Page 28 - (کیهان لندن - سال سى و نهم ـ شماره ۳۷۶ (دوره جديد

‫نگاهی ساده به جریاناتی که نظام ستمگر مذهبی را زیر‬ ‫تو ّهمروشنفکریو‬ ‫صفحه‌‪‌‌28‬شماره‌‪‌1842‬‬
‫عنوان خدا و معنویت پابرجا نگه داشته‪ ،‬نشان میدهد که‬ ‫«هرزگیسیاسی»‬ ‫جمعه ‪ ۴‬تا ‪ 1۰‬شهریورماه ‪1۴۰1‬خورشیدی‬
‫نمیتوان نقش آنهایی را که ناآگاهانه به عنوان روشنفکر‬
‫و مفسر اخبار روز مردم عادی را از اندیشیدن صحیح باز‬ ‫که برای مقاصد خاص و توسط گروههایی که در قدرت‬ ‫=مفاهیم سیاسی گاهی نقش برچسبهایی را ایفا‬
‫میدارند نادیده گرفت‪ .‬بدترین و شریرانهترین اینها کسانی‬ ‫هستند‪ ،‬و یا آنهایی که میخواهند سهمی در قدرت داشته‬ ‫میکنند که برای مقاصد خاص و توسط گروههایی که در‬
‫هستند که زیر سایه دمکراسیهای غربی و ضمن برخورداری‬ ‫باشند‪ ،‬ساخته میشوند‪ .‬این ساختارهای اجتماعی این توان‬ ‫قدرت هستند‪ ،‬و یا آنهایی که میخواهند سهمی در قدرت‬
‫از رفاهی که برای آنها فراهم شده‪ ،‬به فریب افکار عمومی‬ ‫مهیب را دارند که بخش عمدهای از مردم را به سوی اهدافی‬ ‫داشته باشند‪ ،‬ساخته میشوند‪ .‬این ساختارهای اجتماعی‬
‫میپردازند و در نتیجه موجبات ماندگاری نظام استبدادی‬ ‫بسیج و گسیل دارند که ممکن است ضرورتا با نیازهای‬ ‫این توان مهیب را دارند که بخش عمدهای از مردم را به‬
‫واقعی مردم ارتباطی نداشته و نمیتوانند بر الگوهای سرکوب‬ ‫سوی اهدافی بسیج و گسیل دارند که ممکن است ضرورتا‬
‫مذهبی را تامین مینمایند‪.‬‬ ‫غلبه کنند‪ .‬به عنوان مثال‪ ،‬برای محکوم ساختن حاکمیت در‬ ‫با نیازهای واقعی مردم ارتباطی نداشته و نمیتوانند بر‬
‫این نوشتار کوتاه توضیح میدهد افرادی از این‬ ‫نقض فاحش حقوق بشر‪ ،‬کسانی دست به تهیه و توزیع‬
‫سردرگمیهای مردم در فهم صحیح شرایط استفاده کرده و‬ ‫دادخواهیهایی زده و از مردم میخواهند آنها را امضا‬ ‫الگوهای سرکوب غلبه کنند‪.‬‬
‫با طرح مباحث فریبنده‪ ،‬ذهنیت مردم را از هدایت در مسیر‬ ‫کنند‪ .‬اغلب گفته میشود که این دادخواهیها در صورت‬ ‫=هرگاه فردی با داعیه روشنفکری سبکسرانه این‬
‫کارساز رهاییبخش باز میدارند‪ .‬در ادبیات فلسفه سیاسی‬ ‫دریافت ده هزار امضا به دادگاه لاهه رفته و از این طریق‬ ‫ویژگیهای زندگی صحیح و با معنا را قربانی بزرگنمایی‬
‫اینگونه افراد با یک عنوان مشخصی تعریف میشوند که‪،‬‬ ‫حقوق بشر قربانیان ظلم و سرکوب حکومت احیا میشود‪.‬‬ ‫خود سازد او هرگز نمیتواند قدم به عرصه فرهنگ گذاشته‬
‫دردمندانه مانند بسیاری از مفاهیم دیگر بنیادین اندیشه‬ ‫در حالی که این موضوع امید زیادی را در میان مردم بر‬ ‫و راهی را برای اصلاح خود و بازگشت به جامعه انسانی باز‬
‫سیاسی و اخلاقی‪ ،‬جامعه فارسیزبان با آن آشنا نیست‪ .‬به‬ ‫کند‪ .‬او نگرش اخلاقی خاص خود را که توضیح دهنده منافع‬
‫اینان میگویند “بیفرهنگ»‪« ،‬عاری از معرفت انسانی»‪ ،‬و‬ ‫میانگیزد‪ ،‬به درستی نشان نمیدهد که اولا کدامین از میان‬ ‫فردیست دنبال کرده و همواره از زیبایی و زیباییشناسی‪،‬‬
‫دو نهاد قضایی بینالمللی مستقر در لاهه صلاحیت لازم‬
‫به عبارت بهتر «هرزه سیاسی»[‪.]۲‬‬ ‫برای دادخواهی مردم را دارد‪ ،‬و آیا این دادگاهها میتوانند‬ ‫از شیرینی و روشنایی زندگی‪ ،‬باز میماند‪.‬‬
‫بی فرهنگ و یا کسی که خلاقیت و هویت انسانی را‬ ‫به موضوع نقض حقوق بشر بپردازند یا نه؟ و معلوم هم‬
‫به هرزگی میکشاند تا بتواند منافع خود را تامین نماید‪،‬‬ ‫نیست که ساز و کارهای متناسب میبایست در مجموعه‬ ‫[به افتخار کوروش بزرگ پدر خردمندی و نیکخواهی ایران‬
‫دادگاههای یادشده قرار دارد‪ ،‬و یا میبایست موارد نقض‬ ‫و مردمانش][‪]۱‬‬
‫کیست؟‬ ‫هدفمند حقوق بشر را به ارگانهای صالح در زیرمجموعه‬
‫در سال ‪ ،١۶۸٩‬تعدادی از دانشجویان دانشگاه قدیمی‬ ‫سازمان ملل متحد ارجاع داد‪ ،‬و یا حتی میتواند از نهادهای‬ ‫محمود مسائلی – پرسشهایی برای بحث‪ :‬آیا سیاست‬
‫ِینا در آلمان‪ ،‬در واکنش به کشته شدن یک دانشجو‪ ،‬ساکنین‬ ‫علم و یا هنر اداره جوامع برای تامین امنیت مردم و رفاه‬
‫شهر ینا را بیمعرفت‪ ،‬بیفرهنگ‪ ،‬و یا کسانی نامیدند که‬ ‫جامعه مدنی بینالمللی مدد جست؟‬ ‫آنهاست یا اینکه ابزاری است برای حفظ منافع فردی و‬
‫نمیتوانند فهم صحیحی از معرفت و فرهنگ داشته باشند؛‬ ‫در میانه این سردرگمیها‪ ،‬موضوعات اخلاقی و مرتبط با‬ ‫گروهی؟ اگر اولی درست است‪ ،‬چرا صدای مردم‪ ،‬به ویژه‬
‫یعنی کسانی که نادان هستند‪ .‬اینها تصور میکنند که‬ ‫شرافت انسانی‪ ،‬اغلب مخدوش شده‪ ،‬و به ویژه به دلیل‬ ‫آنانی که در کشورهای غیردمکراتیک زندگی میکنند‪ ،‬هرگز‬
‫میدانند‪ ،‬در حالی که در حقیقت از معرفت انسانی تهی‬ ‫بیاعتنایی به هنجارهایی که باید حتما مراعات شوند‪،‬‬ ‫شنیده نشده و فریاد دادخواهی آنان به جایی نمیرسد؟ اگر‬
‫هستند‪ .‬فرضاً با خواندن چند بیت از یک مثنوی خود را‬ ‫آسیبهای زیادی به اندیشه سیاسی رهاییبخش وارد‬ ‫دومی درست است‪ ،‬پس چرا دستگاههای عریض و طویل‬
‫صاحبنظر معرفی میکنند‪ .‬به سرعت این واژه تحقیرکننده‬ ‫میسازند‪ .‬طبیعی است که حاصل این غفلتها چیزی جز‬ ‫دولتی با صرف هزینههای بالا ایجاد شده و یا علم سیاست‬
‫برای سرمایهداران و صاحبان املاک به کار رفت و راه برای‬ ‫فریب مردم‪ ،‬گمراه ساختن آنها از اندیشه کردن صحیح‬ ‫در دانشگاهها تدریس میشود؟ از همه مهمتر‪ ،‬چرا سیاست‬
‫انتقادی‪ ،‬و ایجاد انحراف در مسیر مبارزات موثر نخواهد‬ ‫به هرزگی کشیده میشود؟ چه کسانی از آن سود میبرند؟‬
‫کاربرد بیشتر آن هموار شد‪]۳[.‬‬ ‫بود‪ .‬یکی از این موضوعات هنجاری مباحثی است که زیر‬ ‫آنانی که با عنوان روشنفکری همه توان عقلایی خود را در‬
‫ماتیو آرنولد جان تازهای به این مفهوم و کاربرد آن بخشید‪.‬‬ ‫عنوان غیرسیاسیسازی‪ ،‬فعالیت حقوق بشری‪ ،‬و یا انجام‬ ‫خدمت قدرت قرار داده اند‪ ،‬اساسا اخلاق سیاسی و مقام‬
‫در ابتدابه عنوان شاعر و سپس نقاد فرهنگی و اجتماعی‪،‬‬ ‫اقداماتی برای دستیابی به اهداف سیاسی انجام میشود‪.‬‬ ‫انسانیت به به هرزگی نمیکشانند؟ این هرزگان سیاسی چه‬
‫آرنولد به دلیل به چالش کشیدن سلایق و آداب طبقه اشراف‬
‫و طبقه سرمایهدار نوین‪ ،‬آنها را بیفرهنگ‪ ،‬عاری از معرفت‪،‬‬ ‫کسانی هستند؟‬
‫و هرزه اخلاقی مینامید‪ .‬این مضامین در نگرش او جایگاهی‬ ‫در جهان سیاست‪ ،‬هم از زاویه نظری و هم از نقطه‬
‫نوین در نقدهای اجتماعی باز کرد‪ .‬این اندیشهها در کتاب‬ ‫نظر کاربردی‪ ،‬گمراهیهایی در خصوص مفاهیم بنیادین و‬
‫«فرهنگ و بینظمی» که در سال ‪ ١۸۶٩‬انتشار یافت‬ ‫نظریههایی که برای طرح موضوعات و مباحث به کار گرفته‬
‫میشوند‪ ،‬وجود دارد که فقدان توضیح و واشکافی دقیق‬
‫وتوانست واژه هرزگی سیاسی را برای توضیح‬ ‫آنها مردم را از درک صحیح کارکرد سیاست و نظارت بر‬
‫آن باز میدارد‪ .‬در نظامهای غیردموکراتیک به دلیل همین‬
‫گمراهیهایی که از سوی نظامهای حاکم و توجیهگران به‬
‫اصطلاح روشنفکر آنان ایجاد میشود‪ ،‬مبارزات مردمی برای‬
‫رهایی از دستگاه ستمگری و سرکوب و رسیدن به حقوق‬
‫ذاتی و اجتنابناپذیر خود کمتر قرین توفیق بودهاند‪ .‬به‬
‫عنوان مثال هرگاه سخن از حقوق بشر به میان میآید‪ ،‬به‬
‫درستی روشن نیست که منظور از حق چیست و بشر کدام‬
‫است‪ ،‬و هرگاه این حقوق توسط حکومت نادیده گرفته‬
‫شود‪ ،‬راههای احقاق حق چگونه باید دنبال شود‪ .‬علاوه بر‬
‫این‪ ،‬همین بحث موضوع حقوق بشر عمدتا در چارچوب‬
‫جریان اصلی حقوق مورد استناد قرار میگیرد‪ .‬در نتیجه‬
‫مردم را از درک صحیح ساز و کارهای پیچیده حقوقی که‬
‫متخصصان از آن آگاه هستند‪ ،‬و یا درک انتقادی از فلسفه‬
‫حقوق بشر و یا سیاستهای حقوق بشر که به شکل ابزاری‬
‫برای پیگیری اهدافی مورد استفاده قرار میگیرد‪ ،‬دور نگه‬
‫میدارد‪ .‬مفاهیم سیاسی مانند قدرت‪ ،‬حاکمیت‪ ،‬دولت‪،‬‬
‫مشروعیت و امثالهم همه از این نارساییها در توضیح‬
‫صحیح و کاربرد آنها رنج میبرند‪ ،‬و از همه مهمتر به دلیل‬
‫ابهام در معانی که با خود حمل میکنند‪ ،‬چه بسا تبدیل به‬
‫ابزاری برای گمراه ساختن بخش عمدهای از مردم میشوند‪.‬‬
‫مفاهیم سیاسی گاهی نقش برچسبهایی را ایفا میکنند‬