان جنگنده و کدورتهایی بود که طی چند دهه کودتای نوژه تهدید جدی علیه نظام متقاعد سازد که نیروی نظامی که او خلال بررسی شکست کودتا به افراد
ایران حمله میکرد. شکاریهای ایران و چند صد افسر بین گروههای اپوزیسیون غیرمذهبی نوپای اسلامی بود .حدود بین ٧۰۰تا گرد خود جمع آورده در عراق مستقر باقی مانده در ایران کمک میکنند که
نتیجهگیری از این نوشتار حاوی شاغل و غیرشاغل لشکر زرهی اهواز و رژیم پادشاهی وجود داشته است .بنا ٧5۰پرسنل نظامی و 3۰۰تا ۴۰۰ کند که با مخالفت بنیعامری مواجه از راههای مخفی کشور را به مقصد
چند نکته م ّهم دیگر است .دفاع دولت مشاهده میشد .در حقیقت نیروی به ادعای بسیاری از تحلیلگران سیاسی غیرنظامی در سازماندهی کودتای میشود .به دنبال همه این ناسازگاریها اروپا ترک کنند .شاپور بختیار هم در
عراق از شاپور بختیار و یا حمایتهای هوائی و لشکر اهواز از جمله نیروهای اگر تا پیش از انقلاب اسلامی ائتلاف نوژه دخالت مستقیم داشتند که وجود بالاخره در سال ۱۹8۲بنیعامری و پاریس برای خانوادههای شرکت کننده
مادی این کشور از کودتای نوژه نه مهم خطوط دفاعی ایران در مقابل مستحکمی بین گروههای اپوزیسیون چنین شبکه نسبتا ً وسیع به معنای قادسی از شاپور بختیار جدا شده و در کودتا که اعدام شده بودند و یا از
به معنای حمایت عراق از بر سرکار حمله عراق به حساب میآمدند که غیرمذهبی با گروههای هوادار و به ویژه وجود یک اپوزیسیون قدرتمند در بین راه خود را مستقلا ً پیش میگیرند. کشور فرار کرده بودند کمک مالی
آمدن یک دولت لیبرال و سکولار در در هفتههای نخست جنگ نتوانستند نیروهای نظامی رژیم سابق صورت ارتشیان علیه جمهوری اسلامی بود. شاپور بختیار هم خود به تنهایی تلاش
ایران تحت رهبری شاپور بختیار و به علت سرکوبشان توسط رژیم هیچ میگرفت شاید روحانیون قادر نبودند از سویی رهبران کودتا معتقد بودند میکند با شبکه نظامی که با او در جمعآوری میکند.
رهبران کودتای نوژه بود که نظرات نقشی در دفاع از خاک ایران ایفا کنند. در سال 5٧قدرت سیاسی در ایران را در صورت موفقیت کودتا مردم از آن ایران در ارتباط میباشد اقداماتی علیه در طول دو سال بعد ،رهبران
لیبرالیشان نزد عراقیها مطبوعتر از از همینرو میشود نتیجهگیری کرد حمایت خواهند کرد و اکثر نظامیان حکومت انجام دهند که البته حاصل باقی مانده از کودتا با همیاری شاپور
اسلامگرایان رادیکال نبود .بلکه دولت که کودتای نوژه در همان آغاز تأثیر به تصاحب کنند. و حتی بخشی از سپاه پاسداران با بختیار با شبکههای باقیمانده در ایران
عراق این ارزیابی را داشت که کودتا سزائی بر روند جنگ و پیشروی ارتش کودتای نوژه تأثیرات مهمی بر روند شروع عملیات به آنها خواهند پیوست. چندانی به همراه نداشت. همکاریهای جدیدی را آغاز میکنند
موجب تضعیف ارتش ایران خواهد شد عراق در خاک ایران داشت .اما شایان تحولات سیاسی ایران گذاشت .خیزش کودتا با دقت برنامهریزی شده بود و با توجه به اینکه فعالیتهای شاپور که در پی آن در پاریس دفتری دائر
و این رویداد شرایطی را فراهم خواهد توجه است که ببینیم در صورت عدم کردها ،تعرضات دولت عراق به خاک ظاهراً در تمامی نقاط کشور نیروی بختیار پس از ۱۹8۰علیه رژیم نزول میشود تا طرح کودتای دیگری تدوین
آورد که ارتش عراق بتواند خاک توقف کودتای نوژه در شب ۹جولای ایران ،طرح آزادسازی گروگانهای هوادار داشت .اگرچه نیروهای امنیتی چشمگیری داشت اما او تا زمان شود .بنیعامری گروهی متشکل از ۶۰
ایران را آماج حملات خود قرار دهد، آمریکایی در آپریل ۱۹8۰و تلاشهای رژیم ادعا میکردند که آنها از قبل از قتلاش در اوت ۱۹۹۱همچنان به نظامی را گرد خود جمع میآورد تا با
که از پیش نقشهاش را ریخته بود .و چه اتفاقاتی میتوانست روی دهد. تیمسار اویسی و دیگر گروههای طرح کودتا با خبر بودند ،ولی شواهد مثابه سمبول اپوزیسیون نظام اسلامی برپا کردن پایگاهی در نزدیکی ایران
آنها احتمالا ً به این دلایل از تیمسار اگر بپذیریم خلبانها و نیروهای اپوزیسیون؛ همه و همه موجب گردید نشان میدهد کودتای نوژه به فاصله باقی میماند .بعد از اینکه بنیعامری مقدمات کودتای دیگری را تدارک
ا ُویسی حمایت کردند .و اینکه چرا زمینی درگیر در کودتا به اهداف که رهبران تندروی جمهوری اسلامی کوتاهی قبل از شروع عملیات و از سر و قادسی از شاپور بختیار جدا میشوند ببیند .او در ترکیه و پاکستان دفاتری را
رهبران عراق از اکتبر ۱۹٧۹حمله تاکتیکی خود دست مییافتند ،بیشک دریابند نیروهای قدرتمندی در داخل اتفاق افشاء میشود .ناتوانی نیروهای سازمان سیا با آنها تماس برقرار میکند دایر و قاچاق پول و آدم به داخل ایران
به ایران را به تأخیر انداختند؟ در این با مقاومت سرسختانهای از سوی و خارج از کشور هستند که قصد امنیتی رژیم جهت دستگیری رهبران تا از طریق رابطهای آنها در ایران میکند و نیز به افراد در ترک ایران
رابطه یک دلیل میتواند وجود داشته نیروهای وفادار به رژیم ،سپاه پاسداران دارند نظام اسلامی را نابود سازند .این اصلی کودتا بیانگر این واقعیت است اطلاعاتی در مورد وضعیت درونی رژیم یاری مینماید .او همچنین امکاناتی را
باشد ،آنها تجاوز به خاک ایران را به و کمیتههای انقلاب مواجه میشدند. شرایط نامتعادل سیاسی سبب شد که حکومت از نقشه کودتا بر خلاف به دست آورد .اما وقتی آنها متوجه فراهم میآورد که سلاحهایی از بازار
تأخیر انداختند به این امید کودتای گروههای اخیر عمیقا ً به نظام اسلامی که حکومتگران جمهوری اسلامی در ادعاهای خود کامل ًا بیخبر بود. میشوند سازمان سیا قصد برانداختن قاچاق اسلحه پاکستان خریداری شود.
نوژه و یا شاید حتی کودتای تیمسار وفادار و در نبردهای چریکی شهری صدد برآیند برای حفظ قدرت علیه همچنین خواست خمینی مبنی بر رژیم اسلامی را ندارد تماسهای خود تیموری و شیبانی فعالیتهای خود
اویسی ارتش ایران را تضعیف کند و کار آزموده بودند و احتمالاً برای مخالفین خود متوسل به سیاستهای اعدام فوری دستگیرشدگان به نشانه با آمریکائیان را قطع میکنند .پس از را جداگانه به قصد سازماندهیهای
در پی آن شرایط بهتری فراهم آید که مقابله با کودتا سرسختانه به مبارزه خشونتآمیز شوند .اصلیترین قربانی وحشت او از کودتای دیگر به عنوان قطع ارتباط با آمریکائیان ،بنیعامری جدید آغاز میکنند .آنها برای اینکه
به خاک ایران تجاوز شود .همانگونه میپرداختند .همچنین ارزیابی میشد این رادیکالیسم سیاسی بنیصدر و یک تهدید جدی علیه نظام اسلامی و قادسی فعالیتهای مستقل خود علیه توانمندیهای خود در داخل را به شاپور
که حوادث بعدی نشان داد این دقیقا نیروهای سیاسی چون مجاهدین و دیگر گروههای اسلامی میانهرو بودند بود .از جهات دیگرتصفیه گسترده رژیم را ادامه میدهند که همه این بختیار نشان دهند تصمیم میگیرند
ً همان چیزی بود که اتفاق افتاد .به فدائیان خلق و دیگر گروههای چپ که که به تدریج از صحنه سیاست حذف نظامیان پس از شکست کودتا دلیل تلاشها بینتیجه میمانند .تیموری و با کمک شبکههای داخلی در اواخر
عبارتی دیگر وجود طرح کودتای تقریبا ً در جنگهای چریکی مهارت میشدند ،بنابراین در حالی که طرح شیبانی هم به کوششهای خود علیه ۱۹8۰و اوایل ۱۹8۱بمبهایی را در
نوژه ،دستگیریها ،اعدامها و تصفیههای تهران منفجر کنند که آسیبهای جانی
پرسنل نظامی ،زمان تجاوز به خاک در پی نداشته باشد .احمدی راه خود
ایران را تعیین و آن را به چند ماه را جدا کرده و جهت انتقامگیری از
بعد موکول کرد .نهایتا ً اینکه عراق اعدام خواهرش توسط رژیم عملیاتی
حتی در صورت موفقیت کودتای نوژه را علیه حکومت سازماندهی میکند
باز هم در صدد برمیآمد که به ایران که حاصلاش موفقیت اندکی برای
حمله کند و این نشاندهنده این بود
که شاپور بختیارـ و رهبران گروه گروه او بود.
«نقاب» در داخل ایران که از نقشه
بزرگ عراق بیخبر بودند ـ تا چه جنگ با عراق
اندازه سادهانگارانه در جهت پشتیبانی
پس از حمله عراق به ایران در
از عراق میکوشیدند. ماه سپتامبر ۱۹8۰شاپور بختیار
به راستی اگر کودتا به مراحل همچنان به روابط نزدیک خود با
جلوتری گام برمیداشت میتوانست عراق ادامه میدهد .در همین دوران
به دنبال حمله سپتامبر ۱۹8۰عراق او هیچ تمایلی برای اقدام نظامی
به خاک ایران ،ویرانگرتر از آنچه که علیه جمهوری اسلامی ازخود نشان
در ایران خرابی به بار آورد ،فاجعه نمیدهد چرا که باور داشت جنگ با
عراق تواناییهای نظامی رژیم اسلامی
بیافریند. را تحلیل خواهد برد و از اینرو شرایط
پایان مناسبتری در آینده برای یک سری